TAB IJPEREN EN HET ARRONDISSEMENT.
Politiek, Nieuws- Handels- en Annoncenblad.
Philips Van Artevelde.
Negentiende jaar.
Zaterdag 1 April 1905.
Nummer 13.
Testamentroovers.
De toestand van 't Onderwijs
in West-Ylaanderen.
300 T fr fr - >«-• "50 ft- voor stad. Pep fi maanden 1 fr 50 Per 3 maanden 1 fr. Anuoucen. 15 oen,
j regel. Akkoord per jaar of per maand. 5 centiemen por aurumer 4fzonderliike nummeri
JJIa an vwkooptagen of andere bekendmakingen ten bureeie dozer gedrukt worden eens gratis ingelijfd. Afzonderlijke nummers
voor artikels, enz. 4 fr. per 100
m» voor het buitenland worden ontvangen doer den Office de Puèlicitc' Majdatenastral*" D® a™on°f\Y00r Be!^ö> ter uitzondering der beide Vlaanderen, als-
■m '«de^teflkend toe re zenden A rit Union f' Brussel. ^en wordt verzocht alle hoegenaamde artikels uiterlijk tegen Vrijdag middag vri'
dB ofiaenesKeua we ws senaen. Artikelen ongeteekend of personnahteiten bevattende worden niet opgenomen.
dompelaar een
hem achter de
Steelt een arme
brood, men draait
grendels.
Steelt iemand een heel fortuin, hij
wint in macht en aanzien en ook, hij
zal niet vervolgd worden.
Ziedaar een gevolg der Belgische
wetten en bijzonderlijk nu we door
de klerikalen worden beheerd.
En hoe komt dat, zult ge mij vra
gen Wel enkel en eenvoudig omdat
hij die een brood bij den eenen of
anderen bakker wegneemt, een feite
lijke diefstal pleegt, terwijl degene
die een heel fortuin binnenmoffelt,
zich wel wachten zal het te stelen.
Hij zal, als slimme kerel die hij is,
den fortuinbezitter trachten te nade
ren, hij zal door alle fleemende en
schijnheilige middelen zijn vertrou
wen winnen en een klein eindie
testament zal voor 't overige wel
zorgen. Ziedaar de testamentroovers.
En kent ge-dan die soort van lieden
niet, geachte lezers
Is het u nog niet voorgekomen dat
in uwe buurt of in een door u gekende
gemeente, eene rijke kwezel woonde,
g©ed bedeeld door de fortuin, eigena
res van een schoon huis en meubels,
bezittende menige actie en niet wei
nige stukken land. Hebt ge dan niet
bemerkt dat zij door M. den pastoor
wordt bezocht, gezegend en bewie
rookt dat ze overste is in de congre
gatie, dat ze meter is bij 't vormsel
Ziet ge dan niet dat ze allengskens
Geschiedkundig Roman.
Met de snelheid des bliksems, verspreidde
zich, te Gent, het nieuws der aanvaarding
van het Ru waardschap door Philips van
Artevelde. De vreugde des volks kende geene
palen, en de ambachtsgezellen, pas eenige
uren geleden bedrukt en ter neer geslagen,
liepen nu, verheugd en uitgelaten, van ta
veerne tot taveerne, terwijl zij den kreet
«Heil Gent! Leve Artevelde! uit volle borst
deden weergalmen. Zooals Pieter Vanden
Bossche en Gozewijn van Herzeele het ge
zegd hadden, oefende de naam van Artevelde
eene wezenlijke toovermacht op de menigte
uit. De herinnering aan de heldendaden van
Phiiip s vader deed de hoop herleven en in
aller boezem het blijde vooruitzicht ontstaan
dat ellende en ontbering weldra zouden ein
digen. De ouderen vertelden aan de jongeren
oe ook vroeger, door de aanstelling van
Artevelde, de wreedste hongersnood, de grie-
vendste armoede eensklaps hadden plaats
gemaakt voor overvloed en welstand hoe
Vryheid en nering waren weergekeerd wan
neer de stad in de kolk der vernedering ge
dompeld lag en de gezellen, door het lijden J
hare familie verwijderd houdt, zij
nochtans, die voortijds hare neven en
nichten, al hare bloedverwanten in
een woord, oprecht beminde en graag
hun bezoek ontving Ontwaart ge
dan niet dat alle blijgeestigheid en
openhartigheid, waarmede ze eertijds
hare pachters en kennissen ontving,
verdwenen zijn, om plaats te maken
voor een soort van overdreven gods
vrucht, van kwezelarij
En wanneer ge dat alles gade slaat,
bemerkt ge dan niet dat, op 't einde
van 't spel, Mr de pastoor of moeder
overste van 't klooster alleen nog bij
die kwezel toegang behoudt
En wanneer die kwezel het tijde
lijke met het eeuwige heeft verwis
seld, moet het u dan verwonderen
dat M. de kasteelheer, of M. de
notaris, of M, de brouwer, of M. de
eene of andere fanatieke slipdrager,
toor, aangesteld is als eenige erfge
naam, tot groot nadeel van al de
erfnamen en tot meerdere glorie
en voordeel van de Kerk en het
Klooster
En als ge dan die historie gausch
opgevolgd hebt, vraagt ge dan niet
af hoe het komt dat die onrechtvaar
digheden straffeloos mogen of kunnen
bestaan?
Zal uwe gedachte dan niet terug
komen op den dompelaar, die voor
een uit armoede gestolen brood in
't gevang wordt geworpen
Ja, niet waar, en dan ook zullen
uw oprecht gemoed, de gerechtvaar-
gefolterd, slechts den ijselijken hongerdood
als uitkomst te gemoet zagen. Door dit tafe
reel verrukt en begeesterd, vielen de am
bachtsgezellen juichend in elkanders armen
en zegenden den naam van Artevelde. Alle
veeten schenen uitgedoofd; de persoonlijke
wrok zweeg en de teederste vriendschaps
banden omstrengelden het Gentsche volk.
Geen de minste twist of onrust kenmerkte
dien heugelijken dag alhoewel de taveernen
later dan naar gewoonte openbleven, en de
Ribanden zich om de tucht niet bleken te
bekreunen. Slechts tegen den morgen keer
den kalmte en stilte weder en daalde eene
weldoende rust over de nijverige wijken. Nog
droomde menige ambachtegezol van verlos
sing en vrfjheid, wanneer reeds de trompers
de straten doorliepen om de inwoners de
samenkomst van dien dag te herinneren.
Voor de meeste Gentenaren bleek echter deze
maarregel overbodig, want reeds lang vóór
twee uren krioelde de Vrijdagmarkt van volk.
Was de uitgestrekte plaats den vorigen
dag getuige geweest van de droefheid en
het lijden der Gentsche bevolking, thans bood
zij een troostend uitzicht aan, want de me
nigte scheen opgetogen en gaf hare vreugde
niet zelden in luide juichkretén lucht. Man
nen en vrouwen, grijsaards en kinderen
zelfs wemelden, ondanks de koude winter
lucht, in talrijke hoopjes, zoo blijmoedig,
dige gevoelens die u bezielen, beken
nen en met ons zult ge zeggen dat
een land, waar dergelijke onrecht
vaardigheden bestaan, tot den val
gedoemd is. Doch ge zult vooreerst
aan uw stembriefje denken en voor
aleer het te gebruiken zult ge tot u
zelve zeggen Met de toekomende
kiezing, jongen, stem ik tegen de
mannen die de testamentroovers hel
pen, want zoo niet komt er ook wei
eens zoo een grijpvogel in mijn familie
en dan geraak ik ook 't paartje kwijt
dat mij toekomt't zou soms kunnen
versmelten in missen en jaargetijden
en enkelijk dienen om de schatten te
vermeerden van hen die belofte deden
van vrijwillige armoede, om de rijk
dommen te vermeerderen van hen die
alle erfenissen beloeren en begeeren.
De Liberale partij leeft in de vaste hoop
het clericaal bestuur om te werpen in 1906
het staat echter vast dat deze uitslag niet
zal kunnen verkregen worden dan bij mid
del eener krachtdadige propaganda. Daarom
ook moeten de laatste dagen niet afge
wacht worden om openbare vergaderingen
te beleggen.
De Nationale Bond van Liberale propa
ganda, overtuigd dat het hoogst noodig is
van stonde aan het initiatief te nemen van
krachtdadig optreden in al de arrondisse
menten waar aanstaande jaar zal worden
gestreden, heeft beslist dat met aanvang der
lente, overal voordrachten zouden gehouden
worden. Ten einde deze politieke veldtocht
in te stellen, wordt een groote propaganda-
dag ingericht, denkelijk vast te stellen op
zoo levenslustig over het plein dat men zou
gezegd hebben,werk en vrijheid waren reeds
in de stad wedergekeerd. Dan geen won
der. De Dekens en gezworenen der ambach
ten, die tusschen de groepen rondzwierven,
spiegelden hun de toekomst zoo hoopvol en
gelukkig voor, zij spraken met zooveel vuur
en gevoel van nering en vaderland, dat het
volk zijne ellende en zijne ontberingen ver
getend, zich ongestoord overgaf aan het ge
not van 't oogenblik.
Langzamerhand echter k wam er orde in
de schikking der groepen; de mannen voeg
den zich voor het Tooghuis, terwijl de ouder
lingen, de vrouwen en de kinderen, die uit
nieuwsgierigheid toegesneld waren, zich,
langs den kant van Utenhovesteen, tegen de
huizen schaarden. Omtrent het uur, daags
te voren door Vanden Bossche bepaald, was
alles kant en klaar, en zag men aan de on
geduldige houding en gebaren, dat de ver
beidde plechtigheid aldra zou aanvang ne
men. De kreetDaar zijn ze 1 steeg
eensklaps Westwaarts boven de menigte en
verkondigde den aantocht der overheden
Artevelde, omringd door de Schepenen en
eenige Dekens, trad langs de Lange Munte
op het marktplein. Een daverend gejubel
begroette hunne verschijning en reeds wa
ren de Wethouders in het Tooghuis ver
dwenen als nog de uitgelatenheid des volks
7 Mei. Dien dag zullen in al de kantons der
provinciën Brabant, Antwerpen, West-Vlaan-
deren, Luxemburg en Namen, voordrachten
worden belegd. Een honderdtal redenaars
zullen het goede woord zaaien op vergade
ringen in te richten door de plaatselijke
comiteiten.
Dit is een goed initiatief dat de heilzaam
ste gevolgen zal hebben en wordt dergelijke
propaganda een jaar lang volgehouden, dan
zullen wij er in 1906 de gelukkige uitslagen
van zien
Uit het onderzoek ingesteld naar den toe
stand van het lager oaderwijs in West-Vlaan
deren, is gebleken dat, in giobo, voor wat
betreft het aantal onderwijsgestichten en de
schoolbevolkiDg.de gemeentescbolen.de aan
genomen en gesubsidieerde scholen de vol
gende cijfers opleveren
1° 223 lagere gemeentescholen hadden eene
jes.
2° 473 aangenomen of gesubsidieerde la
gere scholen hadden eene bevolking van
28,320 jongens en 42,063 meisjes.
3° 42 gemeentescholen voor volwassenen
hadden 2.257 leerlingen, waaronder 129
vrouwen en 2.128 mannen.
4° 4 411 aangenomen of gesubsidieerde
adultenscholen hadden 31.928 leerlingen, 't
zij 13.838 mannen en 18 090 vrouwen.
5° 18 gemeentelijke bewaarscholen hadden
eene bevolking van 1.981 leerlingen.
6° 320 bewaarscholen, in kloosters inge
richt, telden 20.368 leerlingen.
Deze cijfers zijn door hun eigen welspre
kend genoeg opdat wij er commentariën zou
den bijvoegen. Zij hangen een trouw tafereel
op van den droeven toestand van 't openbaar
onderwijs in de West-Vlaamsche gouw, en
voortduurde.
Met Artevelde waren ook Eerste van Ha
lewijn en Gozewijn van Herzeele op de Vrij
dagmarkt gekomen. Hunne aangezichten
glansden van onverborgen vreugde bij het
zien van de opgetogenheid der menigte. In
hunne begeestering mengden zij hunne stem
bij die der duizende ambachtsgezellen en
jubelden even als zij: Heil Gentl heil Ar
tevelde! want ja, zij ook hadden deel in de
overwinning der volkszaak, zij ook hadden
medegeholpen om de stad eenen aanvoerder
te geven harer waardig, en deze overtuiging
vervulde hunne harten met innige zelfvol
doening en vaderlandschen hoogmoed. Lente
Vanden Broucke helaashad bij de plech
tigheid der eedaflegging niet willen tegen
woordig zijn. Een pijnigend voorgevoel be
klemde haar den boezemhet was haar te
moede als ginge op de Vrijdagmarkt het
doodsvonnis van haren echtgenoot uitgespro
ken worden. Nog de herhaalde pogingen van
Philips, noch de tranen van Eerste hadden
haar kunnen bewegen heure woning te ver
laten. Bevend van angst, zat zij in heure
eenzame kamer naar de verre geruchten der
straat te luisteren en meer dan eens sprong
zij onwillens recht als bij de aankondiging
eener onvoorziene ramp.
Wordt voortgezet).
HET WEEKBLAD
(6« VervolgJ.
II.
f\r\± w* J -■& - 1
