Theater A. Greteur.
Klerikale onverdraagzaamheid.
Het nationaal Concert van 2n dezer,
Gegronde klacht.
GIRK SOSMAN.
LES BOUSSIGNEUL,
wijs met over de zelfmoord van een jong
meisje te zeggen dat het daar de vrucht van
dit onderwijs was, ofschoon dit meisje in
eene nonnenschool was opgevoed geweest.
Dus, zooals men er over kan oordeelen is
de klerikale handelwijze altijd gelijkvormig
aan de voorschriften van Loyola, 't is te
zeggen valsch, jezuietisch en lafhartig.
Wij vernemen dat, ten gevolge van het
smartelijk ongeluk, waarvan de ongelukki
ge Jules Tanghe het slachtoffer werd, de
heer voorzitter der Oud-Pompiers aan onzen
burgemeester de toelating heeft gevraagd om
eene inschrijvingslijst in omloop te brengen
ten einde een groot weldadigheidsfeest in te
richten ten voordeele der ongelukkige we
duwe en hare minderjarige kinderen, en ter
zelfder tijde de bemachtiging te bekomen een
concert op de kiosk der Groote Markt of in
een lokaal door het stadsbestuur aan te wij
zen, te mogen geven.
Welnu, wie zou het kunnen gelooven?
Men verzekert ons dat de burgemeester Ba
ron Surmont de Volsberghe deze vraag van
de hand heeft gewezen onder allerlei schijn
bare voorwendsels. En dit is nochtans de
man die in 1891 zich als burgervader liet
uitroepen en verklaarde dat al de Yperlin-
gen in hem immer eenen steun en eenen be
schermer vinden zouden.
Nog meer
In den brief welken de Burgemeester ten
antwoorde zond beval hij dat men den over
ledene van het Gasthuis, waar de lijkplech-
tigheid plaats had, zonder omwegen langs
de Meenenstraat naar het kerkhof moest
brengen. Zou men bij zulk bevel niet dood
vallen van compassie met den man die zich
zulks veroorlooft. Denkt de Burgemeester
misschien dat men van deze treurige be
graving eene politieke betooging wilde ma
ken, dat men het lijk van den ongelukkigen
Tanghe door de straten der stad zou gedra
gen hebben vooraleer het naar zijne laatste
rustplaats te brengen, kortom dat men ver
geet welken eerbied men den afgestorvene
verschuldigd is om hem tot voorwerp eener
politieke komedie te doen dienen?
Welaan indien hij zich zulks inbeeldt, 't
is dat hij en zijne partijgenooten tot derge
lijke daden bekwaam zijn, hetgene niet ten
hunnen voordeele pleit, maar wij houden er
aan te zeggen dat de handelwijze van den
onverdraagzamen burgervader het misprij
zen van alle eerlijke lieden verdient.
te Ieperen.
Ik weet niet wie de ontwerper of de in
richter van dit concert is en hoef het ook
niet te weten, om dien persoon mijnen op
rechten dank en mijne welgemeende geluk-
wenschen toe te sturen. Zulks doe ik niet,
omdat het concert min of meer gelukt is
maar wel en vooral, omdat ik het als een
loffelijk pogen begroet en dat het de eerste
stap is cp eenen weg, welken onze be
volking, jammer genoeg, tot heden niet
bewandeld heeft, om de eenvoudige re
den dat zij hem niet kende, ja, er
zelfs onbewust van was. In het concert van
verleden Zondag zie ik eene betooging ten
voordeele onzer Vlaamsche nationale zaak,
en zoo ik om die reden mijnen dank en
mijne gelukwenschen niet onthouden wil,
voeg ik er tevens de vaste hoop bij, dat het
bij die eerste poging niet blijven zal en dat
wij later nog meermaals in de gelegenheid
zullen gesteld worden, met onze Vlaamsche
Meesters kennis te maken, hunne werken
te genieten en toe te juichen.
Want, zoo er eene bevolking is ons land
is, die eene nationale kunstopleiding brood-
noodig heeft, het mag zonder blozen be
kend worden, dan is het de onze: in zake
van vaderlandsliefde en Vlaamschgezind-
heid, twee zaken die veel inniger verbonden
zijn dan men bij een eerste opzien wel ver
moeden zou, zijn wij letterlijk verlept; alles
was hier vroeger op Pransche leest ge
schoeid en is het nu nog grootendeelsGe
durende ongeveer vijftig jaar een schier uit
sluitend Fransch onderwijs in Middelbare
School en College, waar de toongevende
burgerij werd opgeleidFransche boeken in
overgroote meerderheid ter openbare biblio
theek; Fransche gazetten als organen der
lokale politiek; Fransche redevoeringen in
Gemeenteraad, op prijsdeelingen, in kies-
vergaderingenFransche briefwisseling in
de openbare besturenFransche muziek
korpsen op onze kermisfeesten, daartoe
officiéél uitgenoodigd; Fransch in 't pri
vaat leven, Fransche romans, Fransche ge
ïllustreerde bladen aan 5 centiemen,Fransche
vodden en Fransche bluf, in een woord
Hoe wilt ge dan, dat eene bevolking, wel
ke zoo stelselmatig verbasterd, ontzenuwd
en ontmand werd, het vaderlandsche kunst
leven, dat in de rest onzes lands bijna over
al zoo krachtig en weldadig opflikkerde,
zou gaan mêeleven en ooit vermoeden, dat
er naast de Vlaamsche Schilderschool en de
Vlaamsche Bouwkunst van vroeger eeuwen,
ook eene Vlaamsche muziekschool zou be
staan hebben en dat alle drie nu schitterend
voortgezet, en in den vreemde ten zeerste
en te recht gewaardeerd worden? Hoe wilt
ge, dat onze bevolking zou geweten hebben,
dat er Vlaamsche componisten bestonden,
hier, waar nooit eene noot uit hunne wer
ken gehoord werd? Wie kende te Ieperen,
buiten een eenige mannen van 't vak, de
namen van Benoit, Gevaert, Waelput, Miry,
Van Gheluwe, Huberti, de gebroeders De
Mol, Mestdagh, Blockx, Tinei, Mortelmans,
Vanderstucken, Wambach, Hinderyckx, De
ckers, Van Hoey, Wybo, Blaes, Van Duyse,
Vanden Eeden, Vander Meulen, Le Brun.Gil-
son, enz. enz. Wie had hier hunne werken
gehoord? Niemand, omdat onze muziek
korpsen en maatschappijen zich in alge-
meenen regel bepaalden bij de uitvoering
der frivoliteiten en flauwiteiten van eenen
Offenbach, eenen Audran, eenen Wettge en
bij eenige fantasia's van Donizetti, Rossini,
Verdi, Gounod, Massenet, enz. 't is te zeg
gen, van Franschen en Italianen, die voor
Franschen en Italianen gecomponeerd heb
ben, doch wier werken voor den Vlaming,
die eene eigene, kunstschool bezit, ongeniet
baar zijn: wij verlangen eigen kost, op
eigen grond geteeld en gewonnen 1
Ook daarom, en tengevolge eener ver
keerde kunstopleiding, was het publiek ver
leden Zondag schier heelemaal uit zijn lood
geslagen; het begreep slechts ten halve en
wist meer dan eens niet, of het toejuichen
wilde, of zich voor onvoldaan ging houden;
en toen eene dame en 't was nochtans de
eerste de beste niet hare kwaadgemutst-
heid uitdrukte en meesmuilend klaagdeJe
ne comprends rien a cette musique dan
was er een dienstvaardige heer, die sussend
tusschen kwam, om te verklaren dat het
slechts eene proef was, welke men deed, en
dat de stukken maar als een curiosum op
muzikaal gebied dienden beschouwd te wor
den
Risum tenealis, amici!
Welnu, we hopen het, voor de eer onzer
stad, dat de proef zal herhaald worden,
niet meer op zóó breede schaal, als verle
den Zondag, hetgeen misschien nog al kosten
van inrichting en uitvoering eischt, maar
wel van tijd tot tijd, in mindere verhouding,
zonder veel beslag, aanhoudend, steeds her
beginnend en afwisselend, tot dat eindelijk
ons publiek voor de nationale kunstzaak ge
wonnen blijkt en dan heeft het rijk der
gavottes en polonaises van straatmuzikan
ten voor goed uitgediend.
Aan den ontwerper van het r ncert van
verleden Zondag zeg ik dusMoed en her
beginnen, bij de eerste gelegenheidhet
moeilijkste, de eerste stap is thans gedaan 1
Nogmaals dank voor uw vaderlandsch ini
tiatief.
Nu enkele bijzonderheden over de uitvoe
ring
Gansch het succes van den avond is ge
weest vo'or de twee solisten, Mevr. Soetens-
Flament en Heer H. Fontaine, voor de
Klokke Roeland van Blockx, Mijmering
van Mestdagh en Alvar van Gilson; het
overige had veel beter kunnen zijn, ware
het orkest meer op de hoogte zijner taak
geweest, of hadde men over meer tijd voor
de herhalingen kunnen beschikken. Het or
kest, namelijk, was blijkbaar onbeholpen
en de eenige goede virtuosen, die het be
vatte, konden niet goed maken wat al de
andere wroeteiaars zoo onbarmhartig
vermoordden. Ik heb den dirigent, meer
dan tien maal, ejn teeken van nuanceering
zien geven, waarvan het orkest niet de
minste notitie hield.
Zonderling genoeg: Mevr. Soetens, die zoo
uitstekend hare milde gaven kan doen gel
den, in de dramatische scene Joncvrou Ka-
tkelijne van Benoit b. v., heeft hier niets
r dan schier eenvoudige liederen ten gehoore
gebracht: Jeugd en Liefde, eene bladzijde
vol melodie, van den betreurden Waelput;
Lief Knapelijn, zoo lief als de titel, van
WambachSonnet, een parel in een kost
baar juweel, van Huberti, en die ongeluk
kige Joconde, van Radoux, die zóóveel weg
heeft van de verwijfde Italiaansche en Fran
sche muziek der waterromancen met rou-
laden, glimlachjes en oogdraaiingen naar
hoogere sferen, waar ergens de zielsgeliefde
zweven moet 1 O, dat laatste stuk had ik
volgaarne zien slachtofferen De uitvoering
dier stukjes was onberispelijk en wij wen
schen de zangeres geluk om hare zuivere,
mooie stem.
Bij Fontaine moest men vooral de milde,
rijke, krachtvolle stem bewonderenmen
kon het hem aanzien, dat men hier met een
dramatischen kunstenaar te doen had, vooral
in Gevaert's ballade, overbekend door de
liederenverzameling van het Willemsfonds,
Philips Van Artevelde, waarin het gelaats-
spel, nevens de puike vertolking, bijzonder
expressief was. 's Zangers bijval was dan
ook zoo groot als verdiend.
Kloeke Roeland is een machtige zang,
nerveus bewerkt, waarin het stormt uit de
kopers juist als uit den mond van den bron
zen Roeland, en waarvan het slot vooral
krachtig en overweldigend is. Jan Blockx
zal, met eene licht te begrijpen voorliefde,
zijn knap gewrocht aangeleerd en deszelfs
repetition gedrild hebbenook, na de uit
voering, werd hij door het duizendhoofdig
en opgetogen publiek, op eene stormende
ovatie onthaald en 't was verdiend 1
De twee stukken, waarin het orkest zich
het best heeft uit denxslag getrokken, waren
Karei Mestdagh's Mijmering, innig zoet,
één vloed van welluidende klanken, soms
een beekje van zacht gemurmel en Pol Gil-
son's preludium van Alvar, waarin de hobo
een verrukkelijk mooi motief borduurt op
een Minneliedje, uit de 16® eeuw, dat aan
Margaretha van Oostenrijk toegeschreven
wordt en welks woorden wij hier overdruk
ken:
Dit heele voorspel of preludium drukt het
gevoel van weemoed en verlatenheid uit
der heldin van 't drama, Bertha, en schil
dert uitstekend den somberen tijd der In-
kwisitie, toen akelige lamento's uit de roo-
kende brandstapels opstegen en Spaansche
trommels de doodmarsch sloegen. De finaal,
integendeel, vlucht weg in een straal van
zachte melodie.
Het valt te bejammeren dat de uitvoering
van Benoit's cantate niet vlot van stapel
liep. De Leie, voor de eerste maal onder
's Meesters bestuur vóór den Koning in 1876
te Kortrijk uitgevoerd, is een idyllisch ge
wrocht, met rijke orkeststratie, waarin en
kele fragmenten uit het Lied der Vlamin
gen heel behendig zijn tusschen gevlochten,
en dat, vooral in 't slot, waar het aan een
banjir van klanken en tonen mag vergele
ken worden, veel beter had dienen gekeild
te zijn, vooraleer het uit te voeren: er steekt
kruim daarin en 't is een tour de force de
zelve er uit te halen en behoorljjk op te
dienen.
Indien ik de Jubelouverture en Pagina
d'Amore voorbij zie is het omdat men in
ons repertorium betere keus had kunnen
doen: Openingstuk en wals uit Benoit's Char
lotte Corday, voorspel en droomscene uit
Waelput's Stella, eene symphonie van K. L.
Hanssens, enz. Overigens, de uitvoering liet
te wenschende kopers raasden en over-
schetterden, bijzonder in 't eerste stuk, de
snaren en 'k had graag tien centiemen ge
geven, om den piston te hoorenzwijgen I
SlotsomVeel goeds, andererzijds hier en
daar wat onbeholpens. Toekomende maal
zal 't beter gaan, en dan zal men zorgen,
hoop ik, voor muziek van uitsluitend Vlaam
sche componisten en voor uitsluitend Vlaam
sche programma's, zoodat men de dwaas
heid niet meer begaan zal, tot zelfs titels en
tekst te vertalen Aan Jan Blockx onze bes
te gelukwenschen over zijn groot talent als
componist en over de knappe wijze, waarop
hij het bijna Vlaamschconcert be
stuurd heeftIn den toonzetter van Milen-
ka en De Herbergprinses begroeten wij
eenen kunstenaar van echt allooi, bekwaam
om ook het grootere aan te durven en tot
een goed einde te brengen. Wij hopen hem
dus toekomend jaar terug te zien en, met
dezelfde belangloosheid ik druk op het
woord de leiding van een uitsluitend
Vlaamsch muziekfeest op zich te nemen, een
feest dat door algemeene medewerking
prachtig gelukken zal, want, 't is bijna eene
naïeveteit het te moeten zeggen, in kunst
steekt er geen politiek, volstrekt niet, wat
mijne geloofsgenooten er ook over denken
mogenEen liberaal kunstminnaar.
Wij roepen de zeer ernstige aandacht van
wien het aangaat, op de ergerlijke wijze
waarop de reizigers, die den voet buiten het
statiehekken zetten, hier onthaald worden:
twintig, dertig handen schieten grijpend
vooruit, om den vreemdeling zijn pakje of
valies, zelfs ondanks zijn protest, te ontne
men. De reizigers, en vooral de damen
worden achtervolgd tot bij den ingang der
Beenhouwersstraat en onophoudend ver
veeld en gezaagd door lieden, die hun
ne diensten aanbiedenmen zou hun waar
achtig iets geven, om van hun gezanik ont
slagen te worden.
Verleden zaterdag avond waren wij ge
tuige van een stichtend tooneeltjeEen heer
gaf zijn valies te dragen aan den eersten
persoon,die zich daarvoor aanbooddoch een
tweede, zekere V., die er nevens stond en be
zopen was, wilde den eerste het pakgoed ont
rukken: een krakeel ontstond, gedurende het
welk het valies erg beschadigd en een hand-
vatsel met brutaal geweld werd afgesnakt
door den dronken V. De vreemdeling zal
zeker eenen hoogen dunk gehad hebben van
de groote fatsoenlijkheid, waarmede hier de
reizigers bejegend worden en waardoor onze
stad eene uitmuntende reputatie zal krijgen
HAAST U
Yperlingen en buitenlieden, wilt gij eenen
aangenamen avond doorbrengen.
Sedert lang bezaten wij geene renbaan
meer, die vergeleken kan worden met deze
van de
famielje SOSMAN.
De paardenrijders en rijdsters zijn er tal
rijk en echte meesters in hun vak. Mejuffer
Bertha in hare werking overtreft tot heden
wat wij in renbanen gezien hebben, zij ver
vang meesterlijk haren broeder Jan; onnoo-
dig lof toe te zwaaien aan den welgekenden
en komieken Tony, zijne reputatie is ge
kend van over lange jaren, hij heeft er niets
dan bij gewonnen.
De paarden in volle vrijheid afgericht ver
richten er de ongelooflijkste kunstgrepen,
en de clowns weten het publiek hartelijk te
doen lachen met hunne onbetaalbare kwink
slagen en hunne kluchtige zetten en spreu
ken. De jufvrouwen zweven, wentelen zich
en maken tuimelsprongen op paarden dat
het wonder om zien is. v
Ten slotte heeft men er eene heel kluch
tige pantomime of gebarenspel door eene tal
rijke troep meesterlijk weergegeven.
Al wie er aan houdt een geestigen en ge
noeglijken avond door te brengen zal niet
nalaten kunnen verscheidene dier vertoonin
gen in den cirk Sosman te gaan bijwonen.
Niemand zal het zich ook beklagen, dat
mogen wij volop verzekeren.
Iedereen heeft reeds sedert eenige dagen
op de hoeken der straat die plakbrieven ge
zien van den theater Creteur, staande recht
over den café Den Sultan, daar geeft men
er alle avonden schoone drama's, operas en
veaudevillen. De personen die er reeds ge
weest zijn spreken met veel lof over de sa
menstelling van dezen troep.
Heden avond spelen zij
Comédie vaudeville en 3 actes.
Alle avond verandering van stukken.
De heer bestuurder heeft niets nagelaten
om zooveel luister mogelijk aan den bezoe
ker te verschaffen.
Prijzen der plaatsen
Yoorbehoudeneplaatsen: 1,25 fr. 1» 0.75,
2ae 50 centiemen.
Men kan vooraf kaarten bekomen.
Ghequetst ben ic van binnen
Duerwont mijn hert so seer
Van uwer ganschen minnen
Ghequetst soe lanc soe meer
Waar io mij wend waar ic mij keer
Ik en can gherusten dach noch nachtte
Waer ic mij wend waer ic mij keer
Ghij sijt alleen in mijn ghedachte.
WH 00 B ciiHTfi
