I
VAN VEURNE
Kerstfeest
Ollicieël Onderwijs.
NIEUWSBLAD VOOR VEURNE EN HET ARRONDISSEMENT
Willems-Fonds.
Tooneel.
1
i*r :;i
81‘ jaar.
!21 December 19OX
Zul erdajj
I
NN ILLEMS-FON l)S, VEUR>’E-
de klerikale
Demos.
I
-
De verlooning van Zondag laatst mag
als eene der beslgelukste en onder alle
opzichten eene der prachtigste voorstel
lingen aangeboekl staan.
Op hel programma was bel historisch
drama MONTIGNY en hel luimig blijspel
DE HUISRAAD VAN LISA.
Overbodig ware hel nogmaals den in
houd van het drama weer te geven. Dat
het genoeg zij te zeggen, dal hetzelve
speelt onder de regeering van Philips II,
ten jare 1568, toen België zuchtte onder
de hatelijke Spaansche dwinglandij, die
zooveel slachtoffers van ons toen onge
lukkig Vaderland vergde.
De hoofdrol, Montigny (E Pinle) werd
op eene meesterlijke wijze vertolkt. De
heer Pinle heeft eens te meer bewezen
dal hij, alhoewel liefhebber, toch niet
moet onderdoen voor tooneelislen van
beroep uil groole sleden. Dit maal heeft
hij zich zelven overtroffen,, zooveel te
meer daar hij, door ziekte van den ieveri-
gen confrater A. Nolebaert, verplicht was
na twee dagen, die overgroote hoofdrol
waar te nemen. Hel talrijk publiek heeft
door hare herhaalde toejuichingen be
wezen, dal hel zijne verdiensten waar
deert.
Wie tegenover den braven, eerlijken,
rechtzinnigen Vlaamschen ridder Montigny
stond, was de hatelijke Spaansche Kardi
naal Granvelle (C. Brunein), die den dood
had gezworen van Montigny en op verra-
I derlijke wijze zijn doel bereikte bij den
Koning Philips II.
I
nooit non
i dit,
hel was en
enkel aanslag tegen
aati-
stiooibalmpje
'A'
hoeveelheid en hoedanigheid toe. Dank zij
den milden steun van edelbarlige men-
schen, worden rondreizende bibliotheken
ingericht om lot in de kleinste dorpen
binnen te dringen en daar hel zielverhef
fend en geeststerkend genot van het lezen
aan te moedigen en te bevredigen en daar
door er hel licht van wetenschap en vrije
gedachten te doen stralen. Het voorbeeld
te Gent gegeven op initiatief van den be
kenden musicoloog Fl. van Duyse met de
liederenavonden, om den smaak te loute
ren en aan hel volk een schat van poëzie
en muziek te schenken, wordt elders
meer en meer gevolgd.
De leerlangen, door het Comiteit van
Hooger Onderwijs voor hel Volk, insge
lijks te Gent voor 16 jaar ontstaan, wor
den tol andere gemeenten uitgebreid. Het
Willems-fonds begint zich ook op sociaal
gebied te bewegen: do prachtige vooibccl
deir van Eekioo, waai’ door Willems-
fondsers handel-, nijverheid- en teeken-
scholen, samenwerkende maatschappijen
en werkersverdediging zijn ingericht,
worden thans door andere atdeelingen
bestuudeerd om die ook elders toe te
passen.
Aldus wordt door hel W’illems-fonds
getracht naar geestelijke ontwikkeling en
tevens bevordering van stoffelijk welzijn,
waardoor hel mag aanspraak maken op
ons aller lof, maar vooral op onzen Hin
ken steun.
BRUXEIN, Drukker-Uitgever. te Veurne, en in de Postkantoren des Rijks.
‘{oor de aide,,|P kinderen aangebo-
op KERSTDAG, om 4 f/« ure mimid-
,aE. ui het lokaal DE RHETORIKA, bij
de Vallejo.
Re leden vau het Willems-fonds en van
•‘■i Liberalen Burgers- en Werkmanskring
mei hunne kinderen worden vriendelijk
ot dit feest uitgenoodigd.
De Besturen.
EE.V EDEL WERK.
Te midden van het druk, politiek leven,
I dat in de laatste tijden algemeen de bevol-
- - nnnmt ->nn hzM nnkilliil^
zijn, indien we ook niet de aandacht ves
tigden op het vrijzinnig werk, dat minder
1 luidruchtig, maar soms meer doeltreffend
land wordt verricht. We bedoelen de
jrootsche laak, die het Wiilems-Fonds
net wonderbare toewijding volbrengt, ter
behartiging van alles wat kan bijdragen
ot de verstandelijke vorming van het
Vlaamsehe Volk.
Heel bescheiden begonnen in 1851 te
Gent met 38 inschrijvers, heeft het Wil
lems-fonds het thans gebracht tot 41 af-
declingcn, verspreid over geheel hel
Vlaamsehe land, alhoewel politieke om
standigheden soms een ongustigen invloed
op de uitbreiding van het Willems-fonds
hebben uitgeoefend.
Hel is geworden als de krachtmeter
niet alleen van den Vlaamschen geestelij
ken ontwikkelingsgang, maar ook van den
toestand van het liberalisme in Vlaamsch-
België.
De melding in hel verslag op de jongst
algemeene vergadering inNovemberll.dat
het ledental met 149 is vermeerderd, dal
kwijnende afdeelingen tot nieuw leven
gedijen, dat in bet verre vergelen hoekje
van Limburg, te St-Truiden, en in het
verstokt clericale West-Vlaanderen, te
VEURNE, insgelijks afdeelingen van het
Willems-fonds zijn ontstaan, is een onbe
twistbaar en verheugend blijk, dat het
overal begint te «lichten» voor de vrij
zinnige beginselen in ons land.
Werpen we eventjes een blik op de tal
rijke pogingen gedaan door het Willems
fonds bij hel Staatsbestuur om de grieven
der Vlamingen uit den weg te helpen rui
men, stippen we aan dal sedert de halve
eeuw dal hel Willems-fonds beslaat meer
dan 200 afzonderlijke werken in licht
werden gezonden, die een waarde van
30.000 flanken overtreffen, wijzen we op
de duizenden en duizenden boeken, die
hel jaar door aan leesgierige landgenoo-
ten ter lezing worden'gegeven, halen we
de werkzaamheid van het Comiteit ter be
vordering van den Nederlandschen zang
aan, dat reeds 24 reeksen oude en nieuwe
vlaamsehe liederen op duizendtallen ex
emplaren verspreidde, dan kunnen we ons
een denkbeeld geven van den reusachli-
gen arbeid, zoo moedig door hel Willems
fonds aangeval en doorgedreven.
Hel nader onderzoek van hetgeen in
deze richting gedurende meer dan een
halve eeuw werd verwezenllijkt, is de
verheerlijking van het Vlaamschgezind
streven eni volhardend pogen van een
pleiade voorbeeldige mannen als wijlen
Rens, Heremans, Gondry en Vuylsleke,
terwijl de huidige leiding toevertrouwd
aan een Minnaerl en een Vercoullie, den
hechtslen waarborg oplevert dal de volks
j veredelende beginselen door de baan-
brekers gehuldigd, trouw worden gevolgd.
v Doch ook steeds naar hooger en ruimer
doeleinden wordt gestreefd. Hel Willems
fonds gaat met den tijd vooruit. Niet alleen
i als voordrachten, kunstfeesten, uilleening
r- -
- in„snrjiS voorop betaalbaar; 4 fr. 's jaars; met de post 5 fr. Een afzonderlijk nummer 10 cent.
Ril Blad verschijnt den Zaterdag van ^dere week Ins(W b plaalsruimte. - Reklamen 50 cent. - Rechterlijke eerherstellingen 1 fr.
Bekendmakingen 20 centiemen den di uk it», middag vlijen onderteekend toe te zenden. Artikels ongoteckend of personaliteiten
Men wordt \t rzochl alle hotg het Buitenland worden ontvangen door den Office de Publicité, Magdalenastraat, Brussel.
lte_Annonce»i voor Belgte, uitgesonderd^beid^^luand^^^^^ i"»'"’* - «-- - -nr-
Men schjft
^Vjxeronweg «ei «ei»»».’
Wij waren dan nog in betrekking met
1 een voorbeeldige priester die te dien tijde
i in Veurne in bediening was. Wij spraken
I over de erge gevolgen van den schoolstrijd
I in kerkelijk opzicht. Die brave herder
schudde ’t hoofd en
religieuse augmente en 1884 muis la foi a
diminué. Even als bijna alle pastoors was
I hij Franschgezind en sp..,
Franscb. Zijne spreuk beleekendeDe
I godsdienstige oefeningen zijn
I merkelijk lalrijker maar 1^
I minderd.
Hel officieel onderwijs was
I politiek onderwijs. Dat getuigt alleen
I dat in 1884 alles bleef zooals l.w. -
I dat de klerikalen geen c::!:"1
I de godsdienstige leer hebben kunnen
I halen. Hadden zij enkel een t
I kunnen oprapen, hoe hadden zij gejubeld
I om hunne valsche handelwijze te kunnen
I verrechtvaardigen.
I De schoolstrijd van 1879-1884 zal steeds
I eene zwarte vlek zijn voor de klerikale
I partij.
I Wie waren de wreede vervolgers 1 Wie
I weigerde de troost van den godsdienst
I aan brave ouders, aan deftige onderwij-
I zeis Wie scheidde de kudden schapen
I aan hen toeverlrouwd in schurftige en
I gezegende
I Wie waren de slachtoffers Onnoozele
I kinderen, brave ouders en deftige onder-
I wijzers en onderwijzeressen, meestal
I kinderen van kleine burgers en werklieden.
I 6’y zult den Naam Gods niet ijdelijk
I gebruiken Was dan die schoolstrijd niet
I een ijdelijk gebruik van den Naam van God?
I Menig brave katholieke geloovige moet
I met ons bekennen dat in die oproerige
I tijden de geestelijkheid hare rol is te
I buiten gegaan en dal, indien er thans
I burgers zijn die met wantrouwen hel
I priesterkleed onthalen, hel de schuld der
I priestervelT *s-
I En toch is de handelwijze der geesle-
I lijkheid nog niet veranderd. Alwie goed
I wil aan de nederigen wordt vervloekt.
I Pastoor Daens heeft zijn leven opge-
I offerd voor hel welzijn der werklieden
I van het Aalslersche, de nederige steen-
I bakkers, de beproefde landbouwwerk-
I lieden, de kleine hoppeboeren. Alhoewel
I priester wierd bij schier uitgescholdeu
l voor een antichrist, omdat hij den Auto-
I kraal Woeste op politiek terrein bevocht.
Priester Fonteyne, een streekgenoot, is
even zwaar vervolgd. Priester Pottier
I evenveel.
Neen, de strijd tegen hel officiéél onder-
wijs was geene kruistocht ingerichl voor
hel heil van den godsdienst; 't was enkel j
I een tooneel uil een sedert jaren gespeeld
I treurspelde strijd der l --'«..a;;
I tegen volksvrijheid, autokralie tegen de-
mokralie, geldmacht legen volksmacht,
j heerschzucht tegen gelijkheid,
I tegen zwakken.
Ro klerikale gazetten noemen het ofli-
*.<el Onderwijs, onder de liberalen ge-
sticht, nog steeds liberale scholen, bie
“«naming bewijst eens te meer hunne
"ade trouw en wij vinden hel niet nutte*
°oa er eens terug op te komen.
et officieel onderwijs, dal is onderwijs,
nl>ericlit op kosten en onder T opzicht
Var' den Staat. De Slaat is iedereen en
Reen politieke kleur.
Vas nu zooals de klerikalen bet be-
"er<‘n, Imt officieel onderwijs goddeloos,
aren de onderwijzers ongeloovigen
rder die in de jaren 78 lot 84 ter schole
!s geweest, herinnert zich heel goed, dal
1,1 iedere klas dier zoogezegde goddelooze
■'cbool, zich een Krislusbeeld bevond. Dal
“«eld hing er vóór de wet en ’l is nog
•«fzelfde beeld dat nog du in diezelfde
’«holen prijkt. Nogtans in 1884 viel het
«raal ministerie e<i wierd vei vangen
°°r ec,ie klerikale regeering.
herinner me nog dat er niets in do
’«holen veranderde, dezelfde boeken, de-
Zelfde professors, dezelfde onderwijzeres
fa11. dezelfde lessen en dezelfde Christus,
aar in eons \vjerjCn door de geeslelijk-
lc*d, de scholen met zegen beladen en
°nRooverd. In een woord 't waren goede
’«holen geworden.
Ui 1880 was de school zoo slecht dal
Sakramenten geweigerd werden aan
“e ouders, aan de onderwijzers en ondcr-
""jzeressen, dat do kerkdienaars al de
hksems der Kerk zwaaiden over de vooi-
Slaanders van de Staatsinstelling, hel
“fficieël onderwijs. De godsdienst weid
1,1 den modder gesleurd door degenen die
op aarde de rol hadden ze te doen eer-
hiedigen. Zij diende als politieke spring
plank en toen in 1884 dit rampzalig
kluchtspel zijne vruchten had afgeworpen,
Werd 'i oflicieële onderwijs weer goed,
Uistelijk !!J
NVij kennen tal van ouders die tot 1BT9
brave, gewillige kristenen waren, trouw
‘ebbend in de zending der geestelijkbei
die dan de oogen opeogetrokken waren.
N'ij kennen er die steeds godsdienstig
K«bleven zijn, maar die aan de pastoors,
die de godsdienst zoo verraden hadden,
hun vertrouwen niet meer geschonken
hebben.
machtigen behoudt hel de gewone werkzaamheden
van boeken, maar de boekerijen nemen in
Die brave herder
sprak: La pratique fcjng in beslag neemt, zou liet onbillijk
ligdeo op het vrijzinnig werk, dal minder
iu u..v r- luidruchtig, maar soms meer doeltreffend
prak met voorne c j j00r liberale vrienden in het Vlaamsehe
beleekendePc
hel geloof is ver-
I
Vcrlroku ren
4.37
6.49
7,30(Adink.)
7,43
18,12
18,17
15,53 18,03
22,04
19,10
19,16
19,38
ADVERTENTIEBLAD
van
Vertrek uit Veurne naar
8.03 9.53 11.55
Vertrek uit Veurne
I 9.52
18,05 (tot aan Beveren).
18,09 id.
NIEUPOORT
10,00 12,22
7.04 8.56 (Pan.rtr.) 10,05 12-2‘
Vertrek uit VEURNE naar YPER.
Statie 4,34 7,43 9,55 10,26* 13,06 16,02
Voorstad 4,39 7,48 10,00 10,31 13,11 16,07
Alleenlijk den Woensdag. Vertrekt Groote Markt om 10,20 u.
Vertrek uit Veurne naar DE PANNE.
Statie 6,22 9,50 11,44 14,20 16,06
Pannestraat 6,28 8,15 9,56 11,50 14,26 16,12
Vertrek uit De Panne naar VEURNE.
Terminus 6,46 8,40 10,28 12,10 14,52 17,02
Vertrek uit Veurne naar POPERINGHE'
Statie 7,46 10,20 14,25 7--
Voorstad 7,50 10,24 14,29 18,09 id.
- het Binnenland
om 11.55 13,44 (naar Thourout)
naar Duinkerk#
u 40 18,05 20,17 (Ad.)
12,10 (Adink.) 14,40
Vertrekuren van den ,lulirl*,>”RTen OOSTENDE:
Vertrok van VEURNE naar N1ELPO g 20,04
Stalt# 5,05 6.56 -13,37 15,22 18.09 20,09
Groot Markt 5,10 7,7*
-■b
k
*7
1 An .lit InAninn,
nnl- niot do nandnr.hf vpq-
j ju 1884
