I doch dit i
I
1
moeders zouden alsdan gevoelen hoe
kostelijk hel priesleronderwijs zou wezen
dal hun loodzwaar op hel hert zou
vallen ook zullen de kiezers zich daar
van zwichten en aan onze dweepcrs voor
lang den lusl ontnemen om zich nog in
hel gemeente kiesperk ie wagen.
De broederkens te Binche.
Men meldl uil Binche dal er donderdag
laatsl een nieuw bezoek is afgelegd door
den onderzoeksrechter te Binche. 17 ge
tuigen zijn op nieuw gehoord voor feilen'
betreffende de zaak der chers-frères van.
de christelijke leering dier stad.
Hel schijnt dal er kwestie is van nieuwe
complication.
Aan de jezuïeten van liet vullblad.
Gij beweert dat de geestelijken zich
met gcene politiek bezig houden. Wel
professors, hoe is zulke grove leugen uit
uwe pen kunnen komen Houden het
grootste deel der geestelijken zich niet
gestadig bezig niet politiek? Zijn al de
klerikale politieke gazeltten van geheel
onze provincie niet rechtstreeks beheert
en grooiendeels geschreven doorde gees
telijken? Trachten de geestelijken niet
gestadig klerikale kiezers te winnen, en
ziel men de kapelaanijes en de profes-
sortjes niet van al de duivels droomen
om op de kiezerslijsten gebracht te wor
den En als hel kiezing is, door wie
worden de klerikale kandidaten aanbe
volen? Is het niet door de geestelijken ten
huizo der kiezers en zelfs in -den biecht
stoel en in den predikstoel? Wie komt
er met de kiezers naar de stcm'bus? Zijn
hel de geestelijken niet? En wie loont
er openlijk de grootste vreugde als de
klerikalen eene zegepraal behalen? Zijn
hei nogmaals de geestelijken niet?
En als de langgeroklen met hardnek
kigheid en geweld de wetten aanvallen,
welke door de meerderheid der vedks-
verlegenwoordigers en der sonateurs ge
stemd zijn, zoo als de wet l*0 juli 1879,
en als zij daar en boven de personen, die
zich aan deze wetten onderwerpen
openlijk vervloeken en vcrmaledijden, is
dal ook gcene politiek?
Algcmeene tijdingen.
Bij koninklijk besluit van 12 september
1881, worden benoemd als leden der
besturende commissie onzer Staats mid
delbare school, te welen:
In den Gemeenteraad
De heeren A. Van Grombrugge.
Ad. De Hoon, uitlr. leden.
Buiten den Gemeenteraad
De heeren Barbier Karei, uittr. lid.
Manie/. Bcnedikt, negotiant.
De opening der 21" serrie van de
provinciale geneeskundige commissie van
Westvlaanderen, is vaslgesteld op woens
dag 21 September 1881.
Do laatste lijst der vreemdelingen te
Oostende gedurende hel saizoen aange
komen beloopt tol 23,000.
Bij koninklijk besluit van 12 sep
tember is hel ontslag aanvaard van d’heer
J. Carpentier, als vrederechter van hel
kanton IJpercn. Hij mag zijne rechten op
pensioen doen gelden en den ecrelilel van
zijne bediening blijven dragen. Hij is bij
besluit van zelfde dagteekeuing lol ridder
der Leopoldsorde benoemd.
De opening der assisen van Oosl en
Wesl-Vlaanderen voor den 3'“ trimester
van hel loopend jaar, is gesteld op 14
november om 10 uur ’s tnorgends. De
assisen van Oost-Vlaanderen zullen voor
gezeten worden door den raadsheer
Alleynes; diegene van Wesl-Vlaanderen
door den raadsheer Vanderhaeglien.
In de. nacht van 5 lot 6 dezer zijn bij
middel van braak dieven in hel bureel ge
drongen der statie van den spoorweg te
Dudzeelc, en hebben mei behulp eener
pook de bovenste planken van eene kas
opgeheven ende ontvangst van den dag
weggenomen, beloopende tot fr. 139-63,
alsook een tuniek en eene nieuwe broek
van den bediende Hypoliel De Vlieger.
De daders zijn onbekend.
De vallei der Leie is sedert eenigen
lijd, om zoo zeggen ingenomen door ral
len, die met gansche troepen door de
velden trekken. Die ratten zijn zeer groot,
mei lang haar en langen staart; de katten
kunnen ie niet vernietigen. Zij dringen
soms in de huizen en verscheuren de
kiekens en andere pluimdieren. Men moet
groote klopjachten inrichten om dit on-
I gedierte te vernietigen.
Men meldl uil Luik: De rivieren dio
Bij het naderen van de opening der
klassen van ieder schooljaar, heelt de
Veurnaar de gewoonte onze middelbare
school te vernederen en het bisschoppe
lijk kollegie hemelhoog te verheffen.
In zijn nummer van woensdag laatst
deelt hel bladje met spijt den uitslag
mede van den bijzonderen prijskamp van
vlaamsche taal tusschen al de middelbare
onderwijs gestichten van 2U'" graad,
waarin onze middelbare school de l.,u
eervolle melding, aangewezen aan de
leerling A. Deuninck van Wulveringhem,
bekomen heelt. Om deze onderscheiding
te verkleinen voegt de Leugenaar er bij
dal onze staatschool reeds sedert 1877
geen het minste meldingske meer ontvan
gen beeft; maar hel verzwijgt dal er in
1878 drie barer leerlingen zijn geweest
die met voldoening hun examen afgelegd
hebben enaanveerd zijn geweest, deerne
als landmeter, de andere als bediende in
ons arresthuis en de derde als leerling-
onderwijzer. De Leugenaar moet ook zeer
wel welen dat in 1879 één der leerlingen
onzer staatsschool de 1.” is aangenomen
geweest als normalist en, is 1881) nog een
ander do 12“", en dal er door de geeste
lijken pogingen aangewend zijn geweest
om hen aan hel staatsonderwijs te ont
trekken en ze in één hunner gestichten te
plaatsen; maar rechtzinnig gazelje zegt
daar geen enkel woord van, omdat liet
overtuigd is dal hel bisschoppelijk kol
legie geenen zuikdanigen toestand op te
boeken heelt. Voor slot zullen wij er
bijvoegen dal van dees jaar nog twee
leerlingen onzer middelbare school hun
aannemingsexarnen voor de normale school
van Brugge met voldoening afgelegd heb
ben, en dal één van hun, do genaamde
L. Delsael, van Adinkerke, de 7“‘ eer
volle melding bekomen heelt in den alge-
meenen prijskamp ingericlit tusschen al
de middelbare scholen van 2'" graad van
T land.
De latijusche koersen daar gelaten,
waar zijn de talrijke leerlingen van hel
bisschoppelijk kollegie die, na gedeeltelijk
of geheel hunne fransche klassen gedaan
te hebben, zich bekwaam vinden om ecu
aannemingsexarnen te doen voor normaal-
en veeartsenijschool of als beambte voor
den post, telegraaf, ijzerwegen en als
landmeter? Wij dagen hel pastoorsgazelje
uit om tegen woensdag toekomend de op
somming te doen der oud-leerlingen van
't bisschoppelijk kollegie die hedendaags
een der bovengemelde ambten uitoefe
nen. Wij van onzen kant gelasten ons
met eene tegenovergestelde lijst op te
geven van de jongelingen onzer staats
school, om aizoo onze lezers te laten
oordeelcn'wclk der beide gestichten het
meest voordeel aan onze burgerskinders
verschaft.
Maar het priestersgazetje vergenoegt
zich niet met onze middelbare school to
kleinachten, het wil nog doen verslaan
dal dit geslicht te kostelijk is om alzoo
den smaad op ons stadsbestuur te werpen.
Onze burgerij zal zich door zulke leugen
taal niet laten misleiden; zij weel dal al
de leden van den gemeenteraad onze
middelbare school begunstigen en be
schermen om aan hare kinderen een
voordeelig en weinig kostelijk onderwijs
te bezorgen en er nuttige, eerlijke en
verstandige leden der maatschappij van
te vormenook zal zij dankbaar wezen
met te stemmen voor de ware voorstan
ders van het staalonderwijs. Indien
de dompersparlij hier ooit meester op
hel stadhuis moest worden, vaders en
Een onderwijzer met God.
In hel schoolenkwest te Houffalizc,
werden de zoogezegde vrije onderwijzers
ondervraagd. Te Webin, te Mermonl-
Olloumone, kleine gehuchten waar de
senaleur de Limbourg Stirum als heer en
meester heerschl, hoort men de zonder
lingste dingen. De scholen zijn gevestigd
in lokalen, die niet goed genoeg zijn om
honden in te houden.
Een onderwijzer, rondreizendc vodden
koopman, wordt gehoord; vervolgens
een houthakker en ook zekere Bernard,
gewezen kaporaal, tegenwoordig dag-
looner, ’s morgens en des namiddags
schoolmeester. Hij wordt ondervraagt.
de voorzitter. Wal is eene gemeng-
dc school.
DE KATHOLIEKE ONDERWIJZER. Eene
school voor welke elke vader van familie
een gedeelte in geld on een gedeelte in
voedsel betaalt. (Gelach.)
V. Onderwijst gij de aardrijkskunde.
A. Neen.
V. Wat is dat aardrijkskunde? A.
Ik weel hel niet. (Langdurig gelach.)
M. DE PATERXOSTRE. Kuilt gij UWC11
naain zetten. A. Een beetje!
Op die woorden schiet geheel de zaal
in een schaterlach en de voorzitter M.
Bouvier, zegt tegen de gendarmenLaat
hel publiek gedurende vijf minuten lachen
zulke stelling in onze verlichte negen
tiende eeuw nog aanklevers kan vinden,
is niet uit te leggen; wij zouden er zelfs
gaarne aan twijfelen, maar do feilen zijn
daar en spreken te luide, wij hebben ze
hier maar te beslatigen, meer kunnen wij
or niet aan doen; de vrijheid staal in de
Grondwet en gerust mogen zij hunne leer
stelsels onder zekere volksklassen ver
spreiden.
Maar dit vraagstuk, op oen ander ter
rein gebracht, de zedenleer eens geraad
pleegd en het burgerlijk wetboek open
geslagen om daar te zien of de eene bur
ger den andere mag benadeeligen in zijne
stoffelijke en zedelijke belangen. En dan
zal men zien wie van den eenen kant hel
goede en richtige pad bewandelt, en wie
van den anderen kant alles aan zijn eigen
belang of aan dit zijner partij slachtoffert.
De eerste spreuk der zedenleer luidt
als volgt Behandelt uwen evenmensch.
gelijk gij zelven will behandeld worden, ’lis
te zeggen
Doe nimmer aan een ander iet
’t Geen gij niet wilt dat u geschiedt;
Bewijs aan andïen al het goed
Hetgeen gij wilt dal men u doet.
Men ziet dus dat de zedenleer, in dees
geval, met meer rechtvaardigheid te werk
gaat dan de geloofsleer, want deze laat toe
dar men onze scholen benadceligl ten
voordeele barer eigene scholen.
En om nu op hel burgerlijk terrein te
komen, zou men in den handel, in de nij
verheid of in al andere mcnscbclijke be
drijvigheden iemands koopwaren of eigen
dommen mogen slecht maken, enkel om
er den handel van te stremmen ten voor
deele van dien eens mededingers, en nog
te meer als het alle dagen bewezen wordt
dal die waren beter zijn?
Neen, aanstonds zou men een artikel
van hel strafwetboek daarop loepasseu en
de plichligen zouden door bevoegde rech
ters gestraft worden. De gemeentescho
len nogtans mogen tegenwoordig door
zekere personen, niet alleenlijk belasterd
en benadeeligd, maar daarbij nog ge
vloekt en gebanbliksemd worden. Is dit
verdragelijk? Vooral als men nagaat met
welk doel dit gedaan wordt? Neen, hel
hooger bestuur mag dit niet langer blijven
dulden, en krachtige maatregels dienen
genomen te worden om dit kwaad te
keer te gaan.
Hoort men b. v. een geestelijke spre
ken, hij zal zeggen: Wij kunnen er niets
aan doen, sommige zelfs voegen er bij,
wij doen hel met tegenzin; maar wij
moeten zoo te werk gaan van onze over
heden. Ja maar, hebben de onderwijzers
ook gcene overheden, wier bevelen zij
moeten uitvoeren? En zijn er ambtenaars
in ons land die geene overlieden hebben
aan wie zij moeten gehoorzamen? Het is
zooveel te slechter dunkt ons, in geweten
gevoelen dat men misdoet, en toch voort
gaan omdat men het ons gebiedt. Nie
mand ter wereld kan ons gebieden kwaad
te doen. Dit strijdt legen geloof- en
zedenleer.
En omdat er in de staalspolitiek onzes
lands een onverschil bestaat tusschen
twee partijen, moeten daarom do ambte
naars elkander in het hair vliegen? Wij
zouden wel eens willen welen welke
reden de geestelijken hebben om de ge
meenteonderwijzers op hel lijf te vallen;
is dat de broederliefde, die onder demen-
schcn on bijzonderlijk onder de ambts
broeders zou moeten heorschen? Of zijn
er misschien in ons land personen, die
al de vakken van het bestuur zouden
willen overweldigen?
Ahtegenwoordig zouden wij het pries
terambt willen bekleedcnWij zouden
in ecus den ouden man afschudden, zoo-
als men in het evangelie zegt, en eene
daadzaak daarslellen die al de beschaafde
volken der werelddeelen zouden bewon
deren en toejuichen. Wij zouden uilroe-
penLang genoeg hebben wij getracht
onze beersclizucht te voldoen! Lang ge
noeg hebben wij den twistappel onder
hel volk geworpen! Er zijn huwelijken
genoeg geschonden! Hel opkomende ge
slacht heeft slechte voorbeelden genoeg
ontvangen en is genoeg tot ongehoor
zaamheid opgewekt! Twist en tweedracht
is er genoeg gezaaid! Wij zien nu klaar
dat dit alles niet kan leiden lol hel heil
der menschheid.
Vooriaan onze zending volbracht zooals
zij is, en hel voorbeeld gevolgd van onzen
goddelijken meester, die gezegd heeft
Kinderen, bemint elkander!
Aan ons dan de godsdienstleer, en het
wetenschappelijk onderwijs aan den on
derwijzer. Wij reiken elkander de hand en
zoo leggen wij gezamenlijk het zaad der
zedenleer in de jeugdige harten van hel
opkomende geslacht. De Heer zal onzen
arbeid zegenen, en zoo zal hel waar ge
luk als een frissebe morgendauw op onze
verstikte aarde nederdalen. Alle meu-
schenvrienden zullen onze pogingen toe
juichen en hel dankbare nageslacht zal
immer onze edelmoedigheid zegenen!
Vereeniging.}
is zoo veel te slechter, aange
zien zij die gazellen en die plaatsen voor
heilig doen doorgaan.
Wij blijven dus herhalen dal do poli
tieke geestelijken haatdragende menschen
zijn, die slecht voorbeeld geven, en wij
zeggen met wijlen Mgr. Sibour
Dal hel hoogst noodig is dat een
priester, in zijn gedrag tegenover de go
rt loovigen, vreemd blijve aan de twisten
der politieke partijen, welke ook zijne
genegenheid en zijne overtuiging weze;
dat een priester in zijne dagelijksche
betrekkingen met de wereld zich met
geene politieke besprekingen bemoeien
mag, en vooral, dal hij zich in hel uil-
oefenen van zijn heilig ambt van alle
aanvallen legen besturen of tegen pcr-
sonen moet onthouden. Dat een geesle-
lijke, die aan deze plichten te kort blijft,
de verhevenheid van den godsdienst
vermindert en zijnen invloed als pries-
ter onvruchtbaar maakt, ten minste bij
diegenen, die hij door zijne ongepaste
en schuldige uitvallen zal beleedigd en
gekwetst hebben.
Deze woorden bevatten eene aller
grootste waarheid; en als men aandachtig
nagaat op welke wijze onze politieke
geestelijken zich ten opzichte der libe
ralen gedragen, is hel geenszins te ver-
wondeen dat der katholieke priesters
meer en meer den eerbied en hel ver
trouwen verliezen en dal zoo menigen
den zoogezegden troost van die mannen
liefst te missen hebben.
Gij beweert ook, professors, dat de
priesters geene personen haten, maar dat
zij alleenlijk de slechte leeringen, zoo als
hel liberalismus en de gcuzerij, halen
verfoeien en bestrijden.
O valscliheid, der valschhcden
Waarom worden de priesters dooi
zekere liberalen geducht en gevreesd
Waarom vindt men vrijdenkers die zich
lol schijnheiligaars verlagen? Waarom?
omdat men algemeen weel, dat de pries
ters hunne politieke en godsdienstige
tegenstrevers mol de grootste kwaadwil
ligheid vervolgen, omdat men weet dal
als wanneer iemand in eene parochie of
in eene kleine stad durft liberaal zijn, de
geestelijken aldaar, niet het liberalismus,
maar den persoon die zijne liberale denk
wijze kennen laat, zullen aanvallen tol
liet uiterste. Hoeveel landbouwers, hoe
veel neringdoeners, hoeveel notarissen,
hoeveel doctors, hebben door den haat
der geestelijken niet te lijden gehad?
De geestelijken haten geene personen,
zeggen de professors, maar waarom zijn
hunne gazetten dan opgevuld met scheld-
woorden tegen personen? Zij welen dal
zij onmachtig zijn de overtuiging van onze
gemeentebestuurders van onze disch- en
hospicenliecren te veranderen of aan het
wankelen te brengen, en toch vervolgen
zij die hoeren in hun bijzonder leven, in
hunne bijzondere belangen. Is dit niet
uit haal
Hel is aldus niet dat de wereldlijken
zich gedragen. In hunne dagelijksche be
trekkingen, inderdaad, zijn liberalen en
klerikalen vriéndelijk onder elkander,
en men hoort in den mond dezer laat
stee geene grove verwijlingen zoo als
nunnevervolgers, zedenbedervers, beulen,
broodrooversgeuzen, enz.» Hel zijn
alleenlijk de geestelijken die zulks doen.
Wel is waar, zij doen het maar in hunne
gazetten, of wei op zulke plaatsen waar
zij geen antwoord te vreezet! hebben;
Het onder wij zers-congres te
Antwerpen.
Het congres der belgische olïiciëele
onderwijzers hetwelk de verledene week
te Antwerpen plaats gehad heelt is uiter
mate schitterend geweest.
M. de Minister van openbaar onderwijs
hoeft geweerdigd eene zitting te gaan
bijwonen en er eenige aanmoedigende
woorden tol de talrijke schaar onderwij
zers en onderwijzeressen te richten.
De gemeente overheden van Antwerpen
hebben het zich ten plicht geacht eene
luisterrijke ontvangst aan de nederige
ambtenaars voor te bereiden.
De liberale dagbladen der stad .spreken
met uilbundigen lof zoo wel over het
prachtig onthaal der schoolmeesters als
over de zittingen der congresleden. Te
lang zoude liet zijn de besprokene kwes
ties hier te ontleden.
Genoeg zal hel zijn to zeggen dat de
klerikale bladen van Antwerpen zoo dui-
velsch kwaad zijn óver hel wclgelukken
van hel congres en de eer welke de
onderwijzers te beurt gevallen is, dat er
geen denkbeeld van te geven is. De grain-
I schap der gewijde dagbladen geelt ons
de maal van het nuttige dal door zulke
congressen voortgebracht wordt en de
uitdrukkingen van verachting door hen
gebruikt, leeren ons welke biltere spijl
de schrijvers verteert over het misluk
ken der hevige pogingen welke er ge
daan zijn om hel officieel onderwijs te
versmachten onder den drang der katho
lieke scholen, welke zij zullen genood
zaakt zijn stil aar. te laten vallen.
Tc Carvain Noordenheeft het ge
recht een onderzoek ingesteld nopens
geruchten ten laste van de broederkens-
onderwijzers.
Een tiental kinderen zijn geboord en
de ergste beschuldigingen zijn veropen
baard tegen brocder-ovcrsle en een ander
broeder-onderwijzer.
Toen men ging om zo aan te houden,
waren de vogels gaan vliegenmis
schien wel naar Belgeiiland.
irmrMTt eoxTMSiTTiMrT-CTrr '■aniarexaag'
