VAN IJPEREN EN HIT ARRONDISSEMENT.
Politiek, Nieuws-, Handels- en Annoncenblad
Derde jaar.
Zaterdag 311 Maart 1888.
Nummer 9.
Politiek overzicht.
Binnenlandsch nieuws.
Eeuwige zuiverheid. (i,
Vlaamsche grieven.
t7
Aaaoacea: 15 cent. por drukregel. Ilechter-
Ahoxmemeatsprjjs voorop betaalbaar: 3 fr. per jaar voor de stad. 3 fr. 50 voor den buiten. Per tl maanden: 1 fr. 75.
lijke eerherstellingen: 1 fr. per régel. Akkoord per jaar oi' per maand. 10 centiemen per nummer. Afzonderlijke nummers vo >v artikels, enz. 8 fr. ner 100. Alle
belichten van verknopingen of andere bekendmakingen ten bureeie dozer gedrukt worden eens gratis ingelijfd. f)e anuoncen voor België, ter uitzondering der beide Vlaanderen, alsmede
die -voor het buitenland worden ontvangen door den Office de PvMicüéMagdalenastraat, Brussel. Men wordt verzocht alie hoegenaamde artikels uiterlijk tegen Vrijdag middag vrij en
onderteekend toe te zenden. Artikelen ongeteekend of persounaiitei ten bevattende worden niet-opgenomen.
Rusland is niet te vreden dat prins Ferdi
nand, Koning van Bulgarie is. Daarom ver
zamelde het zijne legerbenden op de grenzen
van Oostenrijk om door bedreiging prins
Frederic zijne kroon te doen afstaan. Maar
Prins van Bismarck en Oostenrijk toonden
hunne klauwen en men sprak van oorlog.
Doch Rusland zag dat door geweld niets te
winnen was en welhaast veranderde het van
stelsel. Nu tracht het langs diplomatischen
weg de kroon van Prins Ferdinand te ontne
men. Intusschen is en blijft Prins Ferdinand
Koning. Zondag jl. was het de verjaardag
zijner geboorte en ter dier gelegenheid gre
pen er groote feesten te Sophia plaats.
Men maakt alle soort van gissingen voor
het geval dat prins Ferdinand zijne kroon
afstaat. Sommige beweren dat Bulgarie eene
Republiek zou vormen. Andere, dat Bulgarie
en Serbie vereenigd, door den koning Milan
zou bestierd worden, enz. enz.
Al die gezegdens toonen hoe moeilijk het
zijn zal in het Oosten gerustheid en orde te
brengen.
Hennedy, katholijke priester in het
graafschap Cork (Ierland) is tot 2 maanden
kot veroordeeld, om tegen de wetten van het
land op te staan.
Er was Zondag 11. kiezing in 7 departe
menten van Frankrijk. De Republiek is met
'e uit den slag gekomen.
De toestand van den kroonprins verer-
■t gedurig.
Kamer
van Volksvertegenwoordigers.
In zitting van Woensdag 22 Februari heeft
Frère-Orban mededeeling gevraagd van de
plans en devis van de forten der Maas. Die
forten zullen honderde millioenen kosten.
Beernaert en Pontus hebben gezegd dat zij
geene nieuwe devis bezaten. Ge ziet dat het
ministerie benauwd is, dat de lasienbetalers
te wete zouden komen hoeveel zij voor die
forten zullen moeten betalen. Daarna her
neemt de Kamer de discussie van het budget
van landbouw. Eenige Kaïnerheeren vragen
de afschaffing der vlaamsche akademie
andere spreken over de buurtwegen en nog
andere over het verdeelen der hulpgelden
onder de vlaamsche en fransche tooneel-
schrijvers.
's Anderendaags' vraagt de Kerchove dat
het Staatsbestuur wat meer haast zou toonen
om de aangekondigde wetten ten voordeeie
van het werkvolk neer te leggen. Desmet en
Begerem verdedigen de vlaamsche Akademie
en Woeste zegt dat hij tegen de stad Brussel
niet is, aangaande het professionneel onder
richt. In zitting van 24 legt Beernaert het
voorloopig budget voor het jaar 1S89 neder,
alsook den toestand der schatkist op J Ja
nuari 1.1. Dat budget is nog eens eenen tour
de force met cijfers uitgeoefend en goed om
goudstof in de hoogen der kiezers te werpen.
Wat al slonksche middels die groote ka
lotepartij aan den dag legt om zich aan het
bewind te klampenZij die zegde dat de
belastingen, die het laatste liberaal ministerie
legde, niet noodig waren
De Kamer zet den 20 dezer de bespreking
van het budget van openbare werken en
landbouw voort. Hoezeau stelt voor de toe
lagen voor de kassen van onderlingen bij
stand te vermeerderen. Woeste komt er
tegen op en het voorstel wordt verworpen.
Ge ziet hoe de kaloten den werkman gene
gen zijn! Het budget van openbare werken
wordt gestemd. Het budget van ijzerenwegen
wordt besproken. Magis zegt dat Peereboom
zeer partijdig is in zijne benoeming. Hij ver
zoekt de minister aanstonds te antwoorden.
Peereboom weigert en de zitting wordt
gesloten.
Wij hebben vroeger beloofd op dit onder
werp terug te komen, om, bij middel van
aanhalingen uit de werken der geschied
schrijvers, te bewijzen dat de geestelijkheid
het monopolium niet bezit van zedelijkheid,
en dat hare geheele geschiedenis doorweven
is met overspel, minarijtjes, vrouwenschen
nis en vrijage. Wij houden woord en kondi
gen heden een tweede artikel af, betrekkelijk
eenen geestelijken vrouwenbeliager.
Jan Frans Paul de Gondi, Kardinaal de
Retz, zoon van Emanuel de Gondi, generaal
der galeien, uit eene Florentijnsche familie
gesproten, werd geboren te Montmirail den
20n September 1613. Toen hij in 1643 dok-
toor werd in de Godsgeleerdheid, benoemde
men hem koadjutoor van Parijs, 't. t. z.
hulpbisschop van den aartsbisschop, wiens
opvolger hij later worden moest. Hij wierp
zich in den burgeroorlog, welke de geschie
denis onder den naam van Guerre de la
Fronde geboekt heeft, en stond welhaast
aan het hoofd van eene der strijdende par
tijen. Slachtoffer zijner eigene kuiperijen,
werd hij in 1652 gevangen genomen, in de
Bastille geworpen en later naar 't kasteel
van Nantes overgebracht, waaruit hij echter
ontsnapte. Hij stierf te Parijs in het huis
van Lesdiguières, den 14" Augustus 1679.
Hij heeft een werk Mémoiresnagelaten,
welk belangrijk is om de kunst, waarmede
hij de voornaamste personaadjen doet herle
ven en ten tooneele brengt.
't ls juist van die Mémoires dat wij
een oogenblik willen praten.
Gemeld werk werd herzien en met aantee-
keningen verrijkt door M. Feiilet en na
dezes dood, door M. Julius Gourdault; ter
wijl de overige schriften van kardinaal de
Retz door M. Chantelauze, kortelings over
leden, uitgegeven weiden. M. Ed. Scherer,
medewerker- van den Tempsheeft aan de
Retz en zijne werken een drietal artikels
gewijd, waarvan wij eenige uittreksels onder
de oogen onzer lezers brengen.
Reeds driemaal was de parijzer bisschop
pelijke zetel bekleed door een familielid der
Gondi's. De jonge Paul de Gondi werd, van
jongs af, tot denzelfden eerepost bestemd, en
te Clermont, op de kostschool der Jezuieten,
geplaatst. Op 15-jarigen ouderdom maakte
men hein kanunnik van O. L. V. Hij was
nog niet ouder, toen hij reeds eene reeks
tweegevechten en vrijerijtjes begon, waar
door hij protest aanteekende tegen de roe
ping, welke men hem wilde opdringen. Dat
het later den kardinaal ergerde, wat hij als
kanunnik uitgemeten had, blijkt hieruit, dat
de bladzijden, welke van die kanunnikstre-
ken gewaagden, omneedoogend uit de Mé
moires gescheurd werden.
De jonge geestelijke had een hoovaardig
karakter, dat men noch eeren, noch vreezen
kon. noch beminnen, noch haten. Menig
maal verborg zijn genie de eerloosheid zijner
daden, en de grootheid des doels bedekte
dikwerf de lage middelen welke hij gebruikte
om zijne weaschen vervuld te zien.
Uit het jezuïetenklooster van Clermont
bracht Gondi den priesterrok mede, drie
tweegevechten en eene poging tot meisjes
schaking. Niettemin volherdde zijn vader in
het voornemen, aan de Kerk' de minst
geestelijke ziel der wereld te hechten De
jonge kanunnik was verliefd op eene juffer
de Roche, van minderen oorsprong. Een
vriend deed den verliefde begrijpen, dat een
geestelijke, die eenmaal aartsbisschop van
Parijs moest worden, wat hooger zijne min
naressen moest zoeken. - 't Is met de gees-
selijken, zei deze vriend, gelijk met de vrou
wen in hunne liefdebetrekkingen kunnen
zij slechts hunne waardigheid behouden door
ue verdiensten der verliefde (2) Gondi
volgde den raad en werd de minnaar der
prinses de GuémenéDe minnehandel, met
deze Eva's dochter, duurde langer dan de
andere minnarijtjes van den kanunnik. Hij
noemde dit minnespel een huishouden
doch een huishouden dat gestoord, verbro
ken en hernomen werdMen riep elkaar
schroomelijke scheldwoorden» [des injures
atrocestoe en wierp met kandelaars naar
elkanders hoofd. Daarna werd de vrede ge-
teekend.
Kardinaal de Richelieu had Gondi als
een gevaarlijke geest, een roekelooze
aanzien. Deze vertrok naar Rome, waar hij
tien maanden verbleef; doch na zijne terug
komst, in 't begin van 1639, zocht hij elke
gelegenheid om Richelieu in den weg te loo-
pen. Hij gaf dan aan de prinses de Guémené
eene mededingster, en nam eene tweede min
nares, Mevrouw de Meilleraye, die niemand
anders was dan de eigen minnares van den
kardinaal de Richelieu!! Deze, die den kaas
van zijn brood zag pakken, was niets min
dan verwoed op den jongen mededinger
Gondi, die voor geenen kwaden slag achter
uit week, maakte zelfs deel van een eedge
span, dat den dood des kardinaals gezworen
had. De aanslag mislukte echter, zonder dat
de namen der samenzweerders gekend wer
den.
Toen op 30-jarigen ouderdom, had Gondi
slechts eene schoone gelegenheid gezocht,
om den priesterrok to kunnen afwerpen en
in 't burgerlijk leven terug te keeren. Nu
echter scheen hij stellig den priesterstaat te
behouden. De gezondheid van M. den
kardinaal verzwakte (schrijft hij in zijne
Mémoiresen het aartsbisdom Parijs begon
mijne eerzucht te vleien. Ik nam dus het be
sluit een beroep te kiezen. Alles wekte er
mij toe op. Mevr. de Guémené had mij sedert
zes weken verlaten en was in haar huis van
Port-Royal terug getrokken. M. d'Andilly
had ze mij afgedaanzij bepoeierde zich niet
meer, hield op haar krullekens te maken, en
gaf mij opzegging van betrekking in den
echtsten vorm. Gondi scheen er niet
kwaad om te zijn, wart zegt hij Ik had
ontdekt, bij middel mijns kamerknechts, een
vertrouweling, dat Palière, kapitein der
wachten van den maarschalk, ten minste op
zoo goeden voet stond als ik, met de vrouw
des maarschalks.
Het was hier poets wederom poets
gelijk het spreekwoord zegt. De zinnelijke
Gondi deed het lief af van den kardinaal de
Kichelieu, terwijl de kapitein Palière met
Gondi's minnares ioopen ging! Deftige zeden
voor eenen kanunnik en eenen kardinaal,
beiden mannen van eeuwige zuiverheid
De jonge prelaat was een man van talent
en vooral een goed redenaar. Ten gevolge
van een wijsgeerig geschil, welk hij volhield
met den vermaarden hervormden minister
Mestrezat, zwoer een protestantscli edelman
van Poitou zijnen godsdienst af. en Mejuff'er
de Vendóme, die ook deze voordrachten bij
gewoond had, was zoodanig met Gondi inge
nomen,-dat deze godvruchtige oefeningen
voor beiden het uitgangspunt wierden van
zekere betrekkingen, welke nog al ver door
gedreven werden. Er waren nochtans
zekere grenzen, schrijft Gondi, welke wij
nooit overschreden hebben Aanvaarden
wij deze bevestiging voor hetgeen zij waard
is
De juffer trouwde en werd een kwezel.
Alsof zij beschaamd was, over hare vorige
betrekkingen met den kanunnik Gondi, spel
de zij hem de les. Zij vermaande mij; ik
gaf haar heure portretten, brieven en haren
(cheveux) terug. Ik bleef haar dienaar en
was gelukkig genoeg, om er haar een voor
beeld van te geven in 't vervolg
't Moest een hertelijke manskerel zijn, die
Paul Gondi, om zooveel goede kans op zijnen
weg te vinden! De galante geestelijke haalde
zijne minnaressen uit de aristokratische we
reld, en nam er van tijd tot tijd eene andere
voor de veranderingDe broertjes van liefde
zijn, helaas, in 't zelfde geval niet
Richelieu stierf op 't 't einde van 1642. De
koning Lodewijk XIII volgde hem zes maan
den later, en liet de koningin, Anna van
Oostenrijk, met den onmondigen Lodewijk
XIV achter. De regentes nam Mazarin tot
Minister, en Paul Gondi werd, op aanvraag
zijns vaders, koadjutoor van den aartsbis
schop van Parijs.
Hier eindigt het eerste deel der Mémoi
res. II me semble, schrijft de kerkelijke
dignitaris, qne je n'ai été jusques ici que
dans le parterre, ou tout au plus dans l'or-
chestre, jouer et h badineravecles violons;
je vais monter sur le théfUre, oü vous verrez
des scènes un peu moins indignes de votre
attention.
Indien hetgeen wij, tot nu toe, van dien
geestelijke zagen, maar lachspel is, wat moet
het vervolg dan wezen
Zijn nieuw ambt stelde hem meer
maals in betrekking met Mazarin en de
koningin-regentes, die hem somwijlen en
toute intimilé aan liet Hof te avondmalen
noodigden. Geen twijfel dan dat Gondi, die
een liefhebber was, onder de schoone mar
kiezinnen en edeldamen menige noot te
kraken vond, en onder dit opzicht onbe
vreesd Mazarin's voorbeeld volgde!
Door zijne predikatiën deed de koadjutoor
zich bijzonder opmerken, dewijl hij dikwijls
over die ondeugden en zonden sprak, waar
mede hij zelf besmet was, en welke door de
damen der hooge wereld maar al te wel
gekend waren! In meer dan een zijner ser
moenen, dreef hij hettot de uiterste stoutheid
en onbeschaamdheid. Men is genegen te
denken, als men sommige uittreksels zijner
preeken leest, dat Gondi zich zeiven als
voorbeeld nam, en, in 't algemeen sprekende,
zijne persoonlijke ondeugden, aan de geloo-
vigen afschilderde.
Dewijl de aartsbisschop van Parijs, een
oom van Gondi, over zijnen neef jaloersch
was, en alles zelf verrichtte, had de jonge
dignitaris weinig werk; hij zocht een' tijd
verdrijf in zijne betrekkingen met Mevr. de
Pommereux, echlgenoote des Voorzitters
van den Grooten Raad. Deze betrekkingen,
algemeen gekend, schaadden hem niet in zij
ne reputatie!
En aldus het eene minnarijtje na 't andere,
geraakte onze galante kardinaal allengs
versleten, leefde terug getrokken in zijn
klooster van O. L. V. en ontving niemand
anders dan kanunniken en pastoors. Uit
spotternij heette men hem de goede pater
Heremijt. Welke gelukkige toepassing van
het spreekwoord quancl le diable fut
vieux, il se fit ermite en welk goed sa
menvallen met de volgende uitlegging, die
wij in een woordenboek aantreffen: Un
liberlin se fait quelquefois dévót sur ses
vieux jours. Doch dit teruggetrokken
leven was slechts een oponthoud. Gondi had
Mazarin verjaagd, de Prinsen verlost en
streelde zijne herinneringen, in afwachting
dat de Fortuin haar rad te zijnen voordeeie
deed draaienD. N. T.
In een der jongste zittingen onzer correc
tioneels rechtbank, verscheen als getuig»
de brigadier bevelhebber der gendarmerie
van Oostende.
Het bleek dat de man geen woordje
vlaamsch kende; wanneer hij belast wordt
een onderzoek in te spannen, dan is hij ge
dwongen den eenen of den anderen gendarm
onder zijne bevelen geplaatst, als vertaler
te gebruiken en dit geval doet zich voor in
bijna all* zaken, daar de overgroot® meer-
(1) Zie Weekblad, van 14" Januari '88.
(2) De woorden, tusschen aanhalingsteekens, zijn
de letterlijke vertaling van den franschen tekst, uit
de Mémoires van den kardinaal de Retz oi' Paul
Gondi,
