Liberale Associatie
STADSNIEUWS.
KIES VERGADERING
Wat zegt ge nu daarvan
Vlaamsche Ster.
De Tandmeester EMANUËL
HUISMAN is allen Woensdagen,
te raadplegen van 9 tot 3 u. bij M.
Charles Nuytten Schoenmaker (in
de Vergulde pantoufle), Boterstraat,
12, Yper.
van Yperen en het Arrondissement.
van Zondag 23 September 1894.
Aan het bureel zetelen de Heeren H. Bos-
saert, A. Brunfaut, Arth. Dalmote, A. Har-
teel. T. Maleveys, O. Poupart, E. Verschaeve
en P. Vermeulen.
M. Vermeulen zit de vergadering voor.
Hij zegt dat M. Leleup, kandidaat en
Voorzitter der Liberale Associatie, hem ge
last heeft al zijnen spijt uit te drukken de
zitting niet tekunncD bijwonenhij legt het
doel der vergadering uit. Wij hebben, zegt
hij, het stemrecht veroverd voor 1,240,000
Belgen, die verstootelingen waren in hun
vaderland; nu geldt het te weten wat er te
doen blijft en tot welk gebruik dit machtig
wapen: het kiesbulletijn, dienen moet.
Wij hebben eenen oproep gedaan aan de
25,934 kiezers van het arrondissement Ype
ren en, bijzonderlijk, aan de 1459 meer
derjarige Yperlingen, die, tijdens het refe
rendum van 1893, hunnen wil zijn komen
bevestigen van het algemeen stemrecht te
zien in voege brengen..
Gij hebt in groot getal onzen oproep be
antwoord zulkdanige vergadering heeft
zijn voorgaande niet in de geschiedenis der
stad Yperen, waar de burgers van alle
klassen, van alle gezindheden uitgenoodigd
worden de groote vraagstukken van alge
meen en nationaal belang na te zien en te
bestudeeren. Onze woordenwisselingen moe
ten kalm en waardig zijn. Zij zijn openbaar
iedereen mag zijne zienswijze uitdrukken;
het woord zal hem gegeven worden; dat hij
vriend of tegenstrever zij, iknoodig iedereen
uit tot den eerbied der gedachten die hij
niet deelt.
De kandidaten zullen hun programma uit
een doeniedereen zal vrij zijn te weerleg
gen wat hij niet goedkeurt en voor te hou
den wat hij beter denkt.
Het woord is gegeven aan M. Brunfaut.
die begint met lezing te geven van het ma
nifest aan de kiezers. Hij legt het in 't
fransch uit in al zijne bijzonderheden en
maakt het bilan van hetgene de katholieken
aan hit bewind gedaan hebben sedert de
tien jaren dat zij er ziju. Zij hebben het be
wind veroverd gelijk zij ons stadhuis vero
verd hebben, door alle middelen, omkooperij,
dwang, bedriegelijke beloften, enz. Te Ype
ren ging men min belastingen, den politie-
ken vrede, fabrieken, enz. hebben. Gij weet
allen wat er van is.
Om het gezag in de regeering te verkrij
gen, hebben ze geroepen: Weg met de be
lastingen, weg met de bloedwet, weg met
het budjet van oorlog, geen kanon, geen
man meer, weg met de rechten op den tabak!
Zij hebben de terugkomst van den politieken
vrede beloofd. Gij weet hoe zij schaamteloos
aan al hunne beloften zijn te kort gebleven.
Wij hebben meer belastingen, ofschoon de
tijden van langs om slechter zijn voor iede
reen zij hebben het onrechtvaardig oorlof
ingebracht, dat den kleinen treft onder een
schijnheilig voorwendsel van zedelijkheid en
vier millioenen opbrengt. Zij hebben het
vleesch aangeslagen, dat reeds te duur was
voor de groote meerderheid onder u. Zij heb
ben het recht op den ^a'^ak behouden, waar
aan zij het vierdubbele hebben doen voort
brengen van hetgene het tijdens de liberalen
voortbracht. Zij belo\ e t belastingen te leg
gen op het brood, de boter, de chicorei, de
haver, enz. in de grootste maat mogelijk, 't
is te zeggen lot den hongersnood.
De bloedwet is behouden geweest; men
heeft den diensttijd van 8 opl3 jaren gebracht;
men heeft het bepaald getal manschappen
vermeerderdmen heeft tientallen en hon
derdtallen millioenen in forten en kanonnen
verteerd.
En gij weet allen op welke wijze zij den po
litieken en maatschappelijken vrede hebben
ingevoerd. Gij hebt gezien wat zij met de
officiëele onderwijzers hebben gedaan wat
zij doen met de ambtenaars, met het werk
volk dat zij gebruiken. Alwie niet wil bui
gen, zijne denkwijze afstaan, knielen voor
hen,rooft men zijn brood, (Donderende toe
juichingen).
En die mannen, wier tyrannieke en par
tijdige daden gij dagelijks ziet, hebben de
schaamteloosheid te zeggen aan u, kiezers
met ééne stem: Bemint uwen naaste ge
lijk u zeiven en de maatschappelijke kwestie
zal opgelost zijnen zij weigeren u uwe
politieke gelijkheidZij versmachten de
stem die zij voor uwe verontwaardiging,
gedwongen geweest zijn u te geven, met
twee en drie stemmen te geven aan dezen
die zij denken beter te kunnen beheerschen,
dan u, eerlijke en fiere werkers! Langdu
rige toej uichin gen.)
In het arrondissement Yperen zijl gij met
16,757 kiezers aan ééne stem. Maar 9,177
meervoudige kiezers hebben 21,554 stem
men en verpletteren u. Is dat redelijk, ver-
dragelijk? [Neen, neen, van alle kanten).
Maar nu dat ge kiezers zijt, dat gij de
rechtzinnigheid der democratische gevoelens
van de klerikalen kent, zult gij zeggenweg
met dezen die onze politieke rechten hebben
geweigerd, die dezèlve door de meervoudige
jezuieterij vernietigd hebben en met ons zult
gij roepen: rechtvaardigheid, eerlijkheid,
gelijkheid, Eén man, ééne stem! Don
derende toejuichingen. Men schreeuwt van
alle kanten Ja, ja, één hoofd eene slem.)
Gij zult dus stemmen voor dezen die een
rechtzinniglijk demokratisch programma
hebben, die uwe wenschen, uwe ware be
langen kennen, die gansch hun leven de de-
mokratie gediend hebben en alzoo zult gij
wel medegewerkt hebben tot uw eigen be
lang. (Langdurige toejuichingen).
M. Vermeulen gaat naar de tribuun en
laat het voorzitterschap over aan M. Brun
faut. Hij ontwikkelt in 't vlaamsch het pro
gramma der kandidaten en herhaalt in 't
kort de argumenten van M. Brunfaut. Dan
roept hij de aandacht van al de kiezers,
vrienden of tegenstrevers, op de belangrijk
heid van de kwestie van het stemrecht. Ieder
een moet zich de noodzakelijkheid diep in
prenten de herzieningen en de konkelfoese-
rijen der kieswet te doen ophouden. De aan
staande wetgeving zal de nieuwe gemeente'
kieswet moeten maken. Het zal van u af
hangen, kiezers, zegt hij, indien die wet de
logiek en de rechtvaardigheid zal bekrach
tigen of indien zij een meervoudig of ander
konkelarij zal zijn. Het zal van u afhangen
kiezers of men ja dan neen de evenredige
vertegenwoordiging zal hebben die den po
litieken oorlog moet doen eindigen, den klas
senstrijd moet voorkomen en voor iedereen
den vrede en den voorspoed moet brengen|
juichingen.)
Katholieke kiezers hier tegenwoordig, gij
zult zeggen of dit juist en noodzakelijk is
voor eenieder zonder onderscheid van ge
zindheid Ik noodig u uit met ons te wer
ken om die hervormingen te bekomen, boven
alle partijbelang; in een opperste nationaal
belangGij zult, wanneer gij hieruit gaat,
vragen aan uwe kandidaten, die er met in
zicht geen woord van reppen, wat zij in de
Kamer denken te doen voor de gemeente
wet. Zij zullen zich moeten verklaren, en
indien hun antwoord ontwijkend is of te
genstrijdig aan de rechtvaardigheid en de
rede, gij zult het hun zeggen, M. Surmont
is overtuigde voorstander der evenredige
vertegenwoordiging, hij vergeet het som
tijds, gij moet het hem herinneren. M. Co-
laert, gelijk M. Woeste, is tegenstrever van
die volkshervormingengij moet doen ge
lijk do abt Daens het te Aalst doet. Gij moet
hem zeggen dat het tijd wordt dat men het
volk, dat kiezer geworden is, recht late
wedervaren. Indien zij u niet aanhooren,
uw plicht is te stemmen voor onze kandi
daten, die de hervormingen beloven en hun
ne beloften zullen houden. Uw geweten van
katholiek zal zich niets te verwijten heb
ben, aangezien de gelijkheid van stemmen
en de evenredige vertegenwoordiging over
eenkomen met de leeringen der encykliek
Rerum novarum, overeenkomen met de
denkwijze van prelaten en uitstekende man
nen der katholieke partij
Kiezers, indien gij recht wilt bekomen,
moet gij een verstandig gebruik maken van
uw kiesbulletijn. En gij zult verwonderd zijn
van den vruchtbaren uitslag dien hij zal op
leveren voor allen. Toejuichingen
M. Vermeulen herneemt het voorzitter
schap en zegt dat het woord verleend is aan
dezen die het begeeren, vrienden of tegen
strevers, dat men iedereen met een gelijken
eerbied zal aanhooren. Men vestigt de aan
dacht, vervolgt hij, op de tegenwoordigheid
in de zaal van talrijke katholieken, ik
wensch er mij geluk over; ik hoop dat
indien zij or„s afkeuren, zij ons zullen tegen
spreken; dat indien zij ons goedkeuren, zij
het aan hunne vrienden, aan hunne kandi
daten zullen zeggen. Indien wij strijden voor
een wetgevend mandaat, onze aller hoofd-
dingenomenheid moet de zegepraal zijn der
rechtvaardigheid, van de zaak van 't volk.
(Landurige toejuichingen.)
De voorzitter vraagt verscheidene malen
of niemand het woord begeert om de spre
kers tegen te spreken of nieuwe voorstellen
te doen.
Eindelijk vraagt een kiezer, die boven
t'einden de zaal zit, het woord.
Het Katholiek Nieuwsblad van gisteren
zegt hij, kondigt aan dat de katholieken
naar deze vergadering zullen komen om eene
lachpartij te maken.
Welnu! waarom lachen zij niet dat wij
het zien? Waarom nemen zij het woord niet
gelijk men ze ertoe uitnoodigt. Ik verzoek
hen het te doen.... Na eene tamelijk lange
poos herneemt sprekerZij antwoorden
niet; 't is dat de vrienden van 't Nieuwsblad
armzalige helden zijn, ofwel dat zij be-
keerd zijn tot de gezonde en rechtvaardige
gedachten die zij komen te hooren. In dit
geval zal ik hen vragen dat zij bij hun
vertrek uit deze zaal, hunne [jmeesters
zouden gaan vinden die hen gezonden
"hebben; dat zij een nauwkeurig verslag
geven van hetgene zij gezien en gehoord
hebben. Dat zij hunne meesters zeggen dat,
indien zij hunne kiesvergaderingen willen
houden met vrijen ingang en vrij woord,
de onafhankelijke kiezers met kalmte en
waardigheid zullen gaan deelnemen aan
hunne besprekingen, opdat de katholieke
kiezers zouden kunnen oordeelen met ken-
nis van zaken. Het volk dat werkt en
«zwoegt heeft thans zijn deel onder de po-
ditieke zon en moet zich niet meer laten
bedriegen door besprekingen met gesloten
deuren.
Luidruchtige toejuichingen, men lacht
niet weinigDe vrienden van 't Nieuwsblad
zweeten druppels gelijk knikkers, maar
spreken geen woord.
De voorzitter maant de aanwezigen aan
de kandidaten bij te staan in hunne propa
ganda die het werk van alle man moet zijn,
het werk der ontvoogde en eerlijke demo-
kratie in hare rol en hare plichten.
Manifesten en brochuren worden uitge
deeld. Personen die van alle hoeken van
het arrondissement toegesneld zijn dragen er
mede voor hunne vrienden.
Deze vergadering heeft een bijval genoten
die de hoop der optimisten overtreft. Maar
het lokaal de Zalm is te klein. Men zal er
aan moetendenken maatregelen temmen,
met het nieuw kiezerskorps zal het noodig
zijn dat de regeering of de stad doe gelijk in
Engeland en in Zwitserland, 't is te zeggen
genoegzaam ruime lokalen verschafïe om de
burgers toe te laten zich op het gemak te
vereenigen en gemakkelijk te beraadslagen
over de openbare zaken.
Surmont, die, als Burgemeester, verleden
zomer een reglement uitvaardigde nopens
hetmuilbandenderhonden, iets waariu wij
hem gelijk geven, wil nu dit reglement
toepassen op de liberale gazetten. Hij en
zijne medekandidaten zouden ons willen den
mond stoppen van nu tot Allerheiligen. En
waarom? Omdat zij zien dat de liberalen zich
niet laten beet nemen aan hunne belachelijke
comedie; dat al hun gezwets, hunne beloften
en hun schijnheilige praat duchtig en gron
dig tegengesproken wordt en dat de liberale
gazetten de kiezers inlichten over hunne
rechten en plichten, niet zooals de kaloten
het doen in het Volkshuis, aan 5 centiemen
de pinte, maar door onwederlegbare bewij
zen.
Welnu, Surmont, Colaert en andere Hen-
riijes mogen er van peizen wat zij willen
wij dagen hen uit ons tot zwijgen te dwingen
en niet altijd op de bres te staan om hun
comedispel klaar te doen zien en hun be-
driegelijk programma te bestrijden.
Weihoe! het Journal d'Ypres en het
Nieuwsblad zouden ongehinderd mogen
liegen en lasteren, zij zouden straffeloos de
kiezers mogen verblinden en misleiden, en
wij zouden moeten zwijgen?
Welnu, Surmont en tutti quanli, gij toont
dat gij schrikt voor de waarheid en nimmer
zullen wij laten de waarheid te zeggen en
kaart op tafel te spelen.
Steekt dus uwe belachelijke pretentie in
uwen zak en past de muilbanden toe aan
wien ze toekomen.
Mooi, puik, echt onbetaalbaar was de
vertooning jl. Zondag door de tooneelmaat-
schappij De Vlaamsche Ster haren leden
en onze bevolking aangeboden. Alles liep er
als op wielkes, hoewel het aan geenen te
genspoed mangelde, welken het noodlot den
Sterrelingen schijnt te willen voorbehou
den telkenmale dat zij Rosalinde op hun
programma stellen. Deze maal was het de
knappe orkestbestuurder, die op 't laatste
uur in zijne dierbaarste gevoelens smartelijk
getroffen werd door het schielijk overlijden
zijner geliefde moeder. Hem bieden wij on
ze rechtzinnigste deelneming. Gelukkiglijk
was de heer Balmaeckers zoo bereidwillig
hem te vervangen en, alhoewel het eene
zware en gewaagde taak was, zoo maar op
't zicht en zonder de minste voorbereiding
een orkest voor een groot zangspel te be
sturen, heeft de heer Balmaeckers zich flink
uit den slag getrokken. Ook werd hij en
zijne knappe muzikanten menigmaal en
luidruchtig toegejuicht. Een duizendvoudig
goedheil! en innigen dank aan hen!
Spijts de feesten en den Lichtstoet door
den Cycle Club Yprois op touw gezet;
spijts de belangrijke vergadering der Libe
rale Vereeniging, die zoovele volk uitlokte,
was de tooneelzaal toch proppensvol. In de
eerste plaats vooral was men opeengeperst
als haringen in eene ton. Ook hebben alle
aanwezigen daar een vermaak- en genotvol
len avond gesleten. Het programma beloofde
veel en de opvoering gaf nog meer.
Rosalinde, groot zangspel in 3 bedrijven
door Em. Rosseels, is een dier stukken, die
parelkes in hunne soort heeten mogen. Het
muziek en de zang zijn heel lief, vol gevoel
en melodij en brengen al de zoetste snaren
van het menschelijk hart aan 't trillen. Daar
bij is het gansche stuk eene keten van
dieproerende tafereelen doorweven van in
grijpende zedelessen, die in 't oog springen
uit toestanden in het dagolijksch leven, in
de werkelijkheid maar ai te vaak voort
komende.
InhoudRosalinde, dochterke van eene
hoog adellijke dame, wier minnaar stierf,
vooraleer haar te kunnen huwen, werd bij
eene pachteres uitbesteed om groot gebracht
te worden. Deze werd daar op voorhand
ruimschoots voor schadeloos gesteld. Dat
echter wist niemand buiten de pachteres, de
zer dochter Ursula en de notaris, bij wien de
fortuin der wees in bewaring gegeven werd
tot op haar 18" jaar, hare meerderjarigheid.
Karei, een boerenzoon kreeg de arme wees
lief,die na den dood der pachteres door Ursula
tot koewachtster vernederd werd en beiden
zwoeren elkander eeuwige trouw. Ursula,
echter, had ook een b^geerig oog op Karei
en besloot alles in 't werk te stellen om hem
te huwen. Met Lukas, Kareis vader, spande
zij de geliefden een net, waarin Karei, die
zijnen vader zeer lief had, onvermijdelijk
vallen moest. De vader gaf voor dat Ursula
hem vroeger eene groote som geleend had,
die zij nu wedereischte, tenzij Karei er in
toestemde haar te trouwen. Om zijnen va
der de schande te sparen op straat gezet te
worden en hem van de zelfmoord, waar
mede hij zijnen zoon bedreigde, af te hou
den, gaf Karei toe. Rosalinde en Karei wa
ren dan de ongelukkigste menschen der
heele wereld. Evenwel had Sneeuwbal, de
maalder, alles afgeluisterd, toen Lukas en
en Ursula hunne strikken spanden en die
besloot de ongelukkigen te troosten en op
de hoogte van alles te brengen. Bij zijnen
broer, den notaris, had hij het geheim van
Rosalinde's geboorte en fortuin ontdekt en
kwam om alles aan 't licht te brengen, toen
Ursula hem deed dronken maken, hem op-
lichte en verre weg deed voeren. Gelukkig-
Ijk sliep hij niet zoolang als gewoonlijk en
buiten adem kwam hij nog bijtijds aan om
Karei en Rosalinde bij den notaris te leiden
alles bekend te maken, voor dat het huwe
lijk voltrokken werd. Ursula werd met
schande en oneer beladen en de twee gelief
den stapten in het huwelijksbootje.
ft
