’ING,
N° 24.
Negentiende jacr.
Oixinude, Donderdag, 15 Juny 1865.
shier,
LETTERKUNDE VAN T VRYBUSCH.
Aen het Advertentie-blad,
UWERY,
a Notaris
•nieder.
znlken, zeggen wy, zich door de driften der kiezing
laten bemeesteren en de dynastie en hel koningdom
hel terrein der diskussie. Dit voorbeeld van de
brngsche kiezingen heeft ons dus niet overtuigd
dal de priester best zal doen mei zich by de kiezin
gen le onthouden.
Wyders, wy gelooven dat hel Advertentie blad
ons niel verstaen lieefl wanneer wy de kiezers
in iwee klassen rangschikten liberalen en kalholy-
ken; wy handelden nogtans duidelyk genoeg over
den wezentlyken stand der parlyea. Wy welen wel
dat er oogschynlyk lusschenparlyen (des partis flot-
lants) bestaen maer dal zyn zulke kiezers die, uit
hoofde van ver pligtingen aen den oenen of anderen
kandidael, ofaenzyne familie, of aen zyne party,
gcnoodzaekl zyn hunne ware opinie onder den dek
mantel der onverschilligheid te verduiken, en niet
temin volgens overtuiging stemmen.
DE
lubliek te
slach van
oen voor-
e Zomer-
e moden
en, enz.;
r. per el;
an 75 cl.
Ir mei het
loden, en
kken die
inschryvings-prys.
noemt er eenigen, om ald/s blyken te geven van
eene scliynbare regtzinnigheid en onpartydigheid
Alzoo niet geraden. Iedereen verslael klaerlyk wat
wy zeggen wilden toen wy schreven De pries
ter onthoudt zich by de kiezingen daer waer geen
godsdienst op het spel is. Dat zegden wy om te
bewyzen dat de priester zyne pligien kent van
priester en van burger, en dal daer waer zyne plig
ien van priester met zyne pligten van burger over
eenkomen, hy weet hoe hy handelen moet, en met
regtzinnigheid en broederlykheid handelt.
De kwestie der vryheid van den predikstoel
wordt nogmaels besproken. Volgens onzen tegen
strever moet de priester wanneer hy van zyn ka
rakter van priester misbruik zou maken om het volk
tegen de staelsmagt op te hitsen, kunnen gestraft
worden, even als de eerste de gereedste burger die
dergelyk misdryf zou begaen.
Eerst en vooral, hel karakter van priester gaet
den Staet niel aen. Daerin heeft de Staels niets te
zien. Maer de vryheid van vergadering en de vry
heid van onderwys ingezien, beeft de priester zoo
wel als alle andere burger het regl om de daden
der Slaetsmagt le bespreken, juist gelyk met doet
in de kiesgenootschappen waer het opeubaer leven
der kandidaten en beambten der tegenstrevers uit
geleid en gekrilikeerd wordt. Immers de vergade
ring van het volk in de kerk om het sermoen te
hooren, staet voor de wet gelyk met zulken of zul-
ken meeting waer er over Staetszaken gesproken
wordtwant nogmaels voor den Staet is hel geen
katholyke priester die spreekt, maer een burger,
niets meer. Dan wanneer DIE burger spreekt als
een andere, zou hy in zyne vryheid van spreken
mogen belemmerd wezen, of zou hy, het geval van
laster zich voordoende, niet moeten geoordeeld
worden als een andere burger? En dat bestaet
echter nietde priester die in den predikstoel den-
zelfden laster zou uitspreken als op slraet of in
eene herberg of vergadering, moet volgens de wet
veel strenger- gestraft worden. Wy vragen heller
trouwe; is datYejl
Wy hebben in ons laelste nummer en wel opzig-
tens de Kerkhoven, gezeid dal wy geene godsge-
leerden zyn, en niettemin komt het Advertentie blad
weder met 't Evangelie voor den dag om te bewyzen
dat de lyken, zonder onderscheid van ’s overlede
nen godsdienst, dooreen mogen begraven worden.
Daergelaten dat niel alles in hel Evangelie staet wal
wy moeten gelooven of oefenen, maer dat de H.
Kerk ook hare geboden en voorschriften heeft,
zullen wy den konfraler herinneren dal hy wette-
lyk gesproken in opstand komt met het nog bestaen-
de dekreet van Prairiat, hetwelk voorschryft dat er
<Y 1805,
Pervyse,
Gerieflyk
Wy hebben het laelste artikel van den konfrater
aeoilachliglyk gelezen, maer wy moeten verklaren
<lal bel onsonmogelyk is hel terrein der diskussie
fc verlaten na de bewysredens welke hy meent aen-
gehaeld le hebben om ons le overtuigen.
Vooraf zullen wy hem zeggen dat wy hulde be
urzen aen zyne gematigheid in de diskussie dit-
macl spaert hy ons de giove woorden en uitdruk
kingen welke maer al le dikwyls gebruikt wierden.
Alzoo is de diskussie nog mogelyk en wy mogen
met alle bezadigdheid voortspreken. Wy zullen
nogtans bewyzen dal de konfraler in verscheide
omstandigheden de diskussie op eenen geheel an
deren grond plaetsl. Hy gelieve ons le volgen.
Om le bewyzen hoe klein de invloed van den
I priester in de kiezingen is, spraken wy van twee
I klassen kieiers, liberalen co kalholyken, builen
I «elke wy geeue andere kennen, gezien hel klein
I getal witte hriefkens die uil de stembussen ko-
I men. Dat kan het Advertentie-blad niel aenveerden.
I Wy meenen nogthansdat wy eene goede bewysre-
I den voorgebragl hebben, en dezelve zal geldig bly-
I ven.
Het Advertentie-blad vraegt hoe wy in dien ge-
De konfraler zal, hopen wy,gemakkelyk aenveer
den dal hel tweede deel van zyn artikel op zyne
gronden wankelt. Immers het Advertentie-blad aen-
veerdt als eene onbetwiste, eene bewezene waerheid
dit zyn gezegde dal tydens de kiezingen de
priesters het schrikbeeld van de hel, van kloos-
lerplunderen en priestersbraden voor de oogen der
kiezers doen opryzenen nogtans, alhoewel wy
in ons laelste nummer zegden dat zulks nooit aen
onze ooren gekomen is, geeft het Advertentie-blad
geene feilen aen om zyn gezegde le staven. Niet
gemakkelyk zal men het Bolerkuipje met sophismen
rond den tuin leiden. En hier is dit toch waerlyk
een zuivere sophism. Op een niet bewezen princiep
bouwt het Advertentie-blad eene geheele stelling
van andere drogredenen, welke daerdoor zelf in
hel zand vallen dat hare grondstellingen niel deu
gen...
De konfrater glydt nog al rap over hetgeen wy
gezeid hebben nopens de huidige denkwyze van de
heeren Dechamps, De Theux en De Decker in za
ken van kiezingen. Wy meenen, en met reden,
dat die achtbare stadsmannen den priester niel af
keuren wanneer hy de katholyken, de natuerlyke
verdedigers van den godsdienst, in de kiezingen
ondersteunt dan wanneer het geloof langs alle zy-
den wordt aeogerand.
Waer de godsdienst op liet spel is begaet de
priester die zich onthoudt eene misdaed; iodien hy
zich met kiezingen bemoeide daer waer er enkel
familie parlyen bestaen, dan zou hy den naem van
rustesloorder verdienen. Deze was de zin
van eenige onzer woorden uit het laetste artikel.
De schryver van het Advertentie blad verplactst
nogmaels, en nu veel behendiger, de kwestie waer-
over wy handelen; hy zegt dan dat er zekerlyk
priesters zyn, alhoewel weinigen, die zich met gee
ne (hoegenaemdé) kiezingen bemoeijen, en hy
I op het spel brengen, gelyk te Brugge en le Char-
I leroi, dat kan eenen sc'iadelyken indruk te weeg
I brengen op sommige kiezers. Daerby wy vragen
g f“ wat controle men op de laelste kiezing van
I Brugge heeft kunnen uitoefenen? 2’ Of er geene re-
I deu van de nederlaeg der kalholyken daerin le vin-
I den ware, dal zooveel katholyke eigenaers zich
onthouden hebben om reden van eene kleingeestige
oppositie legen den eenen of anderen der kandi-
dalen? Dan immers, wyl zy den invloed, die van
"eêrzyden gebruikt is, niet wilden gebruiken, lieten
I zy de handen vry aen hunne tegenstrevers die met
I engelsch en ander geld die onzydig gewordene
stemmen naer hunne zytle haelden.
Ondertusschen wy bemerken dat wy, met hel
Advertentie-blad te volgen, reeds verre zyn van
I valle de twee kiezingen van Brugge zullen uitleg
gen, waervan dc eerste de katholyken, en de ande
re de liberalen naer de Kamer zond? Dat zal men
gemakkelyk vetslaen wanneer men de drukking
kent welke de Staet op zyne ambtenaren uilgeoe-
fend heeft tydens de laelste kiezing. Opzigtens de
opneming der stemmen mogen wy geene kwade
vermoedens voeden, alhoewel alles ons daertoe
aenleiding geeft", wanneer degenen die zich van
alle politiek zouden moeten onthouden dewyl
I zy boven de parlyen geplaelst zyn, wanneer
!T BOTEBKUIPJE
ir Pit ter
1 90
4 27
BEKENDMAKINGEN.
15 cl. den drukregel.
Bcreel Wilgendykstraet,
N- 14.
Voor elk afzonderlyk num
mer, 12 cenlimen.
1
Mei.
22 12
15 25
18 87
19 66
8
2 15
Hel volgend feuilleton hetwelk met genoegen zal gelezen
"orden, ontlcencn wy aen de Gazelle ean Thicll.
ontbreekt er van 'tgeen een schoon en aengenacm dorp
kan uitmaken. En noglhans geen oflicieele hand heelt er
aen tneégewroclil ’l is alles te danken aen de milddadig
heid van dien goeden heer dier, die wat dieper woont in
de bosschee, op zyn lief kasteelke, en met zyne edele ge
malin aengenatne dagen slyl in goed le doen, aen de we
reld onbekend, maer in den hemel naer volle weerde
geschal, is dat letterkunde van ‘t Vrybuscb, zult gy
zeggen? Nog niet maer wy zyn er hisce proe.nissis.
Geen dorpen zonder herbergen 't is dikwyls het eerste.
Men moet toch altyd beginnen met do goeste van de
menscben te voldoen.
Nu 'l was over eenige jaren, in den tyd dal de on
gelukkige en heldhaftige Kuning van Napels, door eenen
hoop baenstroopers geen vrvbuschkanters uil zyne
Stalen verjaegd. eenc laelste schuilplaets gaen zoeken was
in de sterkte of op de rotse van Gaëla. Aller oogen in
in Europa waren alsdan op Giëla gerigt men sprak maer
van dien moedigen en jeugdigen vorst en van zyne lieve
gemalin die haren echtgenoot niet verlaten wilde, en ook
begraven zat ouder de puinen van de sterkte. Men telde
de bommen die nederplollen, men boorde de kanonscheu-
ten buischen. men wachtte met ongeduld naer het einde
van dal noodlottig en barbaerscb drama.
Op Houthulst ook. niet in de huttekens maer in 't ka
steel, was er veel sprake van Gaëla. Toen juiste was men
daer aen ’l opbouwen van eene mooije herberg die den
hoek nr>esl uitmaken van twee stralen, en langs den eenen
2 Mei.
!3 a 17 59
a-
4 a 10 86
3 12
12 a 14 85
•5 a
8 a
1-55.
kant haren voorgevel toonen zou aen de wandelaers op de
Dixmudsche kalsyde, lerwyl haer zygevel gaf op de bane
die naer de kerk en het kasteel geleidde. Een waer bol
werk scheen zy. in vergelyking met de huizekens die men
jn de verte opeen gestapeld zag.
Als nu de herberg wierd opgemaekt en dat de meiboom
op het dak zal met ’t gewyde palmtakske op den hoek der
schouwpyp, zy was schoone; diensvolgens moest zy ge
doopt zyn en eenen schoonen naem dragen. Om het ge
heugen der dappere verdediging van Gaëla tot in Vlaende-
ren en in de bosscben te vereeuwigenwilde er de
kasteelheer een uithangbord op doen, dat uit tyd en om
standigheden zyne titels vinden zou. Op zekeren morgend
zagen de weinige menschen van aldaer, die toen konden
lezen, met verwondering in schoone groote letters op den
voorgevel geschilderd
IN DE ROTSE VAN GAËTA,
verkoopt men dranken
Ik laet u oordeelen over de nieuwsgierigheid dier on
geleerde Vlamingen, en van hunne vcrbaesdheid als zy
eerst die vreemde woorden hoorden en er den zin van uit
gelegd wierden! Tot nu toe waren zy maer gewend ge
weest aen geineene opschriften, aen deze welke men in
alle dorpen en langs alle wegen van ons landeke vindt
In 't Zwtntie, In de Hespe, In ’t Peer», In re
Krüisstrxet, In de Sterre, enzHel woordenboek
der vrybuschkanters behelsde die en diergeiyke namen,
maerDe Rotse van Gaëlawie kon dat spellan, wie
Buiten stad, franks.
Met Suppl. 8
Het Boterkciwe verschynt
den Donderdag in geheel blad
en den Zondag in half blad.
en,
blikkelyk
lTISMEN
fr. 1,50
mbussche,
n—- - --
VAN VEURNE.
Juny.
)0 a 28 00
)0 a 25 00
a-
)0 a 00
15 a-
10 a - 00
Juny.
- a 17 50
)0 a 12 50
75 a 10 59
75 a 14
15 a 8 75
Onder al oom lezers zyn er tocli geene die nooit hooren
Opreken hebben van ’t Vrybuscb. van dat oud vlaeinsche
""Uil over tyd door onbeschaefde menschen bewoond, en
"ooit v.m niemand bezocht of lenzy van baenstroopers en
andere diergelyken.Nn is hel veranderdGaet er maer
i Mout naer toe, gy, die er kennissen of vrienden hebt een
berietyk onlhael verwacht er n, lieve en bescitaefde in-
I "'ooners verwelkomen u, groene dreven en schilderachtige
Bebouwen streelen u’l is de aengenaemsle wande-
I ong van Vlaenderen geworden in vyf jaer tyds.
Langs de breede kalsyde van Dixmnde naer Poelcapelle
I boven de toppen der eiken steekt de hnoge toren nit van
I nienw gebouwde kerk, treedt er maer binnen, zy is
‘‘et zien weerd. Alles is er met smaek opgedaen van de
I •■osielyke autaren en de gekleurde vensters tol den mar-
I oieren vloer en de kassen waerin het kerksieraed gesloten
*ordt; menige groote stad zou mogen afgunstig staen
I by 't tien van zulk piaelgebonw, te midden van de bos-
1 s,heh in de oude wildernis. Scholen ontbreken er niet,
‘■oeh leerwerkhuis, en gehouden gelyk het zyn moetdc
I Mtory staet er met hare aerdige murenimmers niets
5 Mei.
I. 115.
10 a 29 -
- a-
10 a 27 00
- a 25 00
>0 a 16 50
iO a 15 50
id a 24 50
>0 a 6 50
18 a 2 40
10 al04 00
iO a 86 -