Onze
Week-end
Reportage
1 i
HET WEKELIJKS NIEUWSZaterdag 8 Dec. 1951. Bladz. 12.
De Vlaamse Trimards
Tussen Duinkerke Kales zwoegen meer dan
400 seizoen-arbeiders in de Cichorei-asten
CICHOREI
us huismoeders mogen ten eeuwi
gen dage de twee Franse genees-
neren, Harpong en Brunau, dank
baar zijn die in 1775 het middel
ontdekten om de wortel der cicho-
reiplant te verwerken tot een be
standdeel dat als een goedkope
aanvulling dienst doet bij het be
reiden van een lekkere tas koffie.
De geschiedenis van de cichorei is
dus nog zo heel oud niet. West
vlaanderen, een deel van Oostvlaan-
deren en Henegouwen zagen in ons
land deze teelt een hoge vlucht ne
men. Frankrijk verbouwt deze wor
tel eveneens en schier uitsluitend
in het noordelijk gedeelte, in de
departementen die men thans nes;
Frans-Vlaanderen noemt.
trots gaat en het is dan ook niet
te verwonderen dat de Franse be
drijven altijd bij voorkeur uitge
zien hebben naar de stoere klep
pers uit Westvlaanderen die al de
knepen van het drogen kennen en
het vak volledig onder de knie heb
ber.
Wanneer men de namen ver
noemt als Lichtervelde, Gits, Be-
veren, Hooglede, Ardooie, Oost-
nieuwkerke, Poelkapelle, Lange-
mark en nog zoveel andere ge
meenten, dan denkt men aan de
talrijke droogasten die men, voor
namelijk in deze gemeenten aan
treft. Het is precies in deze gebie
den dat de cichoreiwortel het mees
verbouwd wordt als nijverheidsge
was.
In de Franse asten vindt men nog sprekende tegenstellingen. Links:
een armzalige slaapplaats onder de pannen op de voorraadzolder.
Rechts: de installatie van een zeer moderne electriciteitscabine van
waar de stroom verdeeld wordt voor de nodige drijfkracht der
machines. Aan de handdie Henri Callens uit Gits.
Deze vlezige wortel moet verschil
lende bewerkingen ondergaan alvo
rens de huisvrouwen de pakjes met
bruine poeder in handen krijgen.
Zo onderscheidt men in deze be
werkingen twee gedeelten: ten eer
ste het drogen en ten tweede het
branden. Wanneer men spreekt over
het werk van onze seizoenarbeiders
in Frankrijk dan hebben wij het
over het drogen, want het branden
is een gans andere tak der nijver
heid en kan gans het jaar door
geschieden. Drogen evenwel moet
onmiddellijk na de oogst der wor
telen gedaan worden wil men deze
voor bederf behoeden. De cichorei
wortelen worden vanaf October ge
rooid en moeten dan dadelijk naai
de droogasten waar door het dro
gen het overtollig vocht aan de wor
telen onttrokken wordt. Door deze
behandeling, die wij verder zul
len beschrijven, behoudt de wortel
slechts 23 van zijn gewicht.
De wetenschap heeft, ook de ci-
choreiteelt niet ongemoeid gelaten
en evenals bij andere gewassen zijn
er hier, door kruisingen, nieuwe
soorten ontstaan die dan in een of
andere streek bijzonder ingang von
den.
In onze streken treft men meest
al cichoreiwortelen aan van kleine
doorsnede die in uitzicht en om
vang veel gelijkenis tonen met de
peen of wortel die in de keuken
als groente gebruikt wordt. Zo kent
men hier o.m. de palingkoppen
die een zeer schone variëteit van
cichoreiwortel is.
De Franse boer geeft evenwel de
voorkeur aan een soort cichoreiwor
tel van zwaardere bouw, op het
eerste zicht zou men werkelijk me
nen dat men met suikerbieten te
doen heeft wanneer men daar die
zware ronde cichoreiwortelen ziet
liggen. Natuurlijk is de opbrengst
van dergelijke cichorei inzake ge
wicht groter dan deze van de cicho
rei welke in onze streken verbouwd
wordt Wat evenwel de kwaliteit
betreft mag men, zonder chauvinis
me, de Vlaamse cichoreisoorten een
trapje hoger plaatsen.
Om het belang van het werk te
omschrijven, dat onze Vlaamse ci-
choreidrogers in Frankrijk verrich
ten, moet men in aanmerking ne
men dat Frankrijk geen cichorei
Invoert en er ook geen uitvoert.
Wat in het Noorden van Frankrijk
geteeld wordt, dient practisch om
gans de behoeften van de Franse
binnenlandse markt te dekken.
CICHOREI
IN WESTVLAANDEREN
De cichoreiteelt heeft zich in
Westvlaanderen van oudsher sterk
ontwikkeld en dit bracht mede dat
ook het drogen der wortelen in onze
streken een voorname bedrijfstak
geworden is die tot een specialiteit
gegroeid is. Het cichoreidrogen is
een specialiteit die grote stielken
nis vereist. Het is daarbij zeer
zwaar werk waartoe weinigen zich
aangetrokken voelen. In sommige
Westvlaamse families, waar het vak
vaste wortel schoot, Is het uitge
groeid tot een beroep waarop men
1913
1925
1936
1948
1949
1950
8.584
6.705
5.278
2.782
2.386
2.461
ha.
ha.
ha.
ha.
ha.
ha.
68.672 ton
60.345 ton
52.780 ton
30.000 ton
26.000 ton
27.500 ton
Vergeleken bij de toestand vóór
de eerste wereldoorlog is er dus een
grote vermindering van productie
vast te stellen. De drie laatste .ja
ren is er een zeker evenwicht tot
stand gekomen.
Zonder verder in tc gaan op al
de redenen die aan de grond lig
gen van deze productiedaling moe
ten wij hier toch de voornaamste
oorzaak aanstippen welke te vinr
den is in de stelselmatige actie der
regering die, om prijsdaling te be
komen, de uitvoer van cichoreibo-
nen remde en zelfs verbood. Voor
de eigen voortbrengers gingen al
dus niet de jaren grote afzetgebie
den verloren. De producenten moes
ten zich aan de afzetmogelijkheden
aanpassen en hun uitzaaiplannen
er naar schikken
SEIZOENARBEIDERS
Het werk in de droogasten is sei
zoenwerk. Rond 15 October wordt
de «besatse», de blauw-linnen zak,
giereed gemaakt om de «campagne»
te beginnen. Ook ln eigen streek
vinden deze specialisten van het
vak werkgelegenheid en vroeger
was deze zeker ruimer dan tegen
woordig. De bovenaangehaalde sta
tistieken bewijzen dit voldoende.
Terwijl het aantal der gespeciali
seerde vaklieden aangroeide, ver
minderde de werkgelegenheid in
het binnenland en zo werden de
ze seizoenarbeiders geleidelijk ver
plicht in het Noorden van Frank
rijk werk te zoeken.
Dit neemt niet weg dat de «tri-
mardvroeger ook buiten onze
Tussen Duinkerke en Kales slaan weer de witte dampen uit de grijze massieve cichorei-asten.
De witte nevel strijkt over de vlakte waar de zwaar beladen karren over de wegen sukkelen om
de cichoreiwortelen naar de verzamelplaatsen te brengen.
Dit beeld vindt men niet alleen in Frankrijk doch bij ons in Westvlaanderen biedt de streek
in October en November hetzelfde uitzicht. De beide landbouwgebieden grenzen aan elkaar en alleen
de tolbarelen duiden aan dat men op zeker ogenblik van land verwisselde. Ook bij ons wuiven de
asten hun witte rookpluimen de lucht in, ook bij ons zwoegen de drogers bij hete vuren en op dam
pende droogplaten. Maar in onze streken zijn deze mannen thuis en bij eigen volk. Enkele kilome
ters verder staan zij op vreemde bodem waar zij andere taal en gewoonten vinden, daardoor 'alleen
reeds zijn zij trimardsgeworden. Voor negen, tien weken of nog langer trokken ze van huis
weg naar «hun» ast ergens tussen Duinkerke en Kales. Zij trokken op naar de grijze fabriek
waar zij alleen leven en bezieling kunnen aan geven. Ergens op een balk van het magazijn schreven
ze een jaartal onder een naam, die naam was de hunne en peinzend zochten ze op de bestofte balk
naar een andere naam, deze van hun vader. Vader bracht hen, zoveel jaren terug misschien, mee
naar hier en leerde hen het vak, niet met veel omhaal van woorden, maar met zijn gespierde armen
en zijn zware handen die de schop door de drogende bonen dreven. Vader stond naast hem bij de
hete vuren en speelde als een goochelaar met de gloeiende cokes, hij voelde hoe de vuren moesten
branden en kon het niet onder woorden brengen maar hij leerde het aan zijn kind met een stom
gebaar. En 's morgens toonde vader trots aan zijn jongen de bonen die van de onderste plaat ge
schept werden, wit waren ze en toch droog. Fier keken ze elkaar een seconde in de ogen, hun werk
was goed. Reeds jaren lang trekken ze op, onze trimards, want Frankrijk heeft hen nodig. Zij trek
ken op naar hunasten want niemand kan hen vervangen. Hun hard labeur schonk hen adelbrie
ven die zij als een onvervreemdbaar recht op hun kinderen overdragen.
In hun grauwe asten zijn wij deze trimards gaan opzoeken. In gezelschap van E. H. G. De
Jaegere, leraar aan de Sociale School te Rocselare, die door de trimards nog beter bekend is als de
«pastoor van de Fransmans», van dhr G. Sobry, gewestelijk secretaris van het A.C.V. te Roeselare
en van de onvermoeibare Hr Leon Bruggeman, propagandist der seizoenarbeiders, zijn wij er voor een
dag op uitgetrokken van ast tot ast. Maar een dag is kort en wij slaagden er niet in onze 430 Vla
mingen allemaal op te zoeken. Wij kregen niettemin een duidelijk overzicht van het werk van onze
trimards waarover in deze reportage een schets gegeven wordt. Deze gelegenheden nemen wij te baat
om onze bereidwillige gidsen voor hun goed geleide te danken en vooral een hartelijk dankwoord toe
te sturen aan de trimards die de Westvlaamse gastvrijheid alle eer aandeden.
Het Roeselaarse kan men zelfs
als centrum van de cichoreiverbou-
wing beschouwen want wanneer
gaandeweg ook in andere streken
der provincie cichorei werd uitge
zaaid en zich in deze gebieden de
behoefte deed gevoelen aan eigen
drooginstallaties, dan bleek men
aangewezen op de arbeidskrachten
uit het Roeselaarse, en we noemen
hier voornamelijk Lichtervelde. Be-
veren, Gits, Oostnieuwkerke, Hoog
lede en Kortemark; om het werk
in de asten te verrichten.
Maar de cichorei is een zeer spe
culatief gewas, men kan het onder
dit oogpunt enigszins vergelijken
met het vlas en de hop. Van een
cichoreiboer wordt gezegd dat hij
in een jaar tijd schatrijk of straat
arm kan worden, 't Is mischien wel
een lichte overdrijving maar er zit
toch veel waarheid in Niettemin
zijn de bonenzoals men de
gedroogde stukjes cichoreiwortel
noemt, zeer gevoelig aan hoogten
en laagten inzake prijzen en dit
brengt natuurlijk schommelingen
mede bij het uitzaaien
Wanneer men op dit gebied de
statistieken raadpleegt dan krijgt
men volgend sprekend overzicht:
Productie
Jaar Oppervlakte Cichoreibonen
Links: voor André Lagrou uit Gits heeft de post nieuws meegebracht,
even kijken wat voor nieuws er in de streek is. Rechts: Georges
Declercq uit Roeselare moet voor de keuken zorgen en zet alvast de
braadpan op terwijl de aardappelen reeds aan de kook zijn.
'trenzen trok. Wie het prachtig
ooek van Warden Oom, «Trimards»,
ooit las, weet voldoende dat van
ouds en lang de Vlaamse seizoen
arbeider de bete brood met hard
zwoegen ging verdienen bij onze
zuiderburen. De Vlaamse werker
wordt ginder zeer gezocht omwille
van zijn stielkennis, zijn werk
kracht en zijn uithoudingsvermo
gen. Zeker heeft de vooruitgang
van de techtniek de toestanden
grondig gewijzigd tegenover enkele
jaren terug. In de graanvelden ziet
men de pikkers niet meer met ge
bogen rug in de laaiende zon, op
de vlasgaarden wordt het handslij-
ten door de machine vervangen, al
leen het beten zetten en het cicho
reidrogen blijven handwerk en
eisen de arbeidskracht van onze
mensen op.
Voor de campagne van het cicho
reidrogen vonden wij de laatste zes
jaren als totaal van Vlaamse sei
zoenarbeiders:
in 1945: 430 in 1949: 622
in 1946: 503 in 1950: 500
in 1947: 470 in 1951: 430
in 1948: 519
Zoals men ziet zijn ook hier ge
voelige schommelingen merkbaar en
het jaar 1949 kan wel als een re
cordjaar tellen met zijn 622 sei
zoenarbeiders in de asten.
NAAR FRANKRIJK^
Inzake seizoenarbeid is er de
jongste jaren een hele reglemente
ring in voege getreden waardoor
Frankrijk enerzijds het verblijf van
vreemdelingen op zijn grondgebied
kan controleren, doch waardoor van
de andere kant een einde werd ge
maakt aan willekeur en misbruiken
inzake lonen.
Het Frans Ministerie van Arbeid
regelt langs het O.N.I. (Office Na
tional d'Immigration), waarvan het
bureel voor het Noorden van Frank
rijk gevestigd Is te Tourcoing, de
aanwerving der seizoenarbeiders. De
Franse Confederatie der Cichorei-
drogers, gevestigd té Bourbourg en
te Rijsel. stelt zich met deze dienst
regelmatig in verbinding om de
contracten af te sluiten.
Dit contract vermeldt de namen
der werklieden die van een bepaal
de ploeg deel uitmaken door
gaans zijn het er drie of vier
en daarbij wórdt aangeduid wie er
ploegbaas is.
Per honde-d kgr. gedroogde bo
nen wordt de prijs voor het drogen
vermeld Voor het huidig seizoen
schommelt, deze prijs tussen 220,50
p-n 240.50 Franse frank oer 100 kgr.
gedroogde bonen Het contract
maakt ook melding van de wijze
waaron de droogast is uitgerust, of
er al dan niet mechanisatie is wat
bet wassen en vervoeren der cicho
reiwortelen betreft, 't aantal droogs
nisten wordt aangeduid, want som
mige asten zijn met drie, andere
met twee platen uitgerust, wat na-
tnuriiik een verschil meebrengt van
werkwiize. Wi dit contract worden
ook de nodige na nieren gevoegd
voor wat de maatsc^anoeliiV» 70-
kerheid. gezinsvergoeding, mutuali
teit. betaald verlof, enz hetreft.
Eens dat al deze formabteiten in
orde zUn kunnen onze trimards de
baan ontre'-ken naar hun ast waar
voor een tiental weken, soms voor
mindere en soms voor langere dit"r
bet barde werk waeht
WASSEN EN SNIJDEN
Wij houden ons hier bij het ver
trouwelijk woord astomdat het
reeds voldoende burgerrecht ver
worven heeft, eigenlijk zouden wij
moeten schrijven eestzoals de
officiële schrijfwijze der woorden
boeken het wil.
In het Noorden van Frankrijk
hebben de oorlogsomstandigheden
op de meeste plaatsen van 1940 tot
1945 een grondige verwoesting aan
gericht Alhoewel men een verwoes
ting van het bestaande nooit kan
goedpraten, heeft dit misschien toch
wel ziin goede kanten gehad, voor
namelijk wat de verdwijning betreft
der bestaande asten waar van mo
derne techniek nog weinig snraak
was en waar voor de huisvesting
der arbeiders nog bitter weinig ge
daan werd
Tussen de herbouwde asten treft
men tegenwoordig echte model
inrichtingen aan waar het wassen,
snijden en vervoeren zodanig geme
chaniseerd werden dat het hand
werk er 'tot een minimum herleid
werd.
Hier en daar zijn er nog over
blijfselen van het verleden, oude
asten waar de moderne techniek
uog niet is ingedrongen en waar
bpt logies nog veel te wensen over
laat
De eerste ast die wij bezochten
was deze van Warhemme. in de
omgeving van Bergues Wil troffen
er een prachtige ast aan die zeker
als een modelinrichting kan be
schouwd worden
Bii de behandeling der cichorei
wortelen onderscheidt men vier be
werkingen; wassen der wortelen,
bet sniiden. het drogen en het we
ger, der gedroogde bonen.
Deze bewerkingen spelen zich af
in en rond het logge grijze gebouw,
vierkant van vorm met lage schou
wen, die eigenlijk maar weinig bo
ven het gebouw uitsteken en niets
anders zijn dan trekgaten langs
waar de damp der drogende bonen
ontsnapt
In de ast, die wij te Warhemme
aantreffen, worden de cichoreiwor
telen aangevoerd binnen een omhei
ning met ciroa een meter hoge mu
ren. Deze stapelplaats is tevens
wasplaats voor de wortelen.
De wasplaats is in het midden
doorsneden door een gracht waar
van de zijkanten stevig opgemetst
zijn en langs waar* het water
stroomt, dat door pompen aange
voerd wordt.
Terwijl de Franse werklieden ge
stadig cichoreiwortelen aanvoeren
op zware wagens met tractor en
deze wortelen afladen binnen de
omheining, trekt een der seizoen
arbeiders de wortelen in het smalle
kanaaltje waar de waterstroom hen
meevoert naar de was- en snij
machine die bij de ingang van die
ast is opgesteld.
Door een draaiende as met
schroefbladen, de zogenaamde
schroef van Archimedes, worden de
wortelen naar boven getrokken. In
de spoelmachine worden de wortelen
van het laatste vuil ontdaan en
komen dan automatisch terecht in
de snijmachine die de wortelen in
«fpipyi
Y-' *v
Wanneer er bezoek is wordt het werk even stil gelegd voor een
gezellig praatje. V. I. n. r. Maurice Demarré uit Gits, die Het
Wekelijks Nieuwseven inkijkt; Leon Bruggeman uit Roeselare,
propagandist der seizoenarbeiders; Georges Sobry, gewestelijk secre
taris van het A.C.V. te Roeselare; Florimond Mecrsschaert uit Gits
en Marcel Declercq uit Hooglede, de baas van de ploeg. Tussen beide
laatsten bemerken wij E. H. De Jaegere, de sympathieke Pastoor
van de Fransmans die altijd een welkome gast is in de asten.
stukken snijdt van twee tot drie
centimeter dikte.
Van dan af spreekt men van
bonen die op dit ogenblik in de
eigenlijke droogast terecht komen.
Een mechanisch ophaal - systeem
voert de bonen naar boven waar
zij op de bovenste plaat moeten
uitgespreid worden.
HET DROGEN
Het wassen en het snijden zijn
het voorbereidend werk van het
drogen en, eisen, door de toenemen
de mechanisatie, veel minder ai-
beidskracht op dan vroeger.
In de droogast treft men op het
gelijkvloers de vuurhaarden aan
die met cokes gestookt worden. Ge
woonlijk zijn het vier, zes of acht
vuren. Boven deze vuren bevinden
zich de droogkamers'die eigenlijk ge
vormd worden door een grote ruim
te waardoor de verschillende trek-
schouwen de warmte van elke oven
naar boven brengen. Deze droog
ruimte is door horizontale Ijzeren
roosteringen in twee of drie droog-
kamers verdeeld. Gewoonlijk zijn
het drie kamers, wat een meer ra
tionale werkwijze toelaat. De klei
ne gaatjes der roosteringen verge
makkelijken de omloop der warme
lucht.
In de asten met drie roosters, de
cichoreidrogers spreken van pla
ten is de bovenste plaat voorbe
houden voor de natte bonen, de
middenste voor de half droge en
de onderste voor de droge bonen
die daar hun laatste bewerking on
dergaan.
's Morgens vroeg, dat is drie of
vier uur in de ochtend, begint het
werk.
De onderste plaat wordt afge
schept en de droge bonen worden
in zakken gedaan, soms doet men
reeds een gedeelte van dit werk 's
avonds voordien.
Eens dat de onderste plaats vrij
is moeten de bonen van de tweede
plaat naar de vrijgekomen lager
verdieping verhuizen. Om dit werk
te vergemakkelijken zijn er in de
roosteringen vierkante gaten aan
gebracht op bepaalde afstanden,
deze gaten zijn afgedekt met een
bonen eenvoudig op een vrije ruim
te buiten de plaat worden uitge
stort vanwaar ze dan in manden
,dienen geschept, hetgeen natuur
lijk dubbel werk met zich brengt.
De bonen op de bovenste plaat
worden uitgespreid op een laag van
circa 45 cm. dikte. In de ast, die
wij te Warhemme bezocht hebben,
hebben de roosters een oppervlakte
van 96 m2, wat een gemiddelde op
pervlakte voor een ast kan ge
noemd worden.
Om een gedacht te hebben van
het geweldig werk, dat bij het la
den der bovenste plaat, in enkele
uren moet verzet worden, wijzen
wij er op dat de volledige lading
der bovenste plaat maar eventjes
20 ton omvat.
Toen wij rond 10 u. de ast te War
hemme verlieten was deze zware
karwei afgelopen en waren de 20
ton bonen op hun plaats gebracht;
het werk was er te 4 uur 's mor
gens begonnen! Van 4 tot 6 uur
werden de droge bonen verladen en
van 6 tot 10 uur werd de nieuwe
voorraad opgeslagen
BIJ DE VUREN
Eens dat de nieuwe vracht bonen
ter plaatse is, begint het eigenlijk
drogerswerk. De motoren der pom
pen der snijmachine en der eleva
tors vallen stil. Terwijl de boven
ste plaat geladen werd, waren de
trekschouwen op de bovenste ver
dieping afgesloten en stonden zelfs
een paar zijluiken open.
Maar bij het drogen moet de hit
te haar werk doen. De ovens wor
den bij gestookt, het eigenlijk dro
gen begint.
Het regelen der vuren eist veel
regi
oplettendheid en de manier van
stoken verschilt van ast tot ast.
Atmosferische invloeden spelen er
een grote rol in.
OP DE ROOSTERS
Om cichoreibonen goed te drogen
is het niet voldoende de vuren goed
te onderhouden, men moet ook re
gelmatig de drogende bonen door
zetten en de lagen zodanig regelen
dat het drogingsproces op gelijke
Een typische ast in Frankrijk. Franse arbeiders lossen de cichorei
wortelen terwijl men aan de witte damp uit de schouwen kan vast
stellen dat het drogen volop aan gang is. Rechts bemerkt men
het gebouwtje dat onlangs aan deze oude ast werd toegevoegd en
ingericht werd voor het logies der arbeiders.
beweeglijke rooster. Langs deze
openingen worden de bonen van
de miüdenverdieping naar de on
derste plaat gedreven en worden
vervolgens de bonen der bovenste
plaat naar de middenste verdie
ping gebracht Zo komt de boven
ste plaat vrij voor een nieuwe
vracht natte bon^n.
Het laden van de bovenste plaat
begint vanaf het ogenblik dat de
eerste cichoreiwortelen gesneden
worden. Het Is zwaar werk dat geen
tijd tot verpozing geeft, want naar
gelang de bonen boven komen moe
ten ze zonder onderbreking op de
plaat gebracht worden. Bij deze
behandeliny kan in de toekomst de
mechanisatie misschien nog verbe
tering brengen maar nu is het nog
zwaar handwerk.
In de best ingerichte asten, zoals
wij dit te Warhemme zagen, wor
den de bonen tot aan de ingang
van de bovenste plaat gebracht
waar ze in grote manden worden
opgevangen en vervolgens op de
roostering worden uitgegoten.
Terwijl de mand wordt wegge
bracht en uitgekeerd wordt de klep
van de toevoerbuis afgesloten, in
tussen stapelen de bonen zich in
de toevoerbuis op. Dit systeem ver
toont veel gelijkenis bij hetgeen ge
bezigd wordt voor het opvangen
van meel in de maalderijen.
Wij hebben ook nog asten ge
zien waar de naar boven gebrachte
wijze verloopt. De droger kent zijn
ast en weet op welke punten het
drogen het snelst vordert. Hij weet
ook welke vuren bij een bepaalde
windrichting het meest warmte
geven, kortom hij voelt instinct
matig hoe het werk moet geregeld
worden.
De temperatuur op de rooster is
verschrikkelijk hoog en schommelt
doorgaans rond de 60 70 graden
Celsius. Met alleen een licht linnen
broekje aan, wordt het zware werk
op de roosters verricht. De bonen
Wanneer men ln de namiddag
op de tweede plaat komt is het
precies of men in een oven binnen
treedt. Men snakt naar adem en
naar verse lucht en de stoere man
nen die ons meewarig bekeken
gaven ons voor enige troost mede:
't is goed voor 't «sciatiek»
Mijnheer
Wij waagden het cók even onze
neus binnen te steken op de boven
ste rooster, maar wij zijn niet ver
der geraakt dan de ingang. Daar is
het niet alleen de hitte, maar zijn
het veeleer de hete dampen die de
atmosfeer ondraaglijk maken. Het
lijkt wel of er daar ergens een
stoomketel staat waarvan al de
kleppen opengezet werden.
Neen, het is geen pretje daar in
te werken en men moet een ijzer-
sterk gestel hebben om het daar
vol te houden. Zwakkelingen kun
nen ln de asten niets uitrichten.
«Hier hebt ge maar één valling
en 't is er een voor gans de Win
ter zegde ons Maurits Demarré
uit Gits en wij geloven hem heel
graag, want nergens kan het zo
tochten-als in een ast en daarbij
is het een gestadig verplaatsen van
overhitte plaatsen naar de koude.
Een lachspel is het niet.
NAAR HET MAGAZIJN
Werk is er altijd in een ast. Een
maal dat de bonen op de platen
gekeerd zijn moet er eerst en voor
al gezorgd worden voor de droge
bonen van de onderste rooster, die
's morgens afgeschept werden. Zak
per zak wordt gewogen. Dit werk
is van groot belang, want de dro
gers worden betaald volgens het
gewicht der gedroogde bonen. Na
het wegen worden de bonen in het
magazijn uitgegoten.
Van vlezige waterachtige stuk
ken wortels zijn het thans mooie
harde bonen geworden. Zo kunnen
alleen onze trimards de cichorei
drogen: hard, droog en, toch wit,
het vocht is er als net ware uitge
zogen, maar de mooie witte kleur
bleef behouden. Dat ls het werk
van vaklieden.
DE HUISHOUDING
VAN EEN TRIMARD
Over de huisvesting der trimards
is er reeds veel geschreven en dan
was het doorgaans om erge wan
toestanden aan te klagen. Op dit
gebied is er reeds veel verbeterd.
Wat de slaacgelegenh !d betreft,
vonden we te Petite Synthe nog een
zeer erbamelijke schikking, de pri
mitieve bedden stonden er eenvou
digweg opgesteld op de voorraad
zolder onder de pannen. In tegen
stelling daarbij kwamen wij te
Grande Synthe in de prachtige ast
van Gaston Ringot, waar niet al
leen de outillering uitstekend was,
maar waar tevens prachtige slaap
gelegenheid was voorzien ln zeer
gerieflijke slaapkamers. Doorgaans
echter was de slaapgelegenheid be
vredigend te noemen.
Wat het eten betreft, trekken de
trimards goed hun plan en spelen
ze zelf kok. Dit seizoen hebben en
kele seizoenarbeiders zich door hun
echtgenote laten vergezellen. Zo
troffen wij te Loon Plage de echt
genote van Henri Corneillie, uit
Lichtervelde aan, die met haar man
was meegekomen en voor gans het
gezelschap de keuken verzorgde.
Waar de mannen zich alleen uit
de slag moeten trekken, dient ge
zegd dat zij dit zeer goed doen.
VLAAMSE GASTVRIJHEID
Een programma opmaken van
ast tot ast. gaat heel gemakkelijk
maar het integraal uitvoeren is een
andere zaak.
Toen wij halfweg onze voorge
nomen tocht kwamen, was het
reeds avond geworden en moest de
terugweg worden aangevat. Wij
hadden inderdaad te weinig reke
ning gehouden met de gastvrijheid
die de Vlamingen Ingeboren is en
die hen ook buiten onze grenzen
kenmerkt
En of wil het nu honderdmaal
herhaalden dat onze tijd kort was
en dat wij geen enkele minuut te
verliezen hadden, wij moesten mee
naar binnen in hun «keuken»,
waar een gezellig vuurtje brandde.
Daar werd dan verteld over het
werk, over thuis en over eigen
streek. Daar was er dan altijd een
van de trimards. die nog ergens een
goeie fles echte Fransehad
staan of die ons vergastte cp een
tas koffie, van die straffe koffie,
met een klontje suiker in. Wij
hebben die dag niets dan gelukki
ge mensen gezien. Och, de Vlaming
loopt met zijn miseries niet te koop
en onze trimards zeker niet. Ge
lukkig waren ze van mensen uit
eigen streek te ontmoeten, want 10
weken lang en meer in de vreemde
verblilven, is alleen reeds lastig
genoeg,
TAAIE WERKERS
Onder de trimards treft men alle
leeftijden aan. Henri Baert uit
Lichtervelde, die reeds 71 jaar is,
zag er niet tegen op zijn drie zo
nen, Odiel, Roger en Gerard, naar
de ast te Ofkerke te vergezellen.
Voor Henri was het de 49' cam
pagne. Hij kwam mee met zijn drie
flinke kleppers om er het werk in
gang te zetten en toen alles goed
op dreef was. trok hij terug naar
zijn huis. Volgend jaar hoopt Hen
ri weer op post te zijn voor zijn 50'
campagne. Ook de jeugd doet haar
deel, de jongste trimard is thans
aan het werk te Vieille Eglise, het
is de 14-jarige Bernard Verduyn,
uit Oostnieuwkerke.
De mannen van de oude garde
komen graag terug naar hun asten.
Alfons Verkempinck uit Lichtervel
de, komt reeds gedurende 30 jaar
de campagne doen in de ast van
dhr Courcout te Loon Plage.
Onze trimards zijn taaie werkers.
De Franse werkgevers weten het
zeer goed en zien onze mannen
ieder jaar graag terugkeren. Ruw
zijn ze van buiten, maar zij heb
ben een goed hart en vooral heb
ben zij de liefde voor hun werk en
niemand kan cichorei drogen ge
lijk zil dat doen.
Het werk dat onze mannen te
verrichten krijgen is zeer hard,
maar ook lonend. Een seizoenar
beider kan met een campagne van
10 weken gemakkelijk 20.000 B. fr.
mee naar huis brengen.
Wie h;n eens aan het Werk zag,
zal hun deze verdienste niet be
nijden, want, zij verdienen ruim
schoots dat zij voor dergelijk werk
goed betaald worden.
Ploegbaas en ondergeschikten
komen goed akkoord voor het werk.
Zowel de ploegbaas als zijn maten
doen beurtelings de nachtwacht bij
de vuren, want aan dit beroep is
§rote verantwoordelijkheid verbon
en. Brandgevaar is niet denkbeel
dig, en te geweldige vuren 's nachts
kan het verbranden der bonen met
zich brengen.
Dag en nacht staan deze mannen
op de bres.
Door de late avond reden wij
huiswaarts. Af en toe boorde een
rode gloed door de nacht, de vuur
gloed van de ovens waar een don
kere gedaante de waeht hield. Uit
de logge asten zwol de witte damp
omhoog; daar werkten en waakten
onze Vlaamse Trimards.
GEMO.
(Nadruk, ook gedeeltelijk, verboden.)
Volop aan de slag op de onderste plaat. Het zijn de drie gebroeders
Baert uit Lichtervelde: Gerard, Roger en Odlel die bezig zijn met
de gedroogde bonen in zakken te doen.