NIEUWSBLAD VOOR VEURNE EN HET ARRONDISSEMENT
VAN VEURNE
I
Wordt Conscience nog
gelezen
Eene nieuwe Partij.
Van de Pijnbank af.
II
1V 54
86e Jaar.
24 Augusli 1912.
Zaterdag
opgenomen.
1
voor-
I
toch met de
alle burgers die van goeden wil
I
twijfel
dag
van
J
De Annoncen voor Belgie
Men schrijft in bij
word hun
broeksken
hadden destijds alles van hem gelezen.
Ook de heele kleinen kenden hem, hadden
van hem op school door hun meester
hooren voordragen. Maar de jonge vol
wassenen, die van twintig tot dertig jaar,
in den bloei en de kracht van hun leven,
wisten daar het minst van at, hadden er
vroeger wel van gehoord en misschien
van gelezen, maar dat was zoo goed als
vergelen geraakt.. De jongeren, neen,
die lazen, die kenden Conscience niet
meer...
Maar ik ben ook bij anderen gekomen
die de boeken van Conscience bezaten en
die nog geregeld lazen en herlazen.
ir
Tol zooverre Cyriel. Buysse, die schijnt
uitsluitend te spreken over de achterlijke
dorpen van ons arm verkwezeld Vlaande
ren waar de volksboekerijen zoo goed als
onbekend zijn.
Hel zou goed zijn in alle Vlaamsche
gewesten een dergelijk onderzoek in te
stellen.
Om voorbeeld te geven zullen wij
mededeelen wat wij over de stad Gent te
zeggen hebben.
Tot de boekbewaarders van de openbare
koslelooze volksbibliotheken van het Wil
lemsfonds, die jaarlijks duizenden boeken
aan lezers en lezeressen uil den arbeiders
stand en uit de kleine burgerij uitleenen,
richten wij ons met drie vragen, die door
de heeren zeer bereidwillig beantwoord
werden. Ziehier onzen uitslag
Eerste vraag. Is het waar dal Conscien
ce minder gelezen wordt dan vroeger?
Samenvatting der antwoorden. Con
science wordt te Gent evenveel gelezen
als vroeger.
Geef aan de personen, die van het tegen
overgestelde overtuigd zijn, den raad een
paar uurtjes in eene volksboekerij te gaan
slijten; en zoo zullen zij van hunne dwaling
genezen zijn.
Zondag 3 Augustus 11. werden 88 boek
doelen uilgeleend in de volksboekerij van
hel Oud Begijnhof te Gent. Daaronder
18 romans van Conscience tegen 19 van
vijf andere romanschrijvers (Werner, von
Eschruth, Heimburg, J. Verne, Aymard).
Te Genl werd Conscience wellicht nooit
zooveel gelezen als in den laalsten lijd,
tengevolge van de propagande voor de
Conscienceleesten. Hetzelfde verschijnsel
doet zich voor met de boeken van Virginie
Loveling ten gevolge van haar jubelfeest.
Maar de bijval van Conscience is altijd
overwegend geweest en gebleven.
Reeds vóór al hel rumoer der Conscien
ce propaganda waren Conscience’s boeken
nog altijd de meest gelezen Vlaamsche
werken. Op de volksbibliotheek der Kas-
teellaan te Gent zijn schier iedere week al
de beschikbare exemplaren in omloop.
Gezien de menigvuldige vraag zal men
ieder werk in dubbel moeten aankoopen.
Zekere werken van Conscience werden
geregeld en gedurig door verscheidene
lezers te gelijk gevraagd en kunnen tol hun
groote teleurstelling niet aan allen uilge-
reikt worde”.
Tweede vraag Wie heeft Conscience
in de gunst der Vlaamsche lezers vervan
gen
Antwoord Niemand; maar ook andere
schrijvers en schrijfsters worden gretig
Dit blad verschijnt den Zaterdag. Abonnementvoorop
Notarieële annoncen 15 c. den drukregel. 1
Alle artikels moeten tegen
I
In het weekblad De Amsterdammer
geeft Cyriel Buysse verslag over zijn on
derzoek naar een antwoord op boven
staande vraag.
Dat onderzoek van Cyriel Buysse schijnt
vooral onder de boerenbevolking der om
streken van Gent gebeurd te zijn.
Ziehier den uitslag
In de kom der dorpen Velen hadden
Conscience gelezen; geene of althans
weinigen lazen hem nog...
Al de ouderen van dagen, ook velen
van middelbaren leeftijd, wisten wie
Hendrik Conscience geweest was en
Dit is echt, deugdelijk, degelijk, waar
achtig ongemaskerd en onbewimpeld kle
rikalismus.
Gij zijt verplicht van te denken zooals
IK (Staal) denk, zooniet, IK (Staal) zal u
straffen.
Nu, als men weel dat bet liberalismus
voor grondsteun heeft, de vrijheid van
geweten, de verdraagzaamheid in gods
dienstzaken, hoe is het mogelijk van te
denken, al ware het slechts voor een
oogenblik, dat een ware liberaal, die weel
wat het is van liberaal te zijn tot hel kle
rikalismus kan overgaan.
Is onzin.
Maar wij klerikalen, doen dal niel,
zullen onze tegenstrevers, de ministerieeie
klerikalen, de leiders, antwoorden. Is
alleman niet vrij in Belgie? Zijn wij in
godsdienstzaken niel verdraagzaam?
Schenken wij zelfs geene hulpgelden
aan joden en protestanten
Is waar, antwoorden wij, gij doei het
niel omdat gij hel niel kunt doen. Maai
de strekking is er, de beweging is er, de
begeerte is er om zulks te doen, en waren
de Belgen niel door en door liberaal, velen
zonder hel té welen, gij zoudet hel doen,
want er zijn meesters boven u, die u
zouden verplichten zulks te doen.
Maar is zulks niet gedaan in recht dooi
de wellen des lands, hel is gedaan in feite
door de fanatieke dwazerikken die u
ondersteunen. God alleen weet wat anders
denkenden, te lande bijzonderlijk, vreezen
en te vreezen hebben van fanatieke pries
ters die vervolgen al zeemen, hinderlagen
leggen al slreelen, om later, als gij be
zweken en gevallen zijl te kunnen uitroe
pen eene zienlijke straf van God I
Neen, de liberalen zullen zich door de
lieve woorden der ministers niel laten
verleiden. Liberalen zijn wij; liberalen
blijven wij, overtuigd van de waarheid
onzer zaak, bewust van de zekerheid van
den einduitslag, zoodanig zeker dat, in de
tijden die te komen zijn, niel wij de kleri
kalen, maar de klerikalen ons zuilen ver
voegen, en klaarziende leden zullen wor
den der groote liberale partij, die, wat
men ook beweren moge, geene godsdienst-
hatende partij is, maar wel eene pariij die
in hare breede armen, mannen van alle
gedachten kan insluilen, om den voor
spoed te bewerken van het beminde
vaderland.
verschijnt den Zaterdag. Abonnementvoorop betaalbaar 4 fr. ’sjaars; per post 5 fr. Een nummer 10 c. -Extrakten 20 c. den drukregel
- Reklamen 50 c. - Rechterlijke eerherstellingen 1 fr. den drukregel. - Groote letters volgens plaatsruimte.
Donderdag avond vrachtvrij en onderteekend toekomen. Artikels ongeteekend of personaliteiten bevattende worden niet
opgenomen. De Uitgever heeft het recht artikels te weigeren.
en Buitenland (behalve de beide Vlaanderen) worden ontvangen door het Office de PüBLicrré, Nieuwstraat, 36, Brussel
jj c.imillh ïïRIJIVRIIV, Drukker-Uitgever, Nieuwstraat te Veurne, en in al de Postkantoren.
I
Over lijd hield minister de Smet de
Naeyer in de Kimers slaande, dat de kle
rikale partij geene godsdienstige partij
was, en dat zij openstond aan mannen van
alle wijsgeerige overtuiging, op
waai de dat zij zekere beginselen van orde
en vrede aanvaarden.
Destijds vond de
dienste gesteld van eenen
bepaalden godsdienst. Het klerikalismus,
■•-'•■Mnif du urii.
I, beeft die vrijheid als
bestrijdt ze uil al zijne
zooveel de lijden en de
l loelaten. Indien bel
l rechtstreeks vervolgt,
Jliuav» :.„1 niet brutaal onverdraagzaam is,
zulks komt niel uil reden zijner grondbe
ginselen, maar omdat de tijden, de om
standigheden zulks niel toelaten, paree
qu’il fait part du feu omdat het zijne
grondbeginselen niel toepassen kan, zonder
gevaar te loopen van ':'1
vernietigd te zijn.
Men vertelt dal eene vrouw wier gelaat
ijselijk geschonden was, slechts eenen
gelukkigen dag beleefde op het jaar.
T Was Karnavalsdag. Zij mocht dan ge
maskerd de straten bewandelen en de
jongelingen deden baar dan, even als aan
andere vrouwen, loef aan.
Het klerikalismus gelijkt aan die vrouw;
alleenlijk, het draagt zijn masker alle dage,
en hel is dank aan dal masker, dal het
zijne lijdelijke goede kans te danken heeft.
Trekt nu dat masker af, en gij zult het
klerikalismus ontwaren in al zijne hui-
valligheid, en gij zult zijne leus hooren
klinken de Slaat heeft recht van te ver
plichten tol godsdienstigheid, en
godsdienstovertredingen te straffen.
man geen weerklank
in zijne partij, en hij stond nagenoeg
alleen van zijn gedacht.
Sedert de kiezingen van 2 Juni, die aan
onze meesters <-ene onverwachte meerder
heid geschonken hebben, meerderheid
samengesteld uit onafgerichte Qndervin-
dinglpoze mannen, van wier gedachten de
leiders schijnen bevreesd te zijn, komen
de denkbeelden van den oud-minister de
Smet weer boven water, en zoo hooren
wij beurtelings staatsminister Var. den
Heuvel, minister Berryer, en eindelijk
staatsminister Helleputte, bijna letterlijk
de woorden van de Smet de Naeyer her
halen, en uitroepen met bekooreude stem
tot de verdwaalde liberalen, -die twee
maanden geleden hun plicht niet gekweten’
hebben Komt bij ons; wij zijn de partij
der verdraagzaamheid; onze rangen staan
open aan alle burgers die van goeden wil
zijn.
Die uitnoodiging is aanlokkend, al t -
aaulokkend zelf, opdat wij eraan gehoor
zouden geven, en zij doei ons de oude
vlaamsche spreuk in het gedacht komen
Als de vos de passie preekt, boeren wacht
uw ganzen, of nog hel fransche spreek
woord Ce bloc enfariné ne me dit rien
qui vailie», en indien wij zouden kunnen
verstaan dat, een goed katholiek een uit
nemend liberaal weze, wij kunnen vol
strekt niet verslaan, boe een goed liberaal
ooil, zelfs van verren aan, hel klerikalis
mus kan aankleven.
Wal is hel klerikalismus immers? T Is
de politiek ten
bepua.Mvt. -
wal ook zijn bijnaam zij, verfoeit de vrij
heid van geweten „i„
tegenvoeter, en I
krachten, voor
omstandigheden liet
klerikalismus niet i
indien het t.._.
De buitengewone zittijd van het Parle
ment is afgeloopen. In de Kamer heeft de
oppositie eene volle maand lang het Gou
vernement en zijne meerderheid op de
pijnbank gehouden. Liberalen en socialis
ten hadden het nog wel langer kunnen
trekken, doch zij oordeelden dat hel zoo
al wel was en lieten de gepijnigden dus
weer wat adem scheppen.
Hebben de klerikalen nu de laagheden
welke men bun met betrekking lot den
kiesveldtocht van Juni 11. verweten heeft,
bekend Ja en neen. Natuurlijk dat
niemand aan de rechterzijde vlakaf gezegd
heeftJa, wij hebben op geen geld, geenen
dwang, geen bedrog of geene deugnieterij
gezien om te zegevieren. Dat zou waarlijk
wat al te kras en schaamteloos geweest
zijn. Maar bekend hebben ze toch met de
verzachtende omstandigheden te pleiten,
met het onderzoek over sommige feiten te
weigeren, met te beweren dat ze slechts
hebben nagedaan wat hun door tegen
strever» was voorgedaan geworden enz.
Eerst hebben zij de zaak met eenen lach
willen uitmaken. In zijne eerste redevoe
ring heeft hel kabinetsboofd beproefd de
linkerzijden wat voor den aap te houden.
Daarna trachtten de klerikalen door allerlei
kabaal de stem der liberale en socialisti
sche redenaars te verdooven, doch dal
bekwam hun slecht, want er
algauw van hetzelfde laken een
gemeten.
Dan hebben zo maar de eerste middelen
de beste aangewend om zich uit den slag
te trekken. Zich van hunne schuld bewust,
hebben zij zich met handen en landen
verzet tegen het voorstel tot parlementair
onderzoek over al de betwiste kiezingen
en tegen liet overhandigen aan de kom
missiën van kiesbriefjes waarover
bestond.
Voorts bobben zij, heel de bespreking
door, gepoogd de kwestie te doen afwij
ken Ieder oogenblik lokten zij persoon
lijke incidenten uit, die met de zaak^niels
te stellen hadden, of zij beschuldigden zoo
maar op goed valle hel uil, zonder bepa
ling van plaats of personen, de liberalen
en socialisten van de feilen, welke hun
zei ven ten laste worden gelegd, kwestie
van lijd te doen verspillen en verwarring
in de bespreking te stichten. En als dat
allemaal niet hielp kwam Helleputte,
meester in die verwarringstaktiek, om d»
aandacht der Kamer van de heldendaden
zijner vrienden, de Limburgscbe kleri
kalen, af te leiden met de zaak Ferrer
voor den dag 1 Kortom, de houding der
partij van geloof, godsdienst, koningdom,
behoud der nationale instellingen, goede
orde, eerlijkheid enz.,is allerellendigst
geweest in hel Parlement.
Maar, als wij nu op ons gemak de ver
slagen der Kamerzittingen overlezen en
de beschuldigingen ziften uit de duizende
onderbrekingen en scheldwoorden van
allen aard en klank, dan zien wij toch die
beschuldigingen netjes op eenen hoop
liggen, zonder ook maar iets te ontdekken
dal op eene verrechtvaardiging van hel
gouvernement en zijne meerderheid gelijkt.
Zoo is en blijft de zaak geoordeeld.
1
bl
I
i
ADVERTENTIEBLAD
mm iMWLwyR wr.w.7." iTitJira—i
