TAN IJPEREN EN HET ARRONDISSEMENT.
Politiek, Nieuws-, Handels- en Annoncenblad.
Philips Van Artevelde.
Negentiende jaar.
Zaterdag 13 Mei 1905.
Nummer 19.
Ylaanderen's
Liberale herleving,
't Propaganda-werk van Zondag.
3e Congres der Liberale
Jonge Wachten
voorop betaalbaar 3.00 fr. p«r ja&r voor den buiten. 2.50 fr. voo* stad. Per 6 maanden 1 fr. 50. Per 3 maanden 1 fr. Annoneen: 15 cent
pg Irak regel. Rechterlijke eerherstellingen1 fr. per regel. Akkoord per jaar of per maand. 5 centlemen per nummer. Afzonderlijke nummers voor artikels, enz. 4 fr. per 100
Afti bwrtehten van verkoopingen of anders bekendmakingen ten bureele dezer gedrukt worden eens gratis ingelijfd. De annoneen voor België, ter uitzondering der beide Vlaanderen, als-
pb dis voor bet buitonland worden ontvangen door den Office de Publicité, Magdalenastraat, Brussel. Men wordt verzocht alle hoegenaamds artikels uiterlijk tegen Vrijdag middag vrij
ag eeéorteekend toe te zenden. Artikelen ongeteek end of personnaliteiten bevattende worden niet opgenomen
De dag van zondag zal tellen in de historie
der herleving van de liberale partij in
Belgie. Brabant, Antwerpen, West-Vlaan-
deren, Luxemburg en Namen hebben 't goe
de woord vernomen en overal zijn de kie
zers in dichte scharen toegestroomd, bezield
met nieuwe hoop en nieuwen ijver, over
tuigd dat eindelijk het uur der verlossing
van België uit de klauwen der paperij nabij
is.
Tot zelfs in de kleinste dorpen spraken
de redenaars voor eivolle zalen en wanneer
zij het strijdprogramma der partij hadden
ontwikkeld en aangetoond tot waar ons het
clericaal bestuur onder zedelijk en stoffelijk
opzicht heeft gebracht, kwam aan de toe
juichingen geen einde.
Kortom, de dag van zondag laat het beste
verhopen en de uitslagen die zullen bekomen
worden zijn grootendeels te danken aan
den Nationalen Bond van liberale propagan
da die dezen eerste propagandadag heeft
ingericht.
Mochten er nog vele zulke volgen,
flftvan wij nn een kort overzicht van de
werkzaamheden van den dag.
lu West-Vlaanderen.
Te Brugge
heeft de bijval der conferentie van M. Mas-
son, Kamerlid voor Bergen, alle verwach
ting overtroffen. De toehoorders zaten in de
groote zaal van het Café du Nord opeen
gepakt als haringen in de ton.
Te 5 u. deed M. Masson zijne intrede, om
ringd van MM. Delanier, senator; Termote,
Kamerlid; Thooris, advokaatPol Siron,
A. Merlin, enz. De redenaar werd aaD de
vergadering door M. Termote voorgesteld
en gedurende eene gansche uur sprak M.
Masson met de hem zoo eigenaardige wel
sprekendheid en gloed over het liberaal
programma, over de partij, wat zij geweest
was en wat zij woeden moet, de aanwezigen
in gespannen aandacht houdend en aller
Geschiedkundig Roman.
Alles liep dus naar wensch af en de laag
hartige Wouter mocht zich verheugen niet
het minste achterdenken, niet den gering-
sten argwaan opgewekt te hebben, wan
neer men des anderendaags de onbegrijpe
lijke verdwijning van Kerste en Gozewijn
in de stad vertelde. Bij durfde zelfs de on
beschaamdheid zoo verre drijven zich bij den
heer van Herzeele te begeven en hem zijnen
dienst en zijne hulp in het opsporen der
twee gelieven aan te bi< den.
III.
Zooals Wouter van Massemen het gezegd
had, begaven Daneel van Halewijn en Mar
ten van Erpe zich rechtstreeks naar het
Tooghuis. Daar deze laatste als een oprech
te volksman bekend stond, en zijn vriend
schapsbetrekkingen met Artevelde voor nie
mand een geheim waren, werden zij nog
si gereedelijk toegelaten. Marten's tegen
woordigheid was voor Daneel zelfs eene
hooge voorspraak, eene ernstige aanbeve-
wensch bevredigend met de aanstaande
verlossing als vast en beslist voorstellend,
zoo eenieder zijnen plicht begrijpt en dien
volbrengt.
Dergelijke vergaderingen moeten duur
zame vruchten afwerpen.
Te Rousselare
werd de vergadering voorgezeten door M.
de Laere en hier had men het goede denk
beeld opgevat de conferentie te doen gepaard
gaan met een concerto en dramatische
voorstelling. M. Buysse, plaatsvervangend
Kamerlid voor Gent, trad als spreker op en
zijne rede maakte diepen indruk.
jTe Kortrijk
zaten aan het bureel MM. Deridder, sena
tor. Yandevenne, Kamerlid. Yan Leynseele,
plaatsvervanger M. Verbeke, voorzitter der
Liberale Associatie die de redenaar M.
Mechelynck van Gent voorstelt.
Hier ook behaalde de spreker grooten bijval
met den politieken toestand te schetsen en
de verwachtingen der liberale partij in 't
verschiet te doen zien. De ontleding van het
strijdprogramma, waarbij zich alle anticle-
ricalen kennen en moeten aansluiten werd
luid toegejuicht.
Te Iseghem
zaten voor MM. Van Wittenberghe, voor
zitter der Liberale Associatie en De Goene,
id. der Jonge wacht.
Eene talrijke opkomst vervulde de zaal.
M. De Saegher sprak over den noodlottigen
invloed door het clericaal regiem op 't land
en de bevolking uitgeoefend en toonde aan
wat België is en zou kunnen zijn, werden
zijne hoogste belangen niet verwaarloosd.
Ook hier werd een beroep gedaan op alle
anticlericale krachten.
Te Veurne
Hier heeft de meeting een kolossaal succes
behaald wat het beste doet verhopen voor
den uitslag der verkiezingen. De voordracht
van M. Devigne van Gent, zeer leerrijk en
met welsprekendheid gedaan, maakte die
pen indruk op de talrijke opkomst.
Te Dixmude
sprak M. Persoons van Lokeren voor eene
lingdaarzonder ware hij wellicht, als ver
stokte Leliaart, door de dekens meer dan
onbetamelijk onthaald geworden.
Men leidde Artevelde's bloedverwanten in
een nevenvertrek, waar de Ruwaard ze wel
dra ging vervoegen. Verwonderd over het
samenzijn van twee mannen wier denk
beelden zoo oneindig verschilden, had de
Opperhoofdman zich gehaast de nog onbe
sproken bestuurzaken af te doen, om ten
spoedigste nopens de inzichten zijner bezoe
kers ingelicht te zijn.
Het was Daneel van Halewijn die, na het
wisselen der groeten, het eerste het doel
van het bezoek deed gissen.
Het is dus waar, Philips, sprak hij,
dat gij het ambt van Ruwaard van Gent
aanvaard hebt en dezen namiddag in die
hoedanigheid uwen eed hebt afgelegd?
Ja, broeder, wedervoer Artevelde
ik heb mij, alhoewel met tegenzin, met de
moeielijke en ondankbare taak gelast het
volk te redden en vrijheid en nering in Gent
te doen wederxeeren.
En gij naarnt dat ongelukkig, dat roe
keloos besluit ondanks de smeekingen uwer
gade die wij, uw oom Marten en ik, zoo
bomvolle zaal. Zijn bijval geleek aan een
triomf en deze eerste dag heeft alhier de
propaganda voor de kiezing goed ingesteld.
Te Nieuwpoort
werden de redenaars MM. Reus van Gee-
raardsbergen en Persoons van Lokeren door
de liberale fanfare afgehaald. In de zaal van
het Willemsfonds, waar de voordracht werd
gehouden, kon geen man meer binnen. Alles
zat stopvol. M. P. Deswartezat voor, stelde
de redenaars aan de vergadering voor en
beiden behaalden grooten bijval.
Te Ghistel
werden de liberale redenaars MM. Buyl,
Verbeke en Serruys met ongehoorden geest
drift ontvangen en begroet. De straten der
prachtige gemeente waren bevlagd en de
redenaars zijn met een stoet van geestver
wanten naar het lokaal gebracht waar de
meeting plaats greep.
Te Yper
heeft M. Camiel Liefmans Zondag laatst een
bijzonder succes gehad en meermalen met
handgeklap begroet geweest.
Zijne voordracht zal voorzeker vrachten
voortbrengen.
Het is spijtig dat wij niet alle maande
_'ke sctioone voordrachten kunnen bijwo
nen, de zaal zou telkenmale te klein zijn.
te Charleroi op 23 April 1905.
Uittreksel uit het verslag
De politieke toestand in Vlaanderen.
M.Baekeroodt,verslaggever, beschrijft als
volgt den politieken toestand in Vlaanderen
In Vlaanderen wordt het officieel onder
wijs gehaat en gelasterd door onze tegen
strevers. Al de voordeelen, al de aanmoe
digingen gaan naar de klerikale scholen. De
schooloorlog woedt er nog altijd en men
vervolgt diegene die de aanmaningen der
priesters durven miskennen.
even in uwe woning verlieten, terneer ge
slagen en in wanhoop gedompeld zegde
Kerste's vader op klagenden toon.
Inderdaad, Lente heeft aanvankelijk
mgn besluit betreurd, maar zij heeft einde
lijk even als ik, begrepen dat in sommige
omstandigheden de huiselijke gerustheid en
de persoonlijke belangen voor het algemeen
welzijn moeten onderdoenwedervoer de
Ruwaard.
Jammerlijk verstaat gij door dat al
gemeen welzijn de voldoening der driften
van eenige heerscbzuchtigen en heethoofden
en de verwezenlijking der eischen en aan
matigingen van de misleide gemeente.
Hoegij aanziet mij als een volksop-
ruiër en een eerzuchtige, wanneer ik on
danks mij en slechts na ongehoord aan
dringen, aanvaard heb de volkzaak voor te
staan en te verdedigen
Eene schoone volkszaak voorwaar,
die tot doel heeft den wettigen vorst zijne
rechten te ontnemen en hem te doen buk
ken voor de willekeur van hoogmoedige
en oproerige onderdanen.
«De graaf buigen voor zijne onderhoo-
rigen! Dat weet ge beter, Mher Daneel;
lachte Marten van Erpe. Ja, hij zal wel
De inval der fransche kloosters heeft ons
verrijkt met eenige nieuwe paters en non
nen die leven van den bedelstaf, alhoewel zij
ware paleizen bewonen, of die de mededin
ging doen aan de kleinhandelaars. De natu
ralisaties worden gevraagd en bekomen, die
hun moeten toelaten aan het budget te kna
gen, en rijke toelagen te verkrijgen, die M.
de Trooz, zoo schaars wanneer het de lee
raars geldt van het officieel onderwijs, hun
milddadig zal toekennen.
Moet ik spreken over de ontelbare mis
bruiken van bestuurlijken aard die gebeu
ren, vooral in die kleine dorpen waar het
niet altijd mogelijk is ze te kennen en die
wij misschien nooit te wete zouden komen,
ware het niet dat nu en dan een schandaal
als een donderslag losbreekt.
De vervalsching en de verminking der
kiezerslijsten zijn voor de klerikale besturen
een regelmatig werk, waarmede bijzondere
bedienden, meesters in dit vak, zich bezig
houden.
Moet ik er bij voegen dat bij dit alles
het Gerecht veel van zijnen invloed heeft
verloren? De magistratuur is geheel en al
geklerikaliseerd, te rechte of ten onrechte
heeft zij in vele plaatsen het vertrouwen der
liberalen verloren, zekere rechtbanken, wij
moeten het wel zeggen, hebben zich onder
scheiden door ten minste aardige vonnissen
liberalen bladen worden veroordeeld voor
eene beuzelarij, klerikale bladen werden vrij
gesproken niettegenstaande grootere mis
drijven. Moet men niet trachten de oppositie
tot zwijgen te brengen (toej
Al de benoemingen door da klerikale re-
géering in het Vlaamsche land gedaan zijn
alleen ingeboezemd door kiesbelang.
De landbouwers worden door dwang inge
lijfd in Boerenbonden van allen aard die
onder voorwendsel van de stoffelijke belan
gen hunner leden te verdedigen, alleen groote
politieke ondernemingen zijn, van aard om
aan den buitenmensch de weinige onafhan-
kelijkheid af te nemen die hem nog kon
overblijven. Zoo is hij gebonden langs den
stoffelijken kant, zooals men hem reeds ste
vig vasthield langs den zedelijken kant, door
het misbruik dat men maakte van zijn blind
voor een oogenblik veinzen en toegeven als
hij ziet dat de omstandigheden hem ongun
stig zijn, maar plooien voor het volk
Dat vragen wij overigens niet; onder
brak Artevelde. Wij wenschen enkel dat
hij onze voorrechten en vrijheden eerbie
dige, dat hij ons toelate nering en handel
onbelemmerd te ontwikkelen, dat hij zijne
onderdanen niet uitbuite en ze niet onder
verpletterende lasten doe bezwijken. Dat
zijn zijne plichten, hij heeft ze bezworen en
hij moet ze volbrengen.
Wij verstaan elkander niet; verklaar
de de heer van Halewijn. Voor u is het
volk, de dorpere gemeente, die nog eerge
voel, noch eigenwaarde, noch ridderlijkheid
heeft, het voorwerp van de hoogste bekom
meringen, terwijl voor ons, edelen, de graaf,
als hoofd van den adel, alleen achting en
eerbied verdient. Hij is de meester en wij
zijn de onderhoorigenhem moeten wij ge
hoorzamen, huldigen en hoogschatten de
dwaze gemeente met hare uitzinnige aanma
tigingen, teit niet; zij moest zich gelukkig
achten hem te mogen dienen en hare rijk
dommen in zijne handen te mogen stellen.
Wordt voortgezet).
E32T?.*
- s -j^eiwaeE^hmkmhi
JJ.LLHSBLJSHMÜ
HET WEEKBLAD
(12® Vervolg).
