VAN IJPEREIT EN HET ARRONDISSEMENT.
Politiek, Nieuws- Handels- en Annoncenblad.
Orgaan der Liberale verbintenis van Yper en het Arrondissement.
«EENDRACHT MAAKT MACHT.»
Vijftien do jaar
Zaterdag 16" Maart 1901.
Nummer 11.
Vaders stiel.
De invloed der kloosters
in Spanje.
Hunne kleine zaken.
Geldzakken.
Tegen de Jezuïeten.
Abonnementsprijs voorop betaalbaar 3.00 fr. per jaar voor den buiten. 2 50 fr. voor stad. Per 6 maanden 1 fr. 50 Per 3 maanden 1 fr. Annoncen. 15 cent
sper drukregel. Rechterlijke eerherstellingen: 1 Cr. per regel. Akkoord per jaar of per maand. 5 centiemen per nummer. Afzonderlijke nummers voor artikels, enz. 4 fr. per 100
Alle berichten van verkoopingen of andere bekendmakingen ten bureele dezer gedrukt worden eens gratis ingelijfd. De annoncen voor België, ter uitzondering dor beide Vlaanderen, als
mede die voor het buitenland worden ontvangen door den Office de Pvblicité, Magdalenastraat, Brussel. Men wordt verzocht alle hocgéaaamde artikels uiterlijk tegen Vrijdag middag vrij
un onderteekend toe te zenden. Artikelen ongeteekend of persennaliteiten bevattende worden niet opgenomen.
Een Brusselsch blad schreef dezer dagen
eenige regelen over de zucht van vele ouders
om hunne zoons tot bureelisten, tot klerken
op te leiden, en die zich weldra in deze op
leiding bedrogen vinden.
Er is in die opmerking zeer veel waarheid:
Toen, eenige jaren geleden, de handel bui
tengewoon bloeide, was er op de bureelen
voor vele vlaamsche jongens plaats. Vandaag
raken de bureelen meer en meer gesloten
voor de Vlaamsche jongens, daarbij nog ge
rekend dat de zaken niet meer gaan zooals
vroeger.
Zou het dan ook geen tijd worden dat de
ouders er van afzagen hunne zoons in een
vak op te leiden, dat geene goede toekomst
meer oplevert? Wij denken van ja: klerk
zijn wordt een armzalig stieltje en daar zijn
er inderdaad meer dan te veel, zooals in het
laatste kongres openlijk gezegd werd.
Als de zoon van eenen braven ambachts
man wat goed leert in de school en eene
schoone hsnd schrijft, deDken de ouders on-
middelijk dat hij een overvlieger is, en te
veel verstand heeft om den stiel van zijnen
vader aan te leeren. Voegt daarbij dat in
onzen tijd meer dan vroeger, de zucht be
staat om hooger te gaan en dat is zeer
lofwaardig; doch niet meer als men dat
hooger denkt to bereiken in eene positie,
die niet geschikt is om een blij venden wel
stand aan te brengen. Men denkt hooger te
vliegen als men het schort of het schootsvel
dat vader droeg, kan wegwerpen, beter ge
kleed gaan dan bij en in eenen hoogeren
kring verkeeren dan zijne ouders deden.
Het - klerk zijn schijnt daartoe een ge
makkelijk stieltje; doch men vergeet dat die
positie voor velen niets vast in zich heeft en
niet zelden,bij achteruitgang der zaken en als
het bureelwerk der zaken ontbreekt, zelfs
het zout in de pap niet meer oplevert.
Hoe velen zoeken soms jaren lang naar
eene plaats, die niet moer te vinden is en de
wijl zij niets anders geleerd hebben en dik
wijls te oud zijn om nog iets anders te lee
ren zijn zij de ongelukkigste menschen
der wereld. Zij zijn aan eene zekere weelde,
aan een beter kleedsel gewoon geworden
zij hebben een zeker onderricht, hebben ge
lezen en zich met politiek ingelaten, denken
reeds iets te zijn in de wereld, en vinden
geen werk, geen brood. Indien zij wat min
der eigenliefde gehad en bet r geredeneerd
hadden, zouden zij integendeel gewerkt,
eenen stiel geleerd en misschien eene goede
positie in de samenleving hebben bekomen.
Ook, zeggen soms de ouders, de stiel van
vader gaat niet meer; wat zou hij zich op
dezen hebben toegelegd
De stiel van vsder gaat niet meer? Maar
dat is niet zelden eigen schuld, omdat men
niet op de hoogte van den tijd is gebleven.
Alle stielen gaan vooruit; zij vervormen zich
naar de behoeften der samenleving; de kunst
wordt meer en meer op de nijverheid toege
past; men vraagt elegant werk en hierin
was vader misschien niet meer thuis
Indien de jongen, dien men als te geleerd
aanzag om te werken, zich op zijnen stiel
had toegelegd, daaraan verbeterd had wat
er >aan te verbeteren vielindien hij naar den
vreemde was gegaan om te zien wat er in
zyn vak aan to leeren was. Kortom, indien
hij hat vak van zijnen vader had gebracht
op de hoogte van den tijd, hij zou gelukkiger
zijn geweest dan een vak te kiezen dat zoo
wisselvallig is als dat van een klerk. Had
dan zelfs de toekomst niet aan al zijne ver
wachtingen beantwoord, hij zou toch altijd
met het werk zijner handen den kost hebben
verdiendeen goed werkman is zijnen kost
weerd en wordt, altijd geacht.
Hoe komt hetdat zoovele knappe en vlug
ge workliê uit den vreemde zich hier komen
nêerslaanj? Omdat denzoons van goed beklan
te winkels deze verlaten, om een vakjte zoe
ken dat zij denken hooger en gemakkelijker
te zijn.
Indien zij in hetjvak huns vaders waren
opgegroeid, gekend door de goede faam van
oudsindien zij zich bekwaam hadden ge
maakt en zich uitgebreid, zouden zooveel
vreemden hier het gras niet onder de voeten
komen wegscheeren.
Er is op dejpositie,? welke raen^tejBrussel
bespreekt, ernstig na te denken en te vragen
of het niet hoog tijd wordt af te zien van die
plaatsenjacht en terug te keeren tot het ster
ke hand en hoofd, zooals onze oükeDS deden I
Klerk spelen is ten slotte metselden
eene bedekte armoede. Daar zijn er immers
veelte veel; zij, die ze moeten gebruiken,
hebben meer dan te veel keus en kunnen er
voor eenige franks in de maand en zelfs soms
voor niet, zooveel krijgen als zij willen.
Wat toekomst kan dit vak dan nog ople
veren
Wat wij zeggen in deze sociale ramp
werkenwerken en nog werken I Ziedaar
het eenige middel om in den grooten opdrang
van vragers, door de wereld te komen.
Leert een ambacht, jongens; leert als gij
kunt, den stiel van uwen vader, verheft die,
breidt dien uit, en gelooft ons, gij zult meer
kans hebben om een heerenleven te krijgen
dan met het klerkenleven
Dat alles is in het algemeen gesproken
er zijn natuurlijk uitzonderingen maar uit
zonderingen maken den regel niet.
In alle geval, de baan is voor het oogen-
blik totaal bedorvendaarin is niet alleen
geen goud, neen, daar is zelfs geen koper
meer op te roepen. Goliath.
Over de oorzaken der beweging tegen de
klerikalen, die zich onlangs door gansch
Spanje zoo krachtig heeft verklaard, het
dagblad Vossische Zeiting geeft zeer groote
inlichtingen.
De eerste dezer oorzaken bestaat, zegt het,
in de buitengewone vermenigvuldiging der
kloosters van allen aard. Volgens de jongste
optelling, zijn er tegenwoordig in Spanje
70281 paters en nonnen, die langzamerhand
zich meester hebben gemaakt van het groot
ste deel der rijkdommen van het land en
van de bestiering.
Het duitsch dagblad na herinnert te heb
ben de geschiedenis van pater Montana, den
dweepzuchtigen biechtvader van de Koningin
en den opvoeder van den jongen Koning,
vervolgen aldus
De politieke bedrijvigheid der paters ver
toont zich onder alle opzichten. Niet tevre
den het hof en het Staatsbeheer aan hunnen
invloed onderworpen te nebben, zij zijn de
opstokers en de leiders van het Carlismus in
Na vara en in het Basque land, en van de
verdeeldheid in Gatalogne en Riscaye.
Op het economisch gebied werken zij, zoo
wel in 't groot als in 't klein. Al de groote
financieele ondernemingen, zooals de mono
polie van den tabak, de overzeescbe ver
voerdiensten, de bank van Spanje enz. zijn
den eigendom der kloosterorden. Wat meer
is deze hebben binnen hunne gestichten fa
brieken en werkhuizen van allen aard ge
bouwen, en gelijk zij geene lasten noch
dagloonen moeten betalen, maken zij den
strijd voor hunne mededingers of concur
renten gansch onmogelijk.
De strijdvtegen het klerikalismus in Span
je, heeft dus een politiek en economisch
karakter.
In het officieel onderzoek over de fortuin
der kloosters, dat het ministerie van Finan-
cie (2de deel) uitgeeft, vinden wij, een zeer
zeldzaam uittreksel der patenten waaraan
de goede Paters en de goede zusters onder
worpen zijn.
Men telt
600 kloosters die artikelen van linnenhan
del, naaiwerk, confectiën maken of verkoo-
pen;
503 die gemeubelde gasthoven, kosthuizen,
huizen van stil leven, gemeubelde kamers en
appartementen, afspanningen houden
300 die apotheken, kruidenhandel, droge
rijen houden
40 die de bleekerijen uitbaten
34 die windmolens uitbaten
12 gemiddeld die drukkerijen hebben
ondernemingen van openbare baden fa
brieken van misbroodwinkels van kazuifels.
10 eindelijk die fabrieken en een verkoop
hebben van alcool en alcoolische sterke
dranken (Chartreuze, Trapistendrank enz.)
Andere die handel drijven onder zonder
linge commerciale namen
Foorkramers,
Bazar van keukongerief en speelgoed,
Kooplieden van zwijns,
Frabrikanten en kooplieden van kaas,
Kooplieden van bezems in 't groot,
Schoenen op maat,
Fabrikanten van uurwerkglazen en brillen,
Kooplieden van kijkglazen, nu onvermij
delijk.
In alles 5.600 kloosters die aan de patent
onderworpen zijn
Waarbij men moet voegen 3.850 onder
wijzende kloosters, die collegiën en aller
hande scholen houden
9510 handelshuizen
En ziedaar hoe het rijk Gods van deze
wereld niet is.
Priesters, paters en nonnen zijn de groot
ste geldzakken die er op aarde loopen
Een spreekwoord zegt: Duivels zak is
nooit vol. Men zou moeten zeggen: Pastoors
zag is nooit vol I Zij preken en leeren dat
men de rijkdommen dezer wereld moet ver
achten.
En zij leven in weelde en overvloedbe
wonen rijke huizen, eten en drinken zich vet
en houden snelle meiden om zich te dienen.
Zij preken en leeren dat den armestaat een
zalige staat is.
En zij doen Woeste al tweemaal in twaalf
jaar hunne jaarwedde vechoogen en hun een
rijk pensioen uit de staatskasse betalen
Zij spreken en leeren dat de rijken aal
moezen moeten geven en goede werken doen
dat is geld in de offerblokken steken en mis
sen doen lezen.
Maar dat geld van die goede werken komt
in hunne handen en de armen krijgen er het
hon !erd duizendste deel nog niet van
Is het dus te verwonderen dat de kloosters
van alle slacht en ten alle kante opschieten
als paddestoelen?
Alwie een lui, gemakkelijk en vadsig le
ven wil lijden wordt priester pater of non.
Die kennen noch kommer, noch werk,
noch armoede, noch werkstaking! Zij wo
nen in groote, luchtige huizen, vinden er al
tijd een goed gedekte tafel, en een zacht, en
warm bed in een gezonde, ruime kamer en
hebben altijd nieuwe kleederen en schoei
sel tegen dat de oude half versleten zijn 1
Welk verschil met den werkman die van
's morgens tot 's avonds moet zwoegen of
met den burger en handelaar die des 's nachts
denkt hoe en op welke manier hij den vol
genden dag eenen cent zal kunnen verdienen.
Wij kennen hier te Yper een klooster
die over 80 jaren een klein huisje bezaten
dat tegenwoordig eene halve straat in bezit
heeft! En zulke zijn er veel in ons landeken
Als het zoo voortgaat zullen wij letterlijk
van priesters, paters en nonnen uitgezogen
en opgeeten worden
Spanje met zijne 175 duizend geestelijken
van alle slacht wordt het gewaar en komt
in opstand tegen dat gespuis
Portugal volgt Spanje na.
Frankrijk met zijne 162 duizend priesters,
paters en nonnen maakt netten om de burge
rij en het werkvolk tegen de alles innemende
en opslorpende geestelijk te benijden.
En in ons lan leken, het luilekkerland, der
zwarten zal ook eens, willen of niet,
wetten tegen de doodehand moeten ma
ken.
En zeggen dat vele liberalen den dag van
vandage hunne centen aan de zwarte rokken
geven met hunne kiuders naar paters en
nonne scholen te zenden, met centen in het
offerpateel te werpen, met missen te doen
leezen, met kaarsen voor de eerste commu
nie te koopen enz. enz.
Een goede liberaal gebruik veel beter zijn
geld en geeft de almoezen in persoon aan de
noodlijdenden, zoo weet hij dat zijn geld niet
zal dienen om luie en vatsige menschen te
kweeken en om op den dag der stemming
met zijn eigen geld bevechten te worden.
Geefdusaande zwarte uitzuigers niets,
al ware het maar e?n ceDt!
Den 2S Maart werd te Port-Bon,
een spaansch stadje aan de fransche
grens, eene vertooning gegeven van
het drama Electra door Galdos.
De tooneelzaal was proppens vol.
Vele Franschen waren van de omlig
gende localiteiten opgekomen. Binst
de twee eerste bedrijven deed zich
geen enkele betooging voor; maar
de bijzondere passages van de
volgende bedrijven zijn onthaald ge
worden op het geroep van Weg met
de Jezuïeten!
HET WEEKBLAD
