GEMEENTEKIEZINGEN
Zeer belangrijk bericht.
De kiezingen van Yper.
STADSNIEUWS.
De verbreking.
De kantennijverheid onder
plaatselijk oogpunt beschouwd.
rechten genieten, en niet een wapen dat
dé wetgever heeft willen in de handen
stéllen van oud-veroordeelden.
Dezen blijven onwaardig zelfs wanneer,
bij gebrek aan waakzaamheid, zij er in ge
lukken toegang tot de stembus te hebben.
Hunne stem blijft eene onbevoegde stem,
tegen dewelke het recht van bezwaar in te
brengen open blijft en er kan hier geene
spraak zijn van niet ontvankelijk verklaring.
De bestendige Deputatiën hebben bevoegd
heid om de uitslagen te herstellen door de
kiesbureelen verkondigd. De reklamatiën
tegen deze uitslagen zijn haar behoorlijk
voorgelegd en er is eene vaste besturende
rechtspleging in ons land die wil dat men
geene rekening houdt van de onbevoegde
stemmen.
Dit is altijd alzoo geweestdat is gedaan
geweest onder alle beheeren en er diende
niet afgeweken te worden van eene oude
rechtspleging omdat zij in 't geval moest
voordeelig zijn aan de liberalen.
't Is hetgeen de achtbare Minister van 't
Inwendige begrepen heeft. Wij wenschen er
hem geluk over. 't Is hetgene het Journal
d'Ypresen zijne eenige heethoofdige volge
lingen woedende maakt Wij verheugen ons
er over.
Wij zijn gelukkig over de ministeriëele be
slissing, want zij zal de gemeentebesturen
aanzetten met meer trouwe hun werk der
lijstenoverziening te volbrengen, voortaan
wetende dat zij niets te winnen hebben met
een verdrag te sluiten met oud-veroordeel
den. Onder dat opzicht geeft het besluit aan
deze onder hen die zich zoo verre vergeten
hebben, eene welverdiende les van zede
lijkheid.
Wil dat zeggen dat het besluit ons volle
voldoening geeft? Geenszins.
Welke is de toestand die ons beschoren is
Wij hadden, rekening houdende der cijfers
den 18 October 11. uitgeroepen, en als vast
gesteld aannemende, wat voor niemand twij
felachtig is, dat de zeven stemmen der ver
oordeelden voordeelig zijn geweest aan de
klerikalen, wij hadden, zegden wij, recht
aan twee zetels bij toepassing der E. V. en
aan twee plaatsvervangingen.
Heden kunnen wij de twee zetels maar
veroveren dan door de volstrekte meerder
heid en in geval van toepassing der even
redige vertegenwoordiging zullen wij maar
één wezenlijken zetel en ééne plaatsvervan
ging bekomen.
Wij zijn dus in dezelfde voorwaarden niet
meer geplaatst.
Maar wij bekennen dat het vraagstuk
moeilijk en kiesch ware om op te lossen.
De kiezing van 18 October is vernietigd
geweest. De volkomene oplossing zou rede
lijker geweest zijn: 't is te zeggen de ver
breking voor het geheele. Onze politieke
partijen zouden in hun eersten toestand her
plaatst zijn geweest.
Maar deze oplossing stelde zich bloot aan
eene ernstige opwerping: Was het billijk de
klerikale gekozenen, in onze reklamatie ge
troffen, aan eene nieuwe kiezing te onder
werpen, 't is te zeggen dezen die meer dan
7 stemmen boven de volstrekte meerderheid
bekomen hebben
Wij begrijpen dat men bij hoogerhand ge
deinsd heeft vóór zulk gevolg en wij maken
er geene grief van aan den achtbaren Minis
ter van binnenlandsche zaken.
Misschien zou hij in eens de heeren Nolf
en Dechièvre verkozen verklaard hebben,
met de heeren Iweins en Laheyno als plaats
vervangers, met van het kiescijfer der beide
lijsten de stemmen der veroordeelden af te
trekken
Maar hier rijst eene opwerping van recht
op. De stemming is geheim en indien het in
feite voor niemand twijfelachtig is dat de
stemmen der veroordeelden gunstig geweest
zijn aan de klerikale kandidaten, in rechte
is dat niet bewezen.
De achtbare Minister heeft zich dus bij
eene tusschenliggende oplossing bepaalt, die,
ofschoon niet volstrekt billijk, er dichtst
nabij komt.
De gedeeltelijke verkiezing zal het kie
zerskorps toelaten de moeilijkheid op te los
sen. Wij hebben de overtuiging dat het op
zijn oordeel niet zal terugkomen.
Den 18 October 11. geraadpleegd, heeft het
duidelijk zijnen wil uitgedrukt eene liberale
oppositie in den gemeenteraad te doen treden.
Het zal recht laten wedervaren aan onze
vrienden met hun door eene schitterende
meerderheid de twee zetels weder te geveu
waarvan zij beroofd geweest zijn door schan
delijke kuiperijen die hadden moeten hun
besluit vinden vóór het gerecht.
De leden onzer klerikale bestendige Depu
tatie komen eenen overgrooten kaakslag te
ontvangen. Men herinnert zich dat de minis
ter van 't Inwendige den heer Gouverneur
Bethune uitgenoodigd had in beroep te gaan
tegen de beslissing der bestendige Deputatie
die de kiezing vau Yper goedkeurde. Zooals
wij het gisteren aangekondigd hebben, komt
een koninklijk besluit te verschijnen dat het
vonnis der bestendige Deputatie verbreekt
en beveelt dat er eene nieuwe kiezing plaats
hebbe voor de twee niet toegekende manda
ten.
Het onrecht dat wij aangeklaagd en ge
schandvlekt hadden zooals het 't verdiende,
is dus hersteld geweest dank aan de moedige
pogingen der drukpers en bijzonderlijk van
onze vrienden van Yper, wien wij eene wel
verdiende hulde moeten brengen. Zij hebben
de zegepraal der gerechtigheid over de macht
verzekerd en het is voor hen een titel van
roem.
Geen twijfel dat het kiezerskorps van
Yper zulke schoone taaiheid zal beloonen
met allen eenpariglijk te stemmen voor de
twee liberale kandidaten die den 18 October
11. zouden gekozen zijn geweest indien men
de twee klerikalen, die er ten onrechte deel
aan genomen hadden, van de stembus ver
wijderd had I
(Réveil de Bruges).
VAN 7 FEBRUARI 1904.
Wij noodi^en al
onze politieke vrien-
den vurig uit die, ten
gevolge va li ziekte
of* gebrekelijkhe-
den acicli in de onmo
gelijkheid bevinden
naar de stembus te
gaan, hetzij te voet,
betzij niet vergezeld
zich te doen inschrij
ven ten bureele der
Associatie, Semina
riestraat.
Wat stortbad, mijn God, wat stortbad!
zich als orakel aanstellen, zijne politieke
tegenstrevers behandelen als kinderen, en
alzoo gefopt worden door eene bevriende
Regeering, 't is te veel
Deze overdrevene verwaandheid van ieder
een te bedriegen, van wege eenen man, die,
door zijneD. stand, meer kalmte en onder
scheidingsvermogen zou moeten hebben,
toont ons eens te meer dat bij de volbloede
klerikalen niet het minste begrip van recht
vaardigheid bestaat; allen zijn sektarissen
geworden en worden het blinde werktuig
hunner vooroordeelen, ingegeven door den
haat en de politieke drift
De aanvaarding der reklamatie welke de
liberalen gedaan hebben tegen de kiesbe-
werkingen van 18 october 11. bewijzen dat
ZÜ gelijk hadden en dat hun beroep tegen de
goedkeuring der fameuz:e bestendige Depu
tatie maar genomen is geweest door hunnen
wil van de eerlijkheid en de rechtvaardig
heid in hunne kiesbe werkingen te doen
heerschen.
Wij weten dat de. wet bij de klerikalen
maar waarde heeft voor zooveel zij hunne
kuiperijen begunstigt, .maar zoohaast zij
dezelve hindert verloochenen zij haar en
vertolken ze op jezuitisclie wijze. Wij, in
tegendeel, wij willen dat zij door iedereen
eerbiedigd worde.
't Is eene harde les voor den opsteller van
het Journal dYpres, men moet hopen dat
hij voortaan in zijne polemiek min hoogmoed
zal laten blijken. Zich [aanstellen als een
onfaalbaar mensch is de belachelijke rol
van eenen gek. Een beetje meer zedigheid
a. 't u. b.
Voor het oogenblik aanzien wij het inci
dent als gesloten.
Van onze oude en alomgberoemde nijver
heid, waarvan, onder andere, de prachtige
lakenhalle getuigt, die de vreemdelingen be
wonderen en alle ware Yperlingen met een
gevoel van spijt aanschouwen, blijft er ons
slechts de kantennijverheid over. Deze, hoe
vervallen ook, heeft toch, ondanks alles,
eenig belang behouden daar zij heden nog,
bij voortduring werk verschaft aan duizende
vrouwen onzer stad en omstreken.
Twee soorten van kanten worden bijzon
derlijk in ons Vlaanderen gemaakt: de fijne
Valencijnsche sedert drie eeuwen hier be
staande, en degene gekend onder den naam
van strop. Deze laatste met grover garen
gemaakt en van veel jongeren oorsprong.
Zij zijn weinig betaald, 't is waar, maar
het is ongelukkiglijk alzoo met alle andere
handwerken en bijzonderlijk met degene die
van het vak der vrouw afhangen. Ten an
dere, het werk der getrouwde vrouwen zou
toch maar eene bijlage of een toemaatje
moeten wezen in de bestaanmiddelen van het
huisgezin, 't Is immers de man die de brood
winner moet zijn. En wat de ongetrouwde
vrouwen betreft die eenvoudig en zedig van
noodwendigheden en met weinig tevreden
zijn, zien wij er dikwijls in gemeenzaamheid
leven met twee, drie of meer, om de alge-
meene kosten van het huishouden te ver
minderen. Ook zijn de kantwerksters vol
komen vrij een ander meer winstgeveud
ambacht te kiezen: Zij zijn door geen kon-
trakt aan de kooplieden of winkels verbonden.
De mode en de mekanieke navolgingen
zijn de voornaamste oorzaken van de prijs
verminderingen, sedert menig jaar op deze
artikels ontstaan Demode vooral, gelijk het
gemakkelijk is om vast te stellen: wanneer
men zich begeeft in een feest van rijke lie
den, weinig of geen schoone en kostelijke
kanten zijn pr te zien. Enkel, eenige eer
zame edele vrouwen versieren er zich soms
nog mede als pracht.voorwerpen zorgvuldig-
lijk bewaard van geslacht tot geslacht, ne
vens de diamanten en juweelen van familie.
Te Brugge zien wij de liefhebbers van het
schoone, na de kerken, de museums, S1 Jans
Gasthuis, bezocht te hebben, en er de uit
muntende werken der Van Eyck's, Mem-
linck's en andere oorspronkelijke meesters
van onze rijke vlaamsche schilderschool be
wonderd te hebben, zich begeven naar het
Hotel Gruuthuuze om er de kanten te gaan
bezichtigen even als alle andere kunstvoor
werpen. 't Is in het Hotel Gruuthuuze dat
men, om zoo te zeggen, de geschiedenis der
kanten door de eeuwen heen kan overloo-
pen, want het is te Brugge, zoo het schijnt,
dat de eerste proeven van het kantwerk met
kussen eaboetjes gedaan zijn geweest.
Maar de Jeugd, Koningin der mode, ver
kiest de tuil, de gaze, alles wat licht, dun
en doorschijnend is, en derhalve meer over
eenkomt met de bevalligheid harer jaren,
en ook nog omdat onze jonge juffers die
meer kunnen veranderen en vernieuwen uit
hoofde van den goedkoop.
De fijne, breede en kostbare kanten zijn
hier in Yper nu minder gemaakt dan voor
dezen, om de eenvoudige reden dat dezelve
niet meer of zelden gevraagd zijn.
Eenige fabrikanten onzer stad, hebben des
tijds loffelijke pogingen aangewend, en zich
zelfs groote geldopofferingen getroost om de
nijverheid van deze prachtwerken te doen
herleven. Op de wereldtentoonstellingen van
Parijs, Londen, zelfs in Amerika en in Aus
tralië, zijn er pronkstukken van alle slach
en soort, door hen gezonden, te zien ge
weest. Men heeft ze er zeer bewonderd, en
zij hebben aan orwu moedige nijveraars, als
ook aan eenige uitmuntende werksters, eer
volle onderscheidingen verworven; maar die
overschoone of prachtige voortbrengsels van
goeden smaak en vernuft niet kunnende ver
kocht worden, zijn in de magazijnen terug
gekeerd, waar zij nog hedenen eaa nzienelijk
kapitaal verbeelden niets opbrengende. Geen
wonder dus dat men zich heeft moeten hou
den of bepalen bij de smalle, loopende en ge-
meene kanten, die men nog verkoopt, vooral
voor den uitvoer naar Amerika, Australië
en elders, maar onder voorwaarde dat ze
zeer wel gemaakt, wit en goedkoop zijn en
kunnen wedijveren met de valsche of met
de door mekaniek gewerkte, die zoo bedrie-
gelijk voltooid zijn dat men van het ambacht
wezen moet om ze te onderscheiden van de
echte kanten op het kussen gespeldewerkt.
De nijverheid der zoogenaamde Valen
cijnsche kanten heeft aan groote beproevin
gen geleden, maar toch blijft ze bestaan, en
het ware wenschelijk dat men ze nog lang
kon hehouden, verbeteren en doen herleven.
Met dit inzicht zijn er twee voorname zaken
te doenvooreerst, nieuwe schoone en sier
lijke kleine artikels teekenen om die gemak
kelijk in kant te kunnen nawerken. Dan,
nieuwe patroonmaaksters vormen wier
werk bestaat in een doorstiksel te bereiden
van het geteekende dessin, haar voorgelegd,
en vervolgens op dit doorstiksel het eerste
namaaksel van het dessin, in kant uit te
werken en welk het patroon genaamd wordt.
Dit is hetgeen men eindelijk aan de spelde-
werkster behandigt, als model, benevens
een doorgestikt perkament dat op het kus
sen gevest wordt en op hetwelk zij de kant
moet afwerken.
Het ware dus zeer geraadzaam dat men
inde kantwerk- of nijverheidsscholen, eeni
ge der bekwaamste en daartoe neiging heb
bende leerlingen kieze om haar dit ambacht
aan te leeren, hetwelk bijzondere kennis
vereischt. Om onder deze, een zekeren iever
te doen ontstaan, zou men alle jaren, een
wedstrijd uitschrijven, en eene ruime ver
gelding of belooning verleenen aan het best
gelukte en uitgevoerde werk. Het volgende
jaar, de geprimeerde of bekroonde leerlinge
zou natuurlijk niet meer mededingen, maar
men zou haar kunnen verplichten, op hare
beurt, een of twee patroonmaaksters te
vormen. Wij gelooven dat deze maatregel
een goeden uitslag zou te weeg brengen.
Tot staving van hetgeen wij hier voorstel
len, zal het niet ongepast zijn de aandacht
te roepen van al wie het wel meent met
onze plaatselijke nijverheid en vervolgens
met het lot onzer werksters, op dit feit dat
wij in Yper nog enkel tweepersonen ken
nen die zich met het maken van patronen
volgens geteekende dessins, belasten. Er be
staat dus eene dringende noodzakelijkheid
om, van nu af, hun opvolgers te zoeken.
Eene hoogst betreurlijke zaak is 't, dat de
speldewerkscholeu geene goede bekwame
werksters meer voortbrengen. De ouders,
ongelukkiglijk jagen hunne kinderen aan om
spoedig werk af te leggen en eischen dat
deze van jongs af zooveel mogelijk geld win
nen. Dit is een beletsel ter volleering van
het ambacht en ook eene oorzaak dat er
zooveel broddelwerk geleverd wordt, dat
zeer moeilijk verkoopbaar is. En nogtans
zeker is het, dat, waren onze kanten beter
gemaakt, men ze meer zou kunnen betalen 1
Verhaasten wij ons hier te verklaren dat
die geld- of schraapzucht in de Elisabeth-
school alléén, geenzins bestaat. Ook heeft
dit gesticht zeker niet voor oogwit de arme
weesmeisjes, die er opgenomen worden, veel
en vroegtijdig geld te doen winnen, maar
wel haar een ambacht in de volmaaktheid
aan te leeren, ambacht dat haar later in
staat moet stellen haar een bestaan te ver
schaffen. Het is dóar dat men, onder eene
verstandige en bevoegde leiding, zeer ge
makkelijk eenige uitmuntende speldewerk-
sters en bekwame patroonmaaksters zou
kunnen vormen. Wijlen, de Heer Jules
Iweins, de betreurde voorzitter der Gods
huizen, was van inzicht in het voormeld ge
sticht, het werkstelsel herin te richten en
merkelijk te verbeteren. Zijn vertrek van
het Bestuur heeft alleen belet dit ontwerp
te verwezenlijken.
Een der groote voordeelen onzer kanten
nijverheid is, dat de werksters ten huize
kunnen arbeiden, ter zelfder tijd dat zij hare
menage en kinderen oppassen. Ook zien wjj
zeer dikwijls dat de man, die een ambacht
uitoefent zooals metser, dakdekker, hovenier
of ander, dat hij maar in het goede jaarge
tijde kan uitoefenen, moedig het huishouden
bezorgt, gedurende den winter, terwijl zijne
vrouw aanhoudend speldewerkt en alzoo bij
draagt om haar gezin van ellende te bevrij
den. Wat nog in aandacht dient genomen
te worden is, dat aan eene kantwerkster
nooit werk ontbreekt, de fabrieken zjjn nooit
