SCHOENMAKER BLIJFT BIJ UWE LEEST,
Blijspel in een bedrijf, door
J. Wyttiuck.
SCHOUWBURG VAN VEURNE.
Maatschappij van Rhetorika.
liet drama der Wctstraal.
Prijzen der plaatsen naar gewoonte.
Bureel open om 5 !/2 ure. Om 6 ure
slipt op hel looneel.
Hekentenissen van Léon Peltzer. Men
bevestigde gisteren in hel paleis, als Leon
Peltzer de raadkamer verliet, dal hij na
een zeer aandoénlijk looneel, zijne mis
daad bekend heeft. Hij ziel af van hel
stelsel van bel ongeval en Bekent plichtig
te zijn aan moord. Hij blijft krachtdadig
loochenen dat zijn broeder een deel heeft
genomen aan de misdaad.
Leon Peltzer is om 3 uur in de raad
kamer gekomen en heell die maar om
4 i/2 uur verlaten. Hel is te denken dal
al die lijd niet genomen werd door de
pleegvormen voor de vernieuwing van
liet aanhoudingsmandaat, liet is dus
waarschijnlijk dal hij hooger gemelde be
kentenis heeft gedaan. In de gevangenis
teruggekeerd, zou hij uitgeroepen heb
ben Ziedaar de eerste nacht dal ik
gerust zal slapen
He beschuldigde heeft aan den onder
zoeksrechter eene lange memorie over
handigd, waarin hij zijn nieuw stelsel
van verdediging uil een zei. Volgens hij
schrijll zou de heer Bernays, in hel huis
der Wolstraat komende, Leon Peltzer
herkend hebben. Deze zou dan zijne pruik
afgedaan hebben en op Bernays zijn toe
gesprongen. Er ontstond een gevecht en
dan greep Leon Peltzer eene pistool die
op eenen gueridon lag en hij school den
ongelukkigen advokaat dood. Ziedaar hoe
de beschuldigde het looneel der moord
verhaalt. Wat is er waar van?
Gisteren morgend is hel parkel naar
het huis der Wetstraat gegaan. De werk
lieden van den heer Guiol hebben onder
de leiding van den bouwmeester Peere-
boom, het kabinet in tien toestand ge
bracht, waarin hel was als de moord
gepleegd werd. De heer Geruzel heeft de
bloedsporen gefolografleerd die men op
de meubelen en deuren ontdekt heeft.
namelijk: dat liet niet reeds lang is voor
gesteld en gestemd.
Maar beter laat doen nooit, en om de
moedwillige gemeentebesturen, die onder
•den pantoclël der geestelijkheid slaan, lol
de vervulling hunner plichten te roepen,
is het nooit te laat om goed te doen.
Overigens, het bijzonderste van dit
ontwerp is zijn doeihel zal voortaan de
Bestendige Deputatie in de onmogelijk
heid stellen te beletten dal de wet
worde uitgevoerd, en ook de gemeenle-
sekretarissen en ontvangers, die zich
slaven der geestelijken maken, beletten
de olficieele onderwijzers een ondragelijk
leven te doen leiden.
Hel openbaar ouderwijs zal er bij
winnen.
Reeds sedert lang had men die ambte
naars, die hunnen eed, aan de Grondwet
en de wellen des lands gezworen dus
ook aan de schoolwet onbeschaamd
ouder de voelen traden, op hunne plaats
moeten zetten en doen zien, dal zij niet
boven de wet, maar de wet boven hen
verheven is.
Zeker zullen de rechter zijde, de
geestelijkheid en de klerikale drukpers,
daar weer een afgrijselijken maatregel
van partijschap in zien; maar het is
hunne schuld. Zij hadden de wet maar
moeten eerbiedigen en niet in oproer
tegen haar komen.
Zij maaien wat zij gezaaid hebben.
Het is niet alleen te Brussel en te Ant
werpen dat het onderzoek der zaak
Bernays wordt voortgezet, maar ook te
Luik. Ten gevolge van eene rechterlijke
commissie, door 't parkel van Brussel ge
zonden, heeft de heer Dcmarteau, onder
zoeksrechter te Luik, eenen hotelhouder
van Chaudfontaine ondervraagd, in wiens
hotel de heer en mad. Bernays een deel
van den zomer van 1878 doorgebracht
hebben. De heer Bernays kwam gewoon
lijk des zaterdags aan om des maandags
terug te vertrekken.
Volgens hel schijnt zou Armand Peltzer,
gedurende hun verblijf te Chaudfontaine,
insgelijks eenige verschijningen in dit
hotel gedaan hebben.
Klcriknle dwang.
De knechten der bisschoppen schreeu
wen op alle toonen in de Kamers, dat de
dwang en lijranie der priesters is geëin
digd en durven zelfs hunne vrijzinnige
tegenstrevers logciiachlig maken. Wan
neer zij de talrijke feiten van wraakzucht
en vervolging aanbalen, welke het school
onderzoek aan het licht komt te brengen.
Tc Crombeke, eene gemeente op ander
half uur van Poperinghe gelegen, woonde
er een eerlijk man, die den 2" april over
leden en den dinsdag daarna is begraven.
Langen tijd bewoonde hij een ruim ge
bouw, zeer dienstig voor zijnen handel,
die hem hel beslaan zijner talrijke familie
verzekerde. Hij had hel ongeluk treffelijk
burger te zijn en de toekomst zijner kin
deren te behartigen. Als goede vader
voorzag hij de onmogelijkheid aan zijn
kroost rijkdommen of geld achter te
laten. Daarom wilde hij hun een nuttig
onderwijs verschaffen, dat hen zou in
slaat stellen later hunne zaken te ver
richten en hunne moeder te ondersteu
nen. De brave man, ondermijnd door eene
wegslepende ziekte, vóórzag wel dat bij
vroegtijdig zijnen lievelingen ging moeten
vaarwel zeggen, Hij zond dus zijne kin
deren naar de gemeenteschool. Dit ver
bitterde zoo zeer de priesters, dat zij alle
middelen inspanden om zijne nering te
dooden. De eigenaar verplichtte hem zijn
huis te verlaten; maar niets kon het ka
rakter van den braven man breken. Hij
nam dan intrek in een ander gebouw
nevens hel eerste gelegen, waar zijn han
del, verre van te verminderen, nog ge
durig aangroeide.
Zijn hart was te edel om niet hevig ge
troffen te zijn door de wraakroepende
vervolging, welke de tegenstrevers der
christelijke liefde en verdraagzaamheid
hem aandeden. Ik wil nog niet spreken
over hel schandig schrift dal men l ichtte
lol de dame waar zijne dochter in dienst
is, noch over het gepast antwoord dal
zeker heilige zedepreèker hoéft ontvan
gen. Hel zal van zelfs aan hel licht komen.
De eerlijke huisvader werd gevaarlijk
ziek. De pastoor werd gebaald om zijne
biecht te hooren. Alles ging wel lol aan
hel punt der scholen. Daar hij weigerde
zijne kinderen uil te trekken, wilde de
pastoor niet dat hij voort zijne biecht
sprak en gaf hem een half uur lijd om
zich le bepeinzen. Als de heilige man
terug kwam, kon den zieke geen woord
meer spreken. Zijne vrouw vroeg hem,
indien hij verkoos, dal de pastoor hem
gerust liet daar hij le zeer zijnen ver
zwakten geesl vermoeide. Hij drukte
hare hand ten leeken van toestemming.
Korte stonden nadien had hij dit tranen
dal verlaten.
Den Dinsdag 4 April werd hij begraven,
even als elk ander christen met al de
kerkelijke plechtigheden. De pastoor wist
immers wel wiens schuld het is dal den
overledenen de laatste sakramenlen niet
heelt ontvangen.
Des morgens vóór de ceremonie, begaf
zich de pastoor bij den burgemeester en
beweerde dat men in hel dorp eene mani
festatie had ingericht, hem biddende alle
ophitsingen, ja zelfs de redevoeringen te
willen verbieden. Niels dan logons en
valschheidDe heilige man bad het waar
schijnlijk gedroomd; hij wist ook wel dal
hij de gemoederen der Grombekeuaren
had verbitterd. Hij had eerst geaarzeld
de begraving le doen, maar de burge
meester had hem er toe gedwongen.
Ziende dal de pastoor hem in alles vol
deed beloofde de burgemeester alle
moeilijkheden te vermijden.
Nauwelijks was men op het kerkhof of
de gemeenteonderwijzer van Haringhe
trekt een schrift uil zijnen zak, welk de
pastoor en de kapelaan met venijnige
oogen aanstaren, hel rood der gramschap
op het voorhoofd. De laatste ceremoniën
geëindigd, begint de onderwijzer in deftige
en boeiende taal zijne droevige lijkrede,
de getrouwe beeltenis van de vervol
gingen en den laster, welke den treffe-
lijken burger en goeden huisvader heb
ben neergedrukl en nu nog loodzwaar op
de ongelukkige, weduwe en hare acht
minderjarige schapen wegen.
Bij het hooren dezer harde waarheden
begint de onderpastoor ai voortgaande te
roepen Allen naar de kerk, menschen
Maar ongelukkiglijk was er geen gehoor
in Israël! Hij trekt de vrouwen bij hunne
armen en mantels en gelukt er in eenige
sukkelaars meê le krijgen. Langs alle
zijden hoort men een dof gemor op
stijgen en roepen Gy moet niet gaan,
menschen; blijft maar staan
Ziende dal zijne pogingen vruchteloos
bleven, stak hel ventje het op vol droef
heid en schande
Hel groot getal lieden rond den gapen
den kuil geschaard, bleven onwrikbaar
en vreesden niet de waarheid te ver
nemen, welke hun zoo helder in de ooren
klok. Men hoorde niets dan snikken,
niets dan kermen Allen die den braven
man gekend hebben, weenden bloedige
tranen. Na de begraving werd eene om
haling gedaan ten voordeele van het diep-
beproefd huisgezin. Omtrent vijftig franken
werden der weduwe overhandigd. Het
was een drupje balsem, welk in de wonde
haars harten viel en een weinig hare
tranen stutte.
O! hoe ongelukkig zijn de lijden De
priesters hebben geen relige meer!
Gelukkig dat een opperste rechter den
mensch verwacht, voor wio do rcchl-
veerdige niet schrikken moet.
In hooger gemelde memorie zegt Leon
Peltzer dal de advokaat Bernays, hem
herkennende, hem uitgescholden heeft
voor diefep schriflvervalscher, en dat hij
hem bedreigde hem te zullen verklikken.
Hij zou L. Peltzer aan zijne Slem herkend
hebben. De heer Bernays zou Peltzer de
pruik van het hoofd hebben gerukt. Ber
nays verliet het kabinet, Peltzer volgde
hem, deed hem lerugkeeren en dan ging
Peltzer het klein bureel binnen en greep
de pistool. De moord werd dus gepleegd,
volgens don beschuldigde, zonde, voor
bedachtheid. Als de ongelukkige Bernays
dood nederstorlte, kreeg Peltzer zegt hij,
leedwezen over hetgeen hij gedaan had;
hij wilde hem hulp toebrengen, maar hel
was le laat. Zijn eerste gedacht was te
vluchtten, maar dan verzon hij in t middel
om aan een ongeluk le doen gelooven en
hij schreef den brief dien men kent. Leon
Peltzer houdt het ernstig karakter slaan
van de onderneming die hij wilde aan
gaan. Het is Murray die hem de fondsen
heeft verschaft om ze in Belgie vooruit
te zetten. Van daar dal hij zich te Brussel
vestigde.
A’. II. Het publiek en zelfs de leden der
maatschappij van Rhetorika worden ver
wittigd dal liet bun in hel vervolg ver
boden is:
1. ’ De groote herhaling bij te wonen,
die plaats heeftop den Stadsschouwburg,
den Zaterdag de vertooning voorgaande.
2. “ Den dag der vertooning, langs de
achterdeur toegang le nemen op het
looneel, zonder voorzien te zijn van eene
personele kaart.
AJgeineone tijdingen.
Onder de prijswinnaren in den wed
strijd van vel vee welk verleden zondag
le Brussel heeft plaats gehad, bemerken
wij
Gouden medalic, voor den vetsten,
welgeinaakslen en best* voor hel slachten
geschikte!) os, toegekend aan P. Gantois,
landbouwer te Leyselc, met een dtirham
os, van 3 jaar en 11 maanden, wegende
930 kilos. De keus van hel le primeren
dier gebeurde onder de ossen van alle
rangschikkingen voor dezen bijzonderen
prijskamp van uitmuntendheid.
Ossen van 2'1' klas: I" prijs aan P. Gan
tois, voornoemd, voor eenei; os van ge
kruist durhamras, 930 kilos wegende.
De Assisen van Wesl-Vlaanderén
zullen geopend worden, maandag 8 mei,
onder voorzitterschap van den raadsheer
Janssens.
Aan de visschers wordt bericht, dal
liet visschen met de lijn verboden is ge
durende de maanden April en Méi.
De heer graaf de Liedekerkc-Benu-
fort en de heer Rogier maken reeds
Sedert 1832 deel van de Kamer van Volks
vertegenwoordigers. Den 6 juni aan
staande zullen zij hun vijftigjarig jubel
feest van Volksvertegenwoordiger kun
nen vieren.
De groote match op den billard,
lusschen de heeren Garnier en Dumans,
inzet van 5000 Ir. voor eene partij
van 4000 karambollen, is zaterdag avond
begonnen in den koninklijken Girk, te
Brussel.
De heer Garnier is van den eersten
avond af zijnen tegenstrever gevoelig
vooruitgeschoten; hij heeft. 800 punten
gemaakt terwijl er slechts 349 door den
heer Dumans aangeleekend werden.
De drie schoonste serien van den heer
Garnier waren van 292, 194 en 130 pun
ten, den heer Dumans maakte eene serie
van 239, 48 en 16 punten.
De heer Garnier is voor een ander
macht beroepen door den heer Vignaux,
den gekenden franschen kampioen. De
heer Vignaux stelt eene partij van 5000
karambollen voor en biedt aan den heer
Garnier 1000 punten vooruit te geven.
De inzet van deze partij is 2,500 fr.
De kommissie, benoemd ter gele
genheid van T nederlandsch letterkundig
kongres dat verleden jaar le Breda plaats
had, heeft besloten in 4883 een nieuw
kongres te Brugge te openen. Dit kongres
zal dan samenvallen met de feesten welke
alsdan te Brugge zullen plaats hebben,
ter gelegenheid der inhuldiging van het
standbeeld van Rreydel en De Conink
De klerikale!) hebben van in den be
ginne hel politiek in de zaak gemengd,
niel omdat de beschuldigde Peltzer een
liberaal was want de vermoedens gin
gen alsdan tot daar nog niet maar om
dat de 'naatn van den achtbaren heer
Pócher in dn alles gemengd was.
Tol hiertoe heeft deze zaak geen spren
kel op dien naam gesproten, maar laten
wij het ergste mogelijk nemen en ver
onderstellen wij dat een lid dezer zoo
hooggeachte familie een deel der verant
woordelijkheid te dragen.
Zou dit «enigszins de eer van den voor
zitter der liberale federatie komen kren
ken? of de liberale partij kunnen ten
Jaste worden gelegd.
De klorikalen zouden lel willen doen
gelooven.
Welnu, het zou ons allergemakkelijkst
zijn de grootste klerikale familiën le
schandvlekken met hel ophalen van ze
kere gebeurtenissen. Zoo vij zulks deden
zou hel toch maar poets wederom poets
zijn; maar dit zullen wij niet doen, omdat
wij eenen gansch anderen plicht beseft
hebben en maar alleenlijk klerikale schan
dalen aanhalen om te bewijzen niel dat
de menschen slecht zijn maar dal de leer
valscb is en de zeden met God, de scholen
met God en het kloosterleven met God
maar eene ontuchtige huichelarij is.
De znak Vaughan.
Wij beweren, sinds ons de jaren van
verstand gekomen zijn, on wij zullen hou
den staan zoo lang wij zullen ademen,
dat geene politieke denkwijze zoo min als
eene geloofsbelijdenis in staat is een
schurk te beletten een schurk te zijn of
een eerlijk man alleinans eerbied, on
waardig te maken.
Wij gaan nog verder en beweren dal
een godsdienst die alleenlijk dient als
dwangmiddel om zekere politieke driften
le voldoen, niets meer is dan eene huiche
larij en zijne aanhangers nog zeden nog
eerclijkheid kan geven. Alzoo is het heden
met hel roomsch geloof gelegen; van
koeijongens die voor de geestontwikke
ling met moeite van hun vee kunnen on
derscheiden worden, maakt men school
meesters met God aan wie alleen het
recht wordt toegekend de goddelijke
waarheid voort te planten en de ware
zeden in te boezemen; van schoenlappers
en bocreknechlen, te lui om hun dagelijks
brood bij hel zweel huns aanschijn te
verdienen, maakt men vuile broederkens
voor wier langen zwarten rok iedereen
den nederigslen eerbied zou moeten be-
looncu.
Het gebeurt ons soms van eenige der
talrijke veroordeelingen diode kloostcrs-
maiineu treilen, aan le halen en dit alleen
om te bewijzen dal hel kleed de man niel
maakt en kwezelarij geene zeden bij
brengt.
De klerikale gazetten, de geestelijke
oversten spuwen daarom legen ons vlam
en vuur, zeggende dal wij alzoo den gods
dienst vervolgen, alsof hol niel ons plicht
was aan de maatschappij die kwaal des
tijds le doen kennen en liet menschdom
legen die huichelarij te verdedigen.
De kloosters verbergen en verdedigen
legende wel die rampzalige bezoedelaars
der kinderen; een pastoor lol vijfjaren
.gevang veroordeeld, zooals De Bra, ver
krijgt van zijnen bisschop eene nieuwe
pastorij en wij zouden niet mogen
spreken
Een liberaal kan zeker falen, doch min
der dan hel zwart gebroed, daar hij niet
gedwongen is in tegenstrijdigheid met de
natuur le leven; maar wanneer een libe
raal aan zijne plichten le kort blijft, dan
vindt hij.bij ons noch bescherming, noch
iroost.
Een nieuw bewijs hiervan gaf de libe
rale drukpers in de zaak der moord van
den ongelukkigen advokaat Bernays; zoo
haast het bleek dal ten minste een der
gebroeders Peltzer aan die gruweldaad
plicht had en dal een tweede erg verdacht
werd, vond men in de liberale drukpers
maar’een gevoel de verontwaardiging
van zoo stoutmoedig bedrogen te zijn
geweest.
l.tiiiHlei-rijke Vertooning
OP ZONDAG 16 APRIL 1882,
met de medewerking van Mev. Apers e»
Mej. De Terre, der volgende stukken:
Willem van Dampierre,
Historisch drama in 5 bedrijven,
door Van Peene.
Leon Peltzer zegt in zijne memorie dat
hij het ontwerp van Murray aan zijnen
broeder Armand heeft medegedeeld en
dat deze hem ontraden had er aan mede
le wei ken. Men herinnert zich nog den
schaatnleloozen brief door Armand en
James Peltzer onderteekend en aan de
dagbladen gestuurd, waarin zij zeggen
dal hun broeder sedert jaren in Belgie
niet was geweest.
Na de misdaad is Leon Peltzer naar
Antwerpen vertrokken, maar hij heeft er
zich niet durven toonen; heeft hij den trein
naar Aken genomen. Van daar zou hij aan
Armand en Murray geschreven hebben
wal er gebeurd was; hij schroefde dood
aan een ongeval toe.
GEVOLGD DOOR
