VAN IJPEREN IN HET ARRONDISSEMENT.
Politiek, Nieuws-, Handels- en Annoncenblad.
OE FAMILIE GRUPZOUT.
Tweede Jaar.
Abonnementsprijs voorop betaalbaar: 3 fr. per jaar voor de stad. 3 fr. 50 voor den buiten. Per 6 maanden: 1 fr. 75. Annoncsn: 15 cent. por drukregel. Rechter
lijke eerherstellingen: 1 fr. per regel. Akkoord per jaar ol' per maand. 10 centiemen per nummer. Afzonderlijke nummers voor artikels, enz. 8 fr. per 100. Alle
berichten vau verkoopingen of andere bekendmakingen ten bureele dezer gedrukt worden eens gratis ingelijfd. üe aruioncen voor België, ter uitzondering der beide Vlaanderen, alsmede
die. voor het "buitenland worden ontvangen door den Office cle Publicité, Magdalehastraat, Brussel. Men wordt verzocht alle hoegenaamde artikels uiterlijk tegen Vrijdag middag vrij en
douerteekend toe te zenden. Artikelen ongeteekend of personnaliteiten bevattende worden niet opgenomen.
Aldus sprak David toen hij van de afgoden
der volkeren gewaagde. - Zij maken geen
geluid met hunne keel voegde hij er ten
slotte bij.
Hoorende dooven en ziende blinden bestaan
er heden nog, juist gelijk David's standbeel
den; zulke dingen vindt men in den persoon
van klerikale gazetschrijvers.
Die vergelijking kwam ons te binnen, bij
het lezen van een artikelHet onderwijs,
in het Nieuwsblad van 21 Mei 11. afgekon
digd, en onderteekend door Numero Een van
de Redaktie. Maakten David's standbeelden
geen geluid met hunne keel de klerikale
schrijvelaars maken integendeel veel geraas
in de kolommen hunner bladen. Of er in dit
gerucht meer gezonde rede dan woorden te
vinden is, valt sterk te betwijfelen!
Het Nieuwsblad ziet, niet zonder een
zeker genoegen dat veel liberalen voor
hunne kinders een ander onderwijs, dan het
officieel verkiezen en dat vrijzinnige ouders
hun kroost in papenhanden overleveren. De
blijdschap van de klerikalen alleen ware vol
doende, om de oogen dier verblinde ouders te
openen dewijl de klerikalen zich daarin
verheugen, is het een teeken dat bovenge
melde handelwijze tot hun, en niet tot ons
profijt, uitloopt!
Zulke goedzakkige, lamlendige liberalen
bestaan er ongelukkiglijk nog. Die menschen
zijn liberaal van naam (en misschien met
de daad); maar hun liberalismus kan niet
zwaar wegen, wanneer men ze een goed on
zijdig onderwijs ziet verwerpen om eene
kloosteropvoeding te verkiezenWezen wij
nochtans rechtvaardig en geven wij elk het
zijne; gemeenlijk zijn die halfslachtige libe
ralen te hunnent niet meester, omdat Madam
of Mevrouw de broek draagt. De kinderen
gaan dus naar eene katholieke school, omdat
Mamatje het begeert, of wil, of eischt, of be-
[Negende vervolg.)
Toen de fabrikant zijn schrijver had aan
de deur gezet omdat hij jichtig werd, en dat
de jicht voor alle wereldkenners een teeken
is dat de lijder zich aan den drank overgaf,
overgeeft en overgeven zal, tenzij, wel te
verstaan, hij de Beurs bezoeke, waar een
deftig handelsman steeds aan allerlei tochten
is blootgesteld toen werd Schimmel als
schrijver aangeduid. Do weggezonden schrij
ver kreeg wel is waar honderd frank in de
maanddoch de bewerende mycologist
Grijpzout liet Schimmel verstaan, dat hij, uit
loutere erkentelijkheid omdat zijn meester
hem uit het slijk der zeevaart had opge
raapt en hem zoo hoog had verheven, zich
nu met vijftig frank bevredigen moest.
Schimmel bevredigde zich: nood breekt wet
ten.
Om een gedacht te geven van Schimmels
betrekking tot het hoofd der firma, moge
't volgende hier plaats vinden:
Vijfjaren was hij reeds bij de firma Grijp
zout en Cle werkzaam, en zat op zekeren
avond op zijn vlieringkamertje, naden dage-
lijkschen dienst, de balans der firma op te
maken. Het was in December en het was
bitter koud, vooral voor zulk een hoogge
plaatst persoon als Schimmel, die geen kachel
bezat, omdat er geen haard in 't kamerken
was. Schimmel zat onder den dauwen glans
van een rookend petroleumlampje op de
veelt! En wat de vrouw wil, wil God
zegt het spreekwoord.
Konden wij dus de vrouw onttrekken aan
den verderfel ijken invloed der klooster- en
kwezelopvoeding, wier gevolgen het gan-
sche leven bijblijven, gewis zou liet liberalis
mus eenen grooten stap voortwaarts gaan.
De priesters en de Kerk begrijpen het im
mers te goed zoolang' zij de vrouw beheer-
schen door dwang, geweld, bedreiging en
opvoeding vooral, zoolang zullen zij ons
boven het hoofd kraaien. Ontsnapt hun ech
ter de vrouw door degelijk onderwijs en
krachtige opvoeding, dan eerst zal voor het
papendom een schrikkelijk uur slaan. Moch
ten wij het welhaast begroeten
Het Nieuwsblad betwist de maatschap
pelijke noodzakelijkheid - der onzijdige
school en vervolgens de bevoegdheid van
den Staat in zake van onderwijs. Zulke
redeneering is, onzes inziens, zoo sterk als
het zonlicht loochenen.
Waarom zou de Staat, die onzijdig is in
zaak van godsdienst, liet evenmin wezen in
zake'van onderwijs? De onzijdigheid, welke
hij in zijne scholen voorstaat en huldigt, is
voor elke gezindheid eene waarborg van eer
bied voor hare grondstelsels en instellingen.
Eene onzijdige school is toegankelijk voor
kinderen tot alle godsdiensten behoorend;
want daar zal men den voorrang of voorkeur
niet mogen geven aan de eene of andere
sekte, zonder de gewetensvrijheid der ande
ren, en bijgevolg deze hunner ouders te
schenden. Dit belet niet dat men in eene
onzijdige school kan en mag handelen over
die groote zedelijke waarheden, welke, tot
- eer van het menschdom, van lieverlede het
eigendom geworden zijn van alle gods-
diensten en van alle beschaafde volkeren».
(Ministerieelen omzendbrief van 17 Juli 1879).
Het Nieuwsblad, edoch, is hier rechter
en partij in zijne eigene zaak. Als "katholiek
orgaan van het arrondissement is het zijn
plicht de onzijdige school te bevechten, om-
cijfers te turen, maar hij telde niet op. Hij
dacht na, aan cle wonderbare besluitselen der
Voorzienigheid die voor allen zorgt, zelfs,
voor de naakte piepende vogeltjes en de bloe
men des velde, en die alles weldoet wat zij
doet, uitgenomen voor hem, Schimmel, dok
ter in de rechten, die nu graag zijn diploma
zou verbrand hebben om zich de kneukels
te verwarmen, indien er een haard in 't ka
mertje geweest ware, of indien hij enkel een
vat bezeten had, in 't welk men zonder
gevaar vuur kon maken.
Schimmel stak zijne handen in zijne broek
zakken, deed zijne schoenen af en begon ter
plaatse een loopstapje, maar tiij bleef even
verkleumd. Zijn oud bloed kon niet meer
warmte uitstralen dan er in zat en dan een
paar boterhammen met een eind bloedpens
en een glas kleinbier er dien avond hadden
ingebracht. Dan nam Hij zijn toevlucht tot
het lampje, dat ook door zijn glazen pijp niet
genoeg hitte uitstraalde, en was eindelijk
teweeg in zijn bed te kruipen onder zijn
daarop uitgespreiden kleederschat, toen hij
eensklaps een heerlijken inval kreeg. Hij nam
namelijk een deel van het papier 't welk hij
elke week opgaarde en voor zakpapier ver
kocht om zich met de opbrengst daarvan
snuif aan te schaffen, deed het ontvlammen
boven liet lampje en liet het branden op de
teljoor dat nog het vel der verorberde bloed
pens droeg. Een sui generis geur verspreidde
zich door het kamertje, maar daar liet de
schrijver der firma zich niet aan gelegen. Het
vi'öos zoo bitter, en beter was het een geur
van gebrand vel te xieken dan zich eenvoudig
dat zij,volgens hem, - niets anders kan zijn
dan de verloochenmge van alle godsdienstig
gevoel Vous êles orfèvre, Monsieur
Josse!
Wij integendeel,die van geenen godsdienst
houden dus niet meer van den katholie
ken dan van den muzelmanschen hebben
onze vrijheid en ons geweten beschermd en
gewaarborgd in eene onzijdige school, waar
de onzijdigdeid van meesters en leerstof voor
katholieken als voor schismatieken onberis-
lijk en aannemelijk is.
Nu blijft de bevoegdheid van den Staat
in zake van onderwijs te bewijzen. Wij
spraken daareven van beschaafde landen en
volkeren. Bij de wilden, waar de vooruit
gang om zoo te zeggen niet bestaat, vindt
men evenmin de school. Deze is dus bij de
beschaafde volkeren te zoeken. Zou het
Nieuwsblad de goedheid niet willen hebben
ons eenen beschaafden Slaat aan te wijzen,
waar de bevoegdheid van den Staat in zake
van onderwijs niet toegepast wordt, eene
doode letter blijft Keni onze tegenspreker
een beschaafd land waar het onderwijs uit
de Staatskas niet onderhouden, of ten minste
gehoipen en ondersteund, wordt? En zou de
hulpverleenends Staat, voor zijn geld, geene
voorwaarden mogen eischen van het onder
wijs dat hij ondersteunt? Is dergelijke rede
neering wel mogelijk, dat een ministerie,dat
voor 's lands zaken en voor eiks belangen
zorgt, zich onttrekken zou aan den dringen-
sten plicht eens beheerschers, namelijk de
verstandelijke en zedelijke ontwikkeling zijns
volks? Het zou de plicht eener Regeering zijn
de godsdiensten te bezoldigen, maar niet van
een onderwijs in te richten? Een Staat mag
den landbouw beschermen en aanmoedigen
door kampstrijden voor hofgevogelte, enz.;
maar hij is onbevoegd het onderwijs te be
schermen en aan te moedigen bij middel van
wedstrijden! Is dat ernstig, Nieuwsblad
Gij eischt de vrije school als regel Goed,
onder uw opzicht beschouwd; maar waar de
vrije school ontbreekt, niet bestaat, onvol-
als een musch onder eene dakpan te laten
bevriezen.
En Schimmel stookte maar voort tot al het
papier was opgebrand, ja tot zelfs een deel
zijner archieven in de teljoor verzengd wa
ren, en wel voornamelijk: zijne geboorteakte,
zijn diploma, een duplicate van T vonnis
zijner veroordeeling als nihilist, eenige van
de brieven, welke een mooi modemaakstertje
't lieve kind was als publieke deerne
gestorven, maar Schimmel wist het niet
hein had geschreven toen iiij student was, en
uie hij als gedachtenis zijner eerste en eenige
liefde trouw bewaardeen des al andere
oorkonden meer.
Schimmel, die altijd lachte, deed dit nu
echter niet. Met gekromden rug en getrok
ken gelaat, hurkte de grijze overwonneiing
des noodlois voor zijn teljoor, do magere,
reeds bevende handen boven de dartele,
lekkende viarn uitgestoken, en zag met strak-
ken blik de papieren, getuigenissen van zoo
weinig liefs en zoo veel leeds zijns bestaans
tot assche vallen. Een bittere traanperel
drong uit zijn rooden ooghoek, sijpelde over
zijne wang en ging op den boord van liet
heet teljoor sissend verdwijnen.
Boe-ah! Sapper, sappernu! wilt gij mijn
kot in brand steken, riep blazend M. X.
Grijpzout en C'9, de deur openstootend. Wat
doet gij, Schimmel? Wordt gij stapelzot?
Daar!...
Dit zeggend stampte de patroon zijn voet
door de teljoor, doofde de assche uit en ging
het liggend venster van het vlieringkamertje
opstekend, steeds voort blazend:
doende en op de hoogte van den tijd niet is,
zou de Staat zicli de zaak niet mogen aan
trekken door de inrichting van een beter en
degelijker onderwijs, om alzoo een groot
deel der bevolking te ontwikkelen, wat hoo-
ger te brengen? Volgens u zou de Staat alles
mogen hebben: gevangenhuizen, gerechtsho
ven, spoorwegstatiën, enz. maar geen scho
len; ah, neen, geen scholen! En dat argument
vindt gij in de de vrijheid van onderwijs
door den wetgever van 1830 in de Grondwet
neergeschreven? Wij zijn paf!
Het Nieuwsblad meent te mogen beweren
dat eene onzijdige school juist daarom eene
ongodsdienstige school wordt. Maar die be
wering is een bloot voorgeven; dat zijn maar
woordenOm ons te overtuigen moeten er
feiten zijn, daadzaken die iets bewijzen ten
voordeele dier meening.
Maar de overmaat van belachelijkheid
vinden wij in deze, zijne redeneering: Het
Weekblad stelt vaste dat het onderwijs in
de officiëele scholen niet onzijdig en is,
maar antikristelijk Hola! Nieuwsblad,
hier betrappen wij u flagrante dilecto van
logen en laster. Zoolang als gij dit niet in
nadrukkelijke aanhalingen, met onzen eigen
tekst, zult bewijzen, zullen wij u voort als
logenblad, d. i. cuilblad uitkrijten. Geef ons
stellige bewijzen, aan ons en aan uwe lezers,
in plaats van onbewezene beschuldiging en
verdenking onzer inzichten. Zóó eischt het
de eerlijkheid.
Drijf toch de dwaasheid zoo verre niet, de
onzijdig school aansprakelijk of verantwoor
delijk te maken voor onze artikels, Wij vra
gen het u in alien ernst: wat heeft de school
met ons, en wij met haar te zien?
Wij hebben reeds gezegd dat de onzijdige
school met den Godsdienst niets te maken
heeft; bijgevolg zijn onze artikels tegen het
papendom, zonder beteekenis tegenover het
grondbeginsel van een onzijdig onderwijs.
Dit laatste moet eerstgenoemde sekte niet
Boe-ah! wal stank.
Schimmel was zeer verlegen.
Mijnheer, als 't u belieft, zei hij smee-
kend, het was hier zoo koud.
Schimmel, die de zachtaardigheid zijns
meesters jegens minderen kende, verwachtte
zich op een ergen uitval en de laagste scheld
woorden. Doch zie, dit liep nu eens heel
anders uit. Het waarom wordt hier duidelijk.
In het naarhuiskomen uit den Goeden
Halven Liter was eensklaps een vraagpunt
voor den geest van Confucius vader opgere
zen. Men had er gesproken van uitvindingen.
Zou hij ook niets kunnen uitvinden? En daar
was zijne jagende f'antazie nedergekomen op
het vervaardigen van een pap dienstig tot
het aaneenplakken van de boorden der lioe-
dendoozeri. Ja. dat was wel degelijk eene
nuttige uitvinding. Maar hoe die tot stand
gebracht? Dat was een ander paar mouwen.
Voor heden kon hij daar niet dieper over
nadenken. De zeven gedronken potten lam
biek en de zeven gerookte panatellas belet-
teden hein zulks. Hij bibberde onder zijne
dikke pels en haastte zich om zijne warme
slaapkamer te komen, maar toen hij den
trap opklom, sclmot hem iets te binnen. Zou
liij niet eens Schimmel raadplegen, die als
dokter in de rechten toch geleerdheid genoeg
bezitten moest om een dergelijken plakpap
samen te stellen. Zoo kwam het dat het hoofd
der firma tot boven het zesde verdiep van
zijn huis klom, en de deur openstiet op het
oogenblik dat het laatste vlammetje den laat-
sten minnebrief in Schimmels teljoor ver
teerde. [Wordt voortgezet.)
HET WEEKBLAD
Zij hebben ooren, maai' hooren niet;
Zij hebben oogen, inaar zien niet.
Psalm (113).
m