Op reportage in 't land van Overmaas
Onze
Week-end
Reportage
De noodklok luidt!
=2!
HET WEKELIJKS NIEUWS Zaterdag
1953.
Blz. 18.
DECEMBER 1950
Dertien maanden geleden luidden
in de Po-vlakte van Noord-Italië
alle kerkklokken. De mensen
vluchtten voor de aanstormende
vloedgolf, die de vlakten in enige
uren bedekte. Heel Italië en heel
le wereld zond hulpkolonnes. Dui-
senden motorboten ronkten over
het zwarte meer, mensen reddend,
die haastig moesten weggesleurd
worden uit hun boerderijen, die
ze ondanks alles niet in de steek
wilden laten. Honderden vracht
wagens brachten zand en stenen
aan voor de reparaties aan de an
dere dijken. De Paus riep Italië op
tot solidariteit en de kleine presi
dent van de republiek, de grijze,
bescheiden Einaudi was dag en
nacht bij de centra, waar de vluch
telingen bij duizenden tegelijk bin
nenkwamen.
Slotsom: een onschatbare schade.
Honderden huizen werden totaal
verwoest, duizenden beschadigd.
Landbouwmachines die verroestten,
de oogst die verloren ging, de ver
slechting van de grond, de ver
dronken koeien en varkens... Weg
geslagen wegen, 140 dijkbreuken,
verbroken verbindingen van tele
graaf en telefoon, kilometerlange
verwoeste spoorwegen, tientallen
weggeslagen bruggen.
De noodklok luidde in dat vreemd
land, en hulp kwam van uit heel
de wereld.
STORMVLOED IN HET
NOORD - OOSTEN VAN
DE PROVINCIE LUIK
Meer dan honderd jaar is een
Vlaams gewest in nood, meer dan
honderd jaar stroomt een taaldo-
dende stormvloed de Noord-Oost
hoek van de provincie Luik met
kracht binnen, meer dan honderd
jaar wil Wallonië 26.000 Ha. Vlaam
se grond overspoelen.,, en de kerk
klokken luiden geen alarm.
De mensen vluchtten er niet
voor de alles verwoestende vloed
golf: eigen taal en eigen zeden
werden weggestoten dc-or Waalse
kasteelheren en politiekers, eigen
kuituur en eigen rijkdom verdron
ken in het vuile water van frans
kiljonisme en taalverbastering. De
bewoners klampen zich vast aan de
geboortegrond die hun dierbaar is
en verbergen in hun stil tehuis hun
schone moedertaal, de Modder-
sprook
Geen hulpkolonnes en reddings
brigades kwamen opdagen om dat
volk uit het, gevaar te redden...
Als achter een IJzeren Gordijn
wordt de nood van die Vlaamse
mensen verstopt en de zeldzame
redders, die soms toch eens komen
opdagen, worden door de macht
hebbers uit de streek gezet net als
in het Rode China.
De oproep van de rasechte
Vlaamse bisschop van Luik, Mgr
Rutten, z.g.de Vlaamse volksziel
tegen verbastering van karakter,
taal en kuituur te vrijwaren, om
dat het Vlaamse volk van nature
recht heeft op eigen leven en ook
omdat het behoud van zijn volks
aard de stevigste dam is tegen on
geloof en zedenbederf werd door
de leidende stand, zelfs door vele
priesters in de wind geslagen.
Slotsom
'n Babelse taalverwarring.
'n Jammerlijke kuituurloosheid.
Taalontrouw en godsdienst-
ontrouw vorderen hand in
hand.
In tien Vlaamse dorpen werd
(bij de z.g. bevrijding) in 1944 het
Frans kategorlek opgelegd in be
sturen en scholen alle parochie
geestelijken verfransten met één
slag volledig de kerk, de sermoe
nen, de katechismus, het gehele
godsdienstige leven. Vele zielen
gingen verroesten, andere verrot
ten. Van 22.500 Vlaamse mensen
wil men zo maar in één slag Wa
len maken.
In de overige dorpen van dat
Vlaams gewest durfde men niet
totaal verfransen... wel durfde men
er honderden keren straffeloos de
taalwetten overtreden. En perso
nen, die trouw de taalwetgeving
toepasten en de moedertaal ver
dedigden werden in het gevang
gezet.
Door de talentelling van 1947 wil
den de verfransers Regering, Par
lement en heel het Land bedriegen
en zij vervalsten In alle Vlaamse
dorpen van de provincie Luik de
formulieren. «Wij zorgen er voor»
zegden in 1947 P.S.C.-leiders van
Verviers, «dat er in ons arrondis
sement geen Vlamingen zijn.
En toch zijn er Vlamingen, Ja
haast 30.000. Al zijn er maar en
kele tientallen, die durven protes
teren tegen de franskiljonse over
heersing, tegen al die valsheid en
dat boerenbedrog, ze zijn er. Met
kracht luiden ze nu de noodklok...
en hulp moet er komen van heel
Vlaanderen.
1. - De plaats van de ramp.
Bekijkt eens goed de kaart. Het
gewest, waar een verschrikkelijke
taairamp plaats heeft, is gelegen in
het Noord-Oosten van onze pro
vincie Luik, gekneld tussen Neder
land, Duitsland en Wallonië, en we
noemen het «OVERMAAS».
'N WOORD GESCHIEDENIS
«De Landen van Overmaze», dit
is de benaming in de Middeleeuwen
door het Hertogdom Brabant ge
geven aan zijn bezittingen over de
.Maas. Deze landen (gewesten) wa
ren het huidige Nederlands Lim
burg, het huidige Overmaas (zie
kaart), de streek van Eupen, de
strook tussen Visé en de Baraque
Michel op de kaart als oud-Neder
lands taalgebied aangegeven, en
's Hertogenrade, thans in Duits
land bij de Nederlandse grens ge
legen.
Deze gebieden noemde men in
de Middeleeuwen: het graafschap,
later het hertogdom Limburg, het
graafschap Dalhem, de heerlijk
heden Valkenburg en 's Hertogen-
rade.
De spil van die bezittingen was
het hertogdom Limburg. Het (hui
dige Stadje Limburg, de rots bij
Dolhain op de weg Verviers-Eupen,
was er de hoofdplaats van.
De landen van Overmaas bleven
Brabant getrouw tot de Franse
Revolutie. De boeren van Overmaas
bevochten de Sansculotten, doch
werden verraden en tegen de kerk'
muur te Aubel voor de kop ge-
schoten.
In 1815 bekwam Pruisen destreek
van Eupen en 's Hertogenrade, ter
wijl Kelmis (La Calamine) neu
traal gebied werd.
In 1839 wordt het Noorden van
de landen van Overmaze Neder
lands Limburg, en het Zuiden (het
huidige Overmaas waarover we
spreken) komt bij onze Waalse
provincie Luik.
vectóen
In 1919 komt Kelmis en de streek
van Eupen terug aan België, om
In 1940 weer in Duitse handen te
vallen, samen met 9 andere Over
maasdorpen. Bij de bevrijding van
1944 wordt heel Overmaas (van
vóór '40) weer aan de provincie
Luik gevoegd.
Eenieder zal dadelijk begrijpen:
ten 1" dat het verdelen van Over
maas in de voorbije eeuw veel
kwaad deed. (Divide et impera:
verdeel en ge zult overwinnen)
ten 2° dat de herhaalde overgang
van gezag (men verandert niet van
vaderland, zoals men van hemd
verandert), een diepe invloed op
de taaltoestanden heeft uitge
oefend. I
De streek van Eupen behoorde!
tot 1815 tot ons Overmaas, allel
dokumenten tot dat jaar zijn erj,
in 't Vlaams. Gedurende meer dan
een eeuw (van 1815 tot 1919) wer
den Eupen, Kettenis, Walhorn,
Lontzen, Astenet, Hergenraat en
Nieuw Moresnet door Duitsland
verpruist. De Duitse kuituurtaai
werd er opgelegd en hield er tot
heden stand, al blijft het dialekt de
oude Limburgse taal van Over
maas.
De Overmaasdorpen, die bij
België bleven, werden verfranst.
Waarom?
DE HUIDIGE
OVERMAASDORPEN
De streek van Overmaas is
eeuwenoud Nederlandstalig gebied.
Bewijzen hiervan vinden we in
veel dokumenten, monumentschrif
ten, enz..., die de Middeleeuwen
ons lieten.
Het huidige Overmaas (zoals het
op de kaart is aangegeven) ver
delen we hier in drie stroken: de
Voerstreek, de Plat-dietse streek
en het tweetalige Aubel.
De Voerstreek (West-Noordhoek
van Overmaas) omvat de zes dor
pen gelegen rond de twee ivier-
tjes Voer en Gulpe: Moelingen,
's Gravenvoeren, St-Martensvoeren,
St-Pietersvoeren, Teuven en Re
mersdaal. Officieel is thans de taal
van school en administratie er Ne
derlands, maar praktisch is er reeds
heel wat in 't Frans. De volkstaal
is er plat-Limburgs.
Tot de Plat-dietse streek (zo ge
heten daar het dialekt er sterk
naar het plat-Duits neigt, zoals bv.
te Vaals in Nederlands-Limburg,
behoren: Montsen, Homburg, Sip-
penaken, Gemmenich, Moresnet,
Hendrikkapelle, Welkenraat, Ba-
len-Wezer. Membach en Kelmis.
87 van de bevolking in deze dor
pen spreken er het oud-Limburgs
dialekt. De kuituurtaai was er ach
tereenvolgens in de voorbije jaren
Duits en Frans (sinds de laatste
oorlog)
Het tweetalige Aubel vermelden
we apart, het is gelegen (zie kaart)
ongeveer midden op de lijn Visé-
Eupen. 'n Deel van deze gemeente
is Franstalig (St-Jean-Sart), het
Centrum van de gemeente kunnen
we bij de Voerstreek rekenen en
het gehucht De Kluis bij de Plat-
dietse streek. Aubel is een typisch
voorbeeld van de Babelse taalver
warring die in Overmaas heerst.
Tot vóór twee jaar vochten er twee
kozijns tegen elkaar, de ene uitge
ver van Le Journal d'Aubel (ver
fransing), de andere uitgever van
«Die Fliêgende Taube» (verduit
sing). Het volk spreekt plat-Lim-
taurgs.
2. - De ramp zelf:
totale verfransing.
IN HEEL VLAANDEREN
In Overmaas, zoals gedurende
voorbije Jaren in heel Vlaanderen,
schamen vele mensen zich Vlaming
te heten. Waarom? Eeuwen lang
heeft Frankrijk zijn invloed op
heel het Vlaamse volk uitgeoefend.
Die invloed heeft ontaardend op
ons volkswezen ingewerkt, ook in
Overmaas.
Dr Paul Drieskens schreef in zijn
boek «Levet scone!»: «De ver
fransing heeft onze volksgemeen
schap doen splijten in twee on
verzoenlijke groepen: de kaste van
de hooghartige volksvreemden en
de massa van de Vlaamse paria's.
Eenmaal aan zichzelf overgelaten,
moest die volksmassa fataal af
glijden naar verwildering, naar
ruwheid en platheid. Hieruit is dan
■ontstaan die ergerlijke toestand van
onbeschaafdheid, die zogezegde his
torische achterlijkheid van het
Vlaamse volk. Hieruit is ook ge
boren bij de Vlamingen dat be
ruchte minderwaardigheids-com
plex dat hiets anders is dan het
besef van de inferioriteit van het
Vlaming-zijn tegenover het voor
name en alom geldende -bezit van
Franse waarden... Hoe kon het an
ders (gaat Dr Paul Drieskens ver
der) of de Vlaming, onverstaan en
onbegrepen, verstoken van eigen
kuituur en voornaamheid, zonder
fierheid en zelfbewustzijn, bespot
en benadeeld om zijn Vlaming-zijn,
moest ten slotte wel gaan aanvoe
len dat hij behoorde tot een min
derwaardig ras en menen dat hij
tegen Fransen en Walen niet was
opgewassen. Wie dan aan dit fa
tum zocht te ontsnappen, vond er
niet veel beters op dan zijn eigen
fatale Vlaamse aard maar prijs te
geven voor de lonende Franse waar
den en zodoende het aantal Vla
mingen zonder schaduw te doen
aangroeien: de verfransing heeft
op grote schaal gedreven naar ver
bastering.
In Vlaanderen is er stilaan, In de
loop van de vorige eeuw, een re
actie ontstaan tegen die verbaste
ring, dat teloorgaan van eigen taal,
zeden en kuituur. Dank zij de
Vlaamse Beweging is er in het
Vlaamse land reeds veel veran
derd: de Vlaming heroverde reeds
vele rechten en posities, de Vla
ming leeft niet meer zo sterk in
die geest van minderwaardigheid...
Overmaas echter bleef vreemd aan
de Vlaamse heropstanding, Over
maas leende geen blauwvoeterij en
geen Vlaamse Beweging.
IN OVERMAAS
Geachte lezers, beeldt U even in
dat volgende toestand in uw ge
meente bestaat. Thuis spreekt ge
uw Vlaams dialekt, en... op school
worden uw kinderen van A tot Z
in 't Frans onderwezen, U zelf werd
op school 30 jaar terug in het Duits
onderwezen en uw ouders in het
Nederlands. In de kerk: zelfde ver
warring, ge hoort of leest geen
woord in uw moedertaal... al Frans
wat de klok slaat. Op het gemeen
tehuls zetelen een Waalse burge
meester en sekretaxis, die uw taal
niet machtig zijn. Vraagt ge een
telefoonverbinding, men staat U in
't Frans te woord. Moet ge zaken
regelen met de administratie van
kanton of arrondissement, «parlez
[francais. Monsieur». Het gerecht...
In het jaar dat pas voorbij is, heeft gans Vlaanderen met
trots de 650" verjaring gevierd van de Slag der Gulden Sporen. Dat
is het Sporenjaargeweest. Met tevredenheid heeft Vlaanderen
niet alleen de overwinning van 1302 herdacht maar ook de gedurige
strijd die het sedertdien moest leveren tegen verknechting.
Als wij zeggen verknechting dan zeggen wij verfransing en
vervreemding van eigen taal en zeden. Daartegen wordt nog dag
aan dag strijd gevoerd en zonder al te voorbarig victorie te kraaien
mogen wij zeggen dat er een stevige dam werd opgeworpen tegen
deze ontaarding.
Terwijl wij jubelen om de behaalde overwinningen wordt ech
ter op de taalgrens verbitterd gestreden, vooral in het Oosten van
het land, in de streek van Overmaas.
Bij velen is Overmaas en zijn oeroude Vlaamse bevolking to
taal onbekend. Wij laten daarom in deze reportage een Overmaas-
strijder aan het woord die ons de aldaar heersende toestanden, in
het uithoekje van Vlaanderen, beschrijft en de aldaar heersende
wantoestanden aanklaagt.
Frans, de pers... Frans, de cine
ma... Frans, enz. Dat is de toe
stand. in vele Overmaasdorpen.
Die toestand is wraakroepend
zei ons een oude boer... en dat zul
len we in de loop van dit artikel
bewijzen.
WAT WALS IS, VALS IS
De toestand in Overmaas is des
te meer wraakroepend, omdat hij
moedwillig voor Vlaanderen ver
zwegen werd. Reeds meer dan
100 jaar werkt de verfransingsma
chine in Overmaas, reeds meer
dan 100 jaar stroomt de Waalse
vloedgolf dat gewest binnen en
90 van de Vlamingen in Vlaan
deren weten het niet eens. De ver
fransers van Overmaas, of ze nu
baron van Zuylen, senator Han-
quet of volksvertegenwoordiger Phi-
lippart heten, hadden al de dra
den van dit poppenspel zo sterk ln
handen, hadden die comedie zo
flink geregisseerd, dat men in
Vlaanderen dacht: in de provincie
Luik spreekt men overal Frans,
uitgenomen in de Oostkantons
waar men Duits bezigt.
De haast 30.000 Vlamingen van
Overmaas (N. O. Luik) heeft men
wijs gemaakt dat ze geen Vlamin
gen zijn, en dat het Vlaams een
achterlijke taal is waar ze niet ver
mee geraken. Tientallen jaren lang
zongen in Overmaas vele gemeen-
tesekretarissen en onderwijzers, enz.
in koor samen met Luikse en
Vervierse politiekers: dat het een
zegen is Frans te mogen leren, en
in het empire de l'esprit francais
te worden opgenomen. Het dialekt
van Overmaas, noemen die heren,
Duits en vermits in de jaren vóór
1932 de macht van de verfransers
in ons land groot was, werd de
Limburgse volkstaal alhier zelfs of
ficieel als een Duits dialekt be
schouwd. Het Duits was in die
Overmaasdorpen rechteloos, het
Frans werd aanvaard. Bij de Jong
ste talentelling van 1947 werd het
aan de Overmazers haast onmoge
lijk en zelfs afschuwelijk gemaakt
zich als Vlaamssprekenden te la
ten noteren... De woorden Boche
nazist, verklikker, enz. hingen in
de lucht.
Opdat stambewuste Vlamingen
uit Vlaanderen Overmaas niet ge
makkelijk zouden binnendringen,
werden de banden met het moe
derland gebroken: geen treinver
bindingen, geen administratieve,
economische en sociale relaties
meer... Doet zulks nog een beetje
denken aan Rusland en de landen
achter het IJzeren Gordijn, waar
de mensen niet mogen weten hoe
het leven is 'buiten dat Rood Pa
radijs?
Opdat de Overmazers niet zou
den opgewekt worden tot Vlaamse
fierheid, werd en wordt voor elk
kordate Vlaming het leven in Over
maas haast onmogelijk gemaakt.
Hoorden we niet van een ooilege-
directeur die laag belasterd werd
omdat hij een Davldsfondsafdellng
beschermde, van een collegeleraar
die de franskiljons deden verplaat
sen omdat hij een andere Davlds
fondsafdellng had hersticht, van
een handelaar die geboyootteerd
werd omdat hij zich Vlaamsgezind
toonde, van een gazettenverkoper
die geslagen werd om Vlaamse
bladen te verkopen, enz. enz.... De
gevallen zijn te veelvuldig om ze
hier allen op te sommen.
VOORAL DE PLAT-DIETSE
DORPEN HEBBEN HET HARD
TE VERDUREN
Sedert de Franse omwenteling
trachten franskiljonse kasteelheren
en hun slipdragers de plat-Dietse
dorpen (zie hoger welke dorpen we
er onder verstaan), te verfransen.
Uiterlijk zijn ze nu haast allen
Waalse dorpen, en toch zijn ze het
niet, want...
Spreekt in Aubel met de man
nen, die op het Marktplein discu
teren, en U hoort daar meestal
geen Frans. De brave moederkes in
de kerk laten een zucht van blijd
schap ontsnappen als er (bij grote
uitzondering) op de preekstoel een
woord in de moedertaal klinkt.
In Hendrikkapelle zullen de kin
deren op school wat Frans brab
belen, maai- thuis en langs de straat
is het plat-Diets dat ze vrolijk
kallen
In Gemmenich spreken de heren
van de gemeenteraad Frans op
hun vergaderingen, maar thuis
praten ze allen het Dietse dialekt.
In Balen-Wezer zullen preten
tieuze studenten (die in Verviers
of Dolhain school lopen) U ln het
Frans te woord staan, maar doet
ze Vlaams spreken en U hoort
dat ze geen Waalse tongval heb
ben. In het station van Welken
raat praten de meeste reizigers een
andere taal dan Frans, en in een
café bij het Maison Communa
le» van Montzen is het weer
dat schone Dietse dialekt dat U
treft. De autobusgeleider van de
lijn Hendrikkapelle (Wit Huis)-Ver
viers zal U vertellen dat zijn rei
zigers uit Hendrikkapelle een heel
ander volk zijn dan deze uit Bat-
tice, Herve, Fléron (lijn die hij
vroeger deed).
Neen de plat-Dietse streek is
geen Wallonië, 'n Waals karakter
hebben de plat-Dietsers niet. Een
meedogenloze epuratie heeft in de
plat-Dietse streek bereikt, dat de
inwoners tegenover niet-Overma-
zers zich doodschamen om hun dia
lekt, daar de Walen en de ver
fransers dit Duits noemen.
Plat-Diets is geen Duits, maar
een Nederlands dialekt dat zijn
primitieve vorm van eeuwen te
rug enigszins behield. We zeggen
«Diets», omdat sinds Karei de
Grote het Westgermaans (waar
uit onze huidige Nederlandse taal
voortkwam) in tegenstellng met
het Latijn de taal van het diet
of het volk, of het Diets heette.
De Nederlandse taal en de
Franse, zegt Dr H. Aelvoet, zijn
onderling voldoende onderscheiden
om steeds een duidelijk verschil te
kunnen maken tussen beide... Dat
scherp 'Onderscheid is echter niet
mogelijk tussen de verwante en in
elkaar overgaande Nederlandse en
Duitse volkstalen (dialekten).
In Overmaas, zowel als ln Ne
derlands-Limburg in de dorpen bij
de Duitse grens, vormen talrijkp
taalverschijnselen een geleidelijke
overgang van de Nederlandse naar
de Duitse taal, of juister van een
Nederlands naar een Duits dialekt.
Noemt men de Limburgers van
onze Maaskant Duitsers omdat ze
woorden als ich- mich-
kallen enz. gebruiken?
De grote voorvechter van de
Vlaamse volksaard van de plat-
Dietse streek, was Dr J. Langohr
z. g. Hij verdedigde de Nederlands
Limburgse oorsprong van het Over-
maasdialekt in tegenstelling tot
de Professoren Kurth (Duitstalige
Belg,) en Bisschof (Duitser) die de
rechten van het Duits in deze
streek verdedigden.
'n Simpel bewijs dat het Over-
maasdialekt geen Duits is, vinden
we in deze woorden van een han
delsreiziger uit Welkenraat, die de
mening van vele Overmazers weer
geeft: «Ik ben geen Waal, ook
geen Duitser, wij spreken thuis ons
Plat.
Jammer dat de meeste mensen
vergeten zijn, dat hun Plat een
Nederlands plat is.
MENSEN ZONDER TAAL
Uit al wat we hoger schreven,
zal ieder lezer besluiten: wat een
Babelse verwarring heerst daar in
Overmaas. Ja, 'n verwarring die al
daar mensen zonder taalheeft
verwekt.
Luistert hier naar het verhaal
van 'n Limburger op beevaart in
Moresnet-Eikske, bekend Maria-
oord van Overmaas.
Na zeven jaar totale verfran
sing van bestuur, sohool en kerk
waren we zeer nieuwsgierig het re
sultaat te horen op een beevaart
naar 't Eikske waar duizenden In
woners van Overmaas bijeen kwa
men. Overal hoorden we bij oud en
jong dat sappige, vloeiende dialekt
van Overmaas. Hier en daar sprak
een enkele wel eens Frans of Duits,
maar het waren witte raven. We
schuiven in een groep engeltjes van
zes of zeven jaar en vragen aan
een kindje:
Van waar ben Je?
Van Jemmeneech (Gemme
nich) ver seunt no de proeessioen
jejange. (We zijn naar de proces
sie geweest.)
Een vrouw, waarschijnlijk een
onderwijzeres, roept van voor aan
de rij:
Allons, dépêchez-vous, ne pas
trainer...
Wat zeit die? vraagt het
kindje.
Dat haan eech jar neet ver
standen. (Dat heb ik helemaal
niet verstaan.) schokschoudert haar
vriendinnetje.
Ik vind die babbelaartjes sympa
thiek. Ze zijn helemaal niet verle
gen en alhoewel ik keurig Neder
lands spreek, verstaan ze me bui
tengewoon goed en antwoorden
prompt, in hun dialekt, dat ik zeer
gemakkelijk versta.
Verstaan jullie dan geen
Frans? vraag ik.
O, Jawel, zegt Ihet kindje,
luister maar: Je vous salue, Marie
(en ze rammelt Iets af wat min of
meer op een Franse weesgegroet
trekt.)
Bid Je thuis dan ln het
Frans?
Nee, lacht het kindje, en be
kijkt me schamper of Ik die vraag
wel érnstig zeg, nee, in het Vlaams.
En thuis in het Duits, zegt
het vriendinnetje.
We gaan de kerk binnen waar
enige zusters reeds op de banken
zitten en de priester aan het al
taar bidt... weesgegroeten in het
latijn.
Wat een aardige streek!
Vader en moeder spreken Neder
lands met het kindje, tot het naar
school gaat en dan gebeurt alles
in het Frans, zelfs ln de kindertuin.
Een onderwijzeres vertelt het me
fier:
We beginnen direkt met Frans.
Wordt er geen andere taal
meer bijgeleerd?
O, neen, het Duits is helemaal
verbannen.
En waarom dan geen Neder
lands? vraag ik.
Wat zouden ze daarmee doen?
zegt ze verontwaardigd.
's Avonds heb ik het geluk sa
men te zitten bij al de pastoors der
omliggende dorpen. Ze praten
Frans onder elkaar en het Is met
tegenzin dat ze me nu en dan tè
woord staan in het Nederlands,
Het gaat heel goed zoals we
nu doen, zeggen ze. Eén mis is al
les in het Duits en een volgende
alles in het Frans. Vermits de
scholen helemaal verfranst zijn,
geven we catechismus in het Frans
en binnen een tiental jaren zal al
les normaal gaan en kunnen we
overal de Franse taal gebruiken.
Meent gij dan dat het Neder
lands dialekt in de huisgezinnen
zal verdwijnen? vraag ik.
Nederlands dialekt?? Dat is
geen Nederlands, maar een Duits
dialekt. Het is immers hetzelfde
in Aken en Vaals.
Ik ben opzettelijk gaan praten
met mensen van Vaals en van
Aken, maar er is een ontzettend
groot verschil, zelfs voor een onin
gewijde.
Ten andere, zegt een pastoor,
hun dialekt is zeer nuttig. Daarin
kunnen ze praten met hun gebu-
ren de Duitsers; zelfs vandaag,
want voor grensbewoners zijn de
grenzen nooit gesloten.
En verwacht ge dan niets van
Benelux, want ook de Nederlanders
zijn hun geburen?
Wel, ze praten ln hun dialekt
zeer goed met de Nederlanders.
Ja maar, zeg ik, kultureel
staan ze dan toch ver ten achter.
Ze kunnen Duits noch Nederlands
schrijven oflezen.
Ja, zucht een ander priester,
kultureel staan we hier ver onder
nul, maar ge kunt toch niet ver
langen dat we nog met een derde
taal zouden beginnen en ook nog
een plaats zouden voorbehouden
voor het Nederlands. Het is nu
reeds een warboel.
Ik tracht hun uit te leggen dat
die Nederlandse taal er reeds is in
alle huisgezinnen, maar alle ar
gumenten laten hun koud.
Wel zien ze met angst dat de
Franse taal ook de Franse en Waal
se invloed meevoert, dat Waalse
intellectuelen, die meestal anti
godsdienstig zijn, de voorname
plaatsen komen bekleden in de
dorpen, en dat de vier Franse mid
delbare scholen die de Staat ge
bouwd heeft in Overmaas, gevaar
lijke haarden zijn van zedenver
wildering.
We zijn samen naar een open
luchtspel gaan zien, gespeeld door
inwoners van Gemmenich, Kelmis
en Moresnet. Een Frans stuk, doch
de uitspraak van de spelers was
erbarmelijk.
Ik ga eens zien bij de spelers
achter de schermen. Ze spreken
allen dialekt en roepen gedurig:
Wat mot eech noe zag-en? (Wat
moet ik nu gaan zeggen.) Ze ver
staan hun eigen woorden niet als
ze voor het publiek hun Franse
zinnen komen voordragen.
Het publiek is maar matig te
vreden: Het is schoen (schoon),
maar we verstaan het niet!
Och, zegt een oude man, bin
nen twintig jaar dan zal het beter
gaan, want dan kennen al die jon
ge mensen Frans.
En de totale verfransing gaat
verder.
Hier vermoordt men een volk,
zegt een pastoor.
KULTUREEL IS HET REEDS
DOOD!
OOK DE VOERSTREEK
IS IN GEVAAR!
We spraken tot hier veel over de
Plat-Dietse dorpen, daar de taai-
ramp in deze gemeenten het
grootst is.
10 Walen leggen er hun taal
op ln administratie, kerk en school
aan haast 90 plat-Dietsers (Vla
mingen), die uit materialisme,
eigen belang, taalverdwazing, enz.
laten begaan.
In de Voerstreek is de toestand
niet zo verschrikkelijk. In deze
streek is de bevolking niet alleen
in haar huistaal, maar ook in de
kuituurtaai, gaaf Nederlandstalig
gebleven. Al deze dorpen zijn offi
cieel kerkelijk en administratief
Nederlands, maar gezien de vele
taalwetovertredingen zijn verschei
dene praktisch tweetalig.
Kerk en school bleven in de Voer-
dorpen Vlaams. Met de adminis
tratie ls het echter niet Immer zo.
Na 1830 werd deze volkomen Ne
derlandstalige streek systematisch
door Waalse ambtenaren vooral
douaniers onder druk gezet... en
de verfransing begon.
In tegenstelling met de plat-
Dietse dorpen groeide er in de
Voerstreek een Vlaams veizet, on
der de energieke leiding van Z.E.H.
Dr Veltmans, gedurende 27 Jaar
pastoor te St-Martensvoeren en
heden nog, spijts zijn 86 Jaar, voor
zitter van Davidsfonds-Overmaas.
Er werd gereageerd tegen het feit
dat de douaniers in De Plank geen
woord Hollands kenden of verston
den en dat de herbergier-tolk uit
zijn grenscafé moest worden ge
haald om te helpen; tegen het feit
dat (ln 1925 nog!) de gemeente
ontvanger een Waal was die geen
woord Vlaams verstond, enz. enz.
Men ijverde voor en bekwam in
deze dorpen een Vlaamse Boeren-"
bond-afdellng, twee Davldsfonds-
afdelingen, een Vlaamse toneel
groep, Vlaamse kranten en jeugd
groepen.
En toch ging de verfransing ver-
Op bovenstaande kaart ziet men Juidelijk het gebied van Ov^maas dat
in de onmiddellijke nabijheid ligt van Belgisch en Nederlands Limburg.
's Gravenvoeren
St-Pletersvoerén
Teuven
Remersdaal
St-Martensvoeren
Moelingen
der. Franskiljonse kasteelheren en
rijke grondeigenaars oefenden een
sterk verfransenden invloed uit, en
installeerden zich (spijts hun on
kunde van de Vlaamse taal) als
burgemeesters in verscheidene Voer-
dorpen. De kleine burgerij, begerig
om Mr chatelainna te apen,
verfranst in pensionaten en colle
ges, eiste Frans onderwijs (zonder
resultaat) en saboteerde ieder
Vlaamse aktie.
Thans zijn het die burgemees
ters en trawanten, die alles in het
werk stellen om een officiële twee
taligheid te bekomen. Ze genieten
de steun van Waalse minister (Mi
nister Harmei), senatoren en volks
vertegenwoordigers, ja ook van de
enige katholieke maar franskiljon
se parlementair van Overmaas, de
Hr Kofferschlager, een plat-Diet-
ser. Heel Vlaanderen moet protes
teren tegen die valse aktie voor
tweetaligheid, want:
1. - Niemand mag op eigen
handje de wetten veranderen, wat
verscheidene burgemeesters en ge
meentesecretarissen van de Voer-
dorpen thans doen, door de twee
taligheid in hun gemeente in te
voeren.
2. - Die verfransers oefenen druk
uit op Vlaamse mensen (we zagen
dat bij de laatste gemeenteverkie
zingen) opdat ze voor tweetalig
heid zouden optreden.
3. - Het regime van de tweeta
ligheid invoeren (naar het amen
dement Leynen op wetsvoorstel
Moyersoen) in de zes gemeenten
van de Voerstreek, zou de impli
ciete erkenning zijn van de ver
valste volkstelling van 1947, waar
door een Franssprekende minder
heid van 30 tot 50 procent werd
geproclameerd. (Boerenbedrog!)
De Franstalige minderheid be
draagt ln ieder van die zes gemeen
ten vermoedelijk niet meer dan
tien procent.
De nog,niet gepubliceerde uitslag
van 1947 kan niet ais grondslag
genomen worden, omdat in 1947 in
die gemeenten een vervalste uit
slag bereikt werd door middel van
propaganda, dwangmiddelen en het
ondertekenen van blanco-formu
lieren door de getelden.
Het betreft hier een landelijke
streek met een bevolking van 4.500
zielen. De immigratie gedurende
het laatste kwart-eeuw was prak
tisch nul. De bevolking is, op ge
ringe uitzonderingen na, dezelfde
gebleven. De gewesttaai. ee<n Maas-
lands plat, is hetzelfde dialekt
als ln het Limburgse Maasdal en
in het Zuiden van Nederlands-
Limburg. De bevolking behoort on
dubbelzinnig tot de Nederlandse
taalgroep.
Bij de vroegere taaitellingen,
vóór het invoege treden der wet
van 28 Juni 1932, werden de vol
gende uitslagen geboekt:
Huidige Nederlands Frans Duits
bevolk. 1910 1920 1930 1910 1920 1930 1910 1920 1930
1.353 87,4 84,4 71,3 8,3 10,7 23,7 0,3
9,4 7,6 12,2 1,2
9,5 9,3 8,6 2,4
3,0 59,6 21,8 16,5
7,3 31,3 9,4
preken en godsdienstonderricht, ln
de hoop volledig en radikaal met
de verfransing klaar te zijn tegen
de e. k. Duitse inval. Ze zien niet
in dat, moest dergelijke inval nog
tot de mogelijkheden behoren, die
oplossing alleen de toestand kan
verergeren.
Verblind gaan de Voergemeenten
nu dezelfde weg op. De taalwet van
1932 en de doortastendheid van de
Taalgrens - Aktie, die toepassing
van de wet doordreef, spaarde hen
voor deze aanhechting. Ze verloo
chenen nu de taal die hun redding
is geweest op 18 Mei 1940 en ne
men de laatste hindernis weg bij
een eventuele nieuwe inval uit het
Oosten.
DE OVERMAASJEUGD VERPEST
De jeugd is de hoop der toe
komst, een volk zal zijn wat men
van de jeugd maakt. De Overmaas-
jeugd wordt gevormd in een vreem
de taal, ln een vreemde kuituur en
in vreemde zeden. De bloem van
ons volk verstikt in middens van
zedenverwildering, tuchteloosheid en
taalverbastering. Laten we de fei
ten spreken.
Het antwoord van Minister Huys-
mans op parlementaire vraag nr 45
van 16-2-1949 van Hr Volksverte
genwoordiger L. Roppe, maakte
volgende cijfers bekend, met be
trekking tot de taalkennis van de
onderwijskrachten en de voertaal
in de gemeentelijke en gesubsi
dieerde scholen:
A. - PLAT-DIETSE STREEK.
L - In de Bewaarscholen.
B. - VOERSTREEK
I. - In de Bewaarscholen.
In heel de Voerstreek:
4 leerkrachten,
1 Frans en 8 VI. diploma's,
Voertaal: Nederlands.
II. - In de Lagere Scholen.
Leer
Gemeenten
kracht.
Dipl.
Voertaal
Moelingen
2
1 VI.
1 Fr. VL
Ned.
's Gravenv.
6
2 Fr.
4 VI.
Ned.
St-Martensv, 6
2 Fr.
Ned.
4 VI.
St-Pietersv.
1
1V1.
Ned.
Remersdaal
2
1 VL
1D.
Ned.
Teuven
4
1 Fr.
1VI.
Ned.
344 86,0 88,5
643 83,2 84,4
452 76,7 36,5
924 87,5 62,7
80.1
85,3
67,5
86.2
700 86,2 84,6 68,0 10,0 7,7 27,4
0,7
0,7
0,3
0,6
4,5
In de gemeenten Remersdaal en
St-Martensvoeren werd in 1920,
onmiddellijk na de oorlog 1914-T8,
uit reactie tegen het Duits een ver
valste uitslag bereikt, die echter
bij de telling van 1930 gedeeltelijk
werd hersteld. In elk geval geeft de
dichter bij de werkelijkheid liggen
de telling van 1930 in geen enkele
gemeente een Franse minderheid
aan, die 30 procent bereikt.
De vergelijking met vorige tel
lingen in gemeenten, die praktisch
geen immigratie gekend hebben,
toont aan dat de resultaten van
1947, die in vijf der zes gemeen
ten een Franstalige meerderheid
geven totaal vals zijn.
De wetgever mag derhalve niet
op de resultaten van 1947 steunen
om deze gemeenten een tweetalig
regime op te leggen.
Een uitgebreid onderzoek ter
plaatse wijst trouwens uit dat on
geveer 90 procent der bevolking
Nederlandssprekend ls.
Derhalve moet in de zes gemeen
ten der Voerstreek het eentalig Ne
derlands stelsel behouden worden.
Goddank werden in enkele Voer-
dorpen de verfransers uit het za
del gewipt bij de gemeenteverkie
zingen van 12 October 11. Dit be
wijst dat minstens een deel van
het volk niet gediend is met ter
reur en dwang van een kapitaal
krachtige franskiljonse kliek.
Wanneer zullen de ogen van alle
mensen van de Voerstreek open
gaan, en zullen deze mensen be
grijpen hoe dwaas het ls zich te
laten besturen door een Waal of
franskiljon, die er alleen aan denkt
de Franse kuituur te dienen en
niet de kuituur, en het heil van
het volk.
3. - Slotsom: massamoord.
De eigen taal ls het roer op de
wateren naar de roem; er van be
roofd wordt de geest een wrak,
schreef Lodewijk Dosfel.
Wrakken van mensen zijn reeds
al die Overmaasmensen, die eigen
taal en zeden prijs gaven om Waals
te zijn... en het grote verfran-
singsmeer van Noord-Oost Luik
zal weldra vol mensen-wrakken
drijven, zo de dijken en de dam
men niet worden hersteld, zo niet
meer redders opdagen, zo het
Vlaamse volk te laf is om zijn
taal te verdedigen in bedreigde
gebieden.
OVERMAAS BLOEDDE
Bij beslissing van Hitler van
18 Mei 1940, werden de Flat-Diet-
Lsa gemeenten, samen met Kelmis
en Nieuw-Belglë, bij Groot-Dults-
land aangehecht.
Eoonomische redenen zullen hier
wel de doorslag hebben gegeven.
De geschiedenis is oud. Reeds de
hertogen van Brabant en van
Bourgondië moesten na Woelin
gen, herhaalde malen, soms met
de wapens, hun rechten op de
oude mijn van Kelmis tegen de
aanspraken van de keizerlijke stad
Aken beschermen.
De diplomatieke strijd die het
Verdrag van Wenen voorafging,
was niet minder heftig, zo heftig
zelfs dat, in de onmogelijkheid om
een akkoord te bereiken tussen
Pruisen en de Nederlanden, Kel
mis een condominium werd, be
twist gebied, z.g.z. Neutraal-Mo
resnet.
Tijdens die eerste wereldoorlog
werd door de Keulse pers op aan
hechting bij Duitsland aange
drongen.
Inmiddels werd echter het zwaar
tepunt van de mijn, de Altenberg
of Vieille Montagne, naar Luik en
later naar de Kempen verlegd. De
els van de grootstad Aken naar een
passend hinterland bleef actueel.
Taairedenen werden dan ook
gretig aangewend op 18 Mei 1940.
Waar de Duitse pers in 1914-18
aanhechting vroeg tot aan de
Maas, werd nu echter halt gehou
den vóór de 6 Vlaamse Voerge
meenten.
Van aanhechting van Vaals en
een paar Nederlandse gemeenten,
met Hoogduitse streektaal, doch
door Nederland tijdig verneder
landst, is in 1940 geen spraak ge
weest, hoewel bedoelde gemeenten
meer nog dan Montzen en omge
ving, tot het Akener hinterland
behoorden.
Mag daaruit niet het besluit ge
trokken dat, zo België de Plat-
Dietse gemeenten tot 1914-18 niet
eerst met een Hoogduits vernis had
laten overstrijken, daarna tot 1940
met een Franse laag verf over
schilderen, maar deze gemeenten
in de mogelijkheid had gesteld in
de bloedeigen Limburgse Vlaamse
Volkstaal op de groeien en te
bloeien, er van aanhechting even
min spraak zou zijn geweest als
ln Vaals?
1944.
Uit begrijpelijke reakitie gooien
de Plat-Dietse gemeentebesturen
het laatste greintje Duits over
boord, schaffen de schoolbesturen
het Duits, zelfs als tweede taal,
tot in de bewaarscholen af; wed
ijvert de parochiale geestelijkheid
faea to tot verfransen van
Leer-
Gemeenten kracht.
Dipl.
Voertaal
Montzen
1
1 FT.
Fr.
Gemmenich
1
1 VI.-D.
Fr.-D.
KelmLs
2
2 Fr.
D.
Hendrikkap.
I
lFr.
Fr.
Welkenraat
2
2Fr.
Fr.
IL - In de Lagere Scholen:
Leer-
Gemsenten kracht.
Dipl. Voertaal
Montzen
11
8 Fr.
Fr.
2 D. 1VI.
Homburg
7
7 Fr.
Fr.
Slppen&ken
3
3 Fr.
Fr.
Oemmenich
17
17 Fr.
Fr.
Moresnet
4
4 Fr.
Fr.
Kelmis
22
18 Fr.
D.
1D. 3 F. D.
Hendrikkap.
6
6 Fr.
Fr.
Welkenraat
23
23 Fr.
Fr.
Balen Wezer
8
8Fr.
Fr.
Membach
5
5 Fr.
Fr.
Meer dan erbarmelijke toestand!
Die dan nog wettelijk in orde heet
Bedenk even:
Gemiddeld 87,20 thuis niet-
Franssprekende kinderen, van 18
Mei 1940 tot 1944 geen woord Frans
in school, kerk, nergens, plots
daarop, van de bevrijding af:
in 7 bewaarklassen:
6 leerkrachten met Frans diploma,
1 gemeente met tweetalig Frans-
Duits regime, nl. Gemmenich,
met 6,54 Franssprekenden,
1 gemeente met gezonde toestand:
Kelmis;
in 106 klassen van de lagere
scholen:
99 leerkrachten met Frans diploma,
1 leerkracht met Duits diploma,
5 leerkrachten met Frans-Duits
diploma,
1 leerkracht met Frans-Vlaams-
Duits diploma,
9 gemeenten op de 10 met geen
enkel uur les in de tweede taal,
met geen enkele herhalingsles
in deze taal, die dan nog de
eigen moedertaal ls!
1 gemeente met gezonde toestand:
Kelmis.
En dan houden wij ons hart vast
als wij bedenken dat zelfs ln Kel
mis 18 op de 22 onderwijskrachten
een uitsluitend Frans diploma be
zitten.
De kolom diploma's vermeldt,
volgens de minister, de taal waar
in de leerkrachten gemachtigd zijn
te onderwijzen. Het is vanzelfspre
kend dat deze leerkrachten, in de
streek zelf geboren, het dialekt
kennen en min of meer bekwaam
zijn om in het Duits te onder
wijzen.
III. - In de Middelbare Scholen.
De Plat-Dietse jeugd beschikt
over drie Rijksmiddelbare scholen
te Bleiberg, Kelmis en Welkenraat.
Geen enkele Vrije Middelbare
School.
De studenten gaan ter schole in
de verfransende colleges van Her
ve, Dolhain en Eupen. Vele meis
jes gaan naar Verviers. Het on-
derwijsgeticht Mariahilf te Gem
menich sloot zijn deuren.
Aan dit schromelijk tekort dient
dringend een einde gemaakt.
Wij stellen de vragen:
welke opvoedkundige kan dit
systeem goedkeuren?
wie kan in geweten de resulta
ten van dit systeem verant
woorden?
hoelang nog blijft de Plat-Diet
se streek rechtloo3 in België?
is dit de beloning van de prach
tige vaderlandse houding van
deze brave bevolking tijdens de
4 jaren annexatie bij Duits-
lftTKl?.
m. - In de Middelbare Scholen.
In de Voerstreek ls slechts één
middelbare school, nl. die der Ur-
sulinen van 's Gravenvoeren. Een
pensionaat, houdt die school, oor
zaak van verfransing, kunstmatig
in het leven. De meeste meis
jes gaan naar het «Instltut dn
Sacré-Cceur» te Weaet, ook geleld
door Ursulinen waar zij dan een
mond Frans leren.
De Jongens van Moelingen, 's Gra
venvoeren, St-Martensvoeren, lo
pen meestal naar het Collége St
Hadelinte Wezet om er wat
Frans te leren. Gemiddeld zijn k
dan twee jaar achter. Af en toe
slaagt er wel eens iemand ln om
met enige Jaren vertraging zijn
oude humaniora af te maken. Ar
me jeugd! Goddank dat er te We
zet steeds Vlaamse leraars zijn
Al degenen die de laatste tien jaar
iets geworden zijn in de Voer
streek hebben hun studies ir.
Vlaamse gestichten gedaan. St-
Pietersvoeren, Teuven en Remers
daal zenden hun kinderen meestal
naar Aubel waar men analoge toe
standen aantreft. De spoorweg
verbinding met Tongeren is de
noodzakelijke oplossing van dit
probleem. Wanneer zullen de
Vlaamse politici dit eens van de
Walen afdwingen? Overmaas, die
arme Assepoester...
Over het algemeen, en de wette
lijkheid van enkele diploma's ter
zijde gelaten, ls de toestand op on
derwijsgebied in de Voerstreek ge
zond.
Een feit dient echter aangestipt.
Uit haast alle Voergemeenten gaar
schoolplichtige kinderen naar d<
Franstalige scholen te Aubel en te
Wezet (Vlsé). Zo stipte de Oom
missie voor Taaltoezicht ln haar
jaarverslag 1943 aan dat:
49 leerlingen Franse scholen te-
zochten te Wezet en
79 leerlingen Franse klassen te-
zochten te Aubel.
Dit overzicht toont de lezer dui
delijk aan hoe de Overmaasjeugi
van in de bewaarschool opgevoed
(neen misvormd, verpest) wordt lr
taalontrouw, in misprijzen van hei
lige schatten, in spot voor de taal
van moeder.
EN NU DE DOODSTEEK!
Die Jeugd, dat volk werd M
tientallen Jaren taalverbastering eer
wrak, zonder reaktlevermogen er
zonder zelfbewustzijn. Nog éér
steek naar het hart, naar de zie'
van dat volk en Wallonië tel!
dertig duizend Walen meer.
Die steek trachten de verfran
sers te geven door verfransing ven
bestuur, kerk en school om al»
het Vlaams in Overmaas rechte
loos, belachelijk, petieterig ff
dwaas te maken. De doodstod
mislukte bij de laatste talenteUlng-
doch opgepast de vijand loert ff
een nieuwe aanslag.
Vlamingen van Vlaanderen héb'
Overmaas die aanslag of te slaan
Ja tot zelfverweer over te gaan.
De volksbedriegers moeten voff
hun bedrog boeten. Of is dit geff
bedrog?
Na de talentelling van 1947 stuur
den die volksbedriegers volgend
uitslag naar het Ministerie van
Binnenlandse Zaken.
In twrtr
Volgens
WkhsU
Gemeenten
bedriegers FranH
Moelingen
's Gravenvoeren
Fnanst.
13,13
Franst.
9.86
St-Martensv.
NederL
2,70
St-Pietersv.
Franst.
6,40
Teuven
Franst.
6,40
Remersdaal
Franst.
12,60
Aubel (zonder
26,01
St Jean Sart)
Franst.
Sippenaken
Franst.
4,60
5,54
Gemmenich
Franst.
Homburg
Franst.
10,50
Montzen
Franst.
10,40
Moresnet
Franst»
1020
Kelmis
Dultst.
3,70
Hendrikkapelle
Franst.
17,30
Welkenraat
Franst.
12,80
Balen
Franst.
18,70
Membach
Franst.
16,00
Dat bedrog moest de doodsW*
zijn! Maar...
NU LUIDT DE NOODKLOK'
Helpt Overmaas opdat het Vlaafl"
blijve!
Het is nog niet een klepP*
brand van klokke Roeland, ma*-'
die moeten we eens aan het Iuid«J
krijgen opdat heel Vlaanderen 6
nood van Overmaas moge ken#
Het Vlaamse volk moet weten
hier groot onrecht tegen ons
gebeurt, dat hier Vlamingen si#
ken n-aar eigen taal en eigen zed")
dat hier die taal en zeden verzop®
worden in de verfransingsvloed.
Sinds twintig jaar is dat onrrf
stilaan aan het licht gebral1'
dank zij een Prof. J. Langohr
liger, dank zij Z. E. H. Dr Vf'1'
mans, dank zij Davidsfonds-Ovd'
maas. En nu luidt de noodklok'
«Overmaas' Volksblad», het strf'
d-end blad der Vlamingen in O#
maas, dat sinds een half jaar W
staat, roept alle Vlamingen f;
Vlaanderen op: zijn strijd vf°'
eigen taal en zijn te steunen,
Ieder Vlaming, die zijn taal l[
zijn volk bemint, zendt Overn#
Volksblad» een geldelijke gift!
STEUNT
OVERMAAS* VOLKSBLAD'
rue de l'Abattoir 50,
VERVIERS.
U stelt er een plichtberol
daad mee! U stelt er een chrism,
daad mee: met de taai wordt
de godsdienst bewaard!