I
I
N" 8.
Negentiende jaer.
Zondag,
De Troonrede von Keizer
Napoleon HI.
49 February 1865.
udder..
schen
en ge-
ster
sieur
^ns
Rostll
nkoers
en de
s moe-
al cm
1 stam,
wanot
Jem in
iseype,
4
aen te
is op
anten.
ig fen
ÊRT,
iek.
I
Voorzeker, als alles nu niet om ter best gaet in
de beste der werelden, zal zulks aen keizer Napo
leon niet moeten loegeschreven worden. Wy wacht
ten met een brandend ongeduld de uitspraek over
den politieker» toestand in Frankryk en Itaelje, van
dien grooten man af, en alhoewel wy gemeend
hebben in de keizerlyke redevoering iels sterker
afgeteekend te zullen zien, dan toch verschilt de
grond derzelve niet veel met de gedachte die wy
ons nopens dezelve hadden voorgesteld.
Wy verwachtten er ons immers aen dat Napo
leon een woordeke gesproken zoude hebben over
depauselyke Encycliek alsook over het incident
met ’s Keizers goevernemenl, waerloe de Nuntius,
Mgr. Chigi, gelegenheid had gegeven. Echter rept
de°Keizer in zyne troonrede daer geen woordeke
over. Misschien oordeelde hy het te zeer gewaegd,
zoo maer met volle borst tegen de weer te stooten.
Hoe het zy, heeft Napoleon over de godsdienstige
kwestie in byzondere niet gesproken, toch heelt
hy dezelve over hel algemeen behandeld. En dat
komt ten slotte op hetzelfde uit. Zoo dal de lezing
van het keizerlyk factum in T minste niet onze
verwondering heeft gaende gemaekt.
Maer zien wy wal nieuws Napoleon zoo al aen
Europa meldt. Dal wy voor nu de keizerlyke rede
niet heel breedvoerig behandelen zullen, hoeft niet
gezegd te worden, daer wy denken in ons nummer
van donderdag erop terug te keeren. Althans, zie
hier wat de Keizer zegt, sprekende over Itaelje
Ik heb, zegt hy, de oplossing van eene moei-
jelyke kwestie mogelyk willen maken. De over-
eeokomst van 15° September bekrachtigd twee
groote princiepen, le welen, de bevestiging van
hel nieuwe koninkryk llaelie en de onafhanke-
liet gold dus wcêr de zaek der vryheid van on
derwys.
Wy voor ons zyn van meening dat de Staet maer
lusschenkomen moet in <ie noodwendigheden «Ier
gemeente voor zoo veel als de noodzakelijkheid zich
datrloe gevoelen doel. Zoo deuken ook in de Kamer
MM. Bodenbach. Dumorlier, DeTheux, enz. M.
ilymans integendeel is van een heel ander ge
dacht. Ileljoodke zon willen dat de Kamer maer
seflens eene som van twaelf miljoen franks stem
men zonde om alzoo hel onderwys der arme kin
deren dat betaeld wordt door de ingezetenen van
iedere gemeente, in handen (e stellen van hel goe-
vernement. En daerby zon hel joodke nog hel on
derwys voor alle werkmanskinderen verpliglend
willen.
Ziedaer de thesis van M. Hymans.
Maer, óf M. Hymans moei alsdan de’vrj/e lagere
scholen willen afschaflen en dat zou anti-con-
stilutionneel zyn óf hy moet een doodelyken
oorlog willen legen de vrye scholen. En wie is ’t
die dien oorlog tegen de vrye scholen voeren zou?
Het zou de Staet zyn, de Slaet die maer de aenge-
stelde is van hel volk met last van deszelfs belan
gen met de meeste zorg en neersl voor le slaen
hel zou de Slael zyn die, volgens M. Hymans, de
alleenbeerscher van ’t land zoude moeten worden
en aen den arme’l order geven van zvn kind naer
de Stads school en uiel naer de school le zenden
waer hel den vader behaegt zyn kind te doen on-
derwyzen. IndeSlaels lagere scholen zoude alle
godsdienstig onderwys uitgesloten worden; het
godsdienstig onderwys zou dus geen deel maken
van he.1 programma Jvan onderwys welk er door
de zorgen van T goevernemenl en niet door de
ze der gemeente gegeven zoude woiden, en zoo
zou de vader van het arme kind, altoos volgens M.
Hymans, de vryheid moeien ontnomen worden van
zyn kind te zenden waer bet hem belieft, of beier
waer het hem denkt dat hy, als vader en als ka-
thoiyk geloovige, zyn kind zenden moet. Dal meer
is, van den eenen kant, zon een liberaler gemeen-
le-besluer den arme verbieden van zyn kind ter
school te zenden waer de priester ingang heeft en,
van den anderen kanl, zou hy dien arme dwingen
zyn kind naer de gemeente-school te zenden al-
waer de priester zoude uitgesloten zyn, zoo dal ten
slolte de vader tevens hel regt zou ontnomen wor
den van zeil en te huis zyn kind te onderwyzen.
Dit laetste krachtens hel onderwys dat verpliglend
zou zyn voor den armen!....
Hewel, wat zegt gy nu van de vryheidslicfde van
M. Ilymans? En dal heet men uogtans liberael zyn.
Ja, liberael zyn in den schyn of met den naem, zoo
als Mgr. Dupauloup het zegde iu hel Kongres van
Mechelen, maer liberaler zyn met de daed, dat is
vyand zyn der vryheid overal waer die niet strekt
lot het bereiken van hun ongodsdienstig doelwit,
hetwelk namelyk bestaet in de verbastering van
alle katholyke en godsdienstige gevoelens by den
burger en den werkman. Zoo is ,M. Hymans libe
rael, zoo zyn ’t al de liberaters.
hel nieuwe koninkryk Itaelje
lykheid van den H. Stoel.
Ziedaer iets wat vooreerst moeijelyk, om niet le
zeggen onraogelyk kan aengenomeu worden. Wel-
lioe, de bevestiging van hel koninkryk Itaelje, dat
op geweld en rooi, op de miskenning van alle na-
tuerlyk en goddelyk regt is gesteund, bekrachtigd
eeu ZELFDE GROOT PRINCIEP met de onafhau-
kelykheid van den H. Stoel, welke gesteund is op
het regt van wettelykheid en eigendom, dal regt
welk na den godsdienst de vooruaemsle grondves
ten is waerop de Samenleving is berustende!... t
Maer ’t is, óf zich zelven illusie maken over
eene zaek welke onregtveerdig is en die men regt-
veerdig maken wil, óf T is de wereld willen bedrie
gen.
Verder Door dien akt van vaderlandsliefde,
zegt de Keizer. wy zullen zeggen door dien
akt van gewelddadigen roof heeft Itaejle zich
definitievelyk ingerigl en zich ter zellder tyde
verzoend met hel katholycismns; het verbindt
zich de onafhankelykheid van den H. Stoel le
eerbiedigen, de grenzen der Rorncinsche Stalen
le beschermen, en laet ons aldus toe onze troe-
pen terug te trekken. Het pauslykè grondgebied,
krachtvol ingerigl, ziet zyn beslaen gewaerborgd
door een verdrag welk beide goevernemenlen
plegtig verbindt. De Conventie van 15 seplem-
ber is dus geen oorlogswapen, maer een werk
van vrede en verzoening.
Genoeg, want T is om er den adem hy te verlie
zen. Nimmer hebben wy iets gelezen dal meer
onwaerheden en tegenstrydigheden beval dan de
boven aengehaelde regelen.
Verklaren wy ons nader
Keizer Napoleon ziet in de inrigling van het
koninkryk Itaelje niets dan een akt van zuivere
vaderlandsliefde. Maer is het dan ook een akt van
vaderlandslielde wanneer ik, by voorbeeld, begee-
rig naer hel goed van mynen gebeur, zoude uit
roepen Dit huis heeft myn gebuer niet noodig;
het is groot genoeg om tol huisvesting te dienen
aen tien familien en hy, jongman, hy gebruikt het
De Justicie beeft uitspraek gedaen in de zaek
der twee heiligschenders van Leuven; ze heeft
namenllyk beslist dal er voor misdaden var? dien
aerd geene reden lol vervolging bestaet.
Wy zullen ons tegen die regterlyke uitspraek
niet verzettenalleenlyk zullen wy ons diesaen-
gaende eenige bemerkingen veroorloovcn.
Vooreerst stippen wy eeo feil aen dat niet in
Belgie maer in het prolesianlsche Amerika heeft
plaets gehad.
Het was te New-Orleans. Twee soldaten, G. Es
trella en J. Fornasa, namen het besluit van eene
kerk le gaen bestelen. En dit voornemen voerden
ze uit op 8“ Maert van het velleden jaer.
Wanneer de koster ’s anderendaegs de kerk
opende, vond hy eenige offerblokken en het taber
nakel opengebroken en, aen den voet van het
alleen met zyne oude meid. Allo, ik weet een beter
middel. Ik kan hel vierde van dit huis voor myne
boetiek gebruiken, en in de lielli plaets ik vy! arme
huishoudens; en het overige laet ik aen mynen ge
buer over. Is dit niet eene schoone zaek? Zoo zul
len wv met velen te vieden en gelukkig zyn, en
’k zal die daeti. welke mynen' gehuer^zyne weelde
en gemak niet ontnemen zal, een aki van meosch-
lieveudheid, van ware, vaderlandsliefde liecten
Hewel, dal ware goed geredeneerd, he? Zoo ver-
staen het de Socialisten. Welnu, ziedaer ook de
redeneering van keizer Napoleon nopens deinrig-
ling van hel koninkryk Itaelje.
VerderNu beeft Itaelje zich ten vollen ver-
zoend met het katholycismns.
Waer staet dit geschreven of wie heeft het ge
zegd? De Paus? Wel ver van daer; zyn laetste
omzendbrief is eene nieuwe proteslatie tegen de
woorden die keizer Napoleon zoo even komt uit te
spreken.
Zoo dus, gaen wy voort.
Itaelje verbindt zich de onafhankelykheid van
den H. Stoel le eerbiedigen, enz.
En in welken zin alsdan de redevoeringen be
oordeeld van de italjaenscbe volksvertegenwoor
digers Lanza en Pepoli én van den italjaenschen
Minister die, nog geene maend geleden, in de
Kamer le Turyn zegden dat ze naer Romen zouden
getrokken zyn en van die stad hebben bezit geno
men om er de definitieve hoofdstad van Itaelje van
te maken?...
Hel Roomsch grondgebied ziet zyn bestaen
gewaerborgd door een verdrag.
En zag het niet insgelyks zyn bestaen gewaer
borgd door hel verdrag van Villafranca, ,en beeft
dal verdrag belet dat Cialdini, aen hel hóófd vau
een piemonteesch leger de pauzeiyke troepen te
Caslelfidardo vermoord en de Marken en Ombrie
aen den Paus gewelddadig heeft ontroofd?
«De Conventie van 15 september is een werk
van vrede en verzoening.
Toen keizer Napoleon zich in 1855 te Bordeaux
bevond, riep hy uit Hel Keizerryk is de vrede, en
het jaer nadien verklaerde hy den oorlog aen
Ruslafid
Dit alles is maer om te zeggen dat het diskoers
van keizer Napoleon evenveel beduidt als hadde
hy niet gesproken, en wy ons tegenover eene toe
komst bevinden waervan niemand zal verklaren
wat ze eigenliyk inhoudt.
--
Hel is nog al belangryk te welen wat M. Hy
mans zoo al uitgekraernd heeft in de zitting der
Kamer van zaterdag laelsl.Wy waren van meening
daer een woordje over le reppen in ons nummer
van donderdag, maer de plaets ontbrak er ons toe
ergó, een bewys dal ons zondagsch Supplement
enontbeerlyk is geworden voor onze ingeschreve
nen op het Uoterkuipje. Nu dan, in deze zitting was
er kwestie vooreerst van den kiescyns. M. De
Theux vraegde of ook de bygevoegde centiemen die
door de koulribuabelen in de provintie- en gemeen
tekas worden gestort, den vereischlen cyns helpen
uilmaken om kiesbaer te worden voor den Senaet.
Indien hel zoo is, zegde de vertegenwoordiger van
Hasselt en ’t is zoo dan zou de lyst der kies
baren voor den Senaet herzien moeten worden,
want, volgens de wel, kunnen de opcentiemen niet
gelden wanneer hel den cyns betreft vereischl om
kiesbaer le worden voor den Senaet.
Op deze zoo gegronde als billyke vracg heeft de
minister geantwoord dat eene kommissie benoemd
zal worden om zonder uitstel over le gaen tot het
onderzoek dier zaek.
Hierna was ’t dal een voorstel tot beraedslaging
wierd voorgedragen, vragende namenllyk eeu bui
tengewoon krediet van een miljoen franks tot het
bouwen en meubeleren van schoollokalen.
11
ii ti in-
1
1
2 41
5 44
1 C5
ru.
10 75
10 75
It 50
12 50
8 50
i
a
3
a
BEKENDMAKINGEN'.
15 el. <len drukregel.
CuniiEL VVilsendyksliaet,
N“ 14.
Voor elk nfzonclerlyk
mer, 12-ccnluiieu.
eb.
59
75
25
58
eb.
a 25
a •-
a 1G
a
a-
a-
INSCHRYVINGS PHYS.
Buiten stad, 4» franks.
)lel Suppl. fi
llel Boterkuipje versc.liynt
den Donderdag in geheel blad
enden Zondag iu half blad.
Zaek der EEeiligschenders van B.euven.
iru.
3 t6 50
3
i 11 58
i 9 -
i 14
t
i
i
•u.
3 28 50
129.
3-
a 27 -
a 24 50
a 17
a 15 00
a 24 -
7
5 18
a 9G 50
a 84 50
OE ki/l.'SSËSS. 163. ESymans en de kwestie
van het lagere onderwys.