TAN IJPEREN EN HET ARRONDISSEMENT. Politiek,, Nieuws- Handels- en Annoncenblad 2 Achttiende jaar. Zaterdag 30" April 1904 Nummer 18 De interpellatie van M. Hymans. Priesterschap en kleine prolijtjes. Tot herinnering. Arme bannelingen, Arm land Abonnementsprijs voorop betaalbaar 3.00 fr. per jaar voor dea buiten. 8.50 flr. voor stad. Per 6 maanden 1 fr 50. Per 3 maanden 1 fr. Annoncen.- 15 cent ST drukregel. Rechterlijke eerherstellingen: 1 fr. per regel. Akkoord per jaar of per maand. 5 centiemen per nummer. Afzonderlijke nummers voor artikels, enz. 4 fr per i 00 Abe berichten na verkoopingen of andere bekendmakingen ten bureele dezer gedrukt worden eens gratis ingelijfd. De annoncen voor België, ter uitzondering dor bei ie Vlaanderen, als- ISde die voor het buitenland worden ontvangen door den Office de Publicité, Magdalenastraat, Brussel. Men wordt verzocht alle hoegenaamde artikels uiterlijk tegen Vrijdag middag vrij I onderteek end toe te zenden. Artikelen ongeteekend of personnaliteiten bevattende worden niet opgenomen. Wij hebben in de Annalen de merkwaar dige redevoering aan M. Hymans gelezen. De klerikalen verwachtten zich dat de beknopte bewijsvoering van den jongen en talentvollen liberalen afgevaardigde een die pen indruk zou maken in het land en zij hoopten er den indruk van te verminderen met gedurig den redenaar te onderbreken. Ongelukkiglijk voor hen, was het beknopt rekwisitorium tegen het beheer der pastoors ondersteund door een volledig en goed voor zien dossier. En de bewijsstukken waren zoo afdoende, dat het zelfs onmogelijk werd eene dubbelzinnigheid te doen ontstaan. De klerikalen hebben hunnen meester ge vonden die hen van de beginne af slecht op hun gemak gesteld heeft door deze kleine herinnering Wij zijn niet meer in den tijd op welken de achtbaren heer de Smet de Nayer, alsdan eenvoudige afgevaardigde, in eene betwisting met M. Woeste, nopens eene nogal onbedui dende schikking onzer kieswetten, hem de volgende woorden toesluurdeIk aanvaard het monopolium niet dat de wereldlijke paus die Karei Woeste heet, zich wil toeëigenen in confessioneels zake, Gelach links en op de uiterste linkerzijde Het komt hem niet toe zijne kollega's te misleiden en te zoeken opy?e rechter zijde eene soort van wit o^hrit- bewind te doen wegen. Ziehier in welke schoone bewoordingen spreker de klerikale kwestië gekenschetst heeft Op het wijsgeerig gebied, is het de strijd tegen twee overgestelde machten: het ge dacht van vrijheid en het gedacht der over heid, tusschen de geestelijke overleverings- wijze en den geest van vrij onderzoek en van vrije bespreking't is de strijd tusschen de leerstelling en de rede? Wat is het klerikaal vraagstuk onder politiek oogpunt in België? 't Is de kwestie te weten of de zedelijke vrijheid der gewetens of de politieke vrijheid der burgers, of de zelfregeering van den Staat zullen opgeofferd worden aan de kerk. 't Is de kwestie te weten of de kerk in wier zaken de Staat zich niet mag mengen, de macht zal hebben zich te mengen in de zaken van den Staat't Is de kwestie te weten of de geestelijkheid eene control zal hebben op de openbare macht, of de burgers zullen gelijk zijn voor de wet of als men onder hen zal onderscheiden volgens de denkwijze en de eeredieusten die zij be lijden 't is de kwestie te weten of de Grond wet zal geëerbiedigd of miskend worden 't is te zeggen, en in één woord, of de vrij heid zal bestaan of niet. Zeer toell links). De partij die aan het bewind is, is door hare natuur, door hare leering en hare samenstelling eene klerikale en geestelijke partijzij is op het politiek gebied der uit drukking eener godsgeleerdheid zij dient een geloof en bedient zich er van om te heerschen Zij gebaart maar de vrijheid te beminnen dan om de vrijheid der kerk uit te roepenzij verzaakt er aan voor haar zelve, verlaat haar eigen bestuur aan eene geestelijke overheid wier opperste zetel in den vreemde is en willen de bisschoppen, plaatsvervangers van het pausdom, verte genwoordigen. En gelijk men den spreker verweet dat dit-alles oud was, heeft hij bewezen dat in tegendeel de opmerking zeer gepast was. Hij heeft deze betuiging meesterlijk gedaan met enkelijk een getrouw tafereel te schet sen -van den toestand welken de klerikale overheersehing thans in ons land teweeg brengt. Niets is nieuwer en 't is het vraagstuk dat heden niet alleen België bezighoudt maar al de volkeren waar de katholieke Kerk heerscht. (Zeer wellinks.) De klerikale partij, aldus samengesteld en bestuurd, is eene partij van verdrukking. Men vaart uit. Eene party van verdrukking 1 op een tijdstip, in een land waar de persoon lijke vrijheid gewaarborgd is door de Grond wet, waar de openbare denkwijze over alles eene onophoudelijke control houdt. Welke tegenstrijdigheid I Wij zyn wel is waar niet meer in den tijd der Bastilles en der koninklijke geheim- brieven men kan de lieden niet meer opsluiten zonder vonnis wy zijn in den tijd niet meer op welken de burgerlijke macht de ketters kreeg van de geestelijke macht om ze te kastijden. De verdrukking, in onze beschaafde maatschappijen, onthoudt zich van eenhoofdig absolutisme of van militair dictatorschap.Zy is indringend en verborgen, zij spaart de grooten zij valt maar de zwakken aan, zij speculeert op het belang der familiën, op de zorg van de toekomst der kinderen, op de begeerten der intrigan ten, op de onwetendheid en de lichtgeloovig- heid der menigten. De verdrukten, 't isde huisvader die verplicht is zijne kindren naar het klooster te zenden 't is de onderwijzer verplicht den catechismus aan te leeren wanneer zijn geweten het verloochent't is de landbouwer, die verplicht is deel te maken van een landbouw-sydikaat't is de werk man die gedwongen is zich te doen inschrij ven in de patronagie, 't is de ambtenaar die om zijne bevordering niet bloot te stellen het zijn al dezen die afhangen van het heilig verbond des priesters, van den afgevaardig de en van den kasteelheer het is gij niet, het is ik niet; het zijn de zwakken, de armen, de ongelukkigen, aan hun zeiven overgelaten, zonder verdedigingZij zijn talrijk in het land. «Het werkzaamste werktuig dezer ver drukking is de katholieke geestelijkheid. Zij is overalzij is in de lagere school, zij is in de noormaalschool, zij is in het landbouw onderwijs zij is in bet beroepsonderwijs zij is in het leger door het wervingscomi- teit, door de aalmoezeniers en door de militaire kringen zij is in de huishoudkun dige werken, de samenwerkende maatschap pijen, de maatschappijen van pensioen, de verzekeringsmaatschappijen tegen de sterfte van het vee, de beroepsbönden van alle slach. Het is voorzeker in Vlaanderen niet dat men moet aandringen op de rol door de geestelijkheid in de politieke zaken gespeeld. 't Is vooral bij ons dat men mag zeggen De hedendaagsche geestelijkheid komt openbaarlijk offlciëellijk rechtstreeks tus schen. in de kiesworstelingen. Eertijds trachtte zij den schijn niet te hebben; zij handelde maar, zegt men door raadgevingen, zij maakte maar gebruik van het recht van burger. Heden zijn de priestess ter beschik king der kandidaten, de geestelijkheid be schermt offlciëellijk de kandidaturen, zij beroept de vergaderingen, zy zetelt ze vóór, zij teekent de omzendbrieven. Deze tusschenkomst der geestelijkheid, door den Staat betaald, ten voordeele der partij die aan het bewind en in meerderheid is in de Kamers, vernietigt geheel en gansch het openbaar leven in Belgie en strekt tot niets anders dan by ofis de officieels kandi- dature weder in te stellen. De agenten van den Staat hebben een volstrekt verbod ont vangen zich in den strijd der partijen te werpen. Men heeft hun niet toegelaten het gewicht van dea invloed dat hun ambt hen verschaft op de openbare denkwijze te doen wegen. De geestelijkheid tot de parochie be- hoorende, aarzelt Diet rechtstreeks de be goocheling van haar ambt te gebruiken, den invloed te doen gelden welken haar kleed haar geeft om den kiezer benauwd te maken ofte misleiden. De Patrie, daags na de kiezing, geneert T zich niet meer om hulde te bieden aan de «fbewonderenswaardige geestelijkheid die de zegepraal verzekerd heeft 1 En men is dan verwonderd dat deze 'gees telijkheid, die zich alzoo onbeschroomd in den kiesstrijd werpt, haar deel krijgt van de zware slagen. Onze tegenstrevers klagen en lamenteeren schijnheiliglijk dat de godsdienst meer en meer zijn] gëzag verliest. Aan wien de schuld, tenzij aanf hun zei ven Sommigen zelfs ontvluchten hunne kerk om de kiesvergaderingen en de meetings bij te wonen. En de verschooning voor doel? te hebben den godsdienst te verdedigen, blijft hun zelfs niets meer over, aangezien te Luik, bij voor beeld, de bisschop tusschenkomt onder ver deelde katholieken en dat wij in Vlaande ren, de geestelijken de christene demokraten zien bestrijden met zooveel verwoedheid als de liberalen. Wie zal durven beweeren dat de gods dienst in 't spel is in die botsingen onder christenen?] 't Is eene onloochenbare waarheid dat al de geestelijken zich in politieke agenten veranderd hebben ten dienste eener Regee- levert aan Rome, van wien het bevelen krijgt. Het was noodig dat zulks gezeid en bewe zen werd korts vóór de kiezing en 't is daarom dat de interpellatie van M. Hymans de algemeene aandacht verdient. De rechtzinnige katholieken, de eerste, hebben er belang bij dat zulken onverdraag lijken toestand een einde neme. Zij moeten ons helpen om de burgerlijke onafhankelijkheid van het land en de grond wettelijke vrijheden te redden met de pas toor weer in de kerk te doen gaan, die er uit gekomen zijn. Dit doende, zullen zij het recht hebben den eerbied hunner wijsgeerige gevoelens te eischen, en dan, gelijk M. Hymans het eens gezegd heeft, zullen de liberalen het Zich tot eene eer maken nooit den godsdienst aan te vallen. Maar wij zullen altijd met de laatste krachtdadigheid de uitzendelingen van welk- danige kerk bestrijden die trachten ons onze duurbaarste vrijheden te rooven om ons maar deze meer te laten haar als ootmoedige zonen te dienen. In de schoone redevoering die hij uitge sproken heeft, gaf M Hymans lezing van eene beraadslaging van den gemeenteraad van Thuin, weigerde een tweeden onder pastoor te benoemen op de parochie der Beneden stad voor de volgende beweegre dens. Overwegende dat de parochie der Bene denstad geen buitengewoon uitgestrekt of afgewisseld grondgebied heeftdat zij tame lijk dicht is aan eengebouwd, 750 huizen en 4.450 ingezetenen telt. waaronder 1,440 schippers, die niet te Thuin vervlijuen, zoo dat slechts 3.000 werkelijk die parochie bewonen Dat de heer Paret, thans onder-pastoor der Benedenstad- het werk genoeg kan ver richten, vermits hij tijd vindt om «tiet ambt te vervullen van 1° Secretaris van den christelijker!' Haard, maatschappij van werkmans wonin gen 2? Secretaris van O. L. V. d'el vau, (Gelach), onderlinge verzekering tegen on gevallen en ziekte 3° Secretaris van O. L. V. d'elvau, (herhaald gelach), (onderlinge maatschap pij voor pensioenl. <*■4° Secretaris van Sint Eligius (verzeke ringsmaatschappij tegen gevaar van kalven of veesterfte). 5° Secretaris van Sint Thomas (maat schappij voor lijfrente voor Hourpes). 6° Secretaris van matigheidsmaatschap pij te Thuin 7° Secretarts van matigheidsmaatschap pij Temperentia, voor al de priesters van het bisdom uitroepingen, links) 8U Secretaris der maatschappij de Ont- leeners van O. L. V. d'elvau 9° Commissaris der maatschappij Sint- Rafael (Bond der katholieke onderlinge maatschappijen in het kanton) 10 Secretaris eener maatschappij ge- volk 12° Secretaris-schatmeester der kerkfa briek van de Benedenstad, Overwegende, daar en boven, dat gedu rende het jaar 1903 de heer onderpastoor Paret, als secretaris der matigheids vereeni- ging van Thuin,, die vroeger van den Staat rond de twee duizend frank toelagen trok, over de matigheid door gansch de provincie veertien voordrachten hield voor welke hij persoonlijk betaald werd tegen 15 frank per voordracht, Aangezien hij, uit hoofde van die voor drachten, dikwijls naliet assistent te zijn in de hoigmis zijner gemeente. Ziedaar wel de politieke geeestelijkheid naar het leven geschilderd, zij .die goed is om alles te doen, die den vaststen steun is der klerikale partij. Eecloo s Den 8 mei aanstaande zal de Liberale Werkersverdediging van Eecloo haar nieuw blauw vaandel inhuldigen, 't Is een veelbeduidend feit dat de ,ontwaking der liberale partij in Vlaanderen kenmerkt, en wel te Eecloo waar de liberalenpartij het zoodruk heeft den strijd te voeren met de tegenpartij. Wij noodigea dus al de liberale partijen uit den omtrek aan. Om op 8 Mei naar Eecloo te komen, om zich welde dappere Eecloo- sche liberalen te verbroederen en ze in hun nen strijd aan te noodigen. Door het huidig klerikaal bestuur is ons land tot zoo eene groote armoede gebracht, dat het zijne bewoners niet meer kan voeden tot zulk eenen staat van ellende is de wer kende klas gebracht, dat men ten alle kante HET WEEEBLAD VAI'dHaB? ie wür\rs rvnAtilnretimvan fa ïrOfKofO/nv i UiU UW» AWUW, O -

HISTORISCHE KRANTEN

Het weekblad van Ijperen (1886-1906) | 1904 | | pagina 1