jaei lyks onder de
1
zyne korrespAndenten
deo luchlkriog aenlreh.
De Onderriglingsbond, welken zyn zetel
D(
Heys
her
hm
nn
val
na
bla
hot
om
ha<
«lot
too
en
van
ver
ger
i
ter
het
ope
pul
van
zak
I
zae
ine
lezr
zull
gen
not
d'ui
zal
onz
j.ter
1100
voll
heel
van
by i
cent
I
van
van
besl
ven
lied
rika
een
grei
M.
twy
redt
woe
doo
ven
Om de Universiteil van Leuven op hare hoogte
want het doelwit dat ons
liberael goevernement zich voorstelde, wanneer
van Gent en Lu'k tot stand
was enkel om de kalholyke Universiteit
van M. dë Maere te vernemen, dal ze hel minst
bescbaefde en zedelooste yolk van den aerd-
bodem zyn
schoollokalen.
Neemt nu eens bet onderwys weg dat in de
Wy vr.ve kalholyke scholen, in de zondagscholen en
luuti ucot a i igc. uum ut c» v
het standbeeld van broeder geven, en zeg ons of het lagere onderwys in Belgie
niet meer dan het dubbele aen het land zoa
kosten, om zoo algemeen en op zulke groote schael
i als hel nu is?....
Allo, liberalen, schaft bet onderwys af dat door
De Staets-unïversiteiten en de universiteit van
ELeuven.
Hel goevernemenl belaelt jaerlyks voor liet
hooger onderwys, dat is voor het onderwys ge
geven in de Slaets-nniversileiten van Gent en Luik,
de som van. 1 miljoen 109 duist franks.
Hel onderwys in die Ihiiversileilen gegeven is
slrydig aen den geest van hel kalholicismus en
d.terenboven gegeven door professors die de god
heid van Christus loochenen.
Hel onderwys in de vrye Universiteit van Lenven
en in deze van Brussel gegeven, kost geeuen
centiem aen liet land, en deze Universileilen zyn,
volgens de verklaring van den heer Le Hardy de
Beatilieti, die noglans een liberael is, meer dan
voldoende voer ons land.
De vrye Universiteil van Brussel is de Univer-
sileil der IrancmaQonnerydeze van Leuven is de
geven, dan (immense creux dal men hooger op, in Universiteil der katholyken.
De Onderriglingsbond (Ligue de l'Ensei-
gnement), zegt de geleerde prelaet, is geen Bond
voor het onderwys;
godsdienst.
slechts een
Wy lezen in bet blad de Vrede, van Lokeren
Al de eerw. heeren geeslelyken teSl. Nikolaes,
hebben zondag in alle de missen een geschrift afge
lezen legen de zoo goddelooze konferenlie door een
aniwcpenaer in den burgerkring gegeven.
Die konferenlie heelt op de gemoederen der
bevolking van Sl. Nikolaes eeneu diepen indruk
gemaekl. Ook hebben reeds een groot getal heeren
hun ontslag aen den Onderriglingsbond ingediend.
De politieke isaet cu wraekzuclit in onze streek.
Ter gelegenheid van de redevoering door M. De
Coninck in de Kamer uitgesproken, bevat het
Weekblad een artikel onder titel De politieke haet
en wraekzueht in onze streek.
Wy begrypen niet waer het Weekblad heen wil
met die woorden van haet en wraekzucht Over
eenigen tyd beschuldigde hel blad de heeren leden
van hel Armhesluer van VVonmen eene valsche
aenklagl ingediend le hebben tegen den heer bur
gemeester dier gemeente; bet blad verweet hun
den heer burgemeester by .hel geregl valschelyl;
Deze laelsle telt veel meer dan het dubbele der beschuldigd le hebben, en hel ging zelfs verder, hei
liet HESOLt» en
uit den ESnilen.
Het Weekblad blyft voort even ongelukkig in zyne
korrespondentien uit den buiten. >Opdegene uil
Cortpmarck dient niet meer terug te koeren er
was geen enkel woord waer van alles wal zy be
helsde. Deze van de verledene week, uil Keyern»
hebben wy ook gelogenstraft. Maer weel ge «al het
bladje ons nu antwoordt Hoor, het zegt met den
Wolf uil de fabel: Si cen’esl toi, e'esl done ton
frère. Nu, wy zyn in slael gesteld te kannen ver
zekeren, en desnoods le bewyzen, dat zyn gezegde
een nieuw verzitidsel, een nieuwe logen is. De
woorden welke het blad aenhaell, zyn in geenen
deele uitgesproken geweest zoo engelyk het dezelve
aenhaell en uitlegt, en hetgeen er wezenlyk gezegd
is geweest, was hel in eenen heel anderen zin.
Maer wat geelt dit aen den bekladder der gees-
telyken? Hy zal hierom niettemin hel legenslrydige
staende houden en zelfs, op zyne mode, bewyzen
de patroon der liberale gazetten, papa Voltaire,
heeft immers van over honderd jaren gezegd
Donnez-moi deux lignes de l'e’criture d'un homme,
el je le ferai pendre.
X3. lïe Maere legen den inner gezet
M. Kervyn de Lellenhove heeft, in zitting der
Kamer van zaterdag laelsl, klaerlyk bewezen dat
alle de cyfers door iM.de.Maere aengehaeld, ten
uitersten overdreven zyn, dewyl zy den toestand
van vlaemsch-België schetsen zoo als dezelve over
vele jaren was, en dan nog in de slechtste jaren die
we gepasscenl hebben.
Op 1 l imiliiianen die in Westvlaenderen kunnen
lezen, had M. de-Maere gezegd, zyn er 75a die
volkomen onwetend zyn. Nu, dat is niet juist; de
waerheiil is dal, volgens de laelsle statistieken, op
G5 mililianen, er in de Vlaenderen doorgaens
5a zyn die niet lezen of schryven kunnen; en van
die 55 zyu er minstens 13 tol 20 die een aliezins
voldoende onderwys onfvangen hebben tydeus
hunne leerjaren, maerdie later, indevier,vyfjaren
dal ze op een ambacht gewerkt hebben, oi liet
landwerk hebben verrigt, alles vergelen hebben
wat ze aen den ouderdom van 14 en 15 jaren had
den geleerd. Wat eindelyk nog de zedelykheid der
vlaëmsche bevolkingen betreft, men tell 1 onwet
tige geboorte op 51 wettige, terwyl ze in de andere
gedeelten van het land van 1 op 18 zyn. Dus, heel
legenstrydig met het gezegde van M. de Maere,
laten de goede zeden minder te wenschen in de
vlaemsche provintien dan overal elders.
Maer, zal men zeggen, met welk doelwit schelst
M. de Maere en schetsen met hem al onze liberale
gazellen den zedelyken toestand onzer bevolkingen
ouder zulke zwarte kleuren af? Wel, met hel
enkele doelwit om in ons land het onderwys ver-
pligtend te maken, dat is, om by onze kalholyke
bevolkingen een onderwys le kunnen invoeren dat,
onder hel (oezigt der Logien gegeven, hel kind
aen den invloed van den vaderen tegelyk van den
godsdienst, van den priester, te onttrekken.
Wie dit niet gelooft, leze de reklamen van den
Onderriglingsbond (Liane de 1'Enseignement) als
ook die van hel Weekblad.
Wakkert de menschen aen,
MM., om hel onderwys aen le moedigen eu
onder alle de volksklassen le verspreiden, doch
niet met den Bond by te treden doe hun ver-
slaeu dal zy, zonder hunnen godsdienst le ver
raden, zelfs niel onder het eerlyk voorwendsel van
hel onderwijs le verspreiden, zich DE DUPEN
ES DE MEDEPLIGTIgEN mogen maken van
dezen die, onder hel masker van ’l onderwys,
slechts werken om in ons land en onder het volk
ALLEN GODSDIENST TENIET TE DOEN.
Dal de katholyken er dus goed op nadenken
De Engelschen beschuldigden destyds de Ice
landers voor de grootste boosdoeners van En
geland; onderltisschen verlieten de Icelanders in
groolen getalle bun vaderland en trokken by den
vreemde heên, waer ze om litiuneu neerst en goed
gedrag voor alle anderen wielden voorgeliokken.
Ook de vlamiugen gaen in massa naer den vreemde
(te Parys zyn er meer dan 50,000, le Byssel, le
Toerkonje, Armentiers, enz.., in hel gelieele de
partement van den Noorden, zyn er meer dan 180
duist), en nugtans is het nooit gehoord geweest
dal ze, om hunne luiheid of zedeloosheid zyn
weggezonden geworden, integendeel; devlamingen
worden, even als de ierlanders, overal waer ze by
vreemde natiën werken, voor alle andere werk
lieden voorgelrokken.
scholen, en in plaets van 40 miljoen zult gy het
land 100 MILJOEN laten betalendat
zal beter zyn, eli?
Hel MiouENBAER onderwys kost in Belgie jaerlyks
1 miljoen 282 duist franks, en het lager onderwys
5 miljoen 900 duist franks. Sedert 1840 heeft
I hetzelve in ’t geheel 40 miljoen gekost, waervan
Hel blad le Monde mogonnigue, schreef mr(/ocn 548 duist franks voor hel bouwen van
De franematjons moeten
in massa den Onderriglingsbond bytreden.... en i
dat de bewaerscholen door de geestelykheid wordt ge
ne Onder rigiingsbond, welken zyn zetel le
Brussel heeft, doet thans veel van zich spreken.
Er worden afdeelingen van dien Bond in meest
alle de steden ingerigt waer hel liberale adminis
trateurs zyn die aen ’t hoofd zyn van de stad.
Te Veurne besiael ook sedert eenigen tyd zulk
eene afdeeling, en wy hebben gezien dal zondag
laetsl een gedelegeerde dezer afdeeling, M. Nihoul,
professor by de middenbare school te Veurne,
alhier inden kring der Ware Van Dugse’s Vrienden
eene konferenlie is komen geven.
Te Veurne geven die heeren ook konferentien,
in eene der zalen van het Stadhuis, en die konfe-
reutien worden meestal gegeven om hel volk te
leeren dal 'Ie onverschilligheid in zake van gods
dienst het eenige doel is dal men voor de kalholyke
bevolking van België moet betrachten. Zelfs ging
over eenigen tyd een spreker van den Onderrjg-
tingsbond in zy ne konferenlie te Veurne verder, en
viel onenlyk uit legen den eeredienst dien men de
II. Maegd en Moeder Gods toewydt. Een andere
spreker, handelende over hetgeen de heidenen
TOlgmpe heetten en hetgeen wy den hemel noemen,
vond geen ander woord om de verblyfplaels der
regtveerdigen in het andere leven eenen naem te
Welken thema M. Nihoul in den kring der Ware leerlingen van de Universileilen van* Gent, Luik
f’an Dugse’s Vrienden zal behandeld hebben, en Brussel te samen,
zullen wy waeischynelyk zondag aenstaende door C™ um.ciaiivi
het Weekblad vernemen. Oudeilnsschen ziehier te kunnen behouden,
hoe Mgr. Dupanloup, bisschop van Orleans, over
den Onderrigtingsbond spreekt. Ik zou op dezen bet de Universileilen
oogenblik er niet van gewagen, zegt Zyne Iloogw., bragl, i
ware't niet dal er kwestie is eene afdeeling van dien van Leuven le doodigen, om dan de Univer-
Bond in myne stad in le rigien, en myn pligt hel siteil van Leuven op hare hoogte le kunnen be-
my gebiedt de katholyken die aen myne zorg zyn 1 -
(oevertrouwd, in le lichten nopens eene ongods
dienstige instelling die herkomstig is uit België.
houden, zeggen wy, wordt er jaerlyks onder de
katholyken eene geldombaling gedaen de eene
geeft vyf centiemen, de andete tien, enz., en met
die geringe giften blyft de Universiteit van Leuven
de eerste eu beste Universiteil van Belgie en wel
ook misschien de meest geachte Universiteit van
Europa.
De liberalen vinden dat omhaien van giften voor
de Leuvensche Universiteit naliierlyk slecht; otn
hunne liefde voor het onderwys te beloonen, verge-
maer zy zouden, als ’t eenigzins in hunne" magl
ware, die omhaling van giften verbieden; z’hebben
immers liever dat het land jaerlyks 1 miljoen en
109 duist franks belaelt voor twee Universileilen
’die er niet noodig zyn, dan het ondei«ys, welk
geworden door de liancma^ous en Solidairen; geenen duil aen heiland kost, te zien geven door
en thans, i
sticht hy bibliotheken en opent hy leergangen 1
voor de mannen, voor «le vrouwen, voor de
jonge dochteis, voor de kinders, in de steden
eq dorpen. nog luider spreekt,
Zyn matjonnische oorsprong zoude moeten'
voldoende geweest zyn om den geest en bel
doelwit te raden welke hy beoogt want de
stichter, M. Jan Macé, is een franematjon, wiens
naem gevoegd is by de namen van al de franc-I
masons die gekend zyn ais stichteis en bescher-
mers van de ongodsdienstige scholen te
Parys, die ik vroeger heb doen kennen.
in april 5867 (1867)
eenigen tyd later schreef ditzelfde blad
zvn gelukkig le kunnen beslaligen. t'
Onderriglingsbond en I
Voltaire in al onze Logien met de warmste loe-
genegenheid otilhaeld worden..,.
i gr. Dupauloup eindigt den belangryken brief versPreid le zyn
opzieiens den Onderriglingsbond, dien hy aen de
heeren pastoors van zyn bisdom stuert, melde de geeslelykhetd wordt gegeven, sluit de katlrolyke
volgende regelen
J>
D
I>
I>
D
’t is een Bond legen den
De titel welken by aenneem.1 is
masker om het doelwit te ver
duiken welken hy beoogt. Hel onderwys is het
masker de ongodsdienstigheid, den oorlog legen noegen zy zich niel alleenlyk met niets te geven,
het kristendom, dit is het doelwit. Maer hel
masker markt dupen, bedrogenen, die de mede
werkers worden tol een verachlelyk doelwit.
Welk is dan zyn oorsprong?
Deze Bond is uit België in Frankryk ingevoerd
met al den iever eener propagande, de katholyken.
eu opent hy leergangen Niel de verspreiding dus van hel goede onder
wys, maer de verspreiding van een ongodsdienstig
onderwys willen de liberalen van Belgie, en wat
van een ongodsdienstig onder
wys dal door de KATHOLYKEN wordt betaeld
D
S)e ^ttderriglangsbond.
Uc
Vc
le sn
drie,
het p
voor
de ki
rasse
strek
gewe
oin li
slant
welk
verre
byua
nilne
door
Enge
van I
las li
Te
om b
drier
oude
situ
1
tref
kel;
nol
D
- I - (1., (.1
bisdom stuert, met
SSe Icelanders en de Vlamingen.
Oat men eens de kathoiyLe schoten sSnite!.,.
