m
Op bezoek bij de Belgische Margarine Unie
waar de tijne SOLO vervaardigd wordt
Week-end
Reportage
Ontstaan en
ontwikkeling
der margarine-
nijverheid
DE ONTDEKKING VAN
MÈGE MOURIÈS
DE PARELMOER.
GLANZENDE
JACHT NAAR
VETSTOFFEN
ONTWIKKELING DER
MARGARINENIJVERHEID
DE BELGISCHE
MARGARINE UNIE
MARGARINE-PRODUC
TIE IN ONS LAND
II.
In een moderne
margarinefabriek
DE BEREIDING DER OLIE
IN DE MELKKAMER
DE MARGARINE-
FABRICATIE
AUTOMATISCHE
VERPAKKING
CONTROLE
EN NOG EENS CONTROLE
EEN BAAN VAN 50 KM.
HET WEKELIJKS NIEUWS Zaterdag 22 Nov. 1952 BIZ. IB.
1
4
BE32SO
Op 2 December 1852 werd het
Franse Keizerrijk hersteld door
Napoleon III. Sedert de tijd dat
zijn voorganger, de grote Bona
parte, de plak zwaaide over Frank
rijk was er in dat land nog maar
weinig verbeterd op gebied van
volkswelvaart. Als keizer was Na
poleon III er absoluut niet in ge
slaagd voldoende stevig in het za
del te geraken, want zowel in het
binnen- als in het buitenland had
hij met grote tegenkantingen af
te rekenen. Het land stelde hoge
eisen, vooral aan een nazaat van
Frankrijks wereldveroveraar. Na
poleon III zelf had het lastig ge
had in zijn jeugdjaren en wist wat
ontbering betekende, hij kon dus
volksnood en armoede begrijpen.
Ten allen prijze wilde hij dan
ook aan zijn volk enkele voldoe
ningen schenken. In 1856 werd de
Parijse wereldtentoonstelling inge
richt. Frankrijk straalde naar bui
ten en de wereld keek een ogen
blik met ontzag op naar het her
levende land waar opnieuw een
Napoleon het bewind voerde.
Napoleon III besloot dan ook de
miserie van de Franse bevolking
te lénigen, dat moest hem op bin
nenlands gebied een hechte steun
verzekeren. In 1869 loofde de Kei
zer een aanzienlijke prijs uit, de
prix Napoléon aan diegene die
een vervangmiddel voor boter zou
kunnen aanwijzen, even voedzaam
en aangenaam van smaak. Boter
was toen inderdaad niet in ieders
bereik en velen moesten hun brood
droog eten. Dergelijke uitvinding
moest Napoleon III voor een wel
doener der mensheid doen door
gaan, want hij was het toch die
als maecenas optrad voor de ge
leerde die' met een nieuw voedings
product voor de dag zou komen.
De prijsvraag werd beantwoord
en nog wel door verschillende in
zenders. Onder de talrijke inzen
dingen was er slechts één bruik
baar voorstel, dat van Mège Mou-
riès, leraar in de landbouwkunde.
Ware die opzienbarende prijs
vraag van de Keizer er niet ge
weest, Mège Mouriès zou voorze
ker nooit enige bekendheid ver
worven hebben, maar thans staat
hij in de geschiedenis aangetekend
als de uitvinder der margarine.
Mège Mouriès had het geraad
zaam gevonden bij de natuur te
rade te gaan. Zo kwam hij tot zeer
belangrijke vaststellingen. Een koe,
die enkele dagen lang geen vet-
houdende bestanddelen te eten
kreeg, gaf toch melk met een
roomgehalte zoals voorheen.
Zelfs als die koe gedurende twee
dagen geen voedsel kreeg gaf zij
toch nog melk met botergehalte.
Het dier had dus blijkbaar uit
vroegere voeding een vetvoorraad
aangelegd en Mège Mouriès be
sloot hieruit dat de omzetting van
het voedsel der koe in botervet
slechts onrechtstreeks gebeurde en
hij ging nog verder met te beslui
ten dat het mogelijk moest zijn
boter te vervaardigen uit rundsvet,
dat men na het slachten der koei
en in voldoende mate bij de hand
had, en uit alle vetten in het alge
meen.
De geleerde bestudeerde verder
het boterprocesin de koe en
bootste het na in zijn laborato
rium. Rundvet werd gemengd met
ontroomde melk en alkalihoudend
water. Het mengsel werd op li
chaamstemperatuur gehouden en
middenin deze massa werd een
varkensmaag gehangen. De maag
fermenten deden het mengsel stil
aan omzetten in een aangenaam
smakende goudgele massa.
Deze eerste proef bewees reeds
voldoende dat Mège Mouriès zich
op een goed spoor bevond en dat
hij wel degelijk het middel gevon
den had om op kunstmatige wijze
een soort boter te vervaardigen.
Om de geleerde in de gelegenheid
te stellen zijn uitvinding verder
uit te bouwen werd hem, zeer ver
diend, de uitgeloofde prijs toege
kend en kreeg hij te Poissy de be
schikking over een ruim gebouw
dat hij als proeffabriek kon in
richten.
De uitvinder, die een kostbaar
geheim van de natuur achterhaald
had, begon thans op practische
wijze aan de uitwerking van zijn
ontdekking. Van in het begin on
derscheidde hij drie verschillende
bewerkingen. De eerste bewerking
bestond in het karnen, ook emul
geren genoemd, van verschillende
soorten vetten, afgeroomde melk
en klierextracten. Deze bewerking
gebeurde in vertinde metalen bak
ken. Als vetten gebruikte men
deze met een zeer laag smeltpunt.
De aldus verkregen kunstroom
werd daarna bij middel van ijs-
water afgekoeld en nadat op spe
ciale roosters de gestolde massa
van het water ontdaan was bleef
alleen nog als derde bewerking I
over, de massa der bekomen vet-
kristallen te kneden.
Het resultaat was wonderbaar
en men aarzelde niet het nieuw
voedingsproduct op grote schaal ^e
fabriceren.
De nieuweling in de voedingswe
reld kreeg de naam van marga
rine. Dit woord is afkomstig
van het Grieks woord marga-
ritès wat betekent: parelmoer-
glanzende. Wanneer men nu een
moderne margarinefabriek bezoekt,
zoals deze der Belgische Marga
rine Unie te Merksem, en men
slaat er aandachtig de massa gade
die aan de buitenkant der koel-
trommels kleeft en aldus omge
toverd wordt in margarine, dan is
men er zich goed van bewust
dat deze naam zeer juist gekozen
werd, want in die afkoelende mas
sa zit er iets van de zachtgrijze
glans van parelmoer.
Het middel om dierlijk vet tot
een aangenaam voedsel te verwer
ken maakte ophef en men stelde
zich heel nuchter de vraag of de
bestaande voorraden het zouden
kunnen bolwerken om de vraag
naar deze grondstoffen te bevredi
gen. De stichting van de eerste
margarinefabriek te Poissy in 1870
was immers in 1872 gevolgd door
de oprichting der margarinefabriek
van Anton Jurgens, even later ge
volgd door deze van Simon Van
den Bergh, beide te Oss, in Neder
land. De jonge nijverheid had het
niet altijd gemakkelijk aan vol
doende vetstoffen te geraken.
Wetenschap en nijverheid gaan
echter hand in hand en iedere dag
worden nieuwe ontdekkingen ge
daan. Dat was 60 jaar geleden ook
het geval, en voor de ontluikende
margarinenijverheid was het een
paskogeltje dat de Franse schei
kundige Paul Sabatier, die in 1912
de Nobelprijs voor scheikunde zou
winnen, belangrijke ontdekkingen
deed in verband met de katalyse.
Daardoor werd bet mogelijk ver
schillende natuurlijke vetten, die
normaal slechts onder vloeibare
toestand voorkomen in de natuur,
te harden door deze oliën, met be
hulp van nikkel, waterstof te doen
opnemen. Deze laatste stap werd
gezet door de scheikundige Nor
man die aldus zowel plantaardige
als dierlijke olie en vetstoffen ter
beschikking stelde van de jonge
margarinenijverheid.
Walvisolie werd een gegeerde
grondstof en voor de reusachtige
walvissen was weldra geen plekje
op de poolzeeën meer veilig. Figu
ren als een Kapitein Larsen, uit
Sandeford, in Noorwegen, werden
de grote leveranciers van deze on
ontbeerlijke grondstof. Vond Lar
sen de Noordelijke IJszeeën wel
dra te dun bezaaid met kostbare
ollemijnendan trok hij naar
de Zuidpool en daags vóór Kerst
dag 1904 kwam hij met de eerste
walvisolie aan wal die hij bemach
tigde in de Weddellzee.
Naast deze dierlijke olie kon
men ook plantaardige olie bezigen
voor de maragarinefabricatie. Te
genwoordig is zelfs deze soort olie
op de voorgrond getreden en wordt,
in ons land ten minste, schier uit
sluitend als grondstof gebezigd.
De natuur heeft op dit terrein
met zeer kwistige hand een ruime
keuze van oliehoudende zaden ter
beschikking van de immer zoeken
de mens gesteld.
Het is trouwens ontegenspreke
lijk de taak van de wetenschaps
mens steeds maar nieuwe gehei
men van de natuur te ontsluieren
en dan komt het herhaaldelijk aan
he' licht dat men eeuwenlang de
kostbaarste grondstoffen liet te
loor gaan.
Om dit te illustreren volstaat het
voorbeeld der katoenzaden. Men
hield dit zo kostbaar bestanddeel
der katoenkernen vroeger voor een
zeer gevaarlijk vergift. Da katoen
zaden brachten de planters tot
wanhoop en zij werden in moeras
sen en op woest land gegooid om
er te verrotten. Zij schenen de
magische kracht te bezitten alle
ziektekiemen tot zich te trekken
en maakten aldus ganse landstre
ken ongezond en onbewoonbaar.
In Zuid-Amerika werden zelfs
wetsvoorstellen ingediend om het
aanplanten van katoen te verbie
den, daar de verpesting der lucht
door de katoenzaden een land
plaag werd.
De Fransman Roger Douille had
in Indië een primitieve oliepers le-
re'\ kennen en installeerde er in
1820 een te Marseille. Zijn voor
beeld vond navolging; in 1886 be
stonden er reeds 6 katoenolie-
fabrieken en tegenwoordig zijn er
meer dan 1200.
Toen men het middel vond om
plantaardige olie voor de marga-
rinefabricatie aan te wenden kwam
de katoenolie het eerst aan de
beurt als grondstof.
Een gevreesd vergift was grond
stof voor de voedingsnijverheid ge
worden.
Wat ons land betreft weet ieder
een en leert ieder kind dit vanaf
de lagere school, dat Koning Leo
pold II zijn land een onschatbare
dienst bewees toon deze vooruit
ziende Vorst aan België de rijk-
Er is een tijd geweest dat men de samenleving in twee categorieën kon indelen: zij die
hun brood droog aten en zij die het met boter besmeerden Die tijd ligt nog zo heel lang
niet achter de rug, met moeite een 69-tal jaren.
Vroeger had boter een kostbaar monopolie. Boter alleen, zoals zij gewonnen wordt uit
melkroom, gold als vethoudend broodsmeersel. Wie zich de wielde kon veroorloven steeds
boter op zijn brood te smeren en voor allerlei bereidingen in de keuken te bezigen, was een
welstellend man. Alleen vet en reuzel konden de boter voor sommige keukenbereidingen ver
ve-vangen.
In de tegenwoordige tijdsomstandigheden is er geen schaarste meer aan huishoudelijke
vetproducten. De boter heeft een koppige concurrent gekregen onder vorm van de margarine
die tegenwoordig in ieder gezin burgerrecht verworven heeft.
Men kan zich voorstellen wat een rampzalige toestand men zou beleven moest In de hui
dige tijdsomstandigheden de margarine niet bestaan, als men aanneemt dat het margarinever-
bruik in ons land ruim 70.000 ton per jaar bereikt. Neemt men daarbij in aanmerking dat
de binnenlandse productie van boter 75.000 ton per jaar is en dat er nog 20.000 ton boter uit
het buitenland wordt ingevoerd dan beseft men welk een vooraanstaande rol de margarine
speelt op gebied van voeding.
Zoals wij reeds vroeger schreven in ons blad van 8 November hadden wij de gelegen
heid op Dinsdag 4 November een bezoek te brengen aan de prachtige installaties der Belgi
sche Margarine Unie te Merksem bij Antwerpen.
Gans de pers van ons land was er uitgenodigd om er de nieuwe Installaties te bezich
tigen, die sedert enkele weken in gebruik zijn voor de vervaardiging van margarine. Wij
hebben er de fijne Solo-margarine zien fabriceren en konden er gans het procédé volgen
vanaf het raffineren der ruwe olie tot het mechanisch verpakken der margarine die 24 uren
later ter bestemming zou zijn bij de winkelier en bij de huishoudsters.
Al de aanwezige journalisten hebben er perplex gestaan over de netheid der fabriek,
die nochtans op volle toeren draaide. Met ontzag werd opgekeken naar Ie duizend en één
voorzorgen die genomen worden om al de waarborgen te hebben voor een kiemvrij en hygië
nisch product. Nergens een stofje te bespeuren, niemand raakte het kostbaar voedingsproduct
met de handen aan, alleen de machine, grondig gereinigd en onderhouden, bewerkt er de
ingrediënten en het uiteindelijk bekomen voedingsproduct. De mens heeft hier nog alleen tot
taak de machine te regelen en toe te zien of het werk goed gedaan wordt, en toch zijn daar
1750 personen te werk gesteld die er voor zorgen dat de hun toevertrouwde installatie per
dag 200.000 kgr. smakelijke Solo-margarine produceert.
Uit alles wat wij hoorden en zagen, ter gelegenheid van ons bezoek aan de nieuwe In
stallaties der Belgische Margarine Unie te Merksem, stelden wij deze Wgpk-End Reportage
samen die wij laten voorafgaan door enkele geschiedkundige gegevens over het ontstaan zelf
der margarinenijverheid.
de zuivere olie zal het naar de
punt van de ketel zakken, langs-
waar het afgetapt wordt. Dit af
tappen vergt veel vakkennis en de
werkman die deze ketels bedient
moet over zeer veel ondervinding
beschikken.
De ruwe zeep, dat langs onder
uit de ketel verwijderd wordt, is
wel een afvalproduct voor de mar
garinefabriek maar gaat toch niet
verloren en bewijst in de zeepzie-
derijen nog de beste diensten. Het
wordt echter terug van zijn loog
ontdaan, zodat het opnieuw vet
zuur wordt.
De olie die in de ketel over
blijft kan natuurlilk nog altijd een
kleine hoeveelheid zeep bevatten,
want zo nauwkeurig kan men de
afscheiding niet doen tijdens de
eerste bewerking. Om deze laatste
resten zeep eruit te doen verdwij
nen wordt de olie gewassen met
water waarin de zeep zich gemak
kelijk oplost.
De olie, die na ontzuring uit de
ketels gepompt wordt heeft nog
een te donkere kleur. Om deze te
doen verdwijnen wordt speciale
bleekaarde, die de eigenschappen
heeft alle kleurstoffen op te slor
pen. Na de vermenging wordt de
vloeibare massa door filters ge
pompt waarin de bleekaarde ach
terblijft en waaruit zeer klare olie
te voorschijn komt.
Er blijft alleen over de olie nog
reukloos te maken. Voor deze be
werking wordt de olie opnieuw in
grote ketels onder hoge tempera
tuur gebracht. Uit deze ketels is
alle lucht verwijderd bij middel
van vacuum-pompen. Vervolgens
wordt hete stoom door de olie ge
jaagd.
dommen van onze Kongo schonk.
Wij gaan hier stilzwijgend voorbij
aan de kostbare delfstoffen en de
voortreffelijke houtsoorten der Ko
lonie, maar moeten even blijven
stilstaan bij zijn rijkdom aan
plantaardige olie.
Vernoemen wij hier alleen maai
de kostbare vruchtenpitten der
palmbomen die de gewaardeerde
palmolie leveren. Daar is de Co-
prah, het vruchtenvlees der cocos-
noot waaruit zeer goede olie ge
perst wordt. De huisvrouwen ken
nen allemaal de aardnotenolie, be
ter bekend onder de benaming van
arachideolie. Deze wordt gewon
nen uit aardnoten, eveneens af
komstig uit onze kolonie. Onder
de zaden die insgelijks in aanmer
king komen voor oliewinning ten
behoeve der voedingsnijverheid
vermelden wij het sesamzaad, de
soyabonen en vooral het zo on
dankbaar bejegend koolzaad. Van
dit landbouwproduct, dat in ons
gematigd klimaat zo uitstekend
gedijt, is er al zoveel kwaad ver
teld. Tijdens de jongste bezettings
jaren hebben wij een vinnige strijd
van vóór en tegen dit product ge
kend en toch is het aan het kool
zaad te danken dat de bevolking
van ons land in deze jaren van
ontbering regelmatig over een
rantsoen margarine kon beschik
ken.
het leven riepen in de Antwerpse
omgeving.
In 1902, ten gevolge nieuwe uit
breiding van de firma Anton Jur-
gens-Prinzen C" te Merksem
gevestigd sedert 1896, werd deze
ter plaatse vervangen door de
Naamloze Vennootschap UNION,
waarvan de leiding overging in
handen van de Hr Henri Jurgens
senior. Onder de stuwkracht van
deze man van de daad, bekwaam
handelsman en groot industrieel,
werd, ondanks tegenwerking en
bedreiging vanwege de toenmalige
botermengers, het merk AXA in
de handel gebracht, verpakt in
kleine pakjes van 14 en 'A kgr.
Deze margarine vond bij de ver
bruikers een zeer gunstig onthaal
en, in concurrentie met de merken
ERA (Van den Bergh), BRUNITA
(Verschure), ALFA (Albers), enz.,
droeg het verschijnen van wettig
gedeponneerde merken in ruime
mate bij om grotendeels de voor
oordelen te overwinnen die bij een
aanzienlijk deel der huisvrouwen
tegen de margarine bestonden.
Intussen kwamen nog andere
margarinefabrieken in het land tot
stand, namelijk de N. V. Cappel-
le van Eupen te Menen, de Usi-
nes Raymakers te Lier en La Fa-
brique Nationale de Margarine «Le
Drapeau te Merksem.
De
mclklcamcr waar dn grootste aandicht besteed wordt aan de
bereiding der melk.
Dn twee kneedmachines In werking. Het gelijken wel kanonnen
r aarv.it de, margarine geschoten wordt. Bij du machine op het voor
plan zii t mi n duidelijk de vierkanten ruimte waarin r.irh het mes
bevindt dat de marsjarineklompen in twee scheidt.
Alvorens onze lezers rond te lel
den in een op en top moderne mar
garinefabriek willen wij eerst nog
eventjes de ontwikkelingsgang van
deze nijverheid ontleden en meer
bepaald wijzen op de uitbouw hier
van in eigen land. Wij ontlenen
deze gegevens aan de merkwaar
dig: toespraak door dhr A. Claeys,
gehouden tijdens de voorstelling
aan de pers van de nieuwe instal
laties te Merksem.
Zoals wij er reeds op wezen wa
ren onze Noorderburen, waarvan
de ondernemingsgeest zeker vol
doende bekend is, er het eerst bij
oi een bloeiende margarinenijver-
heid en -handel tot stand te bren
gen. De firma Anton Jurgens, te
Oss, in Holland, produceerde voor
binnen- en buitenland. Dit ver
wekte een ware revolutie op ge
bied van de voedingsnijverheid en
men kan zeggen dat het bijna een
logisch gevolg was van deze toe
stand dat ons land in 1895 inkom-
rechten voorzag op de invoer van
margarine. Om zijn kliënteel in
ons land gemakkelijker te berei-
kc stichtte Anion Jurgens in Bel
gië zelf een filiaal van zijn fabriek
onder dn benaming - Anion Jur
gens Prinzen C"De nieu
we onderneming vesiigde z'ch te
Merksem en werd aldus do wieg
dei huidige Belgische Margarine
Unie. De ligging was uitstekend,
vermits de Antwerpse haven, cen
trum van aanvoer uit de overzeese
gebieden, in de onmiddellijke na
bijheid lag.
Dhr Rudolf Jurgens, oom van do
huidige voorzitter van de U.M.B.-
beheerraad, dhr Henri-Theodore
Jurgens, vervaardigde op 1 Maart
1896 do eerste karn margarine in
de fabrieken te Merksem.
Het voorbeeld werkte aansteke
lijk en werd door andere Neder
landse firma's spoedig nagevolgd.
Zo werd door de firma Van den
Bergh een belangrijke filiaal op
gericht te Brussel, terwijl Ver
schure en Albers kleine doch leef
bare en strijdlustige fabriekjes in
Uit hetgeen voorafgaat blijkt
-hrdelijk dat de margarinenijver
heid en -handel reeds in die perio
de een ontwikkeling kenden die
men bij de oorsprong niet had dur
ven vermoeden.
Ten einde zoveel mogelijk de tot
dusver verspreide krachten te bun
delen besloten de voornaamste on
dernemingen der margarinenijver
heid in 1929 hun krachten te bun
delen en samen hun belangen te
verdedigen in de schoot, ener nieu
we mantschappij: de N. V. Belgi
sche Margarine Unie, en dit onder
het schild van de internationale
groep UNILEVER.
Ons land neemt in het grote
Unilever-complex een zeer eervolle
plaats in met een zakencijfer van
circa 2 milliard per Jaar en met.
een personeel van meer dan 3.300
bedienden en arbeiders.
Voor het rendement der Belgi-
sc-.ï Margarine Unie is de ver-
antwoordeliike persoon tegenover
UNILEVER N. V. de Heer I-Icnri-
Thcodorc Jurgens, voorzit lor van
het Belgische National Manage
ment Committee, voorzitter van de
Raad van Beheer der Belgische
Margarine Unie en zaakaelasligde
van Unilever wat betreft marga
rine en zeep in Belgisch Kongo.
Wij moeten hier ook een zeer
verdienstelijk man vermelden, de
ere-admlnlstrateur de Heer Willem
van Eupen, die sinds 1930 en tot
op heden in aanzienlijke mate
heeft bijgedragen tot de stijgen
de bloei der Belgische Margarine
Unie.
Het is overbodig lange beschou
wingen te wijden aan de groei en
de bloei van een bepaalde nijver
heid indien men de zeer nuchtere
taal der cijfers kan laten horen.
rmargarineverkoop in België
bedroeg in 1895 ongeveer 2.000 ton.
Vijf jaar later, in 1900, was dit
verkoopcijfer gestegen tot 10.000
ton per jaar om in 1930 het. jaar
gemiddelde van 48.000 ton te be
reiken.
In 1940, juist vóór het uitbreken
van de tweede wereldoorlog, be
stonden in ons land 20 margarine-
fabrieken die een normale produc
tie van 60.000 ton per jaar verze
kerden. Ter opheldering van deze
cijfers moeten wij aanstippen dat
in April 1937 een margarine-contin-
gentering werd ingevoerd ingevol
ge een beschermingswet die tot
doel had de Belgische landbouw te
beschermen.
Gelukkig werd in 1946 deze con-
tingenteringsmaatregel geschorst,
zodat de Belgische Margarine Unie
in de mogelijkheid gesteld werd
70 der totale Belgische produc
tie te bereiken.
Terwijl de fabriek in volle wer
king was, kregen wij gelegenheid
een bezoek te brengen aan déze
nieuwe installaties der Belgische
Margarine Unie te Merksem, waar
wij het productieproces konden
volgen van de Solo-margarine. Met
hun Zondagse kleren aan deden
de bezoekers er werkelijk een Zon
dagse wandeling te midden van
honderden ton olie en margarine.
Er waren geen uitzonderingsmaat
regelen getroffen voor de bezoe
kers en nochtans was het iedereen
mogelijk alle bijzonderheden der
fabricatie van dichtbij te volgen.
Wij konden aldus vaststellen hoe
er in deze fabriek naar gestreefd
wordt om zowel de grondstoffen
als het afgewerkt product buiten
de aanraking door mensenhanden
te houden.
Een tweede vaststelling was deze
dat ieder lid van het personeel
zich volkomen thuis voelt in de
fabriek en dat er naar gestreefd
wordt een speciale atmosfeer te
scheppen, waardoor iedereen die
daar werkzaam is beseft dat hij
daar in zijn zaak werkt. De
gezellig en prachtig ingerichte eet
zaal getuigt dat, de bewaarplaats
voor de klederen, en dan vooral
die kleine houten brievenbus die
wij aantroffen bij de ingang der
hoofd werkplaats.
Wij schreven destijds zelf in ons
blad hoe de Amerikaanse nijver
heden open oog en oor hebben
voor de suggesties van het perso
neel tot verbetering der fabricatie.
Toen hadden wij, spijtig genoeg,
deze moderne fabriek te Merksem
nog niet bezocht, want wij zouden
dan zo ver niet hebben moeten
zoeken om dergelijke nieuwigheid
te ontdekken. De «suggestie-box»
bestaat inderdaad bij de Belgische
Margarine Unie. Ieder lid van het
personeel, dat een voorstel wil
doen betreffende de verbetering
der fabricatie, om het even op
welk gebied, hoeft zijn voorstel al
leen maar op papier te zetten, dit
in een klaarliggende omslag te
sluiten en de omslag in de voor-
stellen-bus te laten glijden.
Als grondstof voor de bereiding
van Solo-margarine worden ver
schillende soorten olie van plant
aardige oorsprong gebruikt. Als
granen en zaden die voor derge
lijke oliewinning in aanmerking
komen stippen wij aan: koolzaad,
arachidenoten (aardnoten), coprah
(het gedroogd vruchtenvlees van
de cocosnoot), palmpitten, sesam
zaad en soyabonen.
Het persen van deze olie ge
schiedt in een eigen oliefabriek te
Baasrode.
Ruwe olie bevat evenwel te veel
onreinheden en bijproducten om
dadelijk voor margarinebereiding
gebezigd te worden. Zij dient dus
gezuiverd te worden en deze be
werking gebeurt ofwel in de raf
finaderijen te. Baasrode ofwel in
deze van Merksem,
Het raffineren geschiedt in vier
bewerkingen: het ontzuren, ble
ken, filtreren en reukloos m"krn.
De ontzuring komt het eerst aan
de beurt. Plantaardige olie bevat
een grote hoeveelheid van vetzu
ren die ongeschikt zijn voor de
voeding. Do verwijdering hiervan
geschiedt langs chemische weg.
In grote puntketels wordt de
ruwe olie eerst op de gepaste tem
peratuur gebracht, zodat men er
zeker van is dat zij voldoende
vloeibaar is om de bewerking te
ondergaan. Aan deze oliemassa
wordt een zekere hoeveelheid loog
toegevoegd. Dit laatste product
laat de zuivere olie onaangetast
doch verbindt zich met de aanwe
zige vetzuren en vormt een loog-
zuur dat niets anders is dan zeep.
Daar dit product zwaarder is dan
Tijdens de lunch, die aan de Pers
werd aangeboden, werd het werk
der Belgische Margarine Unie na
der toegelicht door dhr Claeys. be
heerder - bestuurder, die wij hier
links op de foto bemerken.
Dit Is de laatste opschik van de
olie die volkomen reukloos ge
maakt wordt en waarvan nog al
leen de zuivere vetstof overblijft.
In de raffinaderij te Merksem
worden deze bewerkingen afzon-
lijk herhaald voor ieder soort olie
die men bij de margarinebereiding
nodig heeft.
Het gebouw der raffinaderij ligt
afzonderlijk en speciale leidingen
verbinden het met de eigenlijke
margarinefabriek, waar de olie
aankomt in de zogenaamde warm-
kamer.
Deze vertoont een zeer eentonig
beeld van hoge naast elkaar ge
plaatste ketels, één voor ieder
soort olie. 't Is er warm en alle
voorzorgen werden getroffen om
de temperatuurschommelingen van
buiten uit te keer te gaan. Daar
om hebben de vensterramen er
speciaal isolerend glas.
Onder de warmkamer ligt de
mengkamer waar de verschillende
soorten olie naar believen kunnen
samengebracht worden. Het over
halen van een hefboom laat een
bepaalde soort olie in de vergaar
bal: vloeien. De man die op deze
zeer verantwoordelijke post, staat
controleert op een wijzerplaat de
hoeveelheid olie die binnenkomt,
en stelt aldus een mengsel samen
volgens een vooraf bepaald werk
schema. Het is secuur werk en
laat geen ogenblik verstrooidheid
toe. Hier wordt aan de olie ook de
nodige hoeveelheid lecithine en
zetmeel toegevoegd.
Het oliemengsel is op deze wijze
gereed voor de margarlnefabrica-
tie, maar tegelijkertijd werd ook
een andere grondstof gereedge
maakt, namelijk de melk, die, zo
als wij hoger zagen, onontbeerlijk
is voor de bereiding van marga
rine.
De fabricatie van SOLO vergt
ie "er dag grote hoeveelheden melk,
die vers aangevoerd wordt en
eerst nog zorgvuldig bacterie-vrij
gemaakt wordt. De allermodernste
apparaten op dit gebied staan in
voor een zorgvuldige pasteurisatie.
Daarna wordt de melk ln room-
rijpers verzuurd.
Vooral in de melkkamer valt het
op hoe alle denkbare voorzorgs
maatregelen getroffen worden om
alle schadelijke kiemen te weren.
Ieder leiding waar melk door moet
is demonteerbaar. De buisleidin
gen zijn zelfs niet vast. In de mu
ren bevestigd. Op deze wijze kan
men regelmatig en zonder veel
tijdverlies de installaties grondig
reinigen.
Olie en melk, de (wee bestand
delen der margarine, zijn gereed
voor de fabricatie der margarine.
Beide worden in dn premixers
gebracht. Dit zijn dubbelwandige
bakken die toelaten de tempera
tuur constant tc houden en voor
zien van een horizontaal roerwerk.
Men kan het grote boterkarns noe
men waarin melk en olie volledig
gehomogeniseerd worden. In deze
premixers worden ook de onont
beerlijke Vitaminen A en D toege
voegd a rato van 8 millioen inter
nationale eenheden Vitamine A en
1,5 millioen I. E. Vitamine D. Op
deze wijze wordt de Solo een voed
sel dat alle vereiste eigenschappen
bezit.
Het zeer vloeibaar mengsel dat
uit de premixers komt is reeds
De Icoeltrommels die we.l de eig onaardigste machines en ook I'
bijzonderste van gans dc installatie zijn. Men ziet heel duUehl"
hoe de gestolde margarine, dn trommels verlaat en opgevange
wordt in trcchtcrvormipe bakken om vandaar naar do Knoet*
chino pcbracht to worden.
margarine en moet enkel nog stol
len tot een vaste massa.
Daartoe dienen de koeltrommels
die bestaan uit draaiende trom
mels waarvan de buitenwand, bij
middel van een langs binnen aan
gebracht vervriezingsstelsel, regel
matig afgekoeld wordt.
Langs een voedingsbakje wordt
het margarinemengsel tegen deze
koude buitenwand, waarvan de
temperatuur ongeveer 20» C. be
draagt, gespoten. Het mengsel stolt
ogenblikkelijk en vormt er een
dunnen laag die na een omwen
teling van de trommel door een
mes afgeschrapt wordt.
In schilfers valt de margarine
van de trommel en komt terecht
ln de trechter van de kneedma
chine.
De margarine Is nog hard en
onhandelbaar, maar de kneedma
chine weet er wel raad mede. Tus
sen twee voedingsrollen komt de
margarine in de kneedmachine
waar messen, die in verschillende
standen geplaatst zijn, de massa
doorkneden en bewerken, zodat zij
als homogene en goed smeerbare
massa de machine verlaat.
De uitgang van de kneedma
chine heeft veel gelijkenis met de
loop van een kanon. Onder deze
uitgang staat een transportwagen-
tje opgesteld om de margarine op
te vangen, en om de neervalende
massa gelijkmatig over gans het
wagentje te verdelen, staat er op
de weg van de neervalende mar
garine een mes opgesteld, dat alles
in twee snijdt.
De eigenlijke fabricatie van mar
garine is hiermede gedaan. Blijft
nog over alles retjes te verpakken.
In gans het fabrlcatleproces
werd de margarine niet met de
handen aangeraakt. Ook bij de
verdere behandeling gebeurt dit
niet.
De aluminium - transportwagens,
waarin het kostbaar voedingspro
duct werd neergestort, worden
naar een rangeerplaats gebracht
en wachten er op hun beurt om
verpakt te worden. Het is precies
een groot rangeerstation.
Wanneer een lading aan de beurt
komt voor do verdere behandeling
wordt de wagen door een kraan
opgehesen en leeggestort ln de
vultroggen die zich boven de ver
schillende inpakmachines bevin
den. Een wormschroef stuwt de
margarine door een vierkanten
mal rijs, terwijl een mes automa
tisch een gepaste hoeveelheid af
kapt. Een automatisch verstelbare
wip bevoorraadt vanaf dit ogen
blik afwisselend twee inpakma-
ch'nes.
De margarine, in cubevorm ge
perst, wordt automatisch in een
perkamentpapier verpp.kt, waarop
de datum en prijs worden ge
drukt.
Gelijk soldaatjes, netjes in het
gelid opgesteld, schuiven de pak-
ies uit de machine en komen langs
da transportband aanschuiven bij
een tweede inpakmachine, waar ze
met vijf tegelijk ln een doos ge
schoven worden.
De werkster aan deze machine
hoeft alleen de toegeplooide kar
tonnen dozen open te plooien en
op de vorm van de machine te
schuiven, want zeif3 het toeplak-
ken der dozen geschiedt helemaal
automatisch. Een laatste trans
portband brengt de gesloten dozen
naar de laadkaai waar zij langs
een schuif in de gereedstaande
vrachtwagens glijden.
Er is dus geen spraak van op
stapeling van een voorraad ver
pakte margarine en da slogan dat
de margarine vers van de fabriek
naar de kltënt vertrekt is zuivere
werkelijkheid.
De Belgische Margarine Unie
neemt geen enkel risico omtrent
haar fabricatie.
Daar is allereerst, de onontbeer
lijke controle op de grondstoffen.
Dit gebeurt in een speciaal labo
ratorium, waar scheikundigen van
ieder product, dat de fabriek bin
nen komt, een staal nemtt
en aan een nauwgezet onder-
zoek onderwerpen. Niet allee
de eigenlijke grondstoffen, zoah
olie en melk, worden er ontleed,
maar ook het water, dat nochta
uit eigen putten wordt opgetrok
ken, wordt er Iedere dag ontleed
Een schadelijke mlcroob, die rt-
kwaad kan stichten, sluipt lmiwü
zo gemakkelijk binnen. Men iter
werkelijk versteld over al de»
voorzorgsmaatregelen.
Evenveel aandacht wordt besteel
san het nazicht van het afgewerk
te product. Van leder fabricate
wordt een staal genomen dat te-
waard wordt ln een speciaal dia:
toe ingerichte kamer. In ra
bakje is er ongeveer 5 kgr. mar-
garine, waarvan de laborantenee
deeltje kunnen afnemen voor on
derzoek. De overige margarine var.
dit bakje worden weken langt»
waard om bij eventuele klachten
dadelijk nazicht te kunnen uitoefe
nen. Er wordt zelfs voor gezorgd
dat deze proeven in de zeer gt-
wone wlnkeltemperatuur bewaard
blijven.
Het nazicht dat uitgeoeftnij
wordt op ieder fabricatie geschied:
binnen de 24 uur. Dit legt li'
waarom de gefabriceerde margi
rine 24 uur in de fabriek blljii
alvorens ter bestemming gebrach;
te worden.
Maar eens dat de lekkere pak
J Solb waardig bevonden zijn oc
de wijde wereld ln te trekken, gsa
het vlug van de hand. Ieder de
moet 200 ton Solo over het lan:
uitgevoerd worden. Daarvoor zo:
gen een 20-tal zware tractoren me
een draagvermogen van 10 lot
's Avonds staat de vracht gereed
en bij nacht razen de wagens ovc
de baan naar de grote U.M.B.-de-
pots van Antwerpen, Gent, Brugge
Roeselare, Bergen, Charleroi, Na
men, Aarlen, Luik, Hasselt e:
Brussel.
's Anderendaags 's morgen
krijgt de winkelier zijn vers
waar thuis. Keurig verpakte Solt
vers uit de fabriek. Sneller ki:
het niet.
Alvorens deze enkele beschou
wingen over de fabricatie vu
margarine te besluiten, nog eer
woordje over de wereldproduct»
van Unilever.
In 1952 zal dit concern erin alt-
gen over de ganse wereld ong;
veer 1 milliard 200 millioen kik
margarine en voedingswaren t:
verkopen.
Wanneer dit cijfer U niets zeg
lezer, kijk dan eens naar volgen'
beeld.
De margarine wordt doorgaat
geleVerd in cartons van 5 kgr. i'
de magazijnen der Belgische Ml>
garine Unie worden deze carton:
opgestapeld in 24 lagen van ong'
veer 1,80 m. hoogte.
Om ln die voorwaarden 1 mt
liard 200 millioen kilo margarir-
te stockeren zou een magazijn"
hangaar nodig zijn van 20 met"
breedte bij 50 kilometer lengt'
Wat ongeveer overeenkomt m'
een soort overdekte autostrade
Antwerpen tot Brussel,
Dergelijke gegevens doen on1
een ogenblik duizelen, want bet I'
indrukwekkend.
Wat de bezoeker aan de tosti1'
laties der Belgische Margarit"
Unie echter het meest treft, Is h':
feit dat massaproductie en sik
vering van een tot het uiten"
verzorgd product zo goed earn'1
gaan.
Er moet ons ten slotte nog ei'
woord van dank uit de pen es'
de Directie der Belgische Marg»
rine Unie die ons.zo welwillend
hartelijk ontvangen heeft. Ek'
woord van dank ook aan de knap
pe Ingenieurs, die voor een dl!
hun studieburelen verlieten om 1'
pers rond te leiden ln het bedrlj'
Zeer terecht mocht de Belgisch'
Margarine Unie haar bedrijf el'
de pers tonen, want voor derg'
lijke Installaties kunnen wij slech"
één passende benaming vindel
een modelbedrijf.
GEM0.
De verpakkingszaal met rechts de automatische verpakMngsmtcU
nes. Links ziet men de lopende band langswaar de ln icartonnn
dozen verpakte margarine wordt weggebracht.
