VAN VEURNE
i
I
I
NIEUWSBLAD VOOR VEURNE EN HET ARRONDISSEMENT
H
H
^■1
ü£atcr<la;i; .Dimi 1890.
5Ï.’ ^<5
Vn
n
Die clericalen hebben te Genl, door
eenen grooten kerkdijken dienst, geveinsd
God openbaarlijk le danken over den
gunstigen uitslag voor hen clericalen, der
Genlsche kiezingen.
Indien den uitslag eener kiesworsteling
aan de Goddelijke voorzienigheid mocht
in 1888) is het vernielingswerk door de
vroome beeldslormers onverpoosi voort
gezet
Uit hetgeen voorafgaat is gemakkelijk
genoeg al te leiden, dal de toeneming van
het aanlal aangeuomene scholen op
kosten van de openbare school en van
hel onderwijsgehalte plaats heeft. Hoe
veel dat laatste heeft geleden, komt dan
ook nog duidelijker bij de volgende ver
gelijking aan hel licht. In 1878 werden de
gemeentescholen door 90.41 ten honderd,
de aangenomen scholen door 9.59 ten
honderd vertegenwoordigd. In 1881 be
droegen die verhoudingen respectievelijk
29.95 en 0.08 ten honderd, en in 1888
73 en 27 ten honderd, la een woord, de
geestelijkheid die zelfs onder de wel van
42 slechts in een tiende der officiëele
scholen heer en meester was, zwaait
thans haren schepier in ruim een vierde
dier inrichtingen.
Zijn die cijfers reeds bedroevend, nog
bedroavender zijn de uitkomsten, wanneer
men de Vlaamsche gedeelten des lands
afzonderlijk beschouwt. Men zou dan toch
schier met den neer Vercamer lol de
slotsom komen, dal die streken onher
roepelijk voor de beschaving zijn ver
loren. Immers, in 1888 bedroeg het
aantal herhalingsscholen aldaar 234 tegen
486 in 1878 en 532 in 1881. Zij zijn dus
zelfs in vergelijking met 1842 tol minder
dan de helft verminderd. Natuurlijkerwijs
hoeft de daling van de bevolking dier
inrichtingen gelijken tred met die ver
mindering gehouden. Bedroeg hel aantal
leerlingen toch onder de wel van 1879
28,804, thans is dit lol 15,601 gedaald,
na in 1878. dus onder de wetgeving van
1842, nog 17,933 le hebben bedragen.
Nog treffender is de stijging van hel
aantal aangeuomene scholen. Onder de
wel van 1842 waren er 486 zulke inrich
tingen in do Vlaamsche gewesten; onder
die van 1879 daalden zij tol 10 en thans
zijn er niel minder dan 861. Daar waar
de geestelijkheid er niet in slaagt de
openbare school te doen ontvolken en
door eene aangeuomene school te doen
vervangen, tracht zij althans le verkrijgen,
dat men er dagelijks een half uur gods-
diensionderwijs geve. En waar dat ge
lukt, verlangen de pastoors, krachtens
eenen aarisbisschoppelijken omzendbrief,
dat een geestelijk inspecteur te allen tijde
tol de school worde loegelaten, onder
voorwendsel van toezicht op het gods
dienstonderwijs te houden. En schier
overal ten platten lande is die toeleg
gelukt.
De toestand van het middelbaar
onderwijs is met name in de Vlaamsehe
gewesten nog treuriger. Die streken be
zitten tezamen 8 athenea en 2 middelbare
scholen. Daarentegen houdt er de geeste
lijkheid niet min dan 31 inrichtingen voor
middelbaar onderwijs op na. En dan
gewaagt de heer Vercamer nog niel eens
van de kostscholen en andere instellingen
van denzelfden aard, die door de geeste
lijkheid onder allerlei namenen vormen
worden geëxploiteerd.
En thans de normaalscholen. De
Regeering heeft hel aantal openbare in
richtingen van dien aard allengs lot 14
teruggebracht, welker bevolking tege
lijkertijd trapsgewijs door haar wordt
besnoeid. De geestelijkheid bezit er daar
entegen 25 of bijna hel dubbel, en is
bovendien geheel vrij hel aantal leer
lingen naar goedvinden te verhoogen.
Het hooger onderwijs is er geenszins
heler aan toe. Ten gevolge van de korte
lings afgekondigde wet op dut stuk, zijn
de beide kweekscholen voor middelbaar
normaal onderwijs ter dood veroordeeld,
en zal de katholieke hoogeschool te Leu
ven voortaan in de aan middelbare scholen
Leerrijke maar bedroBvende cijfers.
Eenige dagen geleden trachtte de
heer Vercamer, die van 1868 tol 1889 de
betrekking van kantonaal opzichter van
het lager onderwijs vervulde, in eene
voorlezing de balans der door de heer
schappij der klerikalen gedurende het
jongste zesjarige tijdvak geleverde uit
komsten optemaken. Hel ware onbegon
nen werk, wilde ik een eenigzins
volledig uittreksel dier redevoering, die
zoo wat twee uren in belang nam, leveren;
doch ik wil althans in hoofdzaak het dooi
den heer Vercamer opgehangen tafereel
trachten weder te geven van hetgeen ons
tegenwoordig Kabinet van het onderwijs
maakte. D.jdoor de Regeering uitgegeven
Annuaire statislique, hoewel omtrent
andere vrij wal minder gewichtige punten
zoo uitvoerig, rept, sedert hel optreden
van hel klerikale bewind, geen woord
van het zoogenaamde vrije onderwijs. De
vroeger door den heer Vercamer ver
vulde betrekking stelde hem echter in
staal de leemte, aan de hand van andere
bronnen, aanievullen. Vooral leverde de
heer Vercamer echter een vergelijkend
overzicht van hel aantal lagere scholen
onder de wellen van 1842, 1879 en 1881.
In 1878, d. vv. z. onder de eerste dezer
wel, telde Belgie 4376 gemeentescholen,
onder do tweede 4787.
Aan hel einde vaa 1888, ongeveer vier
jaren nadat de tegenwoordige wel in
werking was getreden, was dal laatste
cijfer lol 4928 gedaald, en dus met 346,
zelfs in vergelijking met hel regime van
1812, verminderd. Aan de andere zijde is
hel aantal van de zoogenaamde aange
komene scholen welker voorgevel vaak
alleen aan eene inrichting voor onderwijs
doet denken, reusachtig vooruitgegaan.
In 1883 telde men slechts 10 zulke in
stellingen, nadat zij onder de wet van
1842 lol 463 waren gestegen; in 1888
bezat Belgie daarentegen 1489 zulke
schooien. En nu de scholen voor jonge
lieden herhalingsscholen Onder de
wet van 79 bedroeg hel aantal 2445,
thans is dit lot 1618 gedaald, terwijl dat
cijfer zelfs onder de wol van 42 nog 183
meer bedroeg. De geestelijkheid en haren
aanhang hebben dus deze dadelijke
vruchten van de tegenwoordige onder
wijswet geplukt, dal 759 gemeentescholen
en 379 herhalingsscholen verdwenen, ter
wijl bovendien 1479 bijzondere scholen,
die tot dan toe op eigen kosten leefden,
voortaan als aangeuomene scholen op
de beurs der belastingbetalers mogen
leren. En sedert de vaststelling der cijfers
ontstaande vacature kunnen voorzien.
Tegelijk heeft men de Ecoles des mines le
Bergen en te Luik, benevens de Ecole du
génie civil, le Gent, ten bate derzelfde
Universiteit in hooge mate benadeeld.
De wanverhouding tusschen den Slaat
der verlichting in hel Waalsche en in het
Vlaamsche gedeelte des lands is straks
reeds gebleken. Zij springt bij de vol
gende berekening des heeren Vercamer
nog duidelijker in hel oog. Laat men de
provincie Brabant builen deze berekening,
dan vindt men dal de Waalsche streken
op 31 December 1888, 2,342,000; de
Vlaamsche streken 2,582,000 inwoners,
en bijgevolg 240,000 zielen meer lelden.
Desniettemin bezit de Vlaamsche, d. i. de
grootste bevolking, 1774, lagere scholen,
terwijl de Walen er 2907 lellen. Bij de
herhalingsscholen is hel verschil nog
grooter; immers, van deze zijn 234 in het
Vlaamsche, 1294 d. w. z. zesmaal zooveel
in hel Walenland gelegen. Daarentegen
beslaan er in hel laatste slechts 460 aan-
genomene scholen, terwijl de Vlaamsche
gewesten op hel bezit vaa 861 dier in
richtingen hunnen bogen. Kortom, van
de beslaande gemeentescholen komen 66
ten honderd op hel Waalsche, 39 l. h. op
hel Vlaamsche land. Voor de herhalings
scholen is die verhouding in T Waalsche
88 togen 11 4/2 pel. in het Vlaamsche
deel. Wat daarentegen de aangeuomene
scholen betreft, spant hel Vlaamsche land
de kroon. Daar loch zijn 65,30 ten hon
derd dier inrichtingen legen 34.70 t. ti.
in hel Walenland te vinden. En dat
kontrast vindt men telkenmale terug. Zoo
b. v. zijn van de 100 Vlaamsche lagere
scholen 33 aangenomene scholen, terwijl
bij de Walen die laatste verhouding slechts
8,88 ten honderd bedraagt. De herha
lingsscholen lellen in hel Vlaamsche land
15,601 leerlingen, in het Walenland daar
entegen, altijd niettegenstaande zijne ge-
geringere bevolking, 37,772 of ruim het
dubbel.
De 10 Waalsche athenea telden aan hel
einde van 88 2844 leerlingen, de acht
Vlaamsche daarentegen slechts 1742. De
50 Waalsche middelbare scholen kunnen
9281 leerlingen van beiderlei aanwijzen,
terwijl het Vlaamsche land slechts 23
dier inrichtingen met 5929 leerlingen
bezit. Daarentegen, car leut se tient, zoo-
als de Franscbman zegt, bedraagt de
kloosterbevolking in de Vlaamsche ge
westen 14,273, in de Waalsche streken
daarentegen 10,007 zielen. Evcnzoo staan
de geletterden in hel Vlaamsche deel des
lands tol die der Waalsche streken als
54,28 tol 67,59 p. h. De klerikale minister
Dedecker, die eenmaal zijn vaderland het
bezit van eene generation de crétins voor
spelde, was waarlijk een ziener 1
Waar wij naar toe gaan.
Hel houdt niel op van jubelen en hoe-
rakreten in de klerikale gazellen, omdat
zij, dank aan bedrog en oinkooperij, Gent
hebben kunnen behouden. Dal is geen
geluk, geene vreugd'* meer, T is deliiiuin
tremens, jenuverdollieio.
Als men die buitensporige overdreven
heid in liet gejubel ziet, heeft men recht
cn reden om te denken en le zeggen, dal
onze tegenstrevers wel erg vol schrik
moeten gezeten hebben en gevreesd dal
zij, niettegenstaande zij meer dan een
millioen frank beste.d hebben voor hel
plegen van alle inogelijke laagheden,
kuiperijen er eerloosue ten bij ongeluk
kige kiezers, toch te Geut den berg zou
den afgevlogen zijn.
Builen hunne verwachting zijn zij ge
lukt, ze liebb ii nogmaals overwonnen;
(iet geld en de eerloosheid, het goud met
volle handen verbrast en de .schande in
het geheim uilgeoefeml, zijn hun voor
delig geweest.
En zij durven jubelen in plaats van le
blozen Maar T is waar ook. in de kle
rikale partij zit geen grein eergevoel
meer; de schaamte is bij haar een sedert
lang ongekend iels. La fin jusli/ie les
mogens, tiet einde wettigt de middelen,
is eene leus der jesuieien, en overal en
altijd hebben zij die in praktijk gesteld.
Als wij maar ovcrwiniicii. zeggen de
klerikalen, bah wal bekreunen wij ons
dan om al de rest De eer is bij ben
nog minder waard dan eene versleten
schotelvod.
Om u* winnen in eene kiezing zouden
zij alles aangaan.
En zoo geraakt hel land door hunne
schuld al langer zoo meer in verval; het
peil der deftigheid en eerlijkheid bij de
massas daalt .en daalt gedurig. Ziende,
hoe de kopstukken der klerikale partij
den bras geven van alles wat zedelijk en
eerbaar is, worden die massas van dag
tol dag stouter, en verliMTm, ongeluk
kiglijk in het slechte, dreigend het hoofd.
Dal is niet te verwonderen niets is zoo
aansickelijk als liet slecht voorbeeld,
vooral wanneer dit voorbeeld van boven
komt.
Het gedrag, de praktijken onzer tegen
strevers, de kuiperijen door ben in hel
werk gesteld om le uioinfeeren, de com
plotten gesmeed door de ministers met
inouchards, cu an tere laagheden meer,
die België in den vreemde aan de verach
ting prijs geven, doen ons angstig vree
zee voor de toekomst van ons land.
Een klerikaal blad. Het Vlaamsche Land
van Aalst, gelooven wij, schreef voor
eenige jaren
België is rotBelgië moet genezen
worden in een bad van bleed
Als wij overdenken en nagaan, wat al
schandelijkheden en eerloosheden wij
hebben zien plegen sedert zes jaren, on
der hel klerikaal Ministerie en eene dito
meerderheid die, juist uit hoofde van
hare ontzaglijke getalsterkte, toegevend
en gematigd zou moeten wezen, zooalsde
sterke tegenover den zwakke; als wij de
hatelijkste partijdigheid gedurig den
scepter zien zwaaien en de afgrijselijkste
dwingelandij uitoefenen tegenover al wie
liberaal is, dan voelen wij ons verplicht
den klerikalen toe le roepen
Neemt u in achtGij maakt Bel
gië rot!... Gij voert uet volk door uwe
nooit gehoorde of geziene onverdraag
zaamheid naar de revolutie en hel land
naar een verschrikkelijk bad van bloed
en vuurNeemt u in achtneemt u in
achtwant, vergeet het niet, de kruik
gaat zoo lang te water lot ze barst; met
den laatsten druppel loopt de maal over,
cn geen volk ler wereld kan in onze tijden
nog lang een juk dragen
Dit Blad verschijnt den Zaterdag, en allen Woensdag iw Supplement. Inschrijvingsprijs, voorop betaalbaar: 6 fr. ’s jaars; met de post 7 fr. Een afzonderlijk
nummer 10 cent. Bekendmakingen 20 centiemen den drukregel. De groote letters volgens plaatsruimte. Reklamen 50 cent. Rechterlijke eerherstellingen 1 ft'.
De Innoncen voor Belgie, ter uitzondering der beide Vlaanderen, alsmede die vttr hef Buitenland worden ontvangen door den Office he Publicity, IHagdalenastraat, Brussel.
Men sclirijli in bij Z. v.xrwanNX IKiciicutiioVk, Drttkkcr-L’ilgever. üoststraat, 6, to Veurne, en in de Postkantoren des Rijks.
Vcrtrokuren vnn <len ijzerenweg vnn Duinkerk* Veurne, Oent nani* Bruasel en Dixmutle
- -- S-08
3-(6
l-’l
- --
f*
Gevolgtrekkingen.
Volgens de krisielijke leering bestaal
er maar eenen God, oneindelijk goed en
volmaakt.
Maar volgens de clericale handelingen
en betooningen zou men tnoelen afleiden
of wel dat er twee Goden zijn, nen cleri-
calen en nen liberalen, of dat de anders
gezegde Goddelijke voorzienigheid ook al
luimen heeft, en waar blijft dan de vol
maaktheid
Maar wij welen helonze tegenstre
vers zullen onze slem, onze raadgeving
niet aauliooren. België mag voor hen ver
gaan, in vuur en vlam slaan, als zij het
bewind miarin handen kunnen houden.
Onze woorden in den wind slaande zul
len zij voortgaaa in hunne verwaande
driestlinid.
M. Nothomb de Langrandisl, heeft hel
eens in volle kamer durven roepen
Wij zijn uwe meesters en... wij zul
len het u doen gevoelen
Nu de kiezing te Gent hun voordeelig
is geweest dank aan bedrog en otn-
koopcrij zullen onze tegenstrevers hel
Minist.érie nog meer dan ooit de spoor in
den flank zetten en aanhitsen om »ls
meesters, als dwingelanden te regeeren.
In lien liet Ministerie zwak of verwaand
genoeg is daaraan toe le geven, welnu
wij herbalen het, dan voert hel T huid
naar de revolutie, naar dit bad van bloed,
voorspeld door hel klerikaal Vlaamsche
Land, en welk bloedbad België moei ge
nezen.
ba
i;
U
[►gBeöggwO^Ba
I.
I
r
BRUSSEL
GENT
VKURNB
OHYVELDE
DUINKERKE
n
e
Hen
ala
iftp-
d«
lüwt
11»
u
5-Ji
1-07
»-2<J
1-5-7
oo k
6- 02
(5-36
7- 15
9-34
10-55
5-07
5- 42
6- 21
9-20
10-5»
6-09
8-52
10- 17
11- 25
12- 15
3-13
5-2 4
5-58
7-36
10-01
10- 39
11- 08
■■'.'iZWAX~3^ y
jaar.
in
1».
<le
»k
>0-
tie
in-
ler
er.
<e]
ien
Ion
i«n
,<>n
en.
<-16
7-45
10- 11
W-31
11- 18
ost
«n
illo
•mt
h'j
ren
or
ten
5-00
7-32
1-46
11-38
2- 55
3- 40
4- »7
PUINKERK I?
GHYVELDE
VEURNE
GENT
BRUSSEL
flat
or.
ill»
Ke-
rig.
leu*
ken
aw
NIEUPORT
niXMUDK
DIXMUDE
NIEUPORT
Mnnr JVieuport
7-00 9-OS 12-00 1-48 4-16 «-(W
7-35 9-40 12 38 2-26 4-51 «-44
7- 4» 9-50 12-48 2-35 5-03 8-24
8- 22 10-25 1 22 3-10 5-40 8-58
- 12..T’ 1 L ■iiin
7- 03
8- 23
