at
T*
z_zrüF
t
En ik ook.
Tweede Raedslid.
En ik ook.
R'
I
Derde Raedslid.
Maer, M. de Piesideut, gy zuil dit loch zeker
6
Ga
op
ein
dei
sy
Va<
'alryke
'okene
'erzekt
"aer h
E
spr<
voll
dal
offei
’i la
vers
well
sein
dan
zyn
dat
iiwi
riet
inoi
zelf
weet immers wel dat men binst hel sermoen de ééne wel die zulke verdrukking veroorlooft,
keersen uitdooft.
Jt ■—■«■.ai—
cn kinderen. Maer zet men den voel in de slraet,
zoo even valt men met zynen godsdienst onder de
alvermogende hand van den Slaet. ’T is zoo dat
men nu die vryheid verstaet en anders niet. Be-
grypl gy my?
Bus, al wat men dc benaming geeft van tydelyke
der cerediensten, ’t is te zeggen al wal van den
eeredienst onder hel bereik der zinnen valt, al wat
men er van kan zien, hooren, rieken, smaken of
voelen, dit alles behoort toe aen den Slaet, zoo
als de muren en de daken van de kerk, de pre
dikstoel, de altaren, de beelden, de ornementen,
de wierook, de klokken, enz., enz., lot de laetste
druppel water van de vont. En vermits hel zoo is
mag de Slaet, als eigenaer, naluerlyk dit alles ge
bruiken cn regelen gelyk het hem belieft. ’T is de
Slaet die moet beslissen of men deze of gene feest
zal vieren, hoeveel keersen er zullen branden, of
men ééns ol twcemacl zal klippen voer de hoog
mis, of dc pastoor
Derde Raedslid.
Maer dal kan niet zyn, heer President!
De President.
Als ik spreek, zwygen als ’l u belieft! Je vous rap-
pelle d l'ordre. Wat dunkt cru van, mynheeren?
De Sekrelaris en de twee eerste Leden.
Président, vous avez raison.
Dc President.
En daer hel goevernement in al de ge
meenten van ’t land zelf niel kan tegenwoordig
zyn, heeft hy ons, fabrickraed der parochie X, volle
magt verleend om al die zaken te regelen volgens
ons goeddunken en ondervinding.
Mynheeren, maken wy van deze onze magl al
hel mogelyk gebruik; maken wy ons dezen onver-
hoopten toestand ten nutte want het is straf te
vreezen dal hy van geenen duer zal zyn. Ten dien
einde maken wy aenstonds wyze en doelmatige
reglementen opdat de al te groote uitbreiding van
hel katholycismus dal ons zoo dikwyls in den weg
loopt, wat geregeld en verhinderd worde.
Mynheeren, onze nakomelingen hebben T oog
op ons laten wy aen onze laetste neven een door
luchtig voorbeeld van de liberale deugden in ons
lezen dan zal men hem de slechte leveren.
Vier keersen is meer als genoeg.
Men zal den autaer niet meer versieren met
bloemen of andejre ornementen
men, en, belieft hel hem ’s werkendaegs mis te
lezen dan zal men hem de slechte leveren.
S<
na Ie
llrey
ken
offer
<le al
over
medi
met I
zyn -
trom
cn c
reld.j
woes
de or
len v<
de gr
voor
broei
nagel
Ee
zy uil
pen n
ken, 1
beiek
ie kr
ling!)
onlbri
losbol
ke 01
meer
bkidje
ie vei l
0 d
volk,
heid v
voorla
op de
voor i
overlie
I oordee
I vendel
I :.uw
'■ibarm
Derde Raedslid.
Welnu, mynheeren!. Voor uw eigen huis is er
niets te koslelyk of le schoon en in het huis van
God wilt gy dat men niets meer vinde als naeklheid
en armoede? Vergeel gy dan hoe zeer liet volk ver
heugd is op zon- en feestdagen den tempel schoon
versierd te zien, hoe zeer het liefhebber is van
sehoone ceremoniën en feesten?
Dc President.
Niemendalle! Niemendalle! dit ontwikkeld veel
teveel den godsdienstigen geest, en, daer moeien
wy niel van welen.
Men zal aen den pastoor zeggen hoelang hy
mag preken hel budjel van T was zou anders
te zwaer worden.
Derde Raedslid.
gelukkig, verlicht en vrye vaderland!
De Sekrelaris en de twee eerste Leden.
Bravo! bis! très-bien!
Derde Raedslid.
De uitlegging die dc President over dc vryheid
van eeredienst komt te geven, schynt my nieuw
en vooral zeer vreemd. Altyd is hel zeker dat de
Konslilutie hel zoo niet verstaet.
De President.
’T is mogelyk. Maer M. Frère verstaet het zoo
en dit moet u genoeg zyn.
Derde Raedslid.
In T geheel niet, M. de President! Die wet
schendt de Konstitutie, zy schendt het regt der
kalholyken, de traktaten met den Paus gesloten,
in één woord, al wat ons lief en geheiligd is.
De President.
Ik geloof, mynheer, dat gy my niet hebt be
grepen. Ik zeg en herhael u dat het zoo is dat
M. Frère de zaek verstaet.
Derde Raedslid.
Wal gaet my dit aen?
Dc President.
Onbeleefderik! Wal dunkt er u van mynheeren.
De Sekrelaris.
Ik vind dal onze President zeer wel spreekt.
Eerste Raedslid.
Dc President.
Ge ziel het, vriend-lief, gy bezwykl al onder hel
getal; wy liggen boven.
Ik geloof, mynheeren, dat het goed ware van
vandaeg af al de noodige maetregels te nemen om
ons definitief in onze voorregten te vestigen. Geen
week, geenen'dag mogen wy vertoeven, anders
mogten er somwylen in dc kerkfabriek gewoonten
komen ol misbruiken ontstaen die legen de wet
en dc goeste van M. Frère zyn. Bygevolg heb ik
de eer UEd. op staenden voel een reglement voor
te stellen op den eeredienst; wy gaen hel onmid-
delyk stemmen. Gelyk gy gaet hooren zal hel voor
hel toekomende onze werkzaemheden veel ver-
gemakkelyken.
altemacl niel doen zonder den pastoor eens te
hooren spreken?
Gy vraegl wie ons die magt heeft gegeven? Ik heb
hel u reeds gezegd ’t zyn onze doorluchtige, onze
onsterfelyke ministers Frère en Tesch. Maer ant
woordt my op uwe beurt. Is het waer of niet, dat,
indien het tydelyke der cerediensten in eigendom
toebehoort aen den Slaet, de Slaet en dcszelfs ver
tegenwoordigers meester zyn er mede le doen wat
zy willen
De President.
Vriend lief, weet dal wy van 't progreszyn. De
heiligen in onze eeuwe zyn enkel een dwaze
eeneen.....
De President.
Ik kan het niet gebeteren, maer voortaen zal de
arme zich moeten te vreden houden met hel stuk
brood alleen. De priester moet weg al waer hy in
vloed heeft, zoowel builen de liefdadigheid als bui
ten zyn’ kerk. Dus
I ’T orgel zal niet meer gespeeld worden als
I op de zondagen en de groote feestdagen. Er
zou te veel schade aen komen.
Derde Raedslid.
Dit gaet te verreWie geeft u de magt om alzoo
Maer M. de President, hoe is ’t mogelyk? Ge.‘.e,"er^ 8aep- 1° ons vrye Belgie ken ik niet
i flann roof rlin viill/A vrirn riiL L inr» trnrnn
De President.
Al woorden in den wind, vriend lief! Ge weet
gy niets betracht als ons gemak en welzyn, ook
zullen wy voor stemmen.
De President.
5" Voortaen zal men de heiligen niet meer
vieren. St. Barbara, St. Joseph, zullen op hun-
nen autaer blyven, maer als ze zullen vervallen
zyn en opgeëten van de wormen, zullen zy niet
meer gerestaureerd, noch vernieuwd, noch ver-
vangen worden. Dit is nullelooze kost.
Derde Raedslid.
Welhoe! M. de President. Ik geloof wacrlyk dat
gy met opgezelten zin onze brave bevolking will
kwellen en bedroeven do arme werkman heeft het
al lastig genoeg, en nu gael gy hem in eene devotie
slooren die, in zyne moeijtlyke oogenblikken, dik- i Domme en blinde knechten van godhalende dwing-
V i---- -- i.--i.i v-i.
dien moed hebben, zeg, M.de President?
De President.
Hy had maer nacr de vergadering te komen.
Derde Raedslid.
Maer gy hebt zyne acnwezigheid hier onmogelyk
gcmaekl.
De President.
Dat gaet my niel aen. Wy zyn in getal en in
meerderheid en dat is genoeg.
Ziel hier dus het reglement dat gy te stemmen
hebt
1° Schikkingen voor dc diensten den zondag
De pastoor zal voortaen de sehoone ornemen
ten niel meer gebruiken als op de vier hoogda
gen van ’t jaer; ’s zondags zal hy de gemeene ne-
De President.
’T is waer, ’k wast’l vergeten’T is dat het van buiten dat wy naer geen reden zullen luisteren,
al nen heelen tyd is dal ik naer de kerk niet ge-
En wal doel gy met die opinie van den katholyken
godsdienst, als ’l u belieft?
De President.
Dus ik ga voor’s
2° Men zal in T toekomende niet meer klip-
pen of luiden als voor de diensten van den zon-
dag. Dal de pastoor een uer stelle voor zyne
mis in de week, en die er goeste heeft naer toe te
komen dat hy bet doe.
Derde Raedslid.
Maer de armen, M. de President, die geen hor-
logie hebben
De President.
Zoo veel te slechter: al dit geluid en gerammel
stoort onze slaep. ’T is al veel dat wy hel zondags
willen verdragen!
De Sekrelaris.
Genoeg, Presidehl, genoegwy weten te wel dat
Derde Raedslid.
’T is te zeggen, M. de President, dat.....
De President.
Genoeg, genoeg. Ik weet wat u op de tong ligt.
Ik zal zelf antwoorden. Luistert en onthoudt het
wel T is opgeschept met den pastoor; in zyne
kerk heeft hy niets meer te zeggen. Wy zyn er
meester en wy zullen er meester blyven zoo lang
het spel zal duren. Indien er uwe religie door
lydt, God helpe het, en daermeè Amen. Wy
gaen over lot de stemming van T reglement.
Vierde Raedslid.
Eerst nog een woord, M. de President.
Ik aenhoor u sedert eene halve uer, en, ik be
ken het, ik aenhoor u met verbaesdheid. Ziedaer
dus hoe verre het de hael tegen onzen heiligen
godsdienst durft dryven! Ziedaer dus die vermaer-
de wel die gy bekroont met den titel van wet
op het tydelyke der eeredienslen! Leugens, be
drog en huichelaryü ’T is het tydelyke niet van
den godsdienst dat gy in uwen dwazen en blinden
hoogmoed wilt reglementecren, neen, neen, ’lis
den godsdienst zelven, T is zyne lucht, T is zyne
uitoefening, ’t is de vryheid zelven die gy wilt in
de boeijen slaen, de vryheid diegy lief hebt zoo
lang zy u toelaet het kwaed te slichten, ons le
kwellen en le plunderen, maer vryheid die gy haet
en vernietigt zoohaest wy er op onze beurt gebruik
willen van maken om ons le verdedigen en onze
regten le wedereischen.
Is het omdat gy door list en omkoopery in de
Kamer eenige stemmen meerderheid hebt gewon
nen, is het daerom dat gy ons buiten hel voorregt
der Grondwet stelt Is het door die armzalige
meerderheid dat gy uwe onregtveerdigheden
tracht te versclioonen en te wettigen? Steunt gy op
die nietige en slaefsche meerderheid om met ons
le doen wal gy wilt? Zyn wy dan verstootelingen
in ons Vaderland? Zyn wy dan geen burgers van
’t Vrye Belgie meer? Gael voort myne heeren.
wyls zyne, eenige troosten hoop uitmaekl. Zult gy landen, gy zyl uw meester weerdig, en ik verzeker
- hel u, van ’t liberalismus hebt gy wel verdiend.
I 'ekken
De h
I lievendi
‘Hiuldi;
leest gy
alwa
dooi
''■gensta
Z|ch er r
|\,l! pryke
In veel
keerscln
Doch
het i
dien hi
'■hassez
Leieekw
I kiezinge
gaen ben.
Dj Sekrelaris.
Dit zy u geen verwyt, M. de President. De kon-
stilutie lael elkeen zynen godsdienst uitoefenen ge
lyk hy het goed vindt de eerediensten zyn vry.
Nogtans hetgeen gy komt te zeggen belet niel dat
gy en uw reglement gelyk hebben. Als de pastoor
te lang preekt dan klagen de herbergiers. De nee-
ring, de koophandel mogen natuerlyk niel lyden;
Si. de President zou de herbergiers legen hebben.
De President.
Inderdaed, dit is eene opinie die ik eerbiedig!
Derde Raedslid.
Welke opinie? Die van d’herbergen of de uwe?
Dc Sekrelaris.
Vn anachrpnisme.
De President.
Juist! een anachronisme. Nu, ik wil niel dat
men my of een van dees heeren in ’t ministerie
Anachronismé s> heele, hoordet. Hoe zou ik an
ders aen T kruis van Leopold geraken? Derhalve
heeft M. Tesch niel gezegd dal men ter eere van
O.-L.-Vrouw van Salettegcen fondatien mag slich
ten. Dus het blyft gezegd; geen heiligen meer! en
daermèe effen.
4° Er wordt verboden aen den pastoor nog
collecten te doen ia de kerk ten gunste der ar
men
Derde Raadslid.
Is dit wel gemeend, President? Gy, philanthro
pes gy hebt aen den arme niets te geven als een
stuk brood wie zal er het vertroostend woord by-
voegen dat alleen den moed kan opbeuren en het
hert verlichten, het woord dal de godsdienst al
leen ingeeft en dal de priester by zyn almoes nooit
vergeel?
i Fr '3 l
a
