TAN IJPEREN EN HET ARRONDISSEMENT.
Politiek,, Nieuws- Handels- en Annoncenblad
2
Achttiende jaar.
Zaterdag 30" April 1904
Nummer 18
De interpellatie van M. Hymans.
Priesterschap en kleine prolijtjes.
Tot herinnering.
Arme bannelingen,
Arm land
Abonnementsprijs voorop betaalbaar 3.00 fr. per jaar voor dea buiten. 8.50 flr. voor stad. Per 6 maanden 1 fr 50. Per 3 maanden 1 fr. Annoncen.- 15 cent
ST drukregel. Rechterlijke eerherstellingen: 1 fr. per regel. Akkoord per jaar of per maand. 5 centiemen per nummer. Afzonderlijke nummers voor artikels, enz. 4 fr per i 00
Abe berichten na verkoopingen of andere bekendmakingen ten bureele dezer gedrukt worden eens gratis ingelijfd. De annoncen voor België, ter uitzondering dor bei ie Vlaanderen, als-
ISde die voor het buitenland worden ontvangen door den Office de Publicité, Magdalenastraat, Brussel. Men wordt verzocht alle hoegenaamde artikels uiterlijk tegen Vrijdag middag vrij
I onderteek end toe te zenden. Artikelen ongeteekend of personnaliteiten bevattende worden niet opgenomen.
Wij hebben in de Annalen de merkwaar
dige redevoering aan M. Hymans gelezen.
De klerikalen verwachtten zich dat de
beknopte bewijsvoering van den jongen en
talentvollen liberalen afgevaardigde een die
pen indruk zou maken in het land en zij
hoopten er den indruk van te verminderen
met gedurig den redenaar te onderbreken.
Ongelukkiglijk voor hen, was het beknopt
rekwisitorium tegen het beheer der pastoors
ondersteund door een volledig en goed voor
zien dossier. En de bewijsstukken waren zoo
afdoende, dat het zelfs onmogelijk werd eene
dubbelzinnigheid te doen ontstaan.
De klerikalen hebben hunnen meester ge
vonden die hen van de beginne af slecht op
hun gemak gesteld heeft door deze kleine
herinnering
Wij zijn niet meer in den tijd op welken
de achtbaren heer de Smet de Nayer, alsdan
eenvoudige afgevaardigde, in eene betwisting
met M. Woeste, nopens eene nogal onbedui
dende schikking onzer kieswetten, hem de
volgende woorden toesluurdeIk aanvaard
het monopolium niet dat de wereldlijke paus
die Karei Woeste heet, zich wil toeëigenen
in confessioneels zake, Gelach links en op
de uiterste linkerzijde Het komt hem niet
toe zijne kollega's te misleiden en te zoeken
opy?e rechter zijde eene soort van wit o^hrit-
bewind te doen wegen.
Ziehier in welke schoone bewoordingen
spreker de klerikale kwestië gekenschetst
heeft
Op het wijsgeerig gebied, is het de strijd
tegen twee overgestelde machten: het ge
dacht van vrijheid en het gedacht der over
heid, tusschen de geestelijke overleverings-
wijze en den geest van vrij onderzoek en van
vrije bespreking't is de strijd tusschen de
leerstelling en de rede?
Wat is het klerikaal vraagstuk onder
politiek oogpunt in België? 't Is de kwestie
te weten of de zedelijke vrijheid der gewetens
of de politieke vrijheid der burgers, of de
zelfregeering van den Staat zullen opgeofferd
worden aan de kerk. 't Is de kwestie te
weten of de kerk in wier zaken de Staat zich
niet mag mengen, de macht zal hebben zich
te mengen in de zaken van den Staat't Is
de kwestie te weten of de geestelijkheid eene
control zal hebben op de openbare macht, of
de burgers zullen gelijk zijn voor de wet of
als men onder hen zal onderscheiden volgens
de denkwijze en de eeredieusten die zij be
lijden 't is de kwestie te weten of de Grond
wet zal geëerbiedigd of miskend worden
't is te zeggen, en in één woord, of de vrij
heid zal bestaan of niet. Zeer toell links).
De partij die aan het bewind is, is door
hare natuur, door hare leering en hare
samenstelling eene klerikale en geestelijke
partijzij is op het politiek gebied der uit
drukking eener godsgeleerdheid zij dient
een geloof en bedient zich er van om te
heerschen Zij gebaart maar de vrijheid te
beminnen dan om de vrijheid der kerk uit
te roepenzij verzaakt er aan voor haar
zelve, verlaat haar eigen bestuur aan eene
geestelijke overheid wier opperste zetel in
den vreemde is en willen de bisschoppen,
plaatsvervangers van het pausdom, verte
genwoordigen.
En gelijk men den spreker verweet dat
dit-alles oud was, heeft hij bewezen dat in
tegendeel de opmerking zeer gepast was.
Hij heeft deze betuiging meesterlijk gedaan
met enkelijk een getrouw tafereel te schet
sen -van den toestand welken de klerikale
overheersehing thans in ons land teweeg
brengt.
Niets is nieuwer en 't is het vraagstuk
dat heden niet alleen België bezighoudt
maar al de volkeren waar de katholieke
Kerk heerscht. (Zeer wellinks.)
De klerikale partij, aldus samengesteld
en bestuurd, is eene partij van verdrukking.
Men vaart uit. Eene party van verdrukking 1
op een tijdstip, in een land waar de persoon
lijke vrijheid gewaarborgd is door de Grond
wet, waar de openbare denkwijze over alles
eene onophoudelijke control houdt. Welke
tegenstrijdigheid I
Wij zyn wel is waar niet meer in den
tijd der Bastilles en der koninklijke geheim-
brieven men kan de lieden niet meer
opsluiten zonder vonnis wy zijn in den tijd
niet meer op welken de burgerlijke macht
de ketters kreeg van de geestelijke macht
om ze te kastijden. De verdrukking, in onze
beschaafde maatschappijen, onthoudt zich
van eenhoofdig absolutisme of van militair
dictatorschap.Zy is indringend en verborgen,
zij spaart de grooten zij valt maar de
zwakken aan, zij speculeert op het belang
der familiën, op de zorg van de toekomst
der kinderen, op de begeerten der intrigan
ten, op de onwetendheid en de lichtgeloovig-
heid der menigten. De verdrukten, 't isde
huisvader die verplicht is zijne kindren naar
het klooster te zenden 't is de onderwijzer
verplicht den catechismus aan te leeren
wanneer zijn geweten het verloochent't is
de landbouwer, die verplicht is deel te maken
van een landbouw-sydikaat't is de werk
man die gedwongen is zich te doen inschrij
ven in de patronagie, 't is de ambtenaar die
om zijne bevordering niet bloot te stellen
het zijn al dezen die afhangen van het heilig
verbond des priesters, van den afgevaardig
de en van den kasteelheer het is gij niet,
het is ik niet; het zijn de zwakken, de
armen, de ongelukkigen, aan hun zeiven
overgelaten, zonder verdedigingZij zijn
talrijk in het land.
«Het werkzaamste werktuig dezer ver
drukking is de katholieke geestelijkheid. Zij
is overalzij is in de lagere school, zij is in
de noormaalschool, zij is in het landbouw
onderwijs zij is in bet beroepsonderwijs
zij is in het leger door het wervingscomi-
teit, door de aalmoezeniers en door de
militaire kringen zij is in de huishoudkun
dige werken, de samenwerkende maatschap
pijen, de maatschappijen van pensioen, de
verzekeringsmaatschappijen tegen de sterfte
van het vee, de beroepsbönden van alle
slach.
Het is voorzeker in Vlaanderen niet dat
men moet aandringen op de rol door de
geestelijkheid in de politieke zaken gespeeld.
't Is vooral bij ons dat men mag zeggen
De hedendaagsche geestelijkheid komt
openbaarlijk offlciëellijk rechtstreeks tus
schen. in de kiesworstelingen. Eertijds
trachtte zij den schijn niet te hebben; zij
handelde maar, zegt men door raadgevingen,
zij maakte maar gebruik van het recht van
burger. Heden zijn de priestess ter beschik
king der kandidaten, de geestelijkheid be
schermt offlciëellijk de kandidaturen, zij
beroept de vergaderingen, zy zetelt ze vóór,
zij teekent de omzendbrieven.
Deze tusschenkomst der geestelijkheid,
door den Staat betaald, ten voordeele der
partij die aan het bewind en in meerderheid
is in de Kamers, vernietigt geheel en gansch
het openbaar leven in Belgie en strekt tot
niets anders dan by ofis de officieels kandi-
dature weder in te stellen. De agenten van
den Staat hebben een volstrekt verbod ont
vangen zich in den strijd der partijen te
werpen. Men heeft hun niet toegelaten het
gewicht van dea invloed dat hun ambt hen
verschaft op de openbare denkwijze te doen
wegen. De geestelijkheid tot de parochie be-
hoorende, aarzelt Diet rechtstreeks de be
goocheling van haar ambt te gebruiken, den
invloed te doen gelden welken haar kleed
haar geeft om den kiezer benauwd te maken
ofte misleiden.
De Patrie, daags na de kiezing, geneert
T
zich niet meer om hulde te bieden aan de
«fbewonderenswaardige geestelijkheid die
de zegepraal verzekerd heeft 1
En men is dan verwonderd dat deze 'gees
telijkheid, die zich alzoo onbeschroomd in
den kiesstrijd werpt, haar deel krijgt van de
zware slagen.
Onze tegenstrevers klagen en lamenteeren
schijnheiliglijk dat de godsdienst meer en
meer zijn] gëzag verliest.
Aan wien de schuld, tenzij aanf hun zei
ven
Sommigen zelfs ontvluchten hunne kerk
om de kiesvergaderingen en de meetings bij
te wonen.
En de verschooning voor doel? te hebben
den godsdienst te verdedigen, blijft hun zelfs
niets meer over, aangezien te Luik, bij voor
beeld, de bisschop tusschenkomt onder ver
deelde katholieken en dat wij in Vlaande
ren, de geestelijken de christene demokraten
zien bestrijden met zooveel verwoedheid als
de liberalen.
Wie zal durven beweeren dat de gods
dienst in 't spel is in die botsingen onder
christenen?]
't Is eene onloochenbare waarheid dat al
de geestelijken zich in politieke agenten
veranderd hebben ten dienste eener Regee-
levert aan Rome, van wien het bevelen
krijgt.
Het was noodig dat zulks gezeid en bewe
zen werd korts vóór de kiezing en 't is
daarom dat de interpellatie van M. Hymans
de algemeene aandacht verdient.
De rechtzinnige katholieken, de eerste,
hebben er belang bij dat zulken onverdraag
lijken toestand een einde neme.
Zij moeten ons helpen om de burgerlijke
onafhankelijkheid van het land en de grond
wettelijke vrijheden te redden met de pas
toor weer in de kerk te doen gaan, die er uit
gekomen zijn.
Dit doende, zullen zij het recht hebben den
eerbied hunner wijsgeerige gevoelens te
eischen, en dan, gelijk M. Hymans het eens
gezegd heeft, zullen de liberalen het Zich tot
eene eer maken nooit den godsdienst aan te
vallen.
Maar wij zullen altijd met de laatste
krachtdadigheid de uitzendelingen van welk-
danige kerk bestrijden die trachten ons onze
duurbaarste vrijheden te rooven om ons
maar deze meer te laten haar als ootmoedige
zonen te dienen.
In de schoone redevoering die hij uitge
sproken heeft, gaf M Hymans lezing van
eene beraadslaging van den gemeenteraad
van Thuin, weigerde een tweeden onder
pastoor te benoemen op de parochie der
Beneden stad voor de volgende beweegre
dens.
Overwegende dat de parochie der Bene
denstad geen buitengewoon uitgestrekt of
afgewisseld grondgebied heeftdat zij tame
lijk dicht is aan eengebouwd, 750 huizen en
4.450 ingezetenen telt. waaronder 1,440
schippers, die niet te Thuin vervlijuen, zoo
dat slechts 3.000 werkelijk die parochie
bewonen
Dat de heer Paret, thans onder-pastoor
der Benedenstad- het werk genoeg kan ver
richten, vermits hij tijd vindt om «tiet ambt
te vervullen van
1° Secretaris van den christelijker!'
Haard, maatschappij van werkmans wonin
gen
2? Secretaris van O. L. V. d'el vau,
(Gelach), onderlinge verzekering tegen on
gevallen en ziekte
3° Secretaris van O. L. V. d'elvau,
(herhaald gelach), (onderlinge maatschap
pij voor pensioenl.
<*■4° Secretaris van Sint Eligius (verzeke
ringsmaatschappij tegen gevaar van kalven
of veesterfte).
5° Secretaris van Sint Thomas (maat
schappij voor lijfrente voor Hourpes).
6° Secretaris van matigheidsmaatschap
pij te Thuin
7° Secretarts van matigheidsmaatschap
pij Temperentia, voor al de priesters van
het bisdom
uitroepingen, links)
8U Secretaris der maatschappij de Ont-
leeners van O. L. V. d'elvau
9° Commissaris der maatschappij Sint-
Rafael (Bond der katholieke onderlinge
maatschappijen in het kanton)
10 Secretaris eener maatschappij ge-
volk
12° Secretaris-schatmeester der kerkfa
briek van de Benedenstad,
Overwegende, daar en boven, dat gedu
rende het jaar 1903 de heer onderpastoor
Paret, als secretaris der matigheids vereeni-
ging van Thuin,, die vroeger van den Staat
rond de twee duizend frank toelagen trok,
over de matigheid door gansch de provincie
veertien voordrachten hield voor welke hij
persoonlijk betaald werd tegen 15 frank per
voordracht,
Aangezien hij, uit hoofde van die voor
drachten, dikwijls naliet assistent te zijn in
de hoigmis zijner gemeente.
Ziedaar wel de politieke geeestelijkheid
naar het leven geschilderd, zij .die goed is om
alles te doen, die den vaststen steun is der
klerikale partij.
Eecloo s Den 8 mei aanstaande zal de
Liberale Werkersverdediging van Eecloo
haar nieuw blauw vaandel inhuldigen, 't Is
een veelbeduidend feit dat de ,ontwaking der
liberale partij in Vlaanderen kenmerkt, en
wel te Eecloo waar de liberalenpartij het
zoodruk heeft den strijd te voeren met de
tegenpartij.
Wij noodigea dus al de liberale partijen
uit den omtrek aan. Om op 8 Mei naar Eecloo
te komen, om zich welde dappere Eecloo-
sche liberalen te verbroederen en ze in hun
nen strijd aan te noodigen.
Door het huidig klerikaal bestuur is ons
land tot zoo eene groote armoede gebracht,
dat het zijne bewoners niet meer kan voeden
tot zulk eenen staat van ellende is de wer
kende klas gebracht, dat men ten alle kante
HET WEEEBLAD
VAI'dHaB? ie wür\rs rvnAtilnretimvan fa ïrOfKofO/nv
i UiU UW» AWUW, O -