VAN IJPEREN EN HET ARRONDISSEMENT.
Politiek, Nieuws-, Handels- en Annoncenblad.
Orgaan der Liberale verbintenis van Yper en het Arrondissement.
«EENDRACHT MAAKT MACHT.»
Vijftiende jaar
Zaterdag 2" Maart 1901.
Nummer 9.
Be vrijheid van geweten.
De Kerk en Spanje.
Abonnementsprijs voorop betaalbaar 3.00 fr. per jaar voor den buiten. 8.50 ft*, voor stad. Per 6 maanden 1 fr. 50. Per 3 maanden 1 fr. Annoncen; 15 cent
;oer drukregel. Rechterlijke eerherstellingen: 1 fr. per regel. Akkoord per jaar of per maand. 5 centiemen per nummer. Afzonderlijke nummers voor artikels, enz. 4 fr. per 100
Alle berichten van verkoopingen of andere bekendmakingen ten bureele dezer gedrukt worden eens gratis ingelijfd. De annoncen voor België, ter uitzondering der beide Vlaanderen, a.ls-
ïnede die voor het buitenland worden ontvangen door den Office de Publicité, Magdalenastraat, Brussel. Men wordt verzocht alle hoegenaarnde artikels uiterlijk tegen Vrijdag middag vrij
un onderteekend toe te zenden. Artikelen ongeteekend of personnaliteiten bevattende worden niet opgenomen.
ITet is voldoende een oogslag te
werpen op de geschiedenis der vol
keren om al spoedig de onverzadelij-
ke heerschzucht der geestelijkheid in
al hare naaktheid te ontwaren.
Overal, door alle eeuwen heen, ont
moeten wij ze, inbreuk makende op
de kostelijkste onzer vrijheden, de
vrijheid van geweten, die door Chris
tus,waarvan zij zich nochtans de vol
gelingen heeten, werd uitgeroepen
en die ze zelf met zijn bloed op den
Kalvariënberg bestempelde.
In de eerste eeuwen der Christen
heid waren zijne volgelingen talrijk,
maar na eeuwen van vervolging
werden zijne leerstelsels gesmacht
door degenen zelve, welke voor zen
ding moesten gehad hebben, er de
veroveringen van te bestendigen.
Tegenover de deugden van Chris
tus de goedaardigheid, de liefde tot
den zwakke, het misprijzen der rijk
dommen de vergiffenis der beleedi-
gingen stelde het pausdom het ge
weld, de praal, de glans, de wraak
en de hoogmoed.
Niets deed de kerkprelaten terug
deinzen, wanneer het er op aan
kwam de geestelijkheid in hare kiem
te smachten.
Er was nochtans een ommekeer in
de gedachten der volkeren ontstaan,
Gevangenissen, ballingschap, brand
stapels, martelingen, enz.., waren
niet bij de machte de zucht naar de
gewetensvrijheid te dempen. Niette
genstaande de hatelijke vervolgingen
tegenover hare warmste verdedigers,
zien wij Jan Huss, Wickleff, Cal
vin, Luther, Zwingle, Jansenius,
Bolland en meer anderen, alles trot-
seeren ter bestrijding van de lage
ontucht en het blinde fanatismus,
waarin de kerk en hare prelaten ver
vallen waren.
En na tal van wederwaarigheden
en teleurstellingen treden wij de
XVI® eeuw in, de eeuw der vervol
gingen bij uitmuntendheid, maar ook
de eeuw der groote kampers voor
vrijheid van denken.
Keizer Karei V en zijne fanatieke
zoon Filips II hadden schoon strenge
edikten tegen de hervorming uit te
vaardigen. Alva en zijn Bloedraad
mochten duizenden hoofden, die niet
gedwee voor Rome buigen wilden,
neerslaan, toch bleven de kloeke
hervormers onwankelbaar en rukten
onvermoeid vooruit ter verwezenlij
king van hun innig grondbeginsel
de vrijheid van geweten.
En zoo naderen wij eindelijk de
Revolutie van 1789 die aan de Room-
sche kerk, aan de onderdrukkers der
geestesvrijheid den genadeslag moest
geven. Hebben wij onder de omwen
teling van 89 eenige gruwelen aan
te stippen, toch was zij het die het
volk aan de klauwen der geestelijk
heid ontrukken zou. Dank aan haar
is lieden in alle beschaafde landen de
gewetensvrijheid door de wet ge
waarborgd
'tls waar! Velen buigen nog
slaafsch, 't zij uit armoede, den nek
voor de knechten van Rome! de
vrijheid van denken ligt nog eeniger-
mate aan banden.
Aan ons, Vrijdenkers, het volk te
verlichten, de banden te verscheuren
die vooral de werkende klas en in
zonderheid, de vrouwen, ongekneld
houden
Moed en dus gestreden ter algehee-
le ontvoogding die naast het verplicht
onderwijs, de volksarmoede zal doen
verdwijnen
Vol moed en onverpoosd de dog
ma's en valsche leerstelsels van den
godsdienst bestreden
Vooruit! eu het volk geleid op den
weg van het vrij onderzoek; niet ge
talmd en de zegen behoort ons toe
Goliath.
Ter bevrediging en onderrichting van de
schrij velaars van het brooddievenorgaan ge
ven wij toekomende en volgende weken
uittreksels uit de standregelen der Jesuieten
orde, ten einde het afschuwelijke, het mon
sterachtig te doen uitkomen van den leer van
Loyola, van dat wangedrocht, dat voor het
ongeluk der menschheid eens het licht zag.
Bij gebrek aan plaats zullen wij thans in
korte woorden de oorzaak schetsen van de
antiklerikale beweging in het zoo katho
lieke, in het zoo bedorvene, in het zoo uitge-
zogene, in het zoo uitgemergelde, arm en
ongelukkige Spanje.
Onlangs verscheen er eene duitsche
schimpprint (caricature) die Spanje verbeel
de onder de trekken van eenen zieke met
bleek uitgemergeld wezen en in een iijdens-
bed uitgestrekt. Aan beide sponden onder
zochten twee geneesheeren zijnen pols; de
eene draagt eenen Jezuieten hoed de andere
heeft de afgelekte tronie van eenen koster.
Het lichaam is teenemaal uitge
put bevestigde deze.
Zou bij toeval, de behandeling,
die wij het sedert vier honderd ja
ren opleggen niets waard zijn? zegde
de andere.
De tegenwoordige opschudding is het ant
woord van den zieke.
Hij wil niet sterven. Eu daarom
schreeuwt hij: Weg met de Jezuie
ten Weg met de kloosters
Het meeste deel de»- geschiedenisboeken....
wij spreken natuurlijk van de ernstige en
geenszins van de klerikale uitbrakingen....
schrijven deD verval van Spanje toe, van
Spanje zoo groot en machtig ten tijde van
Keizer Karei, aan de blinde dweepzucht van
Filips II, die hem aanzette om alles wat zijn
land aan rijkdom bezat, uit te putten in
eenen ongeregelden en overmatigen strijd
tegen de Hervorming.
Doch wij moeten er bijvoegen, dat die
dweepzucht, dit fanatism zonder ophouden,
gedurig, opgestookt, aangevuurd werd door
de Kerk, die den iever van Filips veel te
flauw vond. Geen medelijden voor
hen, die Christus niet ontzien!
herhaalde steeds aan den koning, de opper
ste inkwisiteur, Michiel Ghislieri, later paus
onder den naam van Pius V De spaansche
monik, Fray Lorengo de Villavicencio, zette
hem aan, in den naam van den Allerhoogste
van zijn zwaard te weeken in het
bloed van de ketters, die blasphe-
meerders, heiligschenders, afgoden
dienaars en wilde beesten zijn.
Filips II schreef eindelijk naar zijnen afge
zant te Rome
Ge moogt zijne Hoogheid verzekeren,
dat alvorens iets toe te laten, te dulden,
dat het minste leed aan den godsdienst
zou kunnen toebrengen, ik liever al mij-
ne staten en zelfs honderden levens, in-
dien ik ze had, zon verliezen-, ik denk
immers geen heer te zijn van ketters en
ik, ik zou het niet willen zijnGij zult
hem ook verzekeren, dat zoo het moge-
lijk is, ik de godsdienstzaken in de Ne-
derlanden zonder geweld te gebruiken,
zal trachten te regelendit middel im-
mers zou de gansche vernietiging van
dit land teweegbrengendoch ik ben
van meening geweld te gebruiken indien
ik op geene andere manier alles regelen
kan zooals ik het verlang, en in dit ge-
val wil ik zelf de uitvoerder van mijne
ontwerpen zijn, zonder dat het gevaar,
waaraan ik mij blootstel, noch de on-
- der gang dezer provinciën, noch deze
van de andere staten, die mij overblij-
ven, mij kunnen beletten te doen, wat
een krislene en godvreezende prins ver-
plicht is te doen voor zijnen heiligen
dienst, voor het behoud van het katho-
liek geloof, het gezag en de eer van den
heiligen stoel.
Een ongelooflijk iets! deze zoo godvruch
tige als karakterschetsende uitleggingen wa
ren vo>r het hof van Rome niet voldoende;
de pauzelijke montius te Madrid werd gelast
aan Filips te bewijzen, dat voor de glo
rie van den Heer en het welzijn van
zijne volkeren, hij zijne landen moest
overdekken met bloed en puinhoopen. 't Is
in 1567 alleenlijk dat de legaat aan Pius V
schreef: De Koning vervult zijnen plicht
zooals het behoort, zelfs door het zwaard,
ten opzichte der ketterszaken, en op die
wijze is de godsdienst van alle kanten
niet verlaten
Rome zegevierde
't Is ook Rome, die Spanje met de Inkwi-
sitle begiftigd heeft, met hare reeksen
ongelukkigen, menschelijhe w.zens door
het bloed van Jesus Christus vrijgekocht,
om te spreken als een uitstekende katho
lieke schrijver, Montalembert en in kla
ren dage naar den brandstapel geleid
door monsters of onverstandigen, die
niet beschaamd waren dien afschuwelij
ken stoet van het kruis te doen vooraf
gaan
Want, het is te vergeefs.dat de Kerk, ten
einde het bloed af te wasschen dat haar be
dekt, thans de verantwoordelijkheid der mis-
en euveldaden door de Spaansche inkwisitie
bedreven, op het koninkdom tracht te wer
pen.
Twee beroemde schrijvers, en daarbij
weinig verdacht bij de gezalfden don
Fr. Xav. Garcia Rodrigo in zijne Geschie
denis van de spaansche inkwisiteur en
don Jan Manuel Orti y Lara in de Inkwi
sitie hebben op dit punt de historische
waarheid vastgesteld en reeds in eenige re
gelen van zijne krachtige proza had Frans
Laurent afdoende geantwoord aan de kle
rikale lofsprekers, wier geloof buigt en
kruipt voor het mollen werk van het pausdom.
Wie heeft aan de menschen voor de
ketterij dien afschrik, eerste beginsel en
oorsprong van de onverdraagzaamheid en
den haat, ingeboezemd. Het is de onfaal-
bare Kerk, het zijn de kerkvergaderingen
en de pauzen
Wie heeft den oorlogskreet aangeheven
tegen de ketterij, die euveldaad thans in
onze grondwetten als een natuurlijk recht
geschreven? De heilige paters, de heilige
Conciliën en de pauzen, de onfaalbare stad
houders van God
Wie heeft de koningen en prinsen op
gehitst, wie heeft hun bevolen, op straf van
in den ban geslagen te zijn of afgezet van
hunne staten, de ketterij te beteugelen en
te straffen, de ketters uit te roeien? De hei
lige kerkvergaderingen en de onfaalbare
plaatsvervangers van Christus
Wanneer de brandstapels onvoldoende
waren, wie heeft de geloovigen tegen de
ketters te wapen geroepen, wie heeft van
den moord een middel gemaakt om zich van
zijne zonden te reinigen Is het de Staat of
is het de Kerk
Wie heeft na deze schrikkelijke gods
dienstoorlogen den bloedraad, nog duizend
maal schrikkelijker dan die oorlogen uitge
vonden om al het gedacht doodende de ket
terij te dooden? Is het de Staat of is het
de Kerk
In een woord, het is Rome, die het
ontstaan en het bestaan aan de klooster
orders gaf en men weet hij wonderbaar zij
in Spanje aangegroeid zijn in 1837 waren
f:4000 paters en 12000 nonnenDe jezuie
ten, wier juk het land verscheidene malen
te vergeefs heeft zoeken af te schudden wa
ren een tiental in het middeu der zestien
de eeuw eene statistiek van 1892 duidt er
1501 aan in Spanje op de 12974, die het
geheele order uitmaken 1
Men weet tot waar de oorlog tegen de
ketterij, de Inkwisitie, de Jezuïeten dit land
gebracht hebben en wat zij er hebben van
gemaakt I Zij hebben het als een citroen
uitgezogen en in deze laatste tijden vooral
was de stoutheid van de roomsche partij
zoo buitengewoon, zoo buitenmate. Zij meen
de alle fierheid, als vrijheidszucht onder
drukt, verdwenen: De biechtvader van de
Koningin-Regenter, de leermeester van den
jongen Koning verklaarde reeds dat het li
beralism een groote doodzonde was. De li
berale handelaars waren in index ge
steld en de goede paters deden overal
proscriptie- of verbanningslijsten ronddra
gen; alwie van vrijzinnigheid verdacht werd
kon zijne waar aan den man niet meer
brengen; de kloosterorders, die geene lasten
HET WEEKBLAD
