VAN IJPEREN EN HET ARRONDISSEMENT. Politiek, Nieuws- Handels- en Annoncenblad. Philips Van Artevelde. i Negentiende jaar. Zaterdag 24 Juni 1905. Nummer 25. Stad Popermghe. 3 00 fPi jaar TOOr dea buiten- 2 50 fr- Voor stad- - Per 6 maanden 1 fr 50 - Per 3 maanden 1 fr. - Atmcracen: 15 I* drukregel. KecfitórlljKe eerherstellingen: 1 fr. per regel. -Akkoord per jaar bariehlen van verkoopingen of andere bekendmakingen ten bureele dezer gedrukt worden Kade die voor het buitenland worden ontvangen door den Office de Puèlicité, Magdalenastraat m ©aderteekend toe te zenden. Artikelen ongeteekemi of personnaliteiten bevattende orden m of per maand. 6 centiemen per nummer. Afzonderlijke nummers voor artikels, enz. 4 fr eens gratis ingelijfd. De annoncen voor België, ter uitzonderiii^ Brussel. M-»n vord' verzocht a'-e hoegenaannie artikels utterly •opgenomen. cent per 100 der beide Vlaanderen, als- teg :n Vrijdag middag vrij Voordracht gepevon den 18 Juni 1905 door Mijnheer Albert Thooris, Advokaat te Brugge. Waarde IIwren, Ik bedank den Heer Roelens, die mij in uwen naam voorgesteld heeft, ik zal in eens met de deur in huis vallen. Het was in Maart 1884, die herinnering is mij bij gebleven, het liberaal ministerie was aan 't hoofd sinds zes jaren, en ten gevolge der kiezingen die 't zelfde jaar plaats hadden, wierd het ten gronde geworpen. En nu, sedert 1884, zullen wij zien welken weg de liberale partij heeft bewandeld. In 1884, viel het ministerie, omdat twist en tweedracht heerschten in de schoot der liberale partij, van dan af, waren er tweo libe rale partijen: langs d'eene kant eenegematig de en langs den anderen kant eene vooruitstre vende of radicale partij. Die scheuring was sedert 3 4 jaar ontstaan, en alhoewel wij in deze droevige omstandigheden verpletterd wierden, bleven twist en tweedracht voort- heersschen in de liberale partij. Het was Brussel, die het brandpunt was van twist, tos verlamd en er bestond geene hoop meer in de toekomst. Toen het algemeen stem recht, voor d'eerste maal, werd toegepast, voor de wetgevende kiezingeD, werd de liberale partij zoo goed als gepletterJ. Een man der grootste verdiensten: Frère-Orban, werd zelfs te Luik niet meer herkozen. Toen traden lil klerikalen de kamers binnen. En, terwijl de liberalen bijna weg waren, trad eene nieuwe partij de socialistische partij vooruit, met hare roode vlag ontrold, willende al hare eisschen verwezentlijken Republiek, afschaffing van privaat eigendom, in een woord, haar gansch programma. Angstvol.de belgische burgerij, die de om verwerping van het capitalism vreesde, wierp zich in de armen der klerikalen die zegden tot het volk dat er maar twee partijen in Belgie meer bestondende klerikale partij Geschiedkundig Roman. Artevelde had die maatregelen met bekom mering vernomen, te meer wijl ook de wegen, die naar Brabant en Henegouwen leidden, afgesloten waren en niet zelden de tijding toekwam dat weerlooze voerlieden op de groote banen, meedoogenloos door de Leliaarts afgemaakt wierden. Daarbij was eene der benden, welke hij tegen de aan hangers van den graaf uitgezonden had, te Seveneeckenzoodanig overrompeld dat zeven- honerd Gentenren op het slagveld gebleven waren. Alhoewel Artevelde vermoedde dat Hans- beke het brandpunt was van waar die aan ballen uitgingen, aarzelde hij toch het Leliaarts'nest aan te vallen, want hij vreesde dat men de bestorming der plaats als eene daad van persoonlijke wraakzucht zou aan schouwen. Immers, de hoon hem door Daneel van Halewijn aangedaan, waa alge meen gekend, en hij schrikte er voor terug het volk een voorbeeld te geven voor de overtreding der verordeningen welke hij had doen uitvaardigen. En nochtans was en de socialistische partij. De liberale partij scheen, niet meer te tellen en, inderdaad Mijnheeren, ik moet het u zeggen, in deze dagen van ramp en tegen spoed bleven er slechts eenige duizende libe ralen, in 't gansche land, die zegden: welnu, wat er ook gebeure, en welke ook de neder lagen zijn, dan toch blijven wij liberalen, en rond onze blauwe vaan, de eendracht vormende, zullen wij ten strijde trekken voor vrijheid en gelijkheid. [Donderende toejuichingen). Een tweede keerpunt bestaat in de ge schiedenis der liberale partij. De evenredige vertegen woor.hgin dat we er in gelukt waren aan de klerikalen 't out wringen in 1899, gaf ons de hoop in kamer en smaat terug te keeren. 't Is van daar dat er een nieuwe dagraad is opgegaan voor het libera lism. Inderdaad iu 1900, door toepassing der evenredige vertegenwoordiging, onze partij, dia sedert zooveel iaren uitgesloten geweest was, trad de kamer binnen n.et een dertigtal vertegenwoordigers. Ongelukkig in 1902, toen wij allen het beste vertrouwen hadden in de toekomst, kreeg de socialistische partij het rampspoedig gedacht de revolutie aan to nn nirmsioiie nam ue streng ste maatregelen en bloed werd vergoten, te Mons, te Luik, te Leuven. De burgerij werd opnieuw verschrikt en wierp zich opnieuw in de armen der klerikalen die de orde schenenJte verdedigen. Gelukkig, twee jaren later, in 1904, de nieuwe kiezingen vonden'tlani volkomen kalm, geen druppel bloed was vergoten geweest, en met spannende nieuwsgierigheid, verwachten wij de uitslageD. En op 28 Mei 1904, wanneer 's avonds de telegrammen toekwamen, vernamen wij met de grootste vreugde, dat liberalen, nieuwe zetels gewon nen hadden, in de schoot zelve van ods vlaamsche vaderland. [Toejuichingen) De volgenden dag stonden w ij voor dat onverwachte, dat de liberale partij, eene staatspartij geworden was, dat zij het be wustzijn teruggekregen had van hare sterk er eene onstandigheid die den Ruwaard moest aansporen zich van het slot van Hansbeke meester te maken. Hij had inderdaad verno men dat zijne pleegdochter daarheen gevoerd was en er opgesloten zat. Tevens berichtte men hem dat heur vader zelf de oplichting bevolen had en bij zijn kind alle middelen beproefde om baar een huwelijk te doen aangaan met een Leliaart wiens naam tot dan toe een geheim bleef. Philips kende 's meisjes genegenheid voor Gozewijn van Herzeele, en het pijnigde hem bitter te over denken wat het minnende kind moest lijden sedert men zoo stelselmatig hare innigste gevoelens tegenkantte, en zij zoo plotseling aan de liefde van heuren oom en heure moei onttrokken werd. Hij had echter die persoonlijke belangen doen zwijgen, om zich uitsluitelijk te wijden aan de openbare zaak, die overgens al zijne geesteskracht vergde. Niet alleen had hij zich niet moeten bezig houden met de herin richting der gemeentelijke strijdmacht, waarin men onderhoofdmannen koos, die de volkszaak rechtzinnig toegenegen waren, zooals Pieter Vandenboscne, Jacob de Rijcke, Jan Van Heyst en Raas Van de Voorde hij had tevens moeten zorgen voor het openbaar bestuur en de inwendige orde der stad. De te. En sedertdien is die ontwaking veropen baart geworden door feesten zooals de plech tige manifestatie, op 6n November 1904, te Brussel gehouden, waar duizende en dui zende mannen naartoe stroomden. Van dan af, grepen betoogingen plaats, het gansche land door, en eene machtige be weging werd ingericht door den Algemee- nen bond voor liberale propaganda Op 7° Mei laatstleden werden 86 meetingen inge richt en heden zijn er uiet min dan 46 spre kers die, het gausche land door, het goede woord voeren om de liberale gedachte op aanstaande kiezingen te doen zegepralen. [Langdurende toejuichingen). Thans, Mijnheeren, rijst de vraag of er, voor ons, kans bestaat het ministerie omver te werpen? Deze vraag mag stellig beant woord worden. Langs eene zijde staat de nieuwere liberale partij, langs d'andere, de tot op den draad versletene klerikale partij, die zoovele misbruiken heeft laten ontstaan dat zij den wensen van het volk niet meer en kan uitdrukken. De toestand verslecht nog altijd voor de klerikalen. Onlangs, heeft Minister De Smet- ^:er(rrw^itfntrW°Bfiij1feffW.9êSê-- om de Antwerpsche haven te vergrooten en de militaire werken te volledigen, 't is te zeggen, om de forten, die slechts sedert 40 jaren bestaan, af te breken en nieuwe herbij te bouwen. Socialisten, liberalen, kristene demokraten en zelfs vele klerikalen hebben onmiddelijk protest aangeteekend. Ze heb ben gezeid: Wij stemmen graag 100 mil joen om van Antwerpen de grootste haven van Europa te maken, wij vinden dat het vruchtbare opofferingen zijnmaar, voor d'andere miljoenen vinden we het te kras. Boe? gij hebt gezegd: Geen man, geen cent, geen kanon meer Gij zijt aan 't be wind gekomen met een anti-militair pro gramma. Gij bebt 25 miljoen doen stem men voor forten aan de Maes te bouwen zij kosten 87 miljoen Nu, vragen wij ons af, nu dat ge 108 miljoen vraagt, hoe lang beambten, wegens den graaf benoemd, zooals Simon Bette ea Gijsbrecht de Gruutere, die onlusten poogde te zaaien en opstaad tracht ten aan te stoken, had hij moeten doen veroordeelen en onthoofden, terwijl hij nog anderen, tegen welke men minder bewijzen vond, hunne listen tot opruiing van het volk, had doen boeten door de verbanning. Meer echter nog dan dat alles, bekommer den hem, zooals wij reeds zegden, de voor zorgen ter bekoming van eenen voldoenden voorraad levensmiddelen voor de stad. Hij bevroedde trouwens maar al te wel dat de maatregelen, die hij bij zijne eedaflegging afgekondigd had niet toereikend konden wezen, en dat de graanstapels der rijken en der kloosters weldra uitgeput zouden zijn. Bartel Coolman, een zeeman, die reeds proe ven van moed en kunde gegeven had, werd aan het hoofd eener kleine vloot gesteld en naar Holland en Zeeland gezonden om niet enkel graan en voorraad, maar insgelijks wol voor de nering op te koopen. Dan deed de Ruwaaard een beroep op den goeden wil der poorters ter onderneming van eenen springtocht die tot doel had mond behoeften in de aangrenzende landea te ver zamelen. Frans Ackerman, eea koele gezel, stelde zich dus aan het hoofd van een leger en hoe zwaar die staartjes op het volk zou den wezen Misschien 300 miljoen te samen? En daarop zijn meer dan de helft der ka merleden opgekomen, tegen het klerikaal bestuur. De klerikale dagbladen hebben zelf gezeid: Gij zijt bezig met uwe kiesbeloften onder de voeten te trappenDe rechterzijde is bijeengeroepen geweest, om te weten wat er zou geschieden, en M. Woeste heeft de vraag doen uitstellen! De rechterzijde is nu verdeeld, en zal verdeeld blijveD, tot aan den vooravond der toekomende kiezingea. En, zooals men, in 1884, ons toesnouwde Liberalen ge zult verpletterd worden om dat twist en tweedracht in uwe gelederen geslopen zijn Welnu, wij liberalen, we zeggen hun ookTerwijl, twist en twee dracht, in uw midden heerschen, zult gij, klerikalen, verpletterd zijn 1 [Toejuich.) Maar gij, Mijnheeren, zult ons ook zeg gen: Liberalen, indien gij morgen aan 't staatsbestuur terugkeert, welke zijn de her vormingen die ge zult aanbrengen Welnu, Mijnheeren, het zijn de drie de- mokratische hervormingen: Persoonlijke dienst.' Zuiver algemeen stemrecht met evenredige vertegenwoordiging Eerst en boven alles: brood voor den geest. Brood voor den geest van de kinderen die thans opgekweekt worden als diertjes. Ons vaderlaud, is het laatste land waar geen verplichtend onderwijs heerscht. In Duitsch- land zegt de wet: Ouders, gij zult uwe kin deren van 6 tot 12 jaar ter school zenden. In Vrankrijk, wordt dezelfde taal gevoerd. Hoe kan het uog voor iemand twijfelachtig zijn het brein der kinderen t'ontwikkelen, daar waar de mensch zich van de dieren scheid, waar het menschelijke ontstaat? Het zou eene schandvlek blijven voor Belgie, indien de wetgevers het verplichtend onder wijs, hefboom vaa alle hoop in de toekomst, niet en wilden sciienken aan het land. onverschrokken Gentenaren,die men met den naam van Reizers bestempelde en volbracht de hem opgelegde zending met zooveel voor zichtigheid en beleid, dat hij den dank van al zijne medeburgers verdiende. Hij toog eerst naar Brabant, waar hij drie weken lang in de omstreken van Brussel en Leuven verbleef en door de inwoners dezer laatste stad met ware guldhartigheid werd vervangen. Dan vertrok bij naar het land van Luik, waar hem een nog gunstiger onthaal verbeidde De Luikenaren begroetten de Vlamingen als broeders, deelden hun ruim schoots van hunnen overvloed mede en betreurden slechts eene zaak, namelijk dat de afstand hen beletie meer te doen voor een manhaftig volk, welk, even als zij, voor de vrijheid leed en streed. Ackerman, die hier toonde wat hij eens zou zijn, wist de gunst van dien vriendenstam zoo wel te benuttigen dat hun bisschop, Arnold van Hoorn, zijne bemiddeling beloofde om den vrede tusschen de Gentenaren en hunnen vorst tot stand te brengen. Gelijke belofte, mocht den Ruwaard insgelijks van wege de hertogin, Jahanna van Brabant, aankondigen en hem tevens melden dat hij eenen rijken voorraad levens middelen aanvoerde. Wordt voortgezet). HET WEEKBLAD en dat duurde jarcr. langoncc pnrüi ws* (16® Vervolg).

HISTORISCHE KRANTEN

Het weekblad van Ijperen (1886-1906) | 1905 | | pagina 1