ver
der bewaarschool.
reden van
UI
<11 r
•el'1
lil
huismoe-
in slaat
hunne
■n zich in
zijn, zonder dal hel een centiem aan slad
kosle, en zonder dal de stadskas oenen
duil meer zou moeten betalen dan het
geen zij nu zal te betalen hebben
Nochtans, was al boter aan de galg!
De bewaarschool wierd afgeschalt.
Hel moest zijn, •- en hel is zoo: M. de
deken had zijne bevelen gegeven.
De school was allerbest ingerichl!
Iedereen was er uiterst le vreden over!
Niemand had klachten ingediend
Niemand had de afschatling gevraagd
Niemandten zij M. den deken.
Hel behoud der school moest geenc
lasten aan stad veroorzaken
62 burgers van Veurne smeekten den
gemeenteraad om de school le mogen
blijven behouden
Zij loonden, in hunne petitie, hoe dit
behoud voorkwam als nuttig, voordeelig.
aanbelangend en wenschelijk
Maar foei, voor de burgers van Veurne!
’T waren liberalen die de petitie inge
diend hadden
En nu dal wij zulke onpartijdige mees
ters hebben, is er geen recht meer voor
de liberalen
Nogmaals, M. de deken had bevolen, en
zijne bevelen zijn uilgevoerd geworden.
De Veurnaars hebben dank le wijten
aan onze nieuwe meesters
Ijverige pogingen worden thans aan
gelegd lol bekomen de legging van eenen
staaissleenweg van Coxyde naar hel zee
strand, en zekerlijk zouden de algemeens
belangen de uitvoering van dien steenweg
ten kosle van den slaal rechlveerdigen.
Coxyde-dorpplaals, waar den nieuwen
steenweg van Veurne op Oosiduinkerke
doorloopt, ligl legen de duinen; van die
dorpplaats lol aan hel zeestrand beslaat
en afstand van nagenoeg een half uurken
of twee en half kilometers, meest ai
vlakte zuidwest op kleinen afstand van
den Hoogen blokker.
De grond of hel bed van den steenweg
met de onderhoorige zijlogen, zou door de
eigenaren dier duinen onvergeld aan den
staal worden afgestaan, zoo dal enkelijk
de kosten van legging van den steenweg
met vervoer van zwaren grond op de
zijlogen ©verblijft.
Sedert ceitige joren groeit onze kust-
visscherij merkelijk aan; tusschen Nieu
pori oude Erotische kust is de garnaal-
visscherij vooral zeer winstgevend.
Te Coxyde, langs en in de duinen, be
staat eene werkzame en kloeke bevolking
welke zich bijzonderlijk met de zee-
visscticrij bezig houdt; doch liet groole
hinderpaal aan dodelijker, aan krachtiger
uitbreiding der kuslvisscherij aldaar, be
staal in gebrek aan goeden zeeweg, in de
groole moeielijkbeid van vervoer.
De kuslvisscherij moei volgens do zee-
gclijcn, zoo wol bij dage als bij nachlc,
nagegaan worden. Ieder getij verspringt
of verlaat van omtrent eene uur. Hoe
moeilijk valt het dan niet voor die ijve
rige visschers, die zoo wel bij dage onder
brandende zonnehitte, als bij donkere
nachten hunne visclmcllen, lokaas en
opbrengst der visscherij, over die zand
duinen moeten le rugge dragen.
Hel is algemeen aangenomen dal de
visscherij grooientleols de steun en hel
grondbeginsel der koophandelvaart uit
maakt, in dien zin dal bij de visscherij
|(,r inalrooztHi
bestaal; en even om dil stelsel ontkent of
verwaarloosd le hebben, ligl eene der
grootste redens waarom onze koophandel-
zeevloot zoo weinig aangroeil.
Niet alleenelijk voor hei bemannen van
koopvaardij schepen ontbrak bekwaam
zeevolk, maar ook le Oostende is de uit
rusting van visscher vaartuigen door ge
brek aan zeelieden verhinderd.
Bij schipbreuken of strandingen aan de
kust, zou dien steenweg ook van groolen
dienst zijn, voor hel vervoer der ladingen.
Eindelijk valt er niet te twijfelen of hel
leggen van dien steenweg zou tol eene
nieuwe badplaats aanleiding geven, welke
slechts een uurken of vijf kilometers van
onze, stad zou afgelegen zijn.
Eene schoone rechlslreeksche baan zal
welhaast onze slad met de fraaie dorp
plaats Coxyde verbinden, waar een nieuw
golhische toren en kerkgebouw, de
schoonste der streek, een echt kunst-
juweel, ter bewondering prijkt.
Dal dien steenweg bij eene vertakking
naar den zeeoever, ook leide, en welhaast
zal daar eene bloeiende visscherij en eene
welbezochle badplaats ontslaan, waaruit
zoo wel voor ’s landsbelangen in hel
algemeen als voor de gemeente Coxyde
en tevens voor onze stad, groole voor-
declen zullen spruiten.
Melden wij als gevolg aan het vorig
schrijven, dal de uitvoering der irani-
spoorlijn Oosiende-Nieupori stellig aan
genomen is, bij zoover dal de aau-
I<.icxei*Klijisten.
Op Woensdag 26 November laatstleden
was de Veurnaar geweldig boos op den
heer Pedro Ollevicr, omdat hij reclameer
de legen de inschrijving op onze kiezers
lijsten der kloosterlingen en der professors
van geestelijk kollegie.
Hoe zuil gij hel aan boord leggen,
schreef hel niodderblad, om le bewijzen
dal zij geen recht hebben. Geheel Veurne
is in afwachting en verlangt om dal
zonderling voortbrengsel van schran-
deren geest le bewonderen
De Veurnaar zal mi bittere tranen
moeien storten, en hij heelt er reden loe,
want al de kloosterlingen en professors
van T geestelijk kollegie zijn door hel
beroepshof van Geul van de kiezerslijsten
geschrabt.
Wal zegt gij nu daarvan, konlïater?
Mol recht zal de heer Pedro Ollevicr nu
met uwe schrandere dommigheden en
voorspellingen mogen lachen; vergeet
niel als T u belieft dil aangenaam nieuws
aan uwe lezers mede le deelen, maar in
Gods naam, verlell hel niet aan den al-
welenden kop die eene appelflauwte zou
kunne krijgen van razernij.
middelen, legen de wellen van Belgie,
hebben zij goed gevonden de gemeente I
scholen te vluchten en te bestrijden, en
zelf scholen te stichten. I
Zulks was hun recht. Hadden zij
gelijk of ongelijk in hunnen opstand?
bil punt zullen wij heden niet bespre
ken, alhoewel de handelwijze des kleri
kalen gemeenleraads van Brugge op
heden, voor wal de gemeentescholen be
treft, hel volledig bewijs opleverl dat
loen in 1879 de geestelijkheid beweerde
dal de gemeente scholen onzedig waren,
dal hel geloof in gevaar verkeerde en
dal zij publieke gebeden deed doen voor
de schoons ziel der kinderen, die geeste
lijkheid niets anders deed dan onbe-
schaamdelijk liegen en de godsdienstige
gevoelens der bevolking benuttigen ten
voordode van hare baatzuchtige en heer-
schendc politiek.
Maar nu zijn de zaken geheel en ganse!)
I veranderd.
De klerikalen zijn aan T beheer.
Eene nieuwe schoolwel is door bun
gestemd en vervaardigd.
Die wel moei dus goed zijn, volgens
hun, en hel gemeente onderwijs gegeven
ingevolge de beschikkingen dier wel kan
niets le wenschen lalen.
Nochtans, zien wij dal de klerikalen
nog liet gemeente ouderwijs bevechten
en trachten zoo veel mogelijk te benadee-
ligen.
T is drollig en onverslaanbaar, maar
is toch zoo.
En nogmals zullen wij zeggen dal zij.
hoe onbezonnen ook, loeh meester zijn le
doen wal zij willen.
Maar er blijft bewezen dal, indien zij
hunne klerikale scholen ondersteunen
en blijven behouden, niets en niemand
hun daartoe verplicht en dal zij vrij zijn
van hunne kinderen naar de bestaande
gemeente scholen le zenden, zonder kos
ten en zonder opofferingen le moeten
doen.
Niets dwingt hun daartoe, en zij hebben
niets aan le halen legen die gemeente
scholen vermits deze, op heden, ingerichl
zijn volgens de door de klerikalen ge
maakte wel.
Is de toestand der liberalen dezelfde
en kan de Veurnaar billijk beweeren dal
al de burgers te Veurne op gelijken voel
gesteld zijn door onze klerikale meesters?
Neen.
De klerikalen schaffen de bewaarschool
af. Zij wordt door niets vervangen.
De liberalen die hel gemeente onder
wijs begcercn, kunnen er dus niel meer
van genieten.
Willen zij hunne kinderen naar school
zenden, dit kunnen zij niel, of zij moeten
er zelf eene im ichten.
Zelf eene school betalen, of hunne kinde
ren op straat laten loopen: zij hebben
niets anders le kiezen.
De toestand is dus geheel anders en
'l is eenvoudjglijk om met de Veurnaars
d n spot te drijven dal de burgmeester
ei met hem de i'euinaar beweeren dat
hel programma der klerikale kandidalen
vervuld is, dal op heden de rechten der
liberalen geenszins gekrenkt zijn, en dat
al de burgers op gelijken voel slaan.
Den snol drijven met de Vi uruaai s, dit
De afschaffing
De liberalen hebben geen
klagen, zegt de Veurnaar.
Indien zij eene bewaarschool willen
hebben, kunnen zij zelf met eigen pen
ningen eene inrichlen en betalen.
De klerikalen hebben ook hunne scholen
gesticht en zij onderhouden ze zelf.
Diensvolgens, zijn de rechten der libe
ralen geenszins gekrenkt, en al de bur
gers zijn op gelijken voet gesteld.
Zoo veel dwalingen als woorden
Inderdaad, indien de klerikalen hunne
scholen ingericht hebben, is dit geschiedt
legen en in opstand der beslaande ge
meente scholen, ingericht ingevolge de
beschikkingen der wet.
De gemeentescholen bestonden, de
klerikalen konden er hunne kinderen naar
toe zenden, en niets verplichte hun van
andere scholen op te richten en te onder
houden.
Hel was hun vrij van aan hunne kinde
ren hel onderwijs le verschaffen zonder
onkosten te moeten doen.
Maar zij hebben niel gewild. Opge-
iiilsl door de politieke geestelijkheid die
opstand gedaan heeft, bij alle mogelijke
Zij doen wal zij moeten, zullen weinig
bollen en sloffen met hetgeen zij doen en I
geenszins hel voorbeeld navolgen, welk i
hun door de klerikalen is gegeven geweesl
toen zij hunne schooien mei veie onnut
tige en belachelijke opschriften deden
bouwen nevens de banen van den ijzeren
weg, zooals te Ilandzaeme, le Eessen en
in vele andere plaatsen, alleenlijk om be
slag te maken, en tevens om gebouwen
te hebben welke later lol dienst van her
bergen, hotels of kloosters zullen kunnen
dienen.
De school zal ingerichl worden met
geld dal de voorname liberalen zullen be
talen uil eigen beurs, en niet met dil van
ongelukkige dibben en sloren welke de
klerikalen afpersen en lol den bedelzak
brengen, zonder dal zij zelf, die zoo dik
wijls gereed zijn van, mei schalen in de
kerk en bedelarijen in bijzondere huizen,
hel geld aan vreemde le gaan afmelken,
eenen duil uil hunne beurs betalen, veel
beslag maken en le gierig zijn van iels le
verleeren, ja zelfs van een vaandel le koo-
pen ofte huren ter ophelderingder feesten
die zij inrichlen Ier cere van hunnen burg
meestermei geld dal van hun niel
komt.
En voor wal liet onderwijs en de op
voeding betreft welk de Veurnesche kin
deren in de zoogezegde liberale bewaar
school zullen genieten, deze zullen zijn
juist wat zij nu en voorheen waren.
De ouders hebben dil onderwijs kunnen
waard eeren.
Zij weten wal hel is, hoe hunne kin
deren behandeld worden, en hoe zij aan
het liberaal gemeentebestuur, dat deze
school ingerichl beeft, dank te wijlen
heelt.
Dit onderwijs zal blijven, en niets zal
veranderen.
De kinderen zullen aldaar, wel is waar,
niel leeren de viool spelen, zooals hel ge
schiedt in zekere nonnenscboolen.
Zij zullen nooit leeren zingen a
bas les gueuxa bas llara toen zij
liberalen out moeien!
Zij zullen geenc roode linten en strek
ken op de borst moeten dragen alswan-
neer er kiezing is
Men zal ze den haal, van kindsgebeen
af, niet inboezemen voor al wal liberaal
is en geen sleppedrager wil zijn van
pastors en nonnen 1
Neen
Maar zij zullen, zoo veel mogelijk,
leeren beleefd, gehoorzaam er deftig zijn!
Zij zullen geleerdheid en goede op
voeding ontvangen
Men zal ze leeren iedereen, zelfs de
klerikalen, groeten in plaats van zich
onbeschoft en ongemanierd le loonen,
zoo als vele leerlingen van zekere kleri
kale scholen
Men zal ze niel bemoeien, in hunne
jeugdige jaren, met politieke twisten en
politieke strijden waarvan zij niels
staan en niets van doen hebben.
Men zal ze ook hunne gebeden en hunnen
catechismus trachten le leeren, opdal zij,
later, als wanneer zij hunne eerste com
munic moeten doen, ten minsten bunnen
Onzen Vader en hunne calechismuslesseii
zouden kennen, T geen niel allijd gebeurd
mei de leerlingen van zekere nonnen
scholen, nietwaar, Veurnaar'!
En later, indien zij do grondbeginsels
welke zij aldaar zullen ontvangen, willen
ontwikkelen, (oepassen en uilbreiden,
zullen zij ware en echle Veurnaars wor
den, onafhankelijk, welopgevoed en be
kwaam, en zij zull' it in slaat zijn van
brave en nuttige burgers Le worden,
goede huisvaders, oppassende
ders, die door hunne geleerdheid
zullen gesteld worden van ra i
noodwendigheden le voorzien,
de samenleving le verhelf n
De Veurnaar mag kwaad zijn ol niel
Maar zoo zal het zijn
besteding derloi
reeds besloten eii
zaamheid dierai
plaats hebben.!
Hel schijnt obij
tramspoor!ijn l
Nieupori langsh
Oosiduinkerke fo
verlengd en voéd
zoo wij hel vrolr
hebben, op g»h
hoegenaamde lei
dewijl de zijlaaiz
steenweg daar Ir
Immers heKni
voor dal diejra
Veurne mul slisj
verbonden woie
gedacht eenerft:
voerd worde. I
Dal zijn toch rk
nuttigheid, dani
blijkbare voord n
worden.
Hel loopt i(o
markt wele«o
onze slad. vlii
veemarkten man
hetstandgeld afcl
die veemarktentk
Dat zijn gevèn
heden. Maar ev»a
naar nieuwe DuDi
zien en wij achjd
legging dier strtli
lende en NieupH
worden om ded'e
gen voltrekking!
betrachten.
Men neme new:
•opbrengst en wjk’
zien de grootflo
uitgang te 0 >st«‘
achter haven, oyl
de aanneming d i
let hebben, deP
min kostelijke je
van Nieupori of1
makkelijker knijk
Den spot di ijven
is gemakkelijk.
Maar de Veurnaars zullen dit in hunne
mouw sicken, en op lijd en stond zullen
zij weten te loonen wal zij peinzen van
deze zonderlinge onpartijdigheid van onze
fanatieke slaven der geestelijkheid.
Hel onderwijs inde afgeschaftc bewaar
school was gegeven door twee onder
wijzeressen.
Die haddi n eene jaarlijkschc jaarwedde
van Ik 1000 franken.
Neemt dal met de, andere kleine kosten
de jaarlijkschc onkosten der school
beliepen lol 2500 franken.
De school is afgeschafl.
Welk voordeel zal onze stadskas daar
door genieten
Vooreerst moet eene der weggezonden
onderwijzeressen een wachtgeld blijven
genieten, en zal slad haar, bij voortduring,
1000 franken betalen om niels le doen.
Blijlï dus eene vermindering van lasten
van 1500 franken.
Maar daarvan moei afgetrokken worden
de aanzienlijke toelage of subsidie welke
hel staatsbestuur aan de slad toekende en
betaalde, en die nu natuurlijk niel meer
betaald zal worden.
De vermindering van lasten is dus ge
heel klein.
En.de liberale gemeenteraadsleden heb
ben, in den gemeenteraad, voorgesleld
van de noodige maatregelen ie nemen om
hel verschil op niels le brengen.
M. De Gae zegde dat men de jaarwedden
der onderwijzeressen kon verminderen,
een schoolgeld aan de wel hebbende ouders
doen betalen, en dat deze maatregelen
voor gevolg zouden hebben dal de slad
geen de minste uitgaven zou moeten doen.
De bewaarschool kon dus behouden
T is alweer de schuld der liberalen.
De groole kommissie om den iinan-
lieelen toesland van stadskas le onder
zoeken, heel! nog niets gedaan.
T is alweer de schuld der liberalen,
zegt de Veurnaar.
’T is M. De Gae die. als voorzitter, de
kommissie had moeien bijeenroepen.
Maar, ongelukkige, hebl gij dan ver
gelen hoe en waarom die kommisse be
noemd is geweest.
De zaak was uitermate dringend, er
was geen geld meer in kas, de gemeen
teraad moest onmiddelijk bijeen geroepen
worden, om middelen le zoeken len einde
den deficitle kunnen dekken!
En de kommissie wierd benoemd op
vraag der klerikalen. ten einde den waren
loestand le onderzoeken.
De liberalen beweerden dal er geen
deficit bestond, dal er g ‘ene maatregelen
moesten genomen woiden, daler niets
le doen viel.
Al flauwe praal!
De kommissie wierd benoemd. M. De
Grave en Pil wierden gekozen; de kleri
kalen waren loegevcud genoeg om eenen
liberaal er bij le laten, en M. De Gae was
hel derde lid.
Wal moesl er gedaan zijn?
Moest M. De Gae iets doen, iels liewij-
zen, iels onderzoeken, iels verrichten
anders dan mede werken mei de andere
leden en nazien wal zij deden.
Neen: als de andere liberalen, was hij
overtuigd dal er geen deficit is: hij kende
den fimtnlieelen toestand, en moesl maar
alwachten dal de klerikalen hem hel
tegenbewijs zouden afleveren van hetgeen
hij beweerd had.
T waren de klerikalen, de heeren De
Grave en Pil, die moesten werken, onder
zoeken en bewijzen dal zij gelijk hadden,
dal de stadskas buiig is, en dal er moesten
maatregelen genomen zijn.
En alhoewel de zaak zoo schrikkelijk
dringend was, dal zij zeil den gemeente
raad daarover bijeengeroepen hadden,
zonder tusscbeiïkomsl van hel schepen-
kollegic, zij doen niets, vragen alleenlijk groolcndeels de kweekerij d
niel aan M. De Gae om zich in kommissie
le vergaderen, en lalen de beslissing van
den gemeenteraad zonder gevolgen zonder
uilvoer.
Maar, zegl de Veurnaar, M. De Cao is
van rechtswege voorzitter der kommissie
en moest ze bijeenroepen.
Hij heelt hel niet gedaan: hij alleen
is phchlig en kinderachtig.
Aliens done! kan een enkel liberaal lid,
belellen dal de genomene beslissingen
uilgevoerd worden?
Zal hel genoeg zijn dal hij niets doe
omdat de klerikale meerderheid gebonden
zou liggen, zonder macht en zonder
kracht
'T is le dom om dood le doen, T geen
gij zegt, Veiunaar
M. De Gae heelt niets gedaan omdat hij
niels le doen had
'T waren de andere die moesten handelen.
En indien M. De Gae van zich zelve de
kommissie niel vergaderde, moesten zij
hem maar uilnoodigen en zelfs dwingen
om do vergadering bijeen te roepen.
Dii kunnen zij wel doen met hel schepen-
kollegie, vermits zij zelf den gemeenteraad
kunnen en welen bijeen le roepen als hel
hun past.
Zoo ook moesten zij maar bandelen als
leden der kommissie.
En indien zij het niel gedaan hebben,
T is alleenlijk omdat zij zich daarmede
weinig bekreunen, nu zij hun waar doei
bereikt hebben, en dal de schandelijke
maatregelen tegen hel gemeeule onder
wijs gestemd zijn.
Stede en Streekbclangeii.
Al do burgers xi
•zijn, zegt de Veil?
iiiebocr zeker
Do Veurnaar rf
waarschool te boil
-<lon voorgevel to C
Jacolc. gardienne I
Konfrator, was
hot good voorbed
niet doen prijken
Fumes. Systi
een wonder sclioc
delingen die van C
Do VoKnrvn:
■digen uit val t0-cL
vloosch eten 'la
<l'>oil:on<l/'. maar
dalen geven, z*
geven werd ;n
zondenD:l* 14
Kunnen zwijgoi
gevallen, maar
zijn loven niet zal!
somwijlen geontifj
gonstighedon loow'
M.r ÓUcvier v«)
't hoestje, zegt doj
Excuxio, Vci<>'4'
“tuk dat zij verKj
hooft daarin gr<f
gronto tnijnheertr
viiilhlnd, die goj
hazen aan 1 fr. •Vj'
zult met ons waar-
Steenweg van Coxyde naar het zee
strand.
Altijd wel "‘dT1.
<lig'to wcnsd-i- f1'
Ziterdag n 'ast?
zifting van den g'I-'
Zoo, zon, knnfrf’
vroeger weten <Lw0
van Uiirgnnieo'‘t<Tl
gemeenteraad zalp
■dag komt liet kr'
iirun op voorlian'f1'
er zal bcilist vr<>4
Konfrater, lod'f'
kristclijko ioz.orsj1
houden hebt.
Stoomtrainbaan Veurne-Coxyde-
Oostduinkerke-Nieuport.
Wij hebben dj
onzen fjrootan 11.1*
in do laatste zittij
redevoering uitge,,
Do Vniniii/ii'
ook in liet transfj
Maar M. Do
zijne moedertnalf
maakt als onze kj"
gemeend, als M
was, om do rock
digen, van te eis!
vlnnmschc taal r."'
Als men alzo,, 1:
Maar volstrekt
t vl.aamsch, on na
't is belachelijk....
- L"
Hoe zij do belangen der Veurnaars en
van de stad waarnemen.
- ihlJ', i ii -
