8
J
Negentiende jaer.
SJiTEN.
i
Dixmude, Donderdag, 1*2‘January 1365.
De princiepen van 89.
IL
il
I
A
1
I
i
>e, aen
Dixmude.
’•fe
lengte van
lie 11 cen-
ii l imelers,
gbeid van
sdiongen-
derc slach
el maken
enmuren,
oaken van
ggen van
etselwerk
en andere
liyk, heelt
is le bren-
n blyfl van
voor kerk-
rpen, stan-
gebloemde
s, van alle
endels van
p zyile en
nten voor
in een
rslellen en
loopi, zoo
r de zorge
msl en het
n.
Irevet van I
aen J.
'er Belgen, I
Nogtans, wezen wy geen al te groole bewon-
deraer der moderne princiepen, vooraleer een wei
nig de geschiedenis te iade te gaeu en, al «are het
maer mei een hoekje,' den sluijer op te liglen die
het lydslip der middeneeuwen voor tiet bioole oog
vei bei gt.
i.
Wy vragen oorlofaeti onze lezers om in twee ol
drie hooltiai tikels een weinig over het eene en an
dere le spreken, maer dal betrekking heelt tul een
zelfde geheel. Onze tegenstrevers handelen over
zoo vele vcrschiliigc kweslicu met inzicht om de
Keik hatelyk le maken by ’l volk, dat hel niel wytl
mogclyk is al hunne leugens co lasteringen een
voor een, afzonderlyk en op eene breedvoerige
wyze, le' weerleggen. Het is zelfs hcdentlaegs büh
ne vpornaemsle lakliek geworden, natnenilyk van
le gelyker lyde over vele zaken le spreken ener
vele ‘andere vetkeerdelyk uit toeleggen, wel we
tende dat bet Tbest gepaste rniaïm is om den kalho-
Ivketi lezer in zyn geloof le verflauwen, om hem
in zyne denkbeelden le verwarren en de zaken van
een valscli standpunt le doen beooideelen. Alzoo
is ’t dal ze spreken over de vryhedett die de onsterf
lijke princiepen van 89 aeu de volkeren hebben
verleend en over de onverdraegzaeinheid der
Kerk; ze spreken over de overheersching die
de Pauzen uitoefenden over de koningen en prin
sen in de middeneeuwen, over het geweld en de
moorderyen die ze pleegden of in hunnen naem
lieten plegen om de volkeren lol hel kalholycismus
over le halen, of om ze le beletten zich ervan af le
scheuren ze spreken over Inkwisilie, over Ullra-
monlanismus, over Galhcauismus, kortom, ze
spieken over alles doch leggen de zaken zoo ver
keerd uit, dal de ongeleerde lezer len slotte moei
uitroepen T is waer, hel is niel al vJsch wat de
liberators zeggen, de Kerk die de eeuwige waer-
heid is wanneer er kwestie is van Geloofsartikelen,
heeft, ja wel getoond dal ze maer een slecht be-
gryp heell van hetgeeu de grondstelsels belrelï
waerop de Samenleving gesteund moet zyn, en ’t is
wel inderdaed eene uoodzakelykheid geweest dal
eene nieuwe generatie van volk op hel laelsl der
verledene eeuw al hel oude omverwierp om de Sa
menleving op eenen gansch nieuwen voel in te rig-
len, want zoo als hel bestond in de middeneeuwen
en lol vóór 1789, dat moet een hatelyk tydstip ge
weest zyn om den zedelyken dwang die hel kerke-
lyk besluer op de geesten uitoefende. Immers toen
bestond de gewelens-vryhcid niet en alles moest
buigen cn onderdoen voor de Kerkheerschappy.
Een roerend tafereel, niet waer, goede lezer?
En zeggen dat wy al bel goede en schoone dal de
princiepen van 89 hebben medegebragt, le danken
hebben aen de filosofie der XVIIIs eeuw, verper-
soonlykl in Jean Jacques, Voltaite, Diderot,
d’Alembert, Frédéric II, enz., welke filosofie een
eenig kind heelt gebaerd hetwelk T hedendaegs
Liberalismus is.
neer het Opperhoofd der Kerfijol den eenen ko-
ning of’ leenheer zegde: Gy ‘^bt ongelyk; dan
onderwierp zich deze aen zyne uitspraek en de
oorlog was geëindigd. Korting en onderdaen wa
ren immers kali|olyk. Ilewel, vindl gy dal zoodanig
slecht? En vindt ge dal de Pau^Jtierdoor eene in
breuk maektc'of» hel regt en JWvryheitl der vol
keren? Als nu, by voorbeeld, de russische Keizer
die de Polakken afmarteltrooinsch-kalholyk wa
re, cn de Polakken zouden aen hun gecslelyk op
perhoofd, die keizer Alexander ook voor zyn gees-
lelyk opperhoofd erkennen zou, de grieven voor
leggen die ze legen bun wereldlyk-opperhoofd heb
ben in le brengen, zoudt ge zoo slecht vinden dat
de Paus den russischen autokrael ongelyk zoude
geven ca zeggen tot de Polakken uw meesier
heeft ongelyk! en dal de Keizer zich op die uit
spraek onderwerpen zou? En-noglans, ziedacr wal
de liberalers de OVERHEERSCHING hectcn der
Pauzen op <le monarken cn volkeren in de mid
deneeuwen Eu wat leereti hierover de zoo schoone
princiepen van 89? Ze loeren dat de kristene
koniageu en magtigen der aerde in zulkdanige
gevallen den Paus niel herkennen moeten en ze
stellen in princiep vast dal keizer Alexander de
Polakken mag vermoorden.
III.
Ziedaer een eerste gevolg der princiepen van 89.
Wy zouden wel kurieus zyn de gevoelens van
T Weekblad hierover le kennen. De konfraler die
zoo zeer vooruitloopt met zyne vryzinnige ge
dachten, zou uiel kwalyk doen van hierop een
woordje te antwoorden, want de goede man die
zoo zeer voor de vryheid is dat hy vindl dat onze
H. Vader Pius IX, die onder de geleerdste man
nen onzer oeuw gerangschikt moet worden, de
vryheid niet verslact, zou beter dan iemand kun
nen uitleggen wal men eigenllvk door vryheid ver-
slaen moet. Ten ware dat hel Weekblad, door zyn
stilzwygen, liever le bekennen had dal hetgeen het
Algemeen flut zoo wel van hem zegt, te weten dat
<r hel een vyaud is van het gezond verstand,
eene wacrheid is.
In eeu volgend artikel gaeu wy een woordje
reppen over hel zoo genoemde geweld en de
moorderyen die de Pauzen hebben gepleegd of in
hunnen nacm hebben laten plegen, als hel Week
blad ons maer niel le veel slof levert om zyn ant
woord op dn aitikel le wcêrlegge.r; want 'k wil
niet inslaen voor ’t gezoud versland van den
konfialer, ik zeg dal regtuii.
VVaerom verdraeijen de vyanden van den gods
dienst de woorden van hel Opperhoofd der H.
9 I
- a 15 I
- a 27 I
6 50 I
5 18 I
alCI
a-I
Voorcersl,' in de pniddeneenwen beleefden onze
voorvadeis eenenlieel anderen tyd daa wy beleven.
Eerst in de jaren 800 had het kristendom, dal al
reeds het romeinsche barbarismus had verwonnen
en in hei roomsche keizerryk de slavênwet ver
vangen had door de wel van liefde, ouder Karel de
Groole zyn ingang ten vullen genomen in Gaulen-
land, lie! hedeudaegsclte Fraukiyk. Vóór dal tyd-
slip, op welk de vróuw in T algemeen als eene
slaef behandeld wierd, was de Jeering van Christus
om zoo le zeggetïk in de verschillige landen van
Europa niet herkénd geweest als de leering van bet'
volk. Ook was Karel de Groote een man die dacht
dal het geweld hel byna eenige middel was om de
volkereji, zyne onderdanen, lol overtuiging te bren
gen. Wil dat zeggen dat wy dit middel goed
keuren Wil dil zeggen dit de Pauzen te dien ly-.
de hetzelve goedkeurden? In't geheel niet. Maer
de Pauzen hadden toen als heden, le rekenen met
de menschen, en zoo als de menschen zyn, zoo
moet men er over den weg meê gaen. Als een
pachter nu een hooveerdige propnclaris had, zou
hy zich niel moeten zoo goed ntogelyk trachten le
voegen naer den wil zyns meesters? En als hy zoo
verstandig ware van de fouten van zyn meester le
verdragen, zoudt ge uilroepen dat die man even
zeer hooveerdig is als zyn proprielaris? Maer T wa
re dwaes alzoo te redeneren. Nu, in de midden
eeuwen had men ook de leenliecren cn hnnne
laten of vassalen. De leenheeren waren de mees
ters zy hadden gebied over eene geheele
streek, en de Koning, dit was de groote leenheer
van het ryk. De laten waren de onderdanen en niet
zelden eene soort van slaven. Ilewel, in de mid
deneeuwen ontstond meest altyd twist en oorlog
lusschen de leenheeren, en dan moesten de laten
voor hunne meesters ten oorloge oplrekken of ze
wierden geraiaeerd. Maer de laten waren katholyk
even als hun meester, alhoewel deze niel altyd in
eenen kristelyken zin le werk ging; en als katholyk
erkenden ze den Paus voor hunnen geestelyken
vader, en als opperhoofd der Kerk verkozen ze hem
lulhuunen scheidsman en middelaer. De leenhee
ren aenveerdden ook, van hunnen kant, den Paus
voor opperregter in ’I geschil met hunnen tegen
strever, en zoo gebeurde hel dal de Paus zeer
dikwyls gevraegd wierd om uitspraak te doen in de
geschillen van koningen en leenheeren, en wan-
a
i I
J a
5 a
a
K
BEKENDMAKINGEN.
15 cl. den drukregel.
Bureel Wilgendykstraet,
N“ 14.
Voor elk afzonderlyk num
mer, 12 centime)).
2 5S
5 57
2 56
Dec.
-a 18-
5 a II 50
- a 12
;o a 15 50
8 25
INSCIIRYVINGS PRYS.
Builen stad, <5 franks.
Het Suppl. fi
Hel Boterkl'ifje 4.v<*rscl>ynrt
den Donderdag in geheel blad
en den Zondag in half blad.
Dcc.
!5 -
16 45
8 50
10 99
6 75
5 05
Dec.
- a 28
- a 25 -
- a 18
- a
0 a-
0 a-
van den heer Qbbé Stroom aen zyne familie le Sluyvckensk.
Van waer peisl gy dal ik seh'ryve? Al radci gy dry dagen
lang, gc zoudt er niet op komen. De naetn van het dorp of
stedeken waer ik my Ilians bevind is Monte Pietro di Fuso;
maer ’l bael u weinig dien naem le kennen, daer gy hem
loch op uwekacilen niel zuil vinden. 'K ga u dan in
T korie neêrschryven waer ointreni en waer ik deze laeiste
veertien dagen ben geweest. Monte Pietro di Fuse bevindt
zich langs eenen nieuwen keiweg van Napels naer Foggia,
op omtrent 15 mylen van Napels en 4 mylen van Bene
vento, hoofdstad cener kléine provincie, welke over vier
jaren nog met regt en in daed aeu den Paus toebehoorde,
cn thans volgens regt alleen hem toebehoort, daer dit lan-
dekc gelyk zoo vele anderen gestolen is geweest door den
groolen en tol nu toe nog ongestralten dief onzer eeuwe.
Nu dtft gy weet of zoeken kunt waer ik beu, zal ik in
korte woorden vertellen wat ik op myne lange reis van
Romen tol bier gezien en gehoord heb.
Een engclsche priester die op reis is naer zyn vaderland
en uwe ootmoedige dienaer, wy zyn tc samen uil Romen
vertrokken den 9,u" dezer, om C uren morgeus. Behalve
I^ aeroui
de fransche revolutie der andere eeuw die bier zoo wel als
in onze streken haru alverbrekende hand geleid beeft op al
wal kostelyk, edel en kristelyk is; maer het aloude kloos
ter is altyd uil zyne puiueu opgestaen om met meer luister
dan ooil voort te leveu. De legeuwoordige revolutie die
men de eenheid van Italië heet, heeft in ’l begin cenige
warme voorslaenders gevonden onder de kloosterlingen
van Monle Cassino, cn 't was met eene soort van droefheid
dal wy hel wil kruis vau Savoyen boven de poort zagen
blinken. De vrees van uitgeplunderd ol weggejaegd te
worden, was volgens ’I schyot de grootste reden geweest
waerom eenige paters het nieuw besluer voorstonden,
maer, och Heer! dil heeft hun niet veel gebael hel nieuw
goeverneme.nl heeft, voor een begin, het klooster belast
mei 4000 fr. 's pers voor den Stael. Sedert zyn de heele
koppen straf gekoeld, en zy beginnen gelyk veel anderen
naer’l oude regiem le verlangen. U zeggen welke groote
werken er in dal klooster zyn uitgevoerd geweest, hoe
vele groote en heilige mannen er uilgekoineu zyn, om
gelyk Mozes van den berg Sinaï hel licht der krisielyke
wetenschap aen de geloovigen uil le deelen, ware my
onmogelyk. De II. Thomas onder anderen deed er al zyne
studiën de II. Bedcdiclus en zyn zusterjde H. Scholaslica
liggen er begraven (over bun graf heb ik voor u tui* ge-
F Dec.
7 a 18 28
2 a 12 76
5 a 41 72
I- a 14
- a
5 a
8 a
55.
Dec.
- a 50
5; 87.
- a 28 50
- a 27
- a 26
- a 18
(ie streek, welke byna overal ryk en schoon is, en by eiken
slap verandert en verschilt, was de eersle uicrkweerdi^beid
welke wy bekochten het Benediclinenklooster van Monle
Cassino. Op den top eener reusachlige rots, die ver boven
de 2000 voel boog is en geheel de omstreek bcheersclil,
kwam over meer dan 1500 jaren de II. Betiedielns op dc
puinlioopcn van eenen lieidenschen tempel, dien hy zelve
omverwierp, den grondsteen leggen van ’l eersle klooslt?r
of monaslerie dal in Europa beslond, cn vau 'l grootste
en 'l ireffclykste geslicht dal uu nog beslaet. Alles is cr
zoo ryk, zoo groolSch en zoo reusachüg dat, van zoohaesl
men binnentreed), men aeiistonds vergeet dal hel hoofd
van eene verhevene rots al die rykdotniuen en paleizen
draegt en men zich inbeeldt dat men te Parys of le Ver-
saillen of heler nog le Romen eeu keizerlyk of Paoslyk pa
leis mei zyne duizendkleurige marmeren muren en kerken
doorwandell en bewondert, 't Schynl byna onmogelyk dal
zoo vele schallen op die hooge rots verzataeld zyn. De rots
zelve dient voor voeling van T onmeetbaar gebouw, zelfs
is de vloer van de onderkerke niel anders dan het effenge-
slepen wil marmer der rots mei ingehouwen versiersels.
Hel klooster is versterkt als een kasteel van de midden
eeuwen, en nieltegenstaendc dat, is hel mccrmaels geplun
derd en zelfs byna vcrbryzeld gewcesl, onder ander door
