VAN IJPMREN EN HET ARRONDISSEMENT.
PolitiekNieuws-, Handels- en Annoncenblad.
Het prins-bisdom Luik.
Tiende jaar
Zaterdag 24" Augusti 1895.
Nummer 34.
De schoolwet is gestemd.
Het schoolgeld betalen.
Tabakplanters en Fabrikanten
Hoe de boeren de lieeren verrijken
Abonnementsprijs voorop betaalbaar: 3 50 fr. per jaar yoor de stad. 3 fr. voor den buiten. Per 6 maanden: i fr. 75. Annoncen: 15 cent. per drukregel. Rechte
lijke eerherstellingen: 1 fr. per regel. - Akkoord per jaar of per maand. 10 centiemen per nummer. Afzonderlijke nummers voor artikels, enz. 8 fr. per 100. Alle
berichten van verkoopingen of andere bekendmakingen ten bureele dezer gedrukt worden ee' s gratis ingelijfd. Deannoncen voor België, ter uitzondering der beide Vlaanderen, alsmede
die voor het buitenland worden ontvangen ioor den Office de Publicüé, Magdalenastraat, Brussel. Men wordt verzocht alle hoegenaamd» artikels uiterlijk tegen Vrijdag middag vrij en
onderteek end toe te zenden. Artikelen ongeteekend of personnaliteiten bevattende worden niet opgenomen.
Kom! België is rijp voor de slaver
nij. De nieuwe klerikale schoolwet
is gisteren gestemd met 81 stemmen
tegen 52 en 4 onthoudingen en wij
moeten buigen. De geestelijken zijn
immers de meerters en de bisschop
pen hebben schoontjes hunne minis
ters en volksvertegenwoordigers te
Brussel doen dansen.
Men ondervindt thans hoezeer de
klerikale kwestie in een handendraai
opgelost werde.
De onderwijzers zijn nu de slaven
der geestelijkheid geworden en vol
strekt in de handen van pastoor en
kapelaan geleverd, die hen naar wil
lekeur zullen kunnen doen afzetten
en vervolgen.
Het is tijd dat het vaderland ont-
wake en het liberalismus zijne plaats
terug bekome. Ja, de klerikale dwin
gelanden moeten ter zijde gedonderd
worden door de openbare veront
waardiging in de stembussen.
En het eerste wat wij zullen doen
is: de hatelijke wetten door de hui
dige reactionnaire regeerdersin leven
geroepen af te schaffen, en te ver
vangen door volkslievende wetten,
die niemand krenken, noch in zijne
belangen, noch in zijn geloof.
De wet is uitdrukkelijk.
Het zijn:
A. De personen betalende ten voor-
deele van den Staat, in hoofdsom en
opcentiemen: in gemeenten beneden
2000 inwoners, min dan 5 fr., en die
van 2000 tot 10,000 inwoners, min
dan 10 fr., en die van 10,000 inwo-
(51° Vervolg).
Onder de menigvuldige geestelijke gebou
wen welke Luik versierden, bekleedde de
St-Lamberlus kerk eene der eerste plaat
sen. De naam dier kerk, de talrijke kanun
nikswoningen, welke er aan paalden, ver
persoonlijkten buiten kijf het verwenschte
gezag dier bisschoppen, die gedurende ver
scheidene eeuwen hunnen staf hartstochte
lijk over het bisdom gezwaaid hadden. Daar
om was zij veroordeeld Daarom bevat de
eerste wetgevende macht de vernietiging
van dit prachtig gebouw. Op de schandelijk
ste wijze verwoestte men het binnendeel dei-
domkerkhet houtwerk, de marmeren zui
lenen sierlijke denkmalen, de prachtige pa-
neelen werden verbrijzeld of geroofd. Wat
dit snood wandalismus ontsnapt was, ver
kocht de schatter in openbare veiling. Me
nige dagen later sloegen de afbrekers de
hand aan het gebouwhet was met de eer
ste ontslavingskreten onzer voorouders uit
den grond opgerezen het verdween met de
laatste stuiptrekkingen der luiksche onaf
hankelijkheid.
Nog eene maal verviel de fiere Maasstad
onder het gezag eens bisschops. Da Fran-
ners, en meer, min dan 15 fr. per
soonlijke belastingen op de huur
waarde, deuren en vensters en den
inboedel der betrokken woningen
gebouwen.
B. De personen, ontheven van de
betaling der persoonlijke belasting
om reden van hun beroep, wanneer-
het bedrag van den belastingsaanslag
de grenzen niet overschrijdt, hierbo
ven aangeduid.
De Gemeenteraad, na het Bureel
van Weldadigheid gehoord te hébben
maakt ieder jaar de lijst op der kin
deren, die toegelaten zijn kosteloos
onderricht te ontvangen in de ge
meente of aangenomen scholen.
Het is dus niet te weerleggen dat
de kleine burgers, nceringdoeners en
werklieden, in de reeks A of B voor
noemd, kunnen worden geranschikt.
Maar, wat de zaak hatelijk maakt, is
niet alleen de rangschikking in arme
en rijke kinderen, maar nog de ver
nedering die men aan alle diegene
aandoet, welke niet rijk geboren
zijn-
Door de nieuwe schoolwet zullen
de ouders die 10 tot 15 fr contributie,
betalen, voor 40, 60 tot 70 frs. 's jaars
schoolgeld moeten betalen.
Dit treft vooral de kleine winke
liers.
De rijke zijn hier wederom van
vrij, want zij zetten hunne kinders
eenvoudig in een pensionnaat, zoodat
zij de gemeentescholen kunnen laten
linksliggen.
I
schen hadden inderdaad, na hunne neerlaag
te Aldenhoven (1 Maart 1793) in allerijl
België moeten ontruimen. Vier dagen later
trok de prins van Saksen-Coburg aan het
hoofd der keizerlijken, Luik binnen, en
eischte eene krijgsschatting van anderhalf
millioen gulden. Op 21 April verscheen Con-
stantijn van Méan in zijne oude hoofdstad,
en teekende er zijn kortstondig verblijf door
eene wreede, bloedige tegenomwenteling. Ge
durende zijn ballingschap had deze verwa-
tene, onverstandige vorst niets bijgeleerd,
maar ook niets vergeten. Hij besefte niet dat
de ouder vetsene instellingen, welke' door de
kracht des tijds, en den wil eens volk ver
nietigd waren, niet meer tot het leven kon
den teruggeroepen worden. Zijne verstokt
heid deed hem al, wat maar den schijn van
vooruitstreving had met misprijzen verwer
pen. En verre van bevredigende maatregels
in te voeren, misnoegde hij het volk door
zware belastingen, alhoewel hij zeer goed
wist dat de ellende nijpend was, en door de
hardnekkige vervolgingen, welke hij tegen
al diegene, die onder het fransch jbeheer,
een openbaar ambt uitgeoefend hadden deed
inspannen. Talrijke burgers droegen hun
hoofd op het schavot. Onder deze martelaars
der volkszaak moeten wij voornamelijk Bou-
Wie beloofde u plechtig de tabak-
wet af te schaffen
De klerikale partij
Wie verbrak haar woord, wie spotte
met de kiezers en behield de wet
De klerikale partij
Wie deed die wet nog zwaarder
drukken 1
De klerikale partij
Wie deed arme, maar deftige boer-
kens naar 't gevang leiden als vuige
misdadigers omdat zij die wet uiet
heel stipt hadden nageleefd
De klerikale partij
Wie verminderde 't getal kosteloos
te planten struiken van 125 op 80
He klerikale partij
Wie heeft den schreeuwenden
maatregel uitgevonden van de zwak
ke planten te moeten vernietigen
De klerikale partij
Wie klopt thans uit de zakken der
tabakplanters viermaal méér belastin
gen dan in 1884 8U0 duizend frank
in plaats van 200 duizend.
De klerikale partij
AVie heeft er liet nieuw ontwerp
gestemd
Door het nieuw ontwerp tot wijzi
ging van de bestaande rechten op ta
bak dat be Belgische regeering heeft
ingediend, worden de inkomende
rechten op buitenlandschc tabak ver
hoogd tot fr. 500 per 100 kilogr voor
sigaren en sigaretten en tot fr. 120
voor andere vreemde tabaksfabri
kanten, maar verlaagd tot fr. 50
voor uitheemschen ruwen tabak. Op
quette te Luik en Chapuis, burgemeester
van Verviers vermelden (1).
Gelukkig dat deze vrome dweper het be
stuur niet lang in handen hieldWie weet
welke onheilen hij over het ongelukkige
bisdom hadde doen losbreken
De oorlogsvoorvallen lieten hem niet toe
om zijn beulswerk langer voort te zetten.
Op 26 Juni 1893 behaalde de Fransche ge
neraal Jourdan de prachtige zegepraal van
Fleurus, zette de Keizerlijken in Haspegou-
wen achterna, en drong bijna te gelijker
tijd als zij, de stad Luik binnen. De Oosten
rijkers staken het vuur aan de wijk van
Amercceur, en verschansten zich in de
Chartreuse, welke zij echter twee dagen la
ter, na hunne neerlagen van Esneux en
Sprimont, in allerijl moesten ontruimen.
Wat Constantijn van Méan betreft, deze had
bij het eerste nieuws van de nadering der
Republikeinen, het bisdom verlaten om er
nooit meer terug te keeren.
Dit was de laatste dag van Luiks zelfstan
dig bestaan. Het dekreet van 3 October 1895
lijfde het Sticht beslissend bij de fransche
Republiek ineen deel zijns grondgebieds
vormde het departement der Ourthe met
ruwen tabak in- of uitheemschen,
wordteen accijns gesteld van fr. 30
per 100 kilogram, maar aan den
tabaksbouw in 't klein wordt vrijstel
ling verleend.
De klerikale partij
Daarom, tabakplanters en fabri
kanten, als een man gestemd tegen
de partij der valsche belovers en het
klerikaal ministerie weggekuischt
onder den roep van
Lang Leven de Liberalen
In 1846 was eene hectare land eene
hectare is gelijk aan 2 dag wanden en 25 roê
d'eene door d'andere, over geheel het land,
2,636 fr. waard en de pacht beliep tot 68
fr. In 1 8 8 O was ditzelfde land 4,202
frank waard en de pacht was geklommen
tot 207 fr.
Dit land bracht gemiddeld op per jaar in
1850 1880
Haver 31 hectoliters 38,24 hectol.
Wintertarwe 19 26,72
Garst 27 37,70
Rogge 20 - 26,24
Suikerbeeten 22,302 kilos 30,511 kilos
Vlas 334 - 476
Aardappelen 7,282 22,305
Wat blijkt hieruit
Dat gij. landbouwers, door meer arbeid,
meer zorgen en beter werken, het fortuin van
uwen grondeigenaar met 1600 franks per 3
dagwanden en 25 roê hebt vermeerderd en
de opbrengst des lands hebt doen klimmen.
Gij zijt dus, in de laatste jaren nuttiger in
de wereld geweest dan ooit en gij wordt
daarom beloond, door uwe pachten van 68
op 107 frank te zien klimmen.
Vereenigt u tegen zulke slechtheden.
Luik voor hoofdplaats; de overige brokken
maakten met andere aanpalende gewesten
de departementen der Lagere Maas (hoofd
plaats Maastricht), der Wouden (hoofdplaats
Luxemburg) en der Samber en Maas (hoofd
plaats Namen) uit.
't Was met diepen weemoed dat de Lui
kenaren hunne oude instellingen, wetten en
munten alsmede hun oud zelfbestaan zagen
verdwijnen. Gedurende het fransci) beheer
was de stoffelijke toestand des lands op verre
na niet benijdenswaardig. In de verhalen
van dien tijd lezen wij, dat de Sans-Culo-
ten, ondersteund door de commissarissen der
Nationale Conventie, het Sticht behandelden
als een veroverd land. Zij legden de hand op
de schatkist, op de inkomsten der Kapittels,
abtdijen,kloosters, gasthuizen, broederschap
pen, steden en gemeenten; de goederen der
uitwijkelingen waren verbeurd verklaard
ontzaglijke sommen aan goud en zilver wer
den geroofd, de kunstgewrochten naar Parijs
gestuurd, de nationale domeinen verkocht
terwijl de levensmiddelen voer de fransche
legers,hunne kleedingsstukken,hunne schoe
nen, het voeder voor hunne paarden, in een
woord al wat zij noodig hadden, betaald werd
in assignaten welke geene waarde meer be
zaten. (Wordt vervolgd).
WEEKBLAD
«fgsTV -yiCTrPE vrwgiia
(1) Op liet Martelaai-splein te Verviers, verheft zich
een prachtig denk maal ter herinnering van Chapuis.
