hel
Hot groot Hcliandaal to
Doornijk.
De zaak, thans genaamd liet groot
schandaal van Doornijk blijft de aan
dacht cn de nieuwsgierigheid van gansch
bel land prikkelen.
Echter tracht de klerikale pers die zaak
te verdonkermannen en zoo hel mogelijk
ware, te versmooren.
Dat heel België zich met deze vuile
zaak onledig houdt en ze gedurig be
spreekt is niet te verwonderen.
Een kancunik, een specie van onder-
bisschop, die de plaat poetst met bijna
twee milliocn frank, dal is ook eene
nieuwigheid; dat had men tot hiertoe in
België nog niet gezien.
Een kaneunik, dal is nogtans geen klein
bier! een kaneunik. zegde onlangs M.r
de Haerne in de Kamer, is hel schoonste
sieraad onzer kathedrale kerken.
En M. de Haerne jnoel het wel weten,
Ziehier wal wij in een brusselscb blad
over deze kwestie aantreflen
Eene aanhouding.
Het onderzoek belrekkclijk den dief
stal van verscheidene millioenen in hel
bisdom van Doornijk wordt ieverig voort
gezet en eiken dag schijnt de zaak zich
meer te verwikkelen.
Sedert eenige dagen is de amerikaan-
sche advokaal Goodhue in Belgie.
Hij heefteen lang verhoor ondergaan
in hel jusliciepaleis.
Zaterdag is hij naar Villers-Perwin
gegaan, waar de parketten van Brussel
en Charleroi magistraten hadden heen
gezonden om hem aan te houden. Zij zijn
te laat gekomen.
M. Goodhue was afgestapt in het
hotel de TEurope. Zondag morgen werd
hij in hechtenis genomen. Men zegt dal
hij beschuldigd wordt van misbruik van
vertrouwen of aflroggelarij.
Naar het schijnt zijn er stukken van
hel hoogste belang door hel parket in
beslag genomen.
De jusücie ligt niet stil, zelfs den
zondag niet.
De procureur des Konings van Door
nijk, die vrijdag en zaterdag heeft door
gebracht te Brussel, is te Doornijk terug
gekomen. n
Men hoopt weldra al de draden van dil
schandaal ie zullen kennen, dal geroepen
is groote opschudding te verwekken cn,
naar men denkt, tol groote oneer der
hoogere geestelijkheid zal strekken.
Schermen de klerikale bladen fel met
de zaak-Bernays, wij zullen hun de zaak
Bernard tegenover kunnen stellen.
Het parket beeft het portret van kann-
nik Bernard, welke deze eenige jaren ge
leden te Rome had laten maken, doen
trekken op een zeker getal exemplaren.
Kanunnik Bernard is een zeer schoon
man. Zijn voorhoofd is breed, zijn oog
schitterend, de gelaatstrekken zijn regel
matig, kortom zijn gelaat verraadt ver
standigheid en krachtdadigheid. Indien
hij in Canada de kap over de haag heeft
aangeschoten, mout bij een flinke kerel
zijn.
De school wet in ringelund.
Sinds ettelijken tijd gewagen onze
tegenstrevers hun woordje over de En-
geische schoolwel en klappen, schrijven
en wrijven zij daarover als de blinden
•over de kleuren.
Volgens hen sijstema Malou is er
Voor den Staat geen onderwijs mogelijk
tenzij, zonder onderscheid, toelagen te
gunnen aan al dc confessioneele scholen.
Dit gebeurt zoo in Engeland, zeggen zij,
en zoo ook moet het Belgiesch gouver
nement in zake van onderwijs onverschil
lig blijven en alle scholen ondersteunen
naar gelang der leerlingen door de huis
vaders, ongetwijfeld zonder ban noch
dwang! er heen gezonden.
Als men zulke taal hoort uitkramen, zou
men dan waarlijk niet gelooven dat het
Engelsch bestuur geheel anders handelt
dan hel onze cn dal hel niets dan subsi
dies regent over de zoo gezeide katholijke
vrije scholen en meesters met God
zonder zich hoegenaamd le bekommeren,
doorwien en hoe er hel onderwijs ge- I
geven wordt.
Deze snoodc leugentaal wil men nog
tans kortzichtige verslanden opdisschen
en menige klerikale dweepzieke voor
drachtgevers en schrijvelaars deelen in dil
gevoelen.
Niets is valscher want het art. 96 der
Engelsche schoolwet zegt onsdiesaan-
gaande:
Te beginnen van den 31 maart 1871
zullen er in hel geheel geen toelagen
meer verleend worden, ten zij aan die
openbare gestichten door de tegenwoor
dige acte als dusdanig erkend.
En welke zijn nu, volgens deze parle-
mentarische oorkunde, deze scholen?
Dit zegt ons weer klaar cn duidelijk art. I
7 der wel welke luidt: «Alle lagere
scholen bestuurd volgens door de wet
voorgeschreven verordeningen zullen aan- I
zien worden als openbare officiële onder- I
wijsgestichten en behandeld worden vol- I
geus het hiernagemelde reglement, waar- I
van in iedere klas een exemplaar zal I
worden aangeplakt, te welen
Art. 1. Tol de aanneming eener school I
mag niet geeischt worden dal bel kind I
verkeere ot ophoude te vërkeeren eene I
zondagschool of andere godsdienslplich- I
ligheden. De onderwijzer onlboude zich I
iels te leeren, te doen of te laten wal I
strijdig is met den eerbied verschuldigd I
aan de godsdienstige begrippen van an
dersdenkenden.
Art. 2. De godsdienstlessen zijn voor
of na de schooluren gegeven, leder leer
ling is vrij dezelfde bij te wonen of op
I bevel zijner ouders ot voogden er van
I ontslagen le worden.
I Art. 3. Ten allen tijde moet de school
I wagenwijd openslaan voor de schoolop-
I zieners barer Majesteit. Nogtans is hel
I hun verboden de kinderen te ondervia-
I gen over den godsdienst, noch hun een 1
I woordje te reppen over T gebruik der
I boeken lot dit doel gebezigd. Het wereld-
I lijk onderwijs alleen valt in hunne be-
I voegdheid en raakt hun rechtstreeks.
Omdat dus volgens die wel eene school
I eene geldelijke toelage ontvange, is er dus
I noodig
I 1. Dal zij voor de oflicieelc schoolop-
I zieners wagenwijd opensla om er te on-
I derzoeken of er het onderwijs wel dege-
I lijk en volgens de voorgeschreven bepalin-
I gen gegeven wordt.
I 2. Dal hel godsdienstonderricht afge-
I scheiden zij van de andere leervakken.
I 3. Dat dil onderwijs uilsluitclijk plaats
I hebbe twr of na de schooluren, zonder
I een leerling er kan toe gedwongen zijn
I hetzelfde bij tewoonen.
Waar willen onze tegenstrevers heen?
I T Is bijna juist dezelfde wet als deze die
I bij ons sedert den 1 juli 1879 in voege is
I en waartegen de bisschoppen en hunnen
I nasleep zoo gebanbliksemd, zoo gevloekt
I hebben. Nogtans in Engeland wordt zij
I zelfs door de geestelijke orden gewetens-
I vol gevolgd, zonder men er hel alom-
I versleten refrein: Van de scholen zon-
I der God en meesters zonder geloof,
I ooit gehoord hebbe.
Zouden onze tegenstrevers niet beter
I doen te zwijgen over de Engelsche wet
I die zij valsch uitleggen? 01 denken zij in
I geval hunne vrienden ooit T bewind in
I handen krijgen, hunne vrije scholen
cn hunne met eens door den H. Geest
I overlommerde onderwijzers officieel in te
I lijven en eene jaarwedde le verlecuen op
de kosten van de gemeente- en staatskas?
In deze gedachten zouden zij zich wel
deerlijk kunnen bedrogen vinden. Veel
liever zouden zij bij menigen verdwaal
den onder hel licht der waarheid doen
schitteren, hun al de voordeclen der
huidige schoolwet doen inzien, het En
gelsch stelsel in het vergeethoek laten,
gezien zij later lot slot van rekening toch
zullen genoodzaakt wezen de wet van
1 juli 1879 even als de andere door
de liberale regeering uitgevaardigd
gewetensvol toe te passen trots al hun
nen ban en dwang, trots al hunnen opstand
en geweld.
want hij is ook kaneunik, en M. Bernard,
die met de gelden van bet DoornijksCh
bisdom er van doortrok, een zijner col-
legas.
Zal kancunik Bernard nu nog een der
schoonste sieraden van onze kathedrale
kerken zijn?
Wij vreezen, integendeel, dal hij een
sieraad voor bet Rasphuis zou kunnen
worden.
Ziedaar waarom de sacristijbladen over
het algemeen zwijgen dal ze barsten, en
hel Journal de Bruxelles onbeschaamd
durft zeggen, dat de daad van kaneu
nik Bernard slechts eene afkeurlijke
zonde is.
Met handen en voelen werkt men in de
klerikale partij, om de zaak onbeduidend
te maken, en alle geestelijke invloed
wordt aangewend, om le beletten dal het
gerecht achter de volle waarheid zou ge
raken.
Dat doel ons denken, dal er misschien
dignitarissen der Kerk in die propere
zaak betrokken zijn en gevaar loopen.
Hel zwijgen der klerikale pers zou dus
wel een ordewoord kunnen zijn, want
hoe meer men in dien vuilnishoop roert,
hoe minder aangenaam zou hij kunnen
rieken.
De klerikale hoop zal echter niet wor
den verwezentlijktondanks alle hinder-
I palen en tegenwerkingen zet hel gerecht
I zijne opsporingen voort en zal blijven
I werken, lot dat hel den rechten draad
I dezer schandalige historie zal kennen en
I den dader ot de daders in handen zal
I hebben.
waar de vrijheid van onderwijs in de I
Grondwet staal geschreven, het verplicht
onderwijs onnoodig is, en vooral nu er
overal, zoo door den Staal cn de Ge
meenten als door de samenzweeiing der
geestelijken en klcrikalen legen de nieu
we onderwijswet, scholen in massa zijn
tot stand gekomen.
Otlicicele en vrije scholen wedieveren I
als in strijd, om de meeste leerlingen
naar zich te lokken, en daardoor zijn I
overal, ten gevolge dezer wederzijdsche
werkingen, ds ouders schier verplicht I
hunne kinderen ter schole te zenden.
In de steden en groote gemeendn heb- I
ben de oflicieelc scholen de overhand; in I
-vele buitengemeenten staan ouder dil op- I
zicht de vrije scholen op den voorrang. I
Men zou dus mogen zeggen dat bijna alle I
kinderen in België hel onderwijs ge- I
nieten.
Zoo spreken ten minste degenen, die I
nog bang zijn voor de invoering van hel I
verplicht onderricht.
Wij nemen hunne redencering niet ge- I
heel en gansch aan.
Dat talrijke oflicieele scholen op den I
buiten weinig of niet bezocht zijn dal is I
waar. Wit dit echter zeggen, dal al de I
kinderen, die op bevel van de pastoors I
of klcrikalen de gemeentescholen hebben I
moeten verlaten, thans onderwijs ge- I
nieten in de zoogenaamde scholen met I
God
De klcrikalen zullen ja zeggen en stalis- I
tieken, cijfers met den hoop aanbalen, I
om hun beweeren te staven.
Maar wij zijn niet betaald om bet I
schrijven en zeggen der sacristijbladen
te gelooven. Hel schoolonderzoek dal ons
meer vertrouwen inboezemt dan hunne
verklaringen, bewijst hel tegenoverge
stelde.
Men weet, dal de geestelijken cn de
klerikalen zich weinig gelegen laten aan
de verlichting der volkskinderen. Hoe
dommer, ongeleerder zij die kunnen
houden, hoe langer en beter kunnen zij
hel volk met den neus leiden cn onder
hunne drukking handhaven. Eens volk
verlicht en geleerd, dan is hel rijk der
klcrikalen voor eeuwig uit en gedaan.
Welnu, hel schooler.enkwesl heeft be
wezen, dat de statistieken der klerikalen
valsch zijn. De lessen in de katholieke
scholen worden niet zoo druk in de
buitengemeenten bezocht als men zegt;
wel heeft men er de kinderen van de ofli-’
cieele scholen doen wegblijven, maar al
die kinderen gaan daarom niet naar de
katholieke scholen. Zij laten er zich enkel
inschrijven, maar de meesten loopen
daarna gedurig langs de straat, zonder
onderwijs te genieten, zonder dal de
geestelijken zich om hen bekreunen. Zij
gaan niet naar de oflicieelc school; dal is
alles wal hen verlangd wordt.
Duizenden kinderen blijven aldus van
alle onderricht verstoken en zullen later
ongeleerden, domkoppen, werktuigen in
de handen van onze tegenstrevers zijn.
Mogen wij, liberalen, dal gedoogen
Moeten wij dat integendeel niet uit al
onze krachten beletten en tegengaan
Hel antwoord kan niet anders dan ten
volle bevestigend zijn.
Welnu, hel middel om die plannen der
klerikalen le verijdelen, ligt bij dc hand
en is gemakkeljjk in ’t werk te stellen.
Enkel en alleen hoeven wij hel voor
beeld te volgen, dal reeds lang in ver
scheidene landen van Europa bestaal en
thans ons door.Frankrijk wordt gegeven:
hel verplicht onderwijs invoeren.
Vroeg of laat zal men cr moeten toe
komen, en hel is dus beter daar vroeger
dan later toe over te gaan. Dc partij van
beschaving en verlichting kan cr enkel
bij winnen en zij, die van deze verplich
ting zullen genoten hebben, zullen de
.eersten zijn om er onze partij dankbaar
voor te wezen, wanneer zij zullen onder
vinden welke voordeclen zij uil
onderwijs zullen geplukt hebben.
Deze stortingen weiden grootcndccls
door leerlingen der lagere scholen gedaan.
Het beroepshof van Gent heeft het
vonnis bekrachtigd der correclionneele
rechtbank van Brugge, waarbij Olivier
Van Bredacl, de klerk van Armand Pelt-
zcr, veroordeeld werd tol 4 maanden ge
vangenisstraf voor dieflc van een hon
derdtal frank begaan in eene herberg te
Brugge.
Men leest in dc Meuse: Volgens een
verspreid gerucht, zou de heer Olin, ver
tegenwoordiger van Nijvel, den heer
Sainclelelle als minister van openbare
werken vervangen, die zijn ontslag zou
geven voor gezondheidsredenen.
Dc Chronique zegt dat de heer Pety
de Thozëe, gouverneur van Namen, de
opvolger schijnt te zullen zijn van den
heer de Leuscmans, als gouverneur van
Luik. Dc heer Jamrne, arrondissements
commissaris, zou den lieer Pety als gou
verneur van Namen vervangen.
Volgens den Almanach royal, die
onlangs verschenen is, zijn er in ons land
1216 kloosters, bevattende 2326 mannen
en 13671 vrouwen, of 16997 kloosterlin
gen. In 1846 lelde Belgie maar 779 kloos
ters met 11.968 kloosterlingen van beider
kunne. In 1866 waren cn 18,196 klooster
lingen in ons land, altijd volgens gemel-
den Almanach.
Hei is een meestergast van de kool-
mijnmaatschappij van Bray, Maurage en
Boussoit, met name Emiel Goblet, die het
lol van 100,000 frank gewonnen heeft bij
de jaalste trekking der leening van Brussel
Men meldt uil Antwerpen. 28 dezer:
De heer Jos. Dierckx, de gevierde, de
talenlvolle artist van onzen nederland-
schen schouwburg, waarvan hij thans een
dermedebestuurders was, is dezen nacht,
rond 6 ure, na eene langdurige en srnar-
AJgemeene tijdingen.
Bij koninklijk besluit van 27 Maart is
M. Carpentier A, onderzoeksrechter bij
de rechtbank van Veurne rechter te
Brugge benoemd, in vervanging van M.
Penneman.
Ouder de prijswinnaren inden prijs
kamp van vel vee welk le Gent komt
plaats te hebben, bemerken wij;
Tweede klas. Ossen hebbende meer
dan zes landen, wegende minstens 700
kilogr. 17 mededingers. l,lt premie
400 frank en oenen vergulden zilveren
eerpenning, aan P. Gantois, le Leyselc,
met eenen os van gekruist ras, wegende
1004 kilogr.
De assisen van West-Vlaanderen
zullen geopend worden, maandag 8 mei,
onder voorzitterschap van den raadsheer
Janssens.
Wij ontvangen van wege het beslui r
der post, eene statistiek ter mcdedeeling,
belrekkclijk de stortingen in de spaarkas
bij middel van postzegels. Die inrichting
.ingevoerd sedert 1 October 1881, heelt
binst de vijf eerste maanden den volgen
den uitslag opgeleverd
26,042
I
1882
1882
deelnemers.
1,252
5,080
5,790
6,745
7,175
Wie Wat Waartoe of eenige waar
heden voor den Invaliedc.
Hebben onze lezers ooit gehoord van Professor
Holloway Zonder twijfel eveii zoo wol als van
Humboldt, Arago, Oersted, Silliman, Agassiz,
en andere bekende geleerden Maar hebben zich
nooit afgevraagd wie on wat hij is. Indien zij
niet bepaald daarmede bekend zijn, zullen wij
ondernemen hun eenige inlichtingen daar om
trent te veschaffon. Do professor is geboren in
dat land, waarin Harvey, Hunter, Abernethy,
en andere verlichten op het gebied der genees
kundige wetenschap het eerste levenslicht aan
schouwden. Dit zij voldoende voor het Wie; nu
wat aangaat het Wat. Hij is ten opzichte van
de andere geneesheeren, wat Clay, Webster, en
Calhoun waren ten opzigte van staatsmannen,
wat Washington alom geerbiedigde naarn
was ten opzigte van patriotten, en generalen,
wat Shakespeare was ten opzigte van treurspel
dichters en wat Irving en Chalmers waren ten
opzigte van predikers, dat is te zeggen: do
grootste man van zijne eeuw en van zijn beroep.
Zijne reputatie is door de belemmeringen van
alle vooroordeel heen gedrongen; zij beeft de
hinderpalen der kwaadsprekendheid overwon
nen, en de professor alleen staat nu algemeen
bekend, als de Geneeskundige Colossus der
geheele wereld. Dit zij voldoende voor het Wat.
Waartoe spreken wij hier van hem Indien wij,
toen onze langenooten hij (luizende stierven
aan de goeie koorts, te Norfolk en te Portsmouth
gehoord hadden van een middel, dat deze kwaal
in haren vooruitgang zou stuiten, en dat den
bederver in zijnen loop zou tegenhouden, en wij
verwaarloosd hadden dit bekend te maken, wat
zou dan ons loon geweest zijn Gewis eene rasse
straf der Lynch wet. Want indien een pligt meer
gebiedend dan een andere is, dan is het voor-
deze,om den kranke en zijn lijden bij te staan
en allo middelen aan te wenden, om hem spoedig
zijne gezondheid weer te geven - Dit is do reden
waarom wij van Prof. Holloway spreken. Dit is
ons antwoord op het Waartoe.
Voor verscheidene jaren, toen de professor
dus veel jonger was dan nu vestigde hij zijne
aandacht op de groote ongelijkheid tusschen de
genezingen, welke de geneesheeren bewerkstel
ligen welke zij ondernamen te bewerkstelligen.
Hij maakte de opmerking, dat zij niet eenmaal
in twintig gevallen tot een gunstig, resultaat
voerden. Het scheen hem toe, of dat de genees
kunde den naam van wetenschap onwaardig was
dat het moer eene zaak was, die van het blootc
toeval afhing en daarom bepaald een onregt den
mcnsch aangedaan, of wel dat de geneesheeren
de kunst om te genezen niet verstonden. Terwijl
hij zich aan de studie der menschelijke physio-
logie wijdde, en bekend met de ziekteleer, kwam
hjj op de ware oorzaak van het gebrek aan
gunstige resultaten, en maakte die ontdekking
welke zijnen naam zal onsterfelijk maken. Om
eene ziekte of kwaal te genezen, werd deze door
de geneesheeren lokaal, uitwendig behandeld.
Waren de nieren aangetast l Of wel de lever t Of
de maag I Of de longen i Dadelijk schreven zij
middelen voor ter genezing van nieren, lever,
maag of longen, niet begrijpende dat de gcheele
oorzaak in het bloed te vinden was, door welks
levens-verspreidenden stroom die organen ge
voed worden, en dat zij dus om de kwaal in haar
uitgangspunt te stuiten, dat levensvocht moesten
zuiveren, en het overige aan de natuur overlaten
Dit is het gekeim van het wonderlijke succes
van Professor Holloway in alleoordcn der wereld
Hij zuivert het bloed, én herstel van gezondheid
laat niet na te volgen. Dat elke kranke dan die
- veel door vele geneesheeren geleden heeft, - en
er geen baat bij gevonden heeft, acht geve op
deze onze woorden,, en eene proef neme met de
Pillen van Holloway, iudien hij inwendig is aan
getast en met de Zalf van Holloway indien hij
lijdt aan Wonden of Zweren.The Freethinker.
Totaal
Getal stortingen Get. niuuwo
van 1 frank
1,524
9,557
15,026
22,748
31,369
80,224
October 1881
November 1881
December 1881
Januari
Februari
