I
I
I
fell!
fei
•f
I
L
IK-'
rj.I
wU’R: F r
ne
Er
Ja
va
zo
tC]
ho
de
me
bit
de
dai
me
hu
Jar
Ily h
leden
voor
de be
on we
waer
laste
verle
oore
nil
verk
verai
die
H
hoor
dal J
1
de
om
pal
var
wei
her
1
II
omd
eers
ben
rate
geh;
hael
die
Stic
de
wra
pier
leer
f
stre
I
niei
kwr
bes
Z
I
iiao
bestuer
geern u
P.t
van it
mync
publie
s
IW
van 'I Boterkvu’JE,
geëerd blad over te
1
(Wordt voorlgczet.)
Mynheer de Opsteller t
Gelidf deze regelen in uw
nemen
Wanneer men eenige scbryvets-loerislen die
Romen bezocht hebben, hooi t spreken, dan zonden
de bewoners van Romen den Paus in het geheel
niet genegen zyn. Nu, van waer komt bel dal door-
gaens de beoordeeling dier mannen zoo tegenstry
dig is aen de waerheid? Want ’l is onbetwistbaer
dat het opregt rotuetnsche volk den Paus eu de
wereldlyke magl des Pausdoms mei heil eu ziel
verkleefd is en dat er al de standen der socieleil
wedieveren in helde en verknochtheid aen het
Pauslyk bestuer.
Ziehier üe rorneinsche bevolking, bemerkt een
korrespondent van een gentsch dagblad, bestaet uil
verschiliige vreemde bestan Ideelen welke zich te
Romen uit fortuin komen vestigen zyn en er han
del dry ven of eene welkdanige nyverbeid uitoefenen.
Nu, deze vreemde bevolking, zoo als hel door-
gaens met landverhuizers hel geval is, weinig
godsdienstige gevoelens bezittende, is den Paus en
deszelfs tydelyke inagt vyaudig. Het is deze nitland-
sche bevolking welke menigen reiziger in dwaling
brengt nopens den geest van bel romeinsch volk.
Want aengezien hel grootste deel der winkels floor
deze vieemdelingen gehouden worden, nemen de
reizigers doorgaeus aldaer hunne inlichtingen,
welke alzoo met dan vyaudig aen den Paus en des
zelfs goevernemeul kunnen zyn. Overigens zyu
deze uillanders by gebrek aen godsdienst hel be-
sluer der Priesters ongenegen.
Dacrby, deze vreemde fortuinzoekers, dikwylsop
korte jaren ryk geworden, dank aen de wereldver-
maerdheid van Romen, zien in den val van het
Pauzelvk goevernement eenen middel otn hunne»
hoogmoed en hunne baetzncht le vuldoen. Immers
de ambten, thans door de dignitarissen der Kerk
bekleed, zouden alsdan dooi hen kunnen bediend
worden, en de zegepralende Revolutie zon er nog
wel eeuige welbelaekle postjes hy scheppen ten
behoeve hater dienaren.
En zoo komt het dal de Paus, by hel publiek, in
minachting worth gesteld, soniwylen zelfs do o-
mannen die niet slelsclmatiglvk den Pans aenia'n-
den. liet wave om hel even als wilde iemand over l vomy(js bcsiarnde uaierpuiieu ous ontnomen is, en de
de godsdienstige gevoelens van een volk oordetden vuurt ti-lk<-n prr wns afpekavld wordt.‘-1"
naer hetgeen hy gezien en gehooid heeft in de
eene ol andere heiberg van bel land dai hy door
reist.
W(
M^ntt
heel
Voor
lioogslt
voor in
zoo zyr
boilev
huizen
en set»
eersle
tweede
tirongc
Indi
tweede
vryhei
uict ol
nicer d
’t klooster van St. Martino de kerk is niet groot, maer if
aen bet gansch
met eeue soort van blauwe schorren van rond de twee
voel lang, een voet breed en omtrent een voel dik of diep
in den grond men heet bel steen van den Vesuvius omdat
bet voorlskoant van den lava of uitwerpingen van den vuer-
berg; ’t is ’l schoonste en ’l beste pavement dal ik tot nu
toe gezien hebT is geheel gemeeue in ’l zuiden van Italic
’t wordt i» alle dorpen eu steden gevonden, en de oude
Romeinen gebruikten niets anders om hunne stralen eu
wegen te leggen zelfs te lande; ’t blykl klaer uil de straten
van Pompeja en zoo vele oude romeinsche straten eu we
gen die in en rond Romen bewaerd zyn. Wie weel of men
ze ook niet in de roomsebe Maenslraet van too zou vinden.
Ware ik als M. de pastoor, ik zou eetisdelvenNiet-
tegenstaeude die seboone breede straten met hunne wyde
trottoirs, hun geduiig gewoel va» heen, eu weer wande
lende nienschen cu liunue ryke en prachtige winkels of
magazyuen, moet ik u regt uil verklaren dat Napels ’l zien
niet weerd is voor iemand die Romen gezien heeft en
kent. Re huizen zyn al schoon eu lieflyk, en de balkons
die, gehk overal in Italië, voor ieder venster hangen geven
een zeer eigettaerdig uitzigt; maer uitgenomen’ikoninklyk.
is otigelwyfeld de rykste van geheel Napels its koslclykö
marmers met kunstgewrocht en ingeleid in fytte boulwer-
ken, in meesterstukken vau de Napolitaeusche beeldhou
wers eu schilders, in oudheden, enz., enz. Binst die
twee dageu braglen wy rond de 7 of 8 uren over in ’i Mu
seum dal alle dagen vry en onbelaeld open is van 10 ureB
*s morgens lot 5 uren *s namiddags. 1 is ouwedcrleggclyk
in zyn geheel genomen ’l kutieuste van Europa.
R
L t
derd en honderd kanonnen met hunne opens mui! op d,
stad gerigt, gereed om ze in stuks te schieten in geval dat
iemand roeren durft. Er zyn eeue massa soldaten in ’l fort,
en daerom zal hel allyd, zonder tussciienkomst van eene
vreemde Mogendheid, geheel moeijelyk zyn voor Napels
o-m legen hel tegenwoordig bestuer op te staen, want de
wapeus en de magl zyn in zyne banden en het is geenszins
gewoou van bloed te sparen Van op *t fort heeft men een
schoon gezigt op geheel Napels, de zee en de omliggende
slreke geheel by ’t fort, maer wat leeger, stael de kerk en
ISricfwisseliujK.
Alhoewel met tegenzin, om allen twyfel en in T vervolg
allen kwaadwilligen uitleg te befcileu, begeer ik, Myuhe< r,
eeuige bemerkingen acu le ii.ileu, die, geloot >k, vau aeni
zullen zyn om myne beknibbelde hainlelwys nopens de
vernieuwing ecus lids der Utrspicien te v< rre^lvrerdigeu.
Bil zy, niet in antwoord op hel gewrocht vsu d< naem-
loozen, dus si-haemlcloozen schryver van in t Weekblad.
van zondag laetsl, neen, ik zou het als eeue oneer achten
met eeneu redekavelaer in betrek te komen wiens woor
den niets dan hoon, wiens zinsneden uiets dan laslt r iu-
liouden ily zelf moet van zyne lal hei ligheid, van zyne
nietigheid overtuigd zyn, lerwyl liy zich gedwongen vuiul
zich achter eeneu slrooij,en man te verbergen.
Nogtans, indien hy, hoe onwaerschyulyk ook, weernig-
heid genoeg bezale om zich te laten kennen, dal hy dan den
moed, de gulhartigheid hebbe om zyn opscbrilt te o-uder-
teekenen, dal hy zich outmaskere, dan zal men Item naer
verdieuslcu trachten te behandelen, tlelaes de inbond van
het werk geeft dutdelyk te kennen welk m .u hy is, welke
edele gedachten hem bezielen, welke veraclrlelyke en Lige
hartstogten hem overweldigen
Komen wy dan ter zaek. Als publieke ambtenaer, als
deel makende van den Getneeiile-raed, ben ik over myne
daden veranlwoordelyk voor myne medeburgers. Dat wist
ik, en ik onderwerp my volgeertiaen liet oordeel van def
tige menschen, want alwié opénhertig en regtzinnig is,
vreest noch vonnis noch ruchtbaerheid. Dit meen ik te
zyn; indien iemand my die hoedanigheid betwist, dat hy
opkome, ik vraeg geene genade, inaerbillyk onderzoek.
Zien wy dan, indien ik in voorgemelde omstandigheid
met regt en rede, met overtuiging, dieusvolgens met goe
de inzigleii gehandeld heb.
Ik zal my vrroorlooveti eeuige vragou
publiek te onderwerpen.
Ten eersten, welk is bet doel dat een Gomeenteraed
moet betrachten? Ten tweeden, welke middelen moet hy
in het werk leggen om dit doel te veikrygenTen derden,
kan verdeeldheid of bekrompene partygeest iets voordeeligs
voortbrengen voor algemeen nul?
Ten eersten, ik geloof dal het in hel algemeen gedacht
vau allen valt, van aen het gemeente-besluer de taek te
herkennen om vooruitgang, voorspoed en burgerlyk wel-
zyu aen te kleven, om atl de lakken van nyverbeid aen te
moedigen door gemak, zedelyke cu sluffelyke hulpmidde
len, in een woord om de zaken vau hel algemeen en vau
eenieder in ’l byzonder, voor zooveel deze met met de eer
ste legen stry dig zyn, te bevoordeeligeu door nuttige wer
ken, door werken van algemeen belang.
Diesvolgens alles wat de Gemeeitteraed belet dit oogwit
te bereiken, alwie hinderpalen wil stellen aen zyne goede
inziglen, timet werkeloos gemaekt worden zoo niet, de
gemeenteraed Idyll vcraulwoordelyk vooral hel goed die
hy niet gedaeu heeft door dal verzuimen zyner pligleti.
Ten tweeden, de gemeeuteraed moet alles vruchtbaer
maken wal in zyne magl is; hy moet de goedhertige mede
werking hebben van al de lagere besturen uil de stad, de
genegenheid cu medehulp van alle wclpeizeude inwooners,
en gevolgenllyk alles doen om dezelve te verdienen dan,
en dan alleen, is hy hekwaem iets nuttigs te verriglen,
de zware last <lie iiy Op zich geuomen heeft met moed en
voortdurende opottering te verduren.
Ik vraeg dan aen eiken weldenkende» mensch wat er te
doen start wanneer hy iels goeds bedoelt welk hem door
zyne pligteu is opgelegd, en imiicu hy iemand op den weg
ontmoette die hel hem zou willen beletten? Indien het in
zyne magl wate, hy zou deze onredclyke poogingen veryde-
léu, met waer? Eb wel, hel is hetgeen gedaeu is geweest
met M. Jan Woels.
Sedert lange» lyd, en nooit ernstiger dan in den tegca-
wnordigrii toestand, deed zich de uoodzakelykheid gevoe
len w ater te verschaffen aen stadsiugezetenen en by uit-
zondering a.nt de werkende klassen; daer hel water, iu de
eu de dunne bybly-
veiide laeg door de hitte omgekeerd eu omirinkbaer of ver
pest, nd is gewordt ti. Met dit verbeven iiuiehl wierde» er
poogingen gedaeu by de lieereu der Hospiceu om middelen
te beramen tol bel graven van eeneu waterput er wietd
geschreven door hel gemeente-besluer om zich te verslaeu
vmir den aeukoo-p ol hel verceynzen van den vereischteit
grond, mart- de aenkoopprys was onaeimemelyk3d(JU Ir.
voor I 7 i m’deii 1.
Om zich beter te kunnen verstaen, wierd ee»e kommis
sie uil den gemeenteraed benoemd, waervan ik de eer had
deel te maken gwamculiyk niet de hoeren Parel en Vai>-
denbirssihe.
Op dep dag door de hoeren der Hospice» voorgeliouden,
begeven wy. ons iu iianue gewoone vergadering-zael. Dry
van de vyf bcsiuerders waren aenwezig ;de heeren Woels,
Si boltey en Degroote vader, hygestaen door deu heer Lou-
vrier, gelieim-schryv- r.
Na het doel onzer hyeenkomst te kennen gegeven te
hebben, wierden de vooi waerden overwogen, «ederlegd
en aenveerd eeue uitgezonderd, te welen de oumensche-
lyke vraeg vau óoOd banks de 17 roeden grond, die door
ous. oumogvlyk kon aengenomc» worden zonder de belan
gen vau siad te kwetsen. Na vele aenmerkingen gedaeu te
hebben, nam ik de rfyheid versclrtllige voorstellen te
doen onder andere, vroeg ik dal de koopprys in even
redigheid zou gesteld zyn met de» kooppiys voorlyds
gegeven, toen het zeilde 'bestuer van aulkdaiiige» grond
afstand deed voor bel leggen des yzerwegs eu andere
werken; dat er schatters van beide kanten zouden aenge-
steld zyn, uaer welkers pryzing wy ons zouden schikken.
Maet de antwoord, ons iluor deu lieer Woels gedaeu, was
altoos dezelfde neen, het kan niet zyn. de prys zoo uil-
gestekeu mag niet veranderen. Dan deed de heer Vanden-
Imssehe opmerken dat wy de belangen van stad mnesten
gadeslaen, dus dat hel uitzinnig ware geweest van land
aen te koopen legen 43,<i0ü franks de heklacr; maer
M. Woels, van de zelfde reilen gebruik n akende, beweerde
ook dal zy, de llospicie», hel goed van bel geslicht ten
boogsten moesten brengen, dal dit nok bun pligl was.
Hel is op deze aenmerkiiigen van M. Woels, dal ik te
kennen gaf dat hy in geene deelen zynen pligt zou te kort
blyvcn, met het land am eeneu verminderden prys af te
staen, en verre van daerover door hef publiek beknibbeld
te worden, dal hel tol ltd' van liet bestuer ging strekken
een werk van eerste uoodzakelykheid te helpen uitvoereu;
dat, in plaels van eeneu overdrevens» prys daervoor te
aiscben, hy integendeel zynen pligt nog ter voldoening vau
allen zoude kwyteu, indien hel perceel grond onvergeld
gegeven zoude worden, .op voorwaerde dal de stad ten
spoedigste de werken ervan verrigtle dat liet maken van
dien put meer voordeelm aen de werkende klasse zou
verschaffen, met aen dezelve gezond water te vergunnen,
dan het geld die de hospiceu er voor zouden kunnen ver-
krygen. Ik vraeg hel u, wat is de oorzaek des otidr rgangs
der werkende lieden? Uil wal reden komt het dal zoo
lueuigmael de schatkisten der liefdadige gestichten uit
geput worden, zonder dal zy iu stael zyn de ellenden der
imodlydeiiden te kunnen lenigen? Zyn liet niet de ziekten?
En wal is ’l dat de werkman iu geluk en welzyn doet
leven? Is bel niet bet voorkomen van allerlei kwellingen?
diensvolgens iu hun de gezondheid te behouden, opdat zy
door hun werk alleen zouden kunnen eerlyk leven? Dus,
hel bestuer der Hospiceu moest er by winnen, en waeroiu
dan wil z.y alle de nulligste werken, door het vragen vau
eeneu verbazende» prys, belette» uil te voeren? Dit alles
ko» die heeren niet overtuigen, M. Degroole uitgezon
derd; zy wilden op hun gedacht niet weerkomen. En gy,
Burgers, luie noemt gy zulke Itaudelwys?!
Niet kunnende overeenkomen, wierd er in den Raed
besloten zich tol hel liooger bestuer te wenden. De be
stendige deputatie beeft >u de zaek beslist en de prys op
de 17 roeden van 500 franks verminderd, zoo dal de Raed
gclyk heeft bebaeld hy de bevoegde overheid. Nogtans, in
den ons toege/.onde» brief treilen wy eene zinsnede aen,
welke later tol misgreep of ungeruakkulykheden aenleiding
had kunnen geven; zy luidde als volgt -. Wanneer het water
in den te maken waterput voor ongebruikbaer zou herkend
zyn, dan moet deze pul ten koste van den kooper aen-
gcwuld en aen hel gesticht voor den koopprys overgelatcn
worden, euz. Zoo gy ziel, de woorden o Als bet water in
deu le maken waterput voor ongebruikbaer zou herkend
zyn, o kunnen op eeue dubbelzinnige tuinier aengenomen
worden. Zyu hel de Hospiceu of is hel de Genieentc-raed
die zulks moet herkennen? De Gemeeute raed als kooper,
als bet werk uitvoerende, beweerde dat bet by was die
zulks moest herkennen. Om alle onaengenaemheden le
voorkomen, wierd de kommissie nog eeus verzocht daer
over de gevoelens der heeren besluerders der llespicen te
raedplegeu. Op der. door hun gestelde» dag begaven wy
ons, Jl. Parel en ik, Uy deze heete». Vier waren tegen
woordig MM. Woels, i^fholley, Degroole, vader, en
Deruysschere Edm. Deze twee kletsten deelden ten vollen
in de gedachten des Geuieenle-raeds de Iwee eersten, n:>
vruchtelooze poogingen, hebben geëindigd met de zin
snede le veranderen, als volgt: Indien hel water ongi-
bruikbaer zou herkend zyn door de stad.
Ziedaer, geëerde Medeburgers, hoe die bclangryke zaek
is afgeloopen.
Van waer komt de tegenkanting voor een werk van de
grootste uoodzakelykheid? Wie weigert zyne medewér-
king? Zyn hel zy-zelven niet die met vreugd en erkentenis
zoo een edelmoedig gedacht hadden moeien aennemen?
Het zyn dan beslucrders vau liefdadige gestichten, die
liefdadige werken willen belette»! de beschermers va»
weduwen en weezen verslonten degenen die hen willen
ter hulp komen HL... en waeiom?
indien zy zich durveu verzetten tegen zoo bclangryke
werken, wat zou hel zyu met andere?
Ik zeg dan leu derden, dal de bekrompene partygeest
onbekwaem is iels goeds le verriglen. Ten eerste, omdat
degene die er vat) overmeesterd is, slaef wordt van uit
sluitende en alleeuheerschende gruudstelsels, naer geen
goede rpden luistert, alle overtuiging mispryst. Ten twee
den, omdat hy, zoo als hy verslaefd is, eetueder
wil verslaven.
Ik geloot laslelyk bewezen te hebbe» waerom ik, als
publieke ambtenaer, legen M. Woels heb gestemd als
j uJ."1 1- -
W ie rleri Paus te Itoinen vyandig is.
paleis, ”i kon.inklyk (nu ’l iwtiwiiaelj tuuseuiu, eeróge ker
ken (al gebouwen die wel zyn maer niet buitengewoons),,
is er in geheel Napels geen paleis noch gebouw dal ’izien
weerd is. Ln Roiueti integendeel kan men geen 50 stappen
letten zonder een prachtig paleis, eene koslelyke kerk,
eene praelfontein, eene pyraiaide, enz., enz. tegen te ko
men. Om eerst en vooral een gedacht te hebben van. de
stad op liaer geheel, klommen wy den woensdag morgen
tameiyk vroeg op 'l Ion S“ Alma; wy doorwatideldeu. het,
geleid door een soldaet van T koninkryk Napels; wy piael-
te» wal met hem eu. trachtten hem wat uil le hooreu. Dat
fort stael zoo boog dal geheel de stad er letlcrlyk schyut
ouder le staen. ’T schyut gebouwd geweest te zyu veel
meer om de stad in order le houden eu ze le beschieten iu
geval van oproer dan om ze te verdedigen. Had Frans
de Hde van daer wal bomben op de siad doen schieten in
plaels van Napels te verlaten, by zau waerschynelyk kort
vuer gemaekt hebben met de revolutie eu tiu nog op den
troon zyn. Men zegt dal hy van meeniug was hel te doen
maer dal de engclsclic vloot hem bedreigde vau 't fort te
beschieten indien hy dal gedacht uitvoerde. Nu slacu hou-
