Vamla?peè
Voetganger door aanrijdende ante
zwaar verminkt te 'Mende
Van minnende Rozen
en Vereenigde Vrienden
If
Als U naar
CANADA of NEW YORK reist,1
ondagsermoent.jE
u
4 -
Het Uiltje
van Minister Janssen
Vraagt het
aan de boerin...
u
-P—F
HET WEKELIJKS NIEUWS Zaterdag 27 Febr. 1954. Blz. 2.
i. CLVt'tHiéx>euu/a4„
13 MAART
UW GELUKSDAG
Verkiest zij niet voor haar boter
een zout dat gemakkelijk uit
strooit en oplost?
Met de meststoffen, zegt zij,
gaat het evenzo.»
Geeft daarom Uw voorkeur aan een eersterangs
meststof in poedervorm, welke poedervormig blijft,
een Volledige Meststof BATTAILLE, met Ferti-
ciline", een meststof die gemakkelijk uitgestrooid
wordt, op de grond blijft vastzitten, in de dauw
van één nacht oplost zonder dat hiervoor regen
nodig is, bij alle weer en tijd, en steeds gelijk
matig bemest
Homogeen en volkomen uitgebalanceerd in basis
bestanddelen en aanvullende stoffen, leveren de
Volledige Meststoffen BATTAILLE altijd de beste
resultaten op.
BISDOM BRUGGE
PRIESTERBENOEMINGEN
VERDIENSTELIJKE
GRENSARBEIDERS
ONDERSCHEIDEN
HOTEL-RESTAURANT-TAVERNE
REMBRANDT
7 Kruidtriinlaan
BRUSSEL. - Tel. 18.39.71.
Dir. Pierre Beun.
Gij kunt tot
2 1/2 millioen
WINNEN
bij de trekking
OP 13 MAART TE CENT
van de
KOLONIALE
LOTERIJ
neemt dan een der prachtige schepen
van de
om volgende redenen
l.-Uw taal - Uw keuken aan boord.
2 - Inscheping te Rotterdam of le Havre.
3.-Voordelige prijs; minimum: 8.375.—Fr.
4.-Bekwame agenten staan te Uwen dienste.
Voor nadere inlichtingen en tijdige
plaatsbespreking wendt U in vertrouwen tot
KOOPT DADELIJK
UW BILJETTEN
De volksheilige van de week:
DOOR
m. Klcncboucg
WAARDS LSZSR, USVS LEZERES,
Deze zo lang verwachte en meest gelezen volksroman van de gekende
populaire romancier Emile RICHE50URG, brengen we U vanaf deze
week in WEKELIJKSE AFLEVERINGEN.
TWEE WIEGEN brengt U het kwaad, de liefde, de wrok, de haat onder
al hun vormen en onder hun meest zonderlinge gedaanten.
TWEE
TWEE
WIEGEN
WIEGEN
- Met TWEE WIEGEN
Verkrijgbaar bij alle dagbladverkopers! Zo niet, stuurt ons uw adres.
VRAAGT HET 1« GRATIS PROEFNUMMER AAN UW DAGBLADVERKOPER!
ma
Dank zij het kranig meisje kon de dader,
een beenhouwer uit Nieuwpoort,
geïndentificeerd worden
HET SINT-IDESBALDUS-
INSTITUUT TE ROESELARE
ERKEND
yj
VAC'S? 'aSj
'w
TO* ,tu'i
V''
L
Brief uit Brussel
DE MELKPRIJS VERLAAGT
VANAF 1 MAART
AIS EEN EEUWFEESTMONUMENT
EEN CARNAVALSTOET
VAN GEMEENPLAATSEN
sT
WEEK VAN 27 FEBR TOT 5 MAART
Z>e dagen lengen met 24 minuten
WEERSPREUK
Natte Maart ia weinig waard
Stot in Maart goud ons baart.
ZATERDAG 27 FEBRUARI
(Sluiterkensdag voor Moeders.)
HH. Leander, Honorina, Gabriël van
de Moeder van Smarten.
Zon op te 7.33 u., onder te 18.15 u.
1807; Geboorte van de Amerikaanse
1823:
dichter en prozaschrijver Hen-
r' Wordsworth Longfellow.
Geboorte van de Franse filo
loog en letterkundige Érnest
Renan.
1854: Overlijden v. de Franse schrij
ver H. R. F. de Lamennais.
1873: Geboorte v. de Russische zan
ger Sjaliapln.
1887: Overlijden van de Russische
musicus Alexander Borodine.
ZONDAG 28 FEBRUARI
Quinquagesima.
(Sluiterkensdag voor Vaders.)
HH. Oswald, Romaah, Theophiel,
Rupprecht; Z. Andries v. Elno.
Zon op te 7.31 u., onder te 18.16 u.
1683: Geboorte van de Franse physi-
cus René-Ant. de Réaumur,
1810: Geboorte v. de Nederlandse ge
schied- en letterkundige Rei-
nler Bakhuizen van den Brink.
1871: Geboorte van de Nederlandse
dirigent Willem Mengelberg.
1930: Overlijden V. de Vlaamse dich
ter en Gezelle-biograal Alois
Walgrave.
MAANDAG I MAART
(Sluiterkensdag voor Meisjes.)
HH. Albin, Eudoxia, David.
Zon op te 7.29 u„ onder te 18.18 U.
1567: Geboorte van de Nederlandse
vlootvoogd J. van Heemskerck.
1846: Geboorte van de Vlaamse mu
sicus Willem de Mol.
1885: Geboorte v. de Vlaamse pries
ter-dichter Am. Dieriek.
1869: Overlijden v. de Franse staats
man en schrijver Alph de La-
martine.
1924: Overlijden van prinses Louisa
van België.
DINSDAG 2 MAART
(Sluiterkensdag voor Jongens.)
H. Wiülerick uit Friesland; Z. Karei
de Goede:
Zon op te 7.27 u., onder te 18.20 u.
742: Geboorte van Keizer Karei de
Grote.
1810Geboorte van Paus Leo xm.
1844: Geboorte van de Nederlandse
staatsman Dr Schaepman.
1880: Geboorte van de Zweedse In
dustrieel Ivar Kreuger,
1930: Overlijden v. de Engelse ro
manschrijver D. H. Lawrence.
1989: Verkiezing v. Paus Pius XII.
WOENSDAG S MAART
Aswoensdag - Kruiskensdag.
HH. Kunegonde, Marlnus en Asterlus;
Z. Frederix van Marlëngaarde.
Zon op te 7.24 u., onder te 18.22 u.
1655; overlijden van de Franse schil
der Nicolas Pöussin.
1882: Geboorte van da Vlaamse his
toricus Z. E. H. Kan. Fl. Prims.
1896; Overlijden v. de Vlaamse mis
sionaris Pater Const, de Deken.
1928: Overlijden van de Nederlandse
schilder Jan Toorop.
DONDERDAG 4 MAART
HH. Caslmir, Lucius, Alberik van
Utrecht.
Zon op te 7,22 u., onder te 18.24 u.
1561: Overlijden van de Vlaamss
beeldhouwer Jancel. Blondeel.
1852: Overlijden van de Russische
letterkundige Nicoll Gogol.
1879: Geboorte v. de Duitse letter
kundige Bernard Kellermann.
VRIJDAG 5 MAART
HH. Theophiel Adriaan, Zegher.
Zon op te 7.20 u., onder te 18.25 u.
Nieuwe maan te 4.11 uur.
1512: Geboorte v. de Vlaamse aard
rijkskundige Geeraard Merca
tor, grondlegger der moderne
carthographie.
1827: Overlijden van de Italiaanse
natuurkundige Volta.
1842: Overlijden van da Franse ge
neraal Cambronne die te Wa-
terlo het beroemd geworden
woord sprak: «la garde meurt
mals ne se rend pas».
1869: Geboorte van de Duitse Kar
dinaal Faulhaber.
1874: Geboorte v. de Nederlandse let
terkundige Arth. vanSchendel.
1937: Overlijden van de Vlaamse
kunstkenner Pater Lodewljk
Taeymans, S. J.
WEERSPREUK
Wees heer van uw wil en knecht
van uw geweten.
•Beste! vandaag nog Uw Volledige
Meststoffen BATTAILLE met "Ferti-
ciline" U haalt et meer profijt uit
door betere resultaten en wij zullen
het genoegen hebben U elk seizoen
dezelfde dienst le bewijzen.
GEBROEDERS BATTAILLE
BASÈCLES
In het welbegrepen belong van de landbouwers zelf menen de Volledige
Meststoffen BATAILLE best te handelen met geen beplantingsuitsla
gen te publiceren. Zij blijven evenwel bereid die uitslagen met groot
genoegen mee te delen, op eenvoudig verzoek.
Zijn Hoogw. Exc. Mgr de Bis
schop van Brugge heeft benoemd:
tot PASTOOR
te Roeselare (H. Hart). E. H.
Remé Defrancq, pastoor te Kei-
em;
te Keiem, E. H, Albert Rodenr
bach, pastoor te St-Pieterska-
pelle;
te Koolkerke, E. H. Jozef Van
Poucke, onderpastoor aan de
Kathedraal te Brugge,
tot ONDERPASTOOR
te Merkem, E. H. Leo Termote,
onderpastoor te Proven
te Moerkerke, E. H. Roger Devos,
coadjutor te Koolkerke.
Verschillende verdienstelijke Bel
gische grensarbeiders, werkzaam
in Frankrijk, mochten het Ere
metaal van de Arbeid in ont
vangst nemen. Onder de verere-
merkten stippen wij aan:
Voor meer dan 60 jaar dienst:
Polydoor Dupont, uit Menen.
Voor meer dan 50 Jaar dienst:
Pierre Wullepit, uit Zillebeke.
Voor meer dan 40 jaar dienst:
Maurice Dewulf, uit Moeskroen.
Ten posthumen titel: Georges
Stragier, uit Geluwe.
(tussen A. Max- en E. Jacqmainlaan)
ZEER VERZORGDE
KEUKEN
SCHOTELS VANAF
25 FRANK
(d-6434)
Kosmos-Toerisme, Grote Markt, leper.
N. Duthov, RHselstraat 227. Menen.
G. Lenoir, Universum-Reisburêau,
Bruggesteenweg 134, Roeselare.
(7152)
Dinsdag 2 Maart:
BIJ HET FEEST VAN
H. KAKEL DE GOEDE
Neen, het schoon jaarfeest van de
H. Karei de Goede mag ten onzent
niet onopgemerkt voorbijgaan. Wat
méér is, het zou alvast over gans
Westvlaanderen, algemeen gevierd
moeten worden.
Lijk men weet is Karei de Goede
een hoogedele figuur uit het heer
lijke Vlaanderen van weleer. Zijn
moeder was een dochter van Ro
brecht de Fries, Graaf van Vlaande
ren. Karei werd omstreeks 1084 in
Denemarken -eboren. En geen won
der, want zijn vader, Canutus. was
toen koning van dat land. H. Karei
de Goede viel als martelaar, zoals
destijds Zijn bloedeigen vader ln
Denemarken.
Karei whs amper twee jaar oud.
toen zijn moeder hem naar Vlaan
deren overbracht en het grafelijk
slot van Wijnendale betrekken mocht.
De dappere Ridder nam deel aan de
Kruisvaarten en volgde ln 1119 Graaf
Boudewijn Hapken op, als Graaf van
Vlaanderen. Hij ontpopte zich als
een eerlijk en rechtvaardig man en
stond weldra bekend ais de bescher
mer van de zwakken en de verdruk
ten. In 1125 het groot honger-
snoodjaar spande hij zich bij
zonder in om de schrijnende noden
te lenigen en verwierf terecht de
titel van goede GraafIntussen
beraamden boze volksuitbulters een
aanslag op zijn schoon leven... Zijn
belagers overvielen hem op 2 Maart
1127 ln de St-Donaaskerk, te Brugge,
en de vrome, liefdadige Graaf stierf
daar als martelaar der gerechtig
heid, zoals weleer zijn edele vader.
Zijn relieken worden bewaard in een
zij-kapel van St-Salvatorskerk, de
kathedraal van ons Bisdom. Hij is
de 2' patroon van 't Bisdom Brugge.
Verliezen we hem niet te licht uit
het oog?
Te Banneux houwt men thans een
Karei de Goede-kaoel. Maar er ont
breken nog heel wat «bouwstenen»...
Wie zou dit schoon initiatief niet
steunen? Alle Vlamingen en al
vast de Davldsfondsleden zullen
faarne bouwstenen aanbrengen. Dat
an men door storting op posteheck
Nr 21.22.19 van E. H. L. Jamin, ka
pelaan te Banneux. Op die wijze ge
denkt men best. de grote vredestich
ter en de vriend der armen.
Door een uiterst tragisch noodlot wordt het kind van de gravin de Luce-
rolle door de losbandige echtgenoot van Louise Verdier geroofd uit de
wieg bij de voedster.
Het kind van de kinderdief en van de voedster wordt opgevoed al3 de
zeer gevierde burggraaf de Lucerolle. De echte burggraaf, door de kinder
dief aan zijn lot overgelaten, wordt gewoon werkman.
De voedster, wier hart gebroken wordt doordat zij haar kind heeft moeten
afstaan, om de misdaad van haar echtgenoot te dekken, wordt de droevige
heldin, waarvan dit boek U de treurige en aangrijpende geschiedenis zal
vertellen. De geschiedenis van twee wezens, welke door een misdadige hand
een verkeerd levenspad werden opgestuurd.
Welk lot wordt deze twee wezens voorbehouden?
Wanneer de valse burggraaf vernepmt dat hij de zoon Is van een galei
boef, stelt hij alles in het werk om zijn gestolen titel en het gestolen
fortuin te behouden. ZAL HIJ ER IN SLAGEN
De hartroerende en treurige geschiedenis van de werkman, maar de ECHTE
burggraaf de Lucerolle, zal U boeien! De mooie en zachte Leontir.e Blan-
chard bemint deze werkman.
WEET ZIJ DAT ZIJ DE ECHTE BURGGRAAF LIEF HEEFT
ZAL ZIJ HEM HUWEN
Leest TWEE WIEGEN en U zult het antwoord vinden op al deze vragen.
Met
Met
zet de Uitgeverij Distrigo haar triomfreol-s voort,
wordt er aan de eis en het verlangen van tienduizende
lezers ln ons land voldaan.
brengen we U het. allerbeste wat er op dit gebied van
lektuur bestaat.
VERGEET HET NIET:
Iedere aflevering bevat meer dan 1600 lijnen lektuur en kost slechts 4 Fr.
Uitg. DISTRIGO
72, Montignystraat
ANTWERPEN
(7209)
De 53- jarige Albert Van Eyghem,
echtgenoot van Rosalie Thieren, af
komstig van Gent en wonend langs
de Nleuwpoortlaan op Klein-West-
ende, alwaar hij het café De wiel-
rijdersrust uitbaat, kwam Vrijdag
avond even na 11 uur in gezelschap
van zijn jongste dochtertje huis
waarts. Op een paar honderd meter
van hun woning aangekomen, stop
te plots en op korte afstand achter
hen, een personenwagen. Het meisje
keek een drietal keren om en vroeg
aan vader wat de geleider hier wel
ln het zicht had. Deze woorden wa
ren nog niet koud of Van Eyghem
werd met alle geweld in de rug aan
gereden en tussen de struiken naast
het wielerpad geworpen. Ook het
meisje werd ten gronde geslingerd,
doch bekwam als bij wonder geen
enkel letsel. De aanrijdende auto
reed door, doch aan het café Ave
nue de la Reinereed de auto
rechtsomkeer, stopte bij het zwaar
gekwetste slachtoffer en maande 't
meisje aan een dokter bij te roepen,
waarop hij in de haast verdween.
D? 12- jarige Julienne, bekom
merd om 's vaders pijnlijk lot, wist
desondanks ha.ar zelfzekerheid en
koelbloedigheid te bewaren en
prentte zich een na een de cijfers
van de nummerplaat ln het geheu
gen, 150664. Intussen kwam de eer
ste hulp opdagen en de zwaar ge
wonde Van Eyghem werd in de wo
ning van landbouwer Gaston Hille-
waere binnengedragen, alwaar Dr
Het Bestuursmemoriaal van 17 de
zer ma'.dt de erkenning van het
St-Idesbaldusinstltuut te Roeselare,
tot het opnemen ten laste van het
Gemeen Fonds, van 300 zwakzinnige
en zwakzinnige gebrekkige jongens
van 6 tot 21 Jaar, wiens verstands-
cijfer ligt tussen 50 en 80. Eerw.
Broeder Anatolius wordt heiast met
het waarnemen van het administra
tief bestuur van het instituut.
Loones hem de eerste zorgen toe
diende. Door de ambulanoewagen
van de brandweer te Nieuwpoort
werd 't sachtoffrr naar de H. Hart-
kliniek te Oostende overgebracht,
alwaar gevreesd wordt dat hij het
linkerbeen kan verliezen. Door de
zware kwetsuur in de linkerheup
opgelopen is zijn toestand zorgwek
kend.
Dank zij het zorgvuldig opnemen
van de nummerplaat door het kind
kon reeds te 3 uur, Zatermorgen,
door de Rijkswacht van Nieuwpoort,
die het onderzoek leidde, de eige
naar van de wagen geïndentificeerd
worden. Naar blijkt is het een been
houwer van Nieuwpoort. Hij zal
zich te verantwoorden hebb;n voor
vluchtmisdrijf. Hij is ter beschik
king van het gerecht te Veume.
Albert Van Eyghem is de broeder
en schoonbroeder van Julien Van
Eyghem, Espérance Braem en Leon
Merlier, die op 20 November .11. op
zo tragische wijze het leven lieten
bij gezamenlijke verstikking door
kooloxyde, te Lombardsijde.
DE MENS STAMT MET VAN
DE AAP AF
De ouders, die geen kinderen wil
len zijn materialisten.voor hen
bestaat in mens en menselijk ge
slacht niets edels en niets groots.
Onder die materialisten zijn er
nu mensen die beweren, dat wij
allen afstammen van apen. Iemand,
die maar even gezond wil redene
ren en de menselijke doeningen wil
bestuderen
kletspraat!
zal daarop uitroepen:
>pl
Laten we nu nog Geloof en Open
baring op zij en gebruiken we slechts
ons gezond verstand om die apen-
mensen te beantwoorden.
De mens heeft verstand en vrijen
wil. Hij kan dus onmogelijk afstam
men van dieren, die deze beide
missen.
De dieren hebben geen verstand.
Zij kunnen niet denken, niet rede
neren. Bezat de hond ook maar een
beetje verstand dan zou hij begrij
pen dat de mensen met geld vlees
kopen. Hij zou een geldstuk zien
te stelen en er mee naar de
beenhouwer gaan om ook vlees te
kopen. Zeker, men kan een dier. zo
africhten, dat het met een korf,
met geld, hij een bepaalde been
houwer geregeld vlees haalt. Doch
dit bewijst alleen, dat de mens zijn
eigen gedachtengang aan het zinne
lijk geheugen van het dier, door
dressuur, werktuiglijk kan inpren
ten: maar het bewijst ook dat het
dier geen verstand bezit. Anders zou
Ziet'vervolg volgende kolom
igSKi' Jvj-
'VgU.-'
i.%1
ifmA 'i
i? -fi-jSjBwïtw:
i
HET SECREET VAN DE
OUDE DAG
Wij hebben al veel kwaad horen
spreken over de oude heer Janssen,
onze bejaarde minister van Finan-
cieëen. Wij hebben herhaaldelijk
horen zeggen dat de waardige man
met de nodige vlijt sommige inter
nationale vergaderingen bijwoonde,
hier of ln het buitenland, maar
zonder aarzelen met brio in het
rijk der dromen verzeilde wanneer
de stromen der welsprekendheid al
te onstuimig en te onstelpbaar
werden.
Onze minister van Financleën
kan inderdaad met het grootste
gemak op elk uur van de dag een
uiltje vangen. Maar sedert wij
vernomen 'hebben dat Winston
Churchill en andere bejaarde hoge
oomes dit stelselmatig doen, me
nen wij daarin het secreet voor
een welbewaarde oude dag te heb
ben gevonden. Ën we geven er dan
ook kennis van, voor al diegenen
die er belang in stellen voor van
daag of overmorgen.
Intussen heeft men uit deze
slaapvaardigheid en deze onver
stoorbare gemoedsrust verkeerde
conclusies getrokken. Men heeft
deze neigingen op een lijn gesteld
met deze van de kindse ouderling
die aan seniele hersenverweking
lijdt of met deze van de zuigeling
die het wijzertje rond slaapt. In
een interpellatie tot de minister
van Financieën gaf de socialist
Collard zelfs de raad aan de mi
nister van Justitie zich zo vlug
mogelijk te herstellen van de emo
tie waarvan hij blijk gaf om de
helderheid van geest terug te vin
den die hij nódig zóu hebben om
zijn collega van Financieën bij te
Staan Dat was met andere woor
den gezeid dat de Hr Janssen niet
meer erg goed bij de pinken was
en niet -meer erg fris en fit in zijn
bovenkamer.
Maar die goeie oude heer Jens-
sen heeft de interpellanten zonder
enige bijstand een afstraffing ge
geven die hen nog lang zal heugen.
En wij zijn er zeker van dat zij
sedert enkele dagen veel meer ont
zag en respect zullen hebben voor
de strijdvaardige kwaliteiten van
alle oude heren die Zich bij tijd en
wijle een dutje veroorloven, en in
de eerste plaats voor de Minister
van Financieën.
VALSE MUNT
De socialisten hebben bij monde
van de heren Leburton en Collard
nog eens het afgekloven been van
de repressie opgeraapt om dat, vlak
voor de verkiezingen, voor de voe
ten te gooien van de C.V.P.-rege-
ring. Men herinnert zich hoe het
thans met het ontwerp De Gryse
gestaan en gelegen is. Dit ontwerp
is door de Kamer goedgekeurd ln
1952 en werd naar de Senaat ver
zonden. Op het ogenblik dat het
aldaar moest besproken worden
werd in het land een hartstochte
lijke sfeer geschapen rond de ge-
nademaatregelen voor De Bodt en
Van Coppenolle en, hoewel de Se
naat over de grond van het ont
werp De Gryse akkoord was, werd
de stemming wegens opportunl-
tgest
inng,
poli!
Het Lentetarief van de melk
zal dit jaar één maand vroeger
worden toegepast dan tót dusver
het geval was. Vanaf 1 Maart zal
de melk dus 75 ct. goedkoper per
liter verkocht worden.
zo 'n gedresseerde hond eens het
verband tussen geld en vlees moeten
inzien.
De dieren hebben geen taal. Waar
echter geen gesproken of geschre
ven taal is, daar ig. ook geen ge
dachte, geen verstand. De enkele
woorden, die een pépegaai kan Uit
kramen, is nog geen taal.
De dieren zijn niet vatbaar voor
ontwikkeling, wetenschap, kunst,
enz. De spin weeft haar web, de
vos graaft zijn hol. de zwaluw bouwt
haar nest nog juist als vóór dui
zend Jaren!
De dieren hebben vervolgens ook
geen vrije wil. Zij handelèn, onder
dezelfde omstandigheden immer op
dezelfde wijze. Zij worden beheerst
door hun instinct.
Ook naar het lichaam kan de
mens, volgens de bestaand© natuur
wetten, niet van de apen afstam
men. Het onderscheid is daartoe te
groot.
De gelaatshoek is bij de mens
80o a 85o; bij de aap slechts onge
veer 40o. De mens gaat, in na
tuurlijke stand, rechtop; de aap
niet. De menselijke schedelruimte is
gemiddeld driemaal gróter dan die
van de aap. Zijn hersengewicht is
ook bijna driemaal groter dan het
hoogste hersengewicht van de aap.
De aap heeft vier zogenaamde grijp-
werktuigen; de menselijke voet is
volstrekt geen grljpwerktuig, enz.
Nog nooit werd een overgangsvorm
tussen mens en aap gevonden. In
dien wij opgegraven versteende men
senlichamen bestuderen, dan vinden
wij immer weer een mens. zoals wij
zijn. De oude holbewoners, paalwo-
nlngbouwers, enz., uit de oertijden
doen zich als een zeer achtbaar ge
zelschap kennen.
Neen, de mensen stammen niet
af van apen, wel echter van Adam
en Eva. Zo leert ons de Openbaring.
De verschillen in kleur, lichaams
vorm enz., die bij de verschillende
mensenrassen voorkomen, zijn aan
de invloed van klimaat, voeding, le
venswijze en beschaving te wijten.
Deze verschillen zijn bovendien van
geringe betekenis. E. G.
Wie het 430 bladzijden-grote werk van
Jozef Delbaere De Vereenigde Vrien
den ter hand neemt, begint met zich af
te vragen Is het niet roekeloos over de
geschiedenis van een dorpse rederijkerij
zo'n uitvoerig referaat voor te schotelen
Doch bij het lezen van de eerste blad
zijden van dit werk is men reeds lang die
academische vraag vergeten, wijl men
totaal wordt meegesleept in de pittige en
leerrijke uiteenzetting... Want dit is de
hoofdverdienste van dit grote werk het
is wetenschappelijke geschiedenis, klare
en objectieve voordracht van historische
gegevens, gefundeerd op de degelijkste
bronnen, doch levend geworden onder het
bezielend en schoonmenselijk inzicht van
de tegenwoordige ere-voorzitter der Ver
eenigde Vrienden te Rumbeke.
Zo is dit werk geen dorre uiteenzetting
van feiten. Het riekt niet naar het muffe
perkament. Net als de rijke kroniek van
een eeuï<| cultuurleven in een der schoon
ste dorpen van midden-Westvlaanderen.
Als voorgeschiedenis van de Rumbeekse
Vereenigde Vriendenbehandelt Del
baere de Rederijkerskamer De Minnende
RozenDeze 22 bladzijden tellen onder
het beste dat wij over de Westvlaamse
Rederijkerij bezitten. Bladzijden die een
zeer zware en geduldige geschiedvorming
vertegenwoordigen, waarvoor niet alleen
Rumbeke doch ook heel het toneellievende
Westvlaanderen de schrijver moet dank
baar zijn. Laat ik hier een fragment cite
ren dat, én de objectiviteit van de schrij
ver, én het Westvlaams belang van het
werk aantoont
«Dat de Rhetorikagilde van Rumbeke
reeds bekend staat op 't einde der 16*
eeuw, da-ar moeten de Rumbekenaars, nu
niet bijzonder fier om zijn. In de 16* eeuw,
en zelfs veel vroeger, bestonden er ln alle
steden, zelfs in zeer vele dorpen van
Vlaanderen, gilden van Rhetorijke.
Dezj der steden zijn veelal gekend
Nieuwpoort schijnt een der oudste te zijn
geweest en genoot reeds in 1165 de gunst
van de Bisschop van Terwanen. Diksmuide
staat bekend van in 1394; De Sorgeloose
van Veume, De Langhoirs van Pope-
ringe, De Kruisbroeders van Kortrijk,
Gebloeit in 't Wildevan Tielt, De
Zeegbare Hertenvan Roeselare (deze
heringericht in 1516) en menig andere
zijn allen zeer oude en gekende rederij
kerskamers.
Minder bekend, door de band be
langrijk ook zijn de gilden der buiten-
dorpen. In 't omliggende van Rumbeke
wordt te Dadizele reeds een rhetorika-
kamer vermeld in 1528; de octrooibrieven
der Onnoosele van Stad en dateren van
1549; de kamer van Beveren bij Roeselare
nam deel aan een wedstrijd in 1550;
Moorslede staat bekend vóór 1560 en Op
d'hoogde groeit den Olijfboomvan
Hooglede, ging reeds spelen naar Tielt in
1562.
En wat verder verwijderd van ons,
maar altijd ten platten lande in Vlaan
deren, staan bekend Gistel in 1404, Stal-
hille in 1407, Damme in 1421, De Groe-
naerts van Lo in 1422, De Wynsuppers
van Hulste in 1428, De Barbaristen
van Menen in 1434, «De Ghesellen» van
Harebeke in 1447, Altoos doendevan
Leffinge en Cranck Bestier van Ouden
burg in 1457, Koolskamp ln 1461, Pittem
ln 1464, Esen in 1465, Wenduine in 1469,
Blankenberge in 1476, Ruis:lede in 1480,
De Mariaisten van Pollinkhove en De
Ghesellen van ghenoughte» van Rams-
kapèlle in 1492.
Tal van schilderachtige bijzonderheden
worden hier opgeroepen over rederijkers
en hun werk vol fleurig bombast. De
«Luisterlijke Kampstrijd» van 1841 brengt
een Reniêr óp het voorplan met zijn uit
voerige verzen ovêr De Dood van de
Merodedie spijt breedsprakerigheid en
af en toe wat holle klank, toch nog iets
van een Vondel te binnen roepen. Die
Renlers uit Deerlijk waren dichters. We
denken aan Verriest, ook aan Benoit, die
aan deze familie een en ander te danken
heeft.
In de 5 vólgende hoofdstukken lezen we
dan hoe de Vereenigde Vriendente
Rumbeke ontstonden, en al het wel en
wee van dit Letter- en 'Toneelgild onder
de voorzitters
A.A. Angillis (1853-1866);
L. Leyn (1866-1910);
Dr H. Boucquey (1910-1912);
Alfons Joye (1912-1925);
Jozef Delbaere (1925-1953).
De schrijver behandelt telkens systema
tisch de voornaamste culturele uitingen
der Vereenigde Vriendenonder deze
voorzitters leden, vergaderingen, toneel,
feesten, de biliotheek.
Bij de oprichting der Vereenigde Vrien
den tekent schrijver een werkelijk ty
pisch beeld van de economische ellende,
die de stichting onmiddellijk voorafgaat
de teleurgang van de huisvlijt der spin
nerij, de oogst die in 1845 maar 1/10 op
bracht, de voorjaarsvorst 1846... al oorza
ken van de hongersnood.De hulp schoot
te kortde bedelaarswerkhuizen zaten
vol en opgepropt; de gevangenissen even
eens, want de toestand was zo erg, dat in
vele plaatsen de ouders hun kinderen uit
zonden, om bij klaren dage, onder d'cgen
der politie, wat te gaan stelen of ruiten
in te gooien, ten einde alzo in de gevan
genis, en bijgevolg aan de kost te gera
ken; kinderen dié hun straf uitgezeten
haddein, kropen op de knieën om niet
naar huis gestuurd te worden.
Midden al die ellende kwam in 1847 de
typhus de genadeslag geven. In die arme,
verhongerde, uitgeputte bevolking van
Vlaanderen, vond hij een geschikte prooi,
en zijn verwoestingen waren dan ook on
gehoord. V/aar voorheen de geboorten
over 't algemeen dubbel zo talrijk waren
als de overlijdens was 't nu 't omgekeerde.
Degenen die weg konden, vluchtten 't
land Uit; sommigen verhuisden naar de
Walen, meestal in 't Luikse, waar 't werk
niet ontbrak, enkelen trokken naar Ame
rika, de meesten van bij ons naar Noord-
Frankrijk.
Ontvolking en landverhuizing hadden
voor gevolg dat de bevolking van Rum
beke, in drie jaar tijds, met meer dan
20 achteruit liep en dat er bijna tach
tig jaar zouden nodig zijn om die achter
stel weer in te halen.
De Minnende Rozenverwelken, en
als een reactie op al deze mizerie, komt
het genootschap der Vereenigde Vrien
den De voorzitter A. Angillis, schrijft
er een schoon verslag in, waarin de edele
bedoelingen der Vereenigde Vrienden
staan verwoord. Hij schrijft dit in de
Rumbeekse Avondstonden(literaire
productie der letterlievende leden, in
1856). Wat heerlijk taalromantisme Die
Angillis is een groot figuur. Delbaere te
kent hem ten voeten uit, zoals hij daar
ook zo volks en ontroerend dat Kareltje
Vandevyvere uitportret.
Kostelijk, al die spreekbeurten en ver
gaderingen. En die plichtbewuste geheim
schrijver, die eens moedermens alleen een
vergadering opent. In 1859 Ten 7 ueren
wordt deze zitting door den Heer Ge-
heimschryver - Boekbewaarder met de
naamlyke afroeping der leden geopend,
waer niemand heeft aen beantwoord.»
Ook het relaas der vroegste toneelavon
den is goud waard.
En heel Rumbeke defileert in die le
denbespreking, waarin stamboom op
stamboom wordt uitgerafeld.
Zelfs Jozef Delbaere komt aan de
beurtHet is hartverheffend te kunnen
vaststellen dat alle standen, als lid, ere
lid, betalend, briefwisselend lid, met deze
Vereenigde Vrienden gemoeid zijn, die
werkelijk de allure aannamen van een
kleine Academie.
Over Alexander Rodenbach, de eerste
ere-voorzitter, werd reeds alles gezegd. Hij
ook krijgt hier zijn eer en zijn recht.
De Duitse inval van 1914 tekent een
streep van bloed en vuur door dit stij
gend presteren der «Vereenigde Vrienden».
Aangrijpend is het verslag van Rumbrke's
Schuwe Maandag En hoe vol Vlaamse
moed het soldatenblaadje De Verenigde
Vrienden van Rumbeke voor onze IJzer-
jongens, door onze goede vriend Pater Dr
Bertrand Van der Schelden, de man van
't Manneke uit de Mane
De ontwaking na '14-'18, beeld van onze
onverwoestbare levenswil, is weer een stuk
geschiedenis, dat tellen kan, zoals de jam
merlijke onenigheid die onze dorpen ver
scheurde over nationale en Vlaamse op
vattingen... Dingen die God helpe
tot het verleden mogen behoren...
Het laatste kwarteeuw, onder Jozef
Delbaere, getuigt van een onverminderde
activiteit... ik citeer b.v. de boekerij der
«Vereenigde Vrienden» met de knappe bi
bliothecaris Valeer Verhalle, die al 25 jaar
met de bibliotheek begaan is, een biblio
theek die thans 5.000 boeken telt...
In 1929 werden de Vereenigde Vrien
den Koninklijke Maatschappij.
Een blijde en waardige weerklank van
de eeuwfeestjubel 1953 vinden wij ten leste
van het boek. Deze luister kan tellen in
de annalen van Rumbeke en in de ge
schiedenis van het Westvlaams Toneel.
Het boek is immers het relaas van de
eeuwige menselijke tragedie en comedie
komen en gaan.
Ook Delbaere legde het voorzitterschap
neer, en werd opgevolgd door de levens
krachtige én enthousiaste Raf Vantie-
ghem. Jas; Delbaere werd en hoe ver
diend ere-voorzitter.
Ach, al mijn geschrijf is slechts een
Wijkende schaduw van een werk dat als
een onsterfelijk monument de Vereenig
de Vrienden van Rumbeke in het zon
nelicht zet, in de klare dag, opdat wij
allen zouden zien, zouden leren, zouden
bewonderen, en het vele goede navolgen.
De malse taal, die nog iets van haar
Westvlaamse geurigheid en snijdigheid
bewaarde; de harde oprechtheid van de
schrijver, die ook hier een gedegen histo
ricus is: de duizend en één détails, die
het boek doen leven als een bonte doch
ongéfantaseerde dorpsroman; de vreugde
en de trots om hun Vereenigde Vrien
den»... dit alles maakt dit werk tot een
schoon bezit. Tot ver buiten Westvlaan
deren moet het gelezen worden. Het ge
tuigt voor ons Westland
Het laatste woord, dat voorzitter Del
baere uitsprak als voorzitter, tot zijn
Vereenigde Vrienden was het volgen
de: «Op liefde en trouw komt het ten
slotte in het leven altijd aan
Ook met dit werk heeft hij beide be
leden, jegens zijn «Vereenigde Vrienden»,
jegens zijn dorp, jegens zijn volk en zijn
land. We danken
F. R. BOSCHVOGEL.
teitsredenen uitgesteld. Intussen
volgde de regering, reeds sedert
enige jaren, een politiek welke vol
komen in de lijn lag van wat door
het ontwerp De Gryse was voor
zien en zij bevestigde deze gedrags
lijn door omzendbrieven waarbij de
térugvordering van boeten en scha
devergoeding verminderd en voor
lopig gestaakt kon worden in af
wachting dat het ontwerp De Gry
se zou worden gestemd.
Deze zonderlinge toestand duurt
nu al enige tijd maar hij werd door
een coalitieregering, voorgezeten
door Spaak, in het het leven ge
roepen.
De socialisten zouden dus de
laatsten masten zijn om daarin
graten te vinden.
Maar ja, de verkiezingen staan
voor de deur, en bij gebrek aan wat
beters proberen de roden daar wat
politieke munt uit te slaan. Valse
munt, zoals men zal zien.
De eerste interpellant, dihr Le
burton, is van wal gestoken met
een indrukwekkende reeks stad
huiswoorden en een carnavalstoet
van gemeenplaatsen die zelfs in de
Kamer geen gehoor en geen be
kijks meer vindt.
Hij kondigde dus met veel plecht
statig vertoon aan dat hij spreken
zou over de financiële belangen
van de Staat (wij denken aan de
socialistische mutualiteitspaleizen,
met de staatsgelden gebouwd) over
het belahg van het parlementaire
regime dat bedreigd wórdt door de
Will
willekeur (wij denken aan de
cialistische Stra.atrevöluti= van 19150
dié de parlementaire meerderheid
in de minderheid drong), alsmede
over het klerikaal fascism^ en de
sacristijdietatuur (wij denken a.an
de partijdictatuur van Buset).
Voorts zou de man het nog hebben
over 's lands morele gezondheid die
met het civisme te vereenzelvigen,
is (wij denken aa.n Hendrik De
Man, dhr Delbouille, burgemeester
Hans en aan de onvervalste patriot
JoS de Briefschrijver).
D? interpellatie van Leburton
kwam na deae kletspraatparade
hierop neer te zeggen dat de
C.V.P.-ers gelogen hadden -wanneer
zij, met het ontw-rp De Grilse, al
leen de gedeeltelijke kwijtschelding
van boeten wegens ineivisme be
oogden en niet de volledige terug
gave, Voorts verweet hij de C.V.P.
dat zij de incivieken gunstig gezind
was, in tegenstelling met vroeger,
maar sprak tevens de hoop uit dat
alles nu wel spoedig anders zou
wordien wanneer het beleid van de
homovenen, dat hij met een Duitse
bezetting vergeleek, door de verkie
zingen onmogelijk zou worden ge
maakt.
KLEINE GEVALLEN
De Minister van Financiën ver
klaarde dat hij de nodige tijd had
besteed om de interpellanten van
antwoord te kunnen dienen en be
wees inderdaad dat hij eeen kat is
om zonder handschoenen aan te
pakken.
Vooreerst bewees hij de opposi
tie dat zijzelf in de Senaat het ont
werp in de grond goed was gezind
met aanhalingen van de Socialisten
Vermeylen en Rolin en van de li
beraal Lilar, maar dat de stem
ming alleen wegens de opportuni
teit werd verdaagd.
Gij haalt, zo zegde hij, omwille
van de verkiezingen uw oud stok
paardje uit de stal en komt hier
voor de dag met oude koét, wat op
gewarmde schotels. Gij vindt ér
graten in dat wij de tenuitvoerleg
ging opschorten door middel van
omzendbrieven maar dhr Spaak
heeft dit reeds laten doen in 1947,
door Minister Eyskens. En minister
Liebaert, een liberaal, had het te
loren reeds gedaan ih meer dan
30 gevallen.
Gij becijfert de boeten die nog
moeten betaald worden op tien
milliard frank, maar in feite zi.in
ze geen rode duit waard want de
mensen die wij zouden moeten aan
spreken zitten ver van hier in het
buitenland en wij kunnen ze niet
treffen.
Het b*d.rag dat wij nog kunnen
invorderen is vrij gering en betreft
in hoofdzaak kleine gevallen. Daar
om schaffen wij de omzendbrieven
niet af in afwachting dit de wet
De Grijss wordt goedgekeurd.
DE PARTIJ VAN DE «ZUIVEREN»
En dit was het ogenblik waarop
de Hr Spaak het geraden achtte
tussenbeide te komen.
Maar het heeft hem intussen al
deerlijk berouwd. Wij moeten toe
geven dat ds Hr Spaak ziek is ge
weest, een Engelse ziekte, een keel
aandoening. Maar we geloven dat
er een beetje van de verraderlijke
Engelse mist in zijn bovenkamer is
blijven hangen. Anders had hij ge
zwegen in alle talen.
Toen de minister van financiën
verklaarde dat de terugvorderbare
boeten betrekking hadden óp klei
ne gevallen, zegde de Hr Spaak dat
dit geen belang had en dat ze het
maar moesten weten.
Dan versta ik niet zei de Hr Jans
sen. waarom ook de mensen uit uw
partij hiervoor tussenbeide kofnen.
Dat was te veel voor de Hr Spaak,
Deze is met zijn socialistische me
destanders gewend zo veel, zo lang
en zo stom over de vaderlandslief
de te prediken dat dit bij hen een
reflex geworden is, een tweede ha-
tuur, een nieuw onderbewustzijn en
een soort, onkreukbaar geweten, dat
automatisch reageert, zoiets gelijk
de thermostat van een strijkijzer
of van een centrale verwarming.
Op deze insinuatie van de Heer
Janssen riep de Hr Spaak dat de
minister aan het liegen was en
nam°n mo°st noemen (zeker met.
de bijgedachte dat de oude heer dat
nooit zou hebben durven doen).
ZIJ VRAGEN HET ZELF
Maar de Hr Janssen deed dat
wei en nog niet zo zuinig. Hij moet
er zelfs nalf cp gerekend hebben,
want hij haalde mêteen de bewij
zen naar boven. Vermits ge er dan
tcch zelf om vraagt, zegde hij.
En hij herinnerde de Kamer aan
de tussenkomst van de socialisten
ten voordele van Mechelse meubel
fabrikanten die wegens collaboratie
veroordeeld werdén.
Misschien waren dat kleine ge
vallen en ging het er alleen om de
boete te verminderen.
Maar vijf socialisten hebben mé
ook gevraagd tussen te komen in
die zaak Dè Coene, waar het ging
om een gedrag van 102 millioen, en
zij heben mij bovendien verzocht
de sanctie te niet te doen en de
gestraft-n in eèr te herstellen.
En daar stond de international
Soaak nu met zijn gekreukte va
derlandsliefde, met zijn propér
hemdeke van onvervalste incivlé-
kenvr*ter en met het onschendbaar
vaderlands gewefe-n van de hele
B.S.P.. die in haar schoot schurf
tige schanen telde die bét gewaagd
hadden d» irieEThêrstelling te vré-
gén van de incivieken.
Het schijnt dat de man er eert
nieuwe keelaandoening van gekre
gen heeft. Hi.j had In elk geval niet
v°el meer te vertellen.
Alleen vond bij h=t ongepast dat.
de minister gebruik maakte Vari
particuliere brieven.
Maar ja, de tijd is nu Oók voorbij
dat de socialisten menen alles te
mogen dOen zonder ooit enige te
genstand te ontmoeten. Zl.i mogen
d» parlementaire democratie met
straatgeweld bedreigen en uit haar
voegen héhrn, dan moeten ze ook
kunnen verdragen dat ze eens b'i
gelegenheid als de katoen met de
neus in hun eig'n vuil gewreven
woeden, ook met particuliere brie
ven.
Dat zal hen wat nettere manie
ren leren.
Fr wordt ook verteld dat.m'n'ster
Janssen rog nooit zo een '"kker
uiltje heeft gevangen, PAS,
