ONVERDRAAGZAAMHEID!
Hérinnering:
De Bespreking.
Lambert Gillis.
historisch feit van maatschappelijke orde en
van eene zegepraal der democratie te veran
deren in eene apotheose van het flamigan-
tisch- nationalisme en van het catholicisme.
De groote katholieke dagbladen, zooals
Le Bien Public van Gent, spreken luidop
over hunne verzoenlijkn. neigingen, maar de
kleine drukpers, in o vervloekte lande uitge
deeld, loochent door hare nauwkeurige
juistheid hun jezuitisme.
't Is wel eene uitbarsting! van haat tegen
Frankrijk en tegen de nieuwe gedachten dié
men wil doen ontstaan.
Wést-Vlaanderen isalshet Vendeën van
't Noorden. De somberste dweepzucht, van
geslacht tot geslacht overgezet sedert de
Spaansche ovörheersching; buigt er de be
volking onder heb juk eener bijgeloovige
godsvrucht die den afgodendienst grenst.
Wat nog kan bestaan van filosofie in den
grond van de leeringen der kerk ontsnapt
volstrekt aan de inwoners dezer streek. Voor
hen bepaalt zich de godsdienst in het oefenen
van een verbeestend heidendom.n Humeero-
dienst gaat niet naar God, maar naar beelden
van heiligen, amuletten en lafgoden. Hun.;
verstand is vier eeuwen ten achteren. Welkd
prooi voor de' vijanden van het onderwijs
en van den vooruitgang!
't Is aan die eenvoudige menschen dat men
den slag van Kortrijk voorstelt als de zege
praal van het*vaderland en van den gods
dienst, van het Belgische vaderland tegen
Frankrijk die nog niet gevormd was, van
den godsdienst die niets in de. zaak. te zien
had, tegen-de nogjniet bestaande ongeloo-
vigheid.
Het geldt.hier. te velde; te trekken tegen
Frankrijk,- niet. tegen;-het frankrijk; Jder
middeleeuw,|maar tegen het; Frankrijk van
Voltaire en van Diderot, ,tegen het liberale
Frankrijk,.tegen het Frankrijk der revolutiel
Ziedaar de betoogiug waaraan de slag van
Kortrijk tot voorwendsel^zal dienen.
De overwonnenen van dien veldslag waren
geen Franscheu, het waren, laten,-strijdende
voor den adel tegen de democratische gelijk
heid. Het waren;geene ongeloovigen; zij.wa
ren katholieke!1 dan Breydel en'De'Goiiinck,
en de paus had; hunne vaandels gewyd.
't Is gelijk, al moest men dm geschiedenis
vervalseden, men moet de inzichten; van het
clericali&mejdienen. De franscbé-geest isnie
geest van- verdraagzaamheid en van. vrije
bespreking, die fakkel die Europa verlicht
en verwarmd heeft, ziedaar den-'ivijand..Men i
moet hém vernederen en tegen bemude voor- -
oordeelen der vlaamsche boeren-ophitsen;
Oh! welk'schoon en vad'erlandsch werk!
Dat zij gaan'maar het komt 't belgisch
liberalisme toe hun te zeggen dat de helden
van den slag van Groeninghe hun niet toe-
behooren
Zij behooren tot de eeuwige partij der
democratische vrijheid en der ontvoogding.
De slag van Groeninghe was maar eene
episood van de langdurige tweedracht tus-
schen den adel en het volk, tusschen de ede
len en de onedelen. Hij was het einde der
maatschappelijke worstelingen die de rust
I der vlaamsche steden sedert eene eeuw ge
stoord hadden.
Twee partijen hadden zich gevormd- en
betwistten elkander het bestuui der gemeen
tezaken van den eenen kant deKlauwaerts,
zinspelende op de klauwen van den'léeuw
van Vlaanderen, de kleine burgerij, de
werklieden en de mindere geestelijkheid
groepeerendevan den anderen kant, de
Leliaerts, zinspelende op de leliën die het
wapenschild versierden van den koning van
Frankrijk, beschermer der edelen, der hoo-
ge burgerij en der oppergeestelijkheid.
't Is tusschen dié twee partijen dat de slag'
van Kortrijk besliste. De inzet van den strijd
was niet-de overheersching van Frankrijk
op Vlaanderen, maar de dwingelandij der
aristocratische partij op de volkspartij.
En, belangwekkende zaak, de paters van
dien tijd waren partijgangers van de demo-
cratische omwenteling..
Ja, het liberalisme; moet de vrijwillige
misgreep herstellen door zijne vijanden- be
gaan; het moet't vaandel uit hunne handen
rukken waarvan zij eene vod van burger
oorlog willen maken, met de ongelukkige
boeren van het verachterde en onderdrukte
Vlaanderen te willen opruiën tegen de de
mocratische Walen.
Wij moeten het recht eischen ons alleen
te roemen, wij liberalen over den roem der
heldhaftige strijders van Groeninghe, die
vochten, niet voor hunne taal of hunnen
godsdienst maar.voor hunne rechten, hunne
vryhaden en hunne economische en maat-
schappeiy ke^bélangen
En wjj zullen voor onze rekening niet
nemen; maar om er mede schande te doen
aam de klerikale manifestanten, dat woord
van Mgr. Faict, bisschop van Brugge, ant
woordende aan de Breydels Commissie, die
hem zijne medehulp vraagt voor de ontwor-
pene betooging r Biedt uwe klüuwaerts aan
gelijk §ij wiU, het waren revolutiownai-
rm en de kerk moet ze veroordeelen.
De klerikalen hebben zich; zeker daaraan
nietverwachi.
Anders verzekert hij de kiezing van een
klerikaal.
Indien de christen democraten dezelfde
taktiek tC Brugge volgen, kan hun kandi
daat aam welken nr 2 toekomt*, den klerika-
len nobiljon klfeppen, die zat voorgesteld
worden door defiConcorde.
Eveneenwkameen liberaal gemakkelijk ge
kozen worden te Thielt-Roeselare. Ware de
strijd vroeger en doortastender in 4900 al
daar aangevoerd geweest, dan was M. Me§t« -
dagh of M. Van Canneyt gekozen.
Wat Oostende betreft, wij hopen dat het
Carillon-spel eindelijk zal ophouden, opdat
een tweede zetel door de libéralen zou "kun
nen veroverd worden.
In de huidige omstandigheden is een zetel
te kostelijk voor de oppositie' en voor de
zaak van het A. S. om niet wat water in
den wijn te gieten.
Persoonlijke en heerschzuchtige vitte
rijen moeten verdwijnen voor het alge
meen belang.
Met hand en tand moet gestreden worden
om bres te schieten in de reactionnaire
meerderheid, die het meervoudtg stem
recht houdt als de duivel eene ziel.
Wij hopen dat die stormloop der oppo
sitiepartijen zich niet bij West-Vlaanderen
zal bepalen.
Aan de oppositiepartijen van het arron
dissement Antwerpen de taak te onder
zoeken of er door onderlinge ondersteu
ning niets kan gedaan worden om zetels
te veroveren.
Wij vestigen hunne bijzondere aandacht
op den toestand in het arrondissement
Turnhout, waar de uitgebrachte stemmen
waren
Klerikalen 30,710 3 zetels
M. Rulmonde 1,117
Mv'Leurs 7,542
Kiescijfer 10,236.
Door een krachtige werking, gesteund
op onderlinge overeenkomst, kan daar ook
een zetel veroverd worden.
Den 11 Juli 1302, in de velden van Groe
ninghe bij Kortrijk, versloegen de Vlamingen
den franschen adel en deden hen eene bloe
dige nederlaag ondergaan.
De geschiedenis verhaalt dat een waalsoh
aandeel, door de Luikenaars gezondeh, in
hunne gelederen streed.
De belgische klerikalen willen den zeven
honderdsten verjaardag vieren dezer gebeur
tenis en ze uitbaten ten voordeele van hun
laag politiek doelwit.
Na opvolgentlijk de eenige liberale'ele
menten uit het inrichtingscomiteit verwij
derd te hebben welke zij' noodig haddèn ge
had om inschrijvingen en toelagen in' te
zamelen, komernde stichters dezer'betooging
de maskers af te werpen en hunne ware
meening te toonen.
Er is kwestie; door een stouten slag;, groo-
ten indruk te maken op den geest der boeren
van Vlaanderen, met de herinnering van een
TEGEN D«k
Manifest van het Marnixcomltelt
Verspreiding van Gedachten van
Recht en Vrijheid.
Oorlog aan de Israëlieten, protestanten
en vrijdenkers.
Hunne pogingen hebben geen ander doel
dan mee te werken, in de maat hunner
krachten, inde vrijwaring der samenleving
voor het kwaad door onverdraagzaamheid
gesticht.
Gevolgentiyk moeten de leden van het Co-
miteitdie hunne uitgave voor onze boekerij
bestemmen of zouden bestemmen, het in
zulkdanige voorwaarden doen dat' alle ge
dachte aan persoonlijke winst onmogelijk
blijkt'.
De schrijvers met dewelke het Cotniteit
zich in betrekking stelde, alhoewel niet door
ons reglement geboeid, stemden, in die voor
waarden toe om wille van het verheven doel
der onderneming. Eenigen belastten zich bo
vendien nog met persoonlijke opoffering.
Daarom zegt het Comiteit hun hier ander
maal oprechten dank toe.
fgjMen zal dus manifeste eren,, processie gaan,
bedevaarten doen. En in;het ruitne-veld. van
Groeninghe zal .men een altaar oprichten
voor het;H. Sakrameot.
- Willens of onwillens; zal België het
H. Sakrament eeren, - zeiden de redenaars
van het Congres van tt Sakrament; im 1898.
En de pastoors van West-Vlaanderen zullen i
beproeven eene eerste poging in dien zin te
doen.
De milddadigheid dier schrijvers stelde
héhCbmiteit1 in staat, ondanks de zware on
kosten .'door deiiniichting; der boekerij ge
vergd en, namelijk, doör de uitgaaf van-dit
manifest, de werken die voorhanden zijn te
leveren aan voordeeliger prijzen dan in. het
boekhandel geschiedt.
Die werken zijm
Het Comiteit. Contre 1'antisemitisme
(Meeting du 13 déc, 1900). Pr. f. 0,50
Lba HiStoire d'une mysti-
fieation, Esquisse d'une
histoire de la mainmorte 0,50
Bertrand Ré flexions sur V In
quisition au moyen age. 0,50
Giron De la condition juridique
des Jui'fs. 0,50
Luc. Anspach Quelques rappro
chements historiques. 0,50
de Renesse Jésus-Chist, ses apd-
Ires et ses disciples au
XX' siècle0,50
Het Comiteit Simples questions. 1,00
Delahache Juifs 1,00
S. Reinach L'accusation du
meurtre rituel 1,00
de Rénesse Les soirées de la
Duchesse2.00
Hocart La question juive 200
J. Reinach Raphael Léty 2,00
Strack Le Sang 2,50
Wie de Kamer verhandelingen over het
algemeen stemrecht volgt, moet als wij zich
de overweging maken dat geen enkel woord
vatt edelmoedigheid, van opoffering, van
verzoening vanwege het goevernement en
zijn aanhangers, werd gesproken.
Woeste is, in het huidig debat, als overi
gens in al de' levenskwestiën die het volk
aanbelangen, de kwade geest gebleven, de
noodlottige staatsman die het verzet aanpre
dikt en tot uitersten tegenstand aanzet. Hij
wil'geen rekening houden van tijd en om-
I «tandigheden, van ziel- engeestestoestanden.
Hij berekenbals een droogstoppelig mathe
maticus de intresten der partij, waarvan hij
het schoonste sieraad is en sluit zijn hart
voor alle andere aandoeningen.
We spreken van hart. Zoo Woeste er nog
een bezit, kan hij het zeker afleggen, zooals
een efiw kokette haar kunstmatig tandenge-
bit. Die man brengt ter Kamer een tempe
ratuur van.30 graden onder zero, en koelt
zytl omgeving tot ijsgletschers.
De hooge belangen van het land, de kalmte
in de gemoederen, de sociale vrede laten hem
onverschillig. Rechtvaardigheid vervangt
hg door berekening, volksbelangen door par
tijinteresten.
En de rechterzijde, heel de partij van
troon en altaar, ligt aan zijn voeten.
Hoeveel grootscher, hoeveel edeler is de
houding van het liberalism in het vraagstuk
der politieke gelijkmaking.
DiUivi i bu uvj su'ij lt aan de zijde
van het volk, hand in hand met degenen die
recht vragen. Wat kan het haar schelen,
dat het zuiver algemeen stemrecht haar als
klas een voorrecht afneemt? Is zij ook op
gebied van vaderlandscbe plichten, tegen
haar eigen begunstiging iD, geen warme
voorstandster van volstrekte gelijkheid?
En daarom heeft het woord harer gevol
machtigden in de Kamer tot hiertoe zoo
schril afgestoken tegen de armzalige bewijs
voeringen der klerikalen in het debat der
kiesherziening.
Langs den kant onzer tegenstrevers sche
merde nog geen enkel straaltje van hoop in
de bespreking door. Ijskoude' argumenten,
kwaadwillige schrikaanjagingen, sleèhte
trouw, ongehoorde aanmatiging en bedrei-
gingenpziedaar schering en inslag van de
redeüeering der meerderheid. Langs de'zijde
der liberalen werd integendeel een hooger
vlucht genomen. Onze woorden voerders lie
ten de taal der verzoening klinken, het
woord vam recht en rede en-van nationaal
belang.
Zal het gepredikt zijn in de woestynl Wij
durven verhoopen van neen. De heer Huys-
mans zegde het wel in de KamerPolitiek
mag zich niet alleen met den geest maar
moet ook met het hart gemaakt worden. -
Verstandige woorden in een tyd van de-
mokratie als den huidigen. Zonder evenwel
de volksklassen in te volgen, ook in haar
dwalingen, is toch elke regeering gehouden
een beetje ziel- en veel edelmoedigheid in
haar laden te leggen, wil zij aanspraak ma
ken op een duur- en vreedzaam bestaan.
't Was den 20 Juni 1870 dat de werklie
den van. Verviers manifesteerden- tegen de
bloedwet. Omstreeks middernacht zongen
De boeken worden franco verzonden. De
kosten van verzending vallen ten laste van
het Comiteit.
Die som van tien frank moet betaald wor
den bij de ontvangst der boeken. Niettemin
zou het Comiteit de personen dankbaar zijn
die van nu af het bedrag hunner inschrij
ving per post laten ontvangen.
De inschrijvers, enkel een gedeelte der
hierboven opgesomde werken begeerend,
worden vriendelijk verzocht op hun bulietijn
de werken aan te<duiden welke zy niet ver
langen. In dit geval zal hunne inschrijving
verminderd 'worden in verhouding van 50
per met de waarde dier boeken in den
handel.
In geval er niet genoeg inschrijvers zou
den'zijn die de<Vlaamsch werken begieren,
het Comiteit behoudt het recht in 't fransch
te leveren. i
Het Comiteit verklaarde hier hooger niet
door persoonlijk belang geleid te worden.
Nochtans is er een voorbehouding te maken:
voorzekèr hebben de leden van het Comiteit,
evengoed als de drie honderd duizend burgers
aan wie zij dit boekje sturen, persoonlijk be
lang bij het welgelukken hunner onderne
ming, indien daardoor verstaan wordt be
lang tot zelfverdediging voor hun en hunne
naastbestaanden tegen eenen mogelijken
terugkeer van den geest van onverdraag
zaamheid. Zij doen eenen dringenden 'oproep
aan de edelmoedige mannen eiker gezindheid
met de hoop ondersteuning, met de hoop dat
menigvuldige inschrijvingen aan de boekery
der Gewetensvrijheid inkomsten zullen ver-
verschaffen die uitsluitelijk moeten gebruikt
worden voor de doördrijving der aangevatte
werking tegen de onverdraagzaamheid,on
der welken vorm ook zij zich voordoèn' kan.
HET MARNIXCOMLTELT.
De1 Leden: Frans André, advokaat, te
Bergen»}; Anspach-Puissant. oud vertegen
woordiger, advokaat te! Brussel;' Lücianus
Anspach, leeraar op de'Hóogescbool tte Brus
sel; Fredrik Braconibr, nijveraar; te Lüik;
Arseen Ca hay, leeraar teLuik; Dei.croii,
gepensionneerde, te Bergen; De Leener,
ingenieur, te Brussel;' Arthur Detry, ad
vokaat, te Luik Reimond Gramme; advo
kaat; te Brussel; Hennet, student té Lüik;
Lewuillon, geneesheer te Bergen; Kaïrel
Magnette, oud vertegenwoordiger, advo
kaat, te LuikErnest Mahaim, leeraar op
de Hoogeschool, teLuik; F. Maillrux, ad
vokaat te Luik.
Dë Generaal Geheimschrijver:
Paul Sainte Brigitte (Herman Dóns), let
terkundige, te-Brussel.;
Erndi.
1 BB Ml
TOT
(11* Vervolg.)
i
A A
