VAN IJPEREN EN HET ARRONDISSEMENT.
Politiek, Nieuws-, Handels- en Annoncenblad.
Philips Van Artevelde.
Negentiende jaar.
Zaterdag 8 Juli 1905.
Nummer 27.
De verlossing nadert
Vaderlandsliefde.
De Scheiding van Kerk en Staat
gestemd in de Fransche Kamer.
AbonnementsprUa voorop betaalbaar 3.00 fr. per jaar toot den buiten. 2.50 ft\ toot stad. Per 0 maanden 1 fr. 50. Per 3 maanden 1 fr. Armoncen: 15 cent
p/f drukregel. Rechterlijke eerherstellingen: 1 ft. per regel. Akkoord per jaar of per maand. 5 centiemen per nummer. Afzonderlijke nummers voor artikels, enz. 4 fr. per 100
Abe berichten ran verkoopingen of andere bekendmakingen ten bureele dezer gedrukt worden eens gratis ingelijfd. De annoncen voor België, ter uitzondering der beide Vlaanderen, als-
to toot het buitenland worden ontvangen door den Office de Publicité, Magdalenastraat, Brussel. Men wordt verzocht alle hoegenaamdo artikels uiterlijk tegen Vrijdag middag vrij
gl onderteekend toe te zenden. Artikelen ongeteekend of personnaliteiten bevattende worden niet opgenomen.
Toen over eenige weken M. Woeste in de
Kamer het land met een nog schrikkelijker
oorlog bedreigde dan de schooloorlog van
1879, indien de liberalen weer aan het be
wind komen, zegde de heer Hymans
De oorlog is altijd van den katholieken
kant gekomen; het is zoo geweest na de
overeenkomst van 1842 gelijk in 1879. Gij
wildet de opperheerschappij hebben in de
scholen en gij hebt die eindelijk veroverd
En zoo is hetDe schooloorlog was het
politiek werk der klerikalen. Die oorlog was
nutteloos onder godsdienstig oogpunt, aan
gezien de katholieken zeiven in hunne wet
van 1884 het artikel 4 der wet van 1879
behouden hebben, het eenige dat. hun tot
voorwendsel diende om den strijd aan to
gaan tegen de gemeentescholen, ten einde
aizoo weer aan het bewind te geraken.
De liberalen, indien zij weer aan het
bewind komen, zullen de rechten, de denk
wijze en de gewetensvrijheid van iedereen
eerbiedigen en doen eerbiedigen. Geiijk de
heer Hymans het zeer wel zegde De libe
rale partij is bereid om te strijden voor
's lands onafhankelijkheid en voor de vrij
heid van geweten aller Belgen.
De vrijzinnige partij zal niet ophouden te
vragen dat men alle kinderen een voldoend
onderwijs bezorge, door ze bijtijds naar eene
school te zenden, welke elke huisvader in
volle vrijheid zal mogen kiezen. Wat
meer is, volgens de bepalingen der Grond
wet zelve, blijft de huisvader vrij zijne
kinderen naar de school te zenden, waar hij
wil; niemand kan nog mag hem dit recht
betwisten, zelfs niet bij middel eener nieuwe
wet.
M. Woeste, de ongluksvogel van ods land,
heeft gezegd, dat zijn arm niet verkort is.
Wij wisten het, maar de leDgte zijuer armen
zal de liberalen niet beletten hunnen gang te
gaan en in 1906 aan het bewind te geraken
Geschiedkundig Roman.
(18® Vervolg).
Ik geloof inderdaad dat Kerste's
weigeriDg den edelman gepijnigd heeft,
want hij scheen haar vurig te beminnen.
Maar ik zie daarin toch de reden niet waarom
hij Gozewijn ook moest oplichten.
«De jongeling vergezelde uwe pleeg
dochter naar de Vrijdagmarkt. Het is dus
waarschijnlijk dat Wouter hem insgelijks
heeft doen medevoeren, zoo hij het niet
voorzichtiger geoordeeld heeft hem te ver
moorden, ten einde alzoo de misdaad der
schaking geheim te houden.
Artevelde bleef eenige oogenblikken
nadenkend en sprak dan
Gij meent dus dat de edelman, om
geen vermoeden op te wekken, thans in
schijn onze partij zou aankleven en ons eene
buitengewone vriendschap bewijzen?
Dat is mijn gevoelenzijn gedrag
heeft bijzondere beweegredenen, en ik kan
er geene andere voldoende uitleggng voor
vinden.
Dat ware eene onvergeeflijke valsch-
heid bij eene wraakroepende misdaad voe
gen.
Gij meent toch zeker niet dat de
om het land einuelijk van klerikalen dwan^
en slavernij te verlossen.
M. Woeste weet dit zelf geheel wel;
daarom kondigt hij nu reeds aan wat hij in
de tegenpartij zal doen, wanneer de liberalen
weer boven zullen zijn.
De klerikalen zijn dus zeiven reeds zeker
van hunnen val; dat is hoogst bemoedigend
voor de liberalen. Op dan, vrienden, het uur
der verlossing is nakend! De propaganda
kan, nog mag het werk niet zijn van eeni-
gen. Dagelijks moeten al onze vrienden
hunne kennissen trachten te overtuigen om
in 1906 voor de vrijzinnigen te stemmen ten
einde het achteruitkruipend klerikaal minis
terie omver te werpen.
De katholieken, ter gelegenheid van de
75' veijaring onzer onafhankelijkheid, loo-
peu hoog op met de vaderlandsliefde.
Dat is gemakkelijk te verklaren. Zij zijn
aaa het hoofd, mogen alles alleen regeeren
en besti ren en mogen vooral met volle gre
pen in de Staatskas putten. Paters en non
nen, pastoors en begijnen, bisschoppen en
kanunniken, katholieke, vrije en aangeno
men onderwijzers zijn in het luilekkerland.
Geen wonder dus dat alles naar hunnen zin,
dat alles opperbest gaat en dat zij met geest
drift de verjaring onzer onafhankelijkheid,
of liever het bestaan van den guldentijd,
willen vieren.
Maar de slimmerds zullen dit met hun
eigen centen niet doen, maar wel met die
van burger en werkman, want de grootste
daaraan te besteden som, komt uit de kas
van Staat, provincie en gemeente.
De Patriote of te Vaderlander (hoed af
een bij uitstek goed gekozen naam om de
vaderlandsliefde aan te vuren, stelt voor
niet enkel de huizen, maar al de personen
met eene drijkleurige cocarde, met gelijke
lintjes te omhangen. Op alle zoo platte als
Leliaarts daarvoor zouden terugschrikken
Dat wel juist niet, maar toch kan ik
slecht gelooven dat een jongeling, als
Wouter van Massemen, tot zooveel boosheid
in staat zou wezen.
Ja, Philips, gij meent dat elkeen een
grootsch en edel hart heeft als het uwe...
Doch waarom over dit alles getwist. Het
kan mij weinig schelen of de Leliaarts al of
niet aan alle gevoel van eer en deugd ver
zaakt hebben; wat ik verlang is te weten
wat er van mijnen zoon geworden is. Ik
ben hoofdzakelijk gekomen om u te verzoe
ken mij daarin behulpzaam te wezen.
Al wat ik kan, zal ik voor u doen,
mijn dierbare vriend.
Ziehier dan. Naar ik vernomen heb,
zou de bezetting van het slot van Hansbeke,
waar men vermoedt dat Kerste en Gozewijn
opgesloten zitten, niet zeer sterk zijn...
- Eene redon te meer om niet te wach
ten ze te overrompelen ten einde onze kinde
ren te verlossen, zoo men ze daar gevangen
houdt.
Dat mag niet geschieden. Eer Daneel
zelf ons aanvalt, kan ik tegen hem niets
ondernemen. Men zou het als eene persoon
lijke wraakneming aanzien en mij wellicht
beschuldigen d i volkszaak aan mijne eigene
belangen op te offeren. Binnen eenige dagen,
zullen onze vijanden ons van zelf redenen tot
l ide oorsten, op alle hoeden,"zoo rouw-
als trouwhoeden de drijkleur te laten wap
peren! II Hij wenscht zelfs dat de kinderen,
zoowel van de katholieke als de gemeente
scholen, dat de bazen zoowel als de werk
lieden, de overheden zoowel als hunne on-
derhoorigen, de mannen zoowel als de
vrouwen, het teeken der onafhankelijkheids
feesten dragen 1
't Zal schoon om zien zijn! zegde de blin
de... Mogelijks is de Patriote handelaar in
vlaggen, lintjes en cocarden... of zou hij
misschien de werklieden, die bij den eenen
of anderen fanatieken baas werken, gaarne
aan de deur doen zetten, omdat zij zich den
onkost niet getroosten, een voldoende getal
lintjes te dragen
Indien de vaderlandsliefde onder zulke
prullen verdoken zit, aan schijnt ze maar
bluf te wezen. Die het meest lawaai maken,
zijn doorgaans de benauwdste en dit mag
men, zonder aarzelen, van de personen zeg
gen, die hoog met de vaderlandsliefde op-
ioopen en zich door alle middelen weten te
onttrekken, van de klaar blij kenste vader
landsliefde 't is te zeggen de verdediging van
het land.
Eertijds waren het enkel de edelen, die de
wapenen mochten dragen en die het zich
voor eene eer rekenden hun land te verde
lgen. Thans vinden die personen, vooral
die zich met lintjes en cocarden willen ver
sieren, het onwaardig soldaat te worden en
hun land te verdedigen. Schoone vader
landsliefde!Zij willen wel de eer en too-
nen in schijn liefde tot het vaderland, maar
bet verdedigen, hun leven ten pande stel
len!' Dat niet, hoor
Zulks is goed voor kleinen burger en
werkman; paradeeren, kruisjes en strikjes
dragen, zelfs garde-civiek spelen, ja dat
wel, maar persoonlijken, verplichteaden,sol
datendienst!? Foei! wat meent ge wel! Ons
vleesch is geen kanonnen vleesch en ons vel
is al te schoon om door kogels doorboord te
worden.
eenen openlijken strijd geven en dat oogen-
blik behooren wij af te wachten om hen op
het lijf te vailen.
"En zult gij eerder niet handelen
vroeg Raas van Herzeele met eenen zweem
van misnoegen op het gelaat.
Ik kan niet; de verantwoordelijkheid
ware te grootverklaarde Philips beslis
send.
Eenige dagen na dit onderhoud, kreeg
Artevelde tamelijk vroeg in den morgen
gansch onverwacht de tijding dat eene tal
rijke bende zich op eenen ruimen afstand
van de stad vertoonde. De Opperhoofdman
denkende dat de Leliaarts in aantocht waren
en oordeelende dat het thans tijd was de
handen uit de mouwen te steken, deed
onmiddelijk de Gentenaren onder de wapens
roepen. Na korten tijd, zag men uit alle
wijken en straten de ambachtsgezellen met
goeden lags, pieken, zwaarden en bijlen toe
snellen en naar de Vrijdagmarkt stroomen.
Elkeen schaarde zich haastig in gelid en, in
min dan een uur, was de slagorde strijd
vaardig. Langzaam stapte het leger naar de
poort, terwijl Artevelde bekommerd van op
de wallen in het veld blikte als om 's vijands
inzichten te raden.
Maar dat zijn geene Leliaarts, <- riep hij
eensklaps. 't Is veeleer eene schaar onzer
vrienden die door vijandelijke benden,achter-
Hoe rijmt men dat te zaüm?... Vader
landsliefde op papier, lintjes, vlaggen en
cocarden zooveel als gij wilt, maar... zijn
vaderland verdedigen, de wapens opnemen I
Dat kan niet zijn 1...
Ziedaar de vaderlandsliefde der katholie
ken
Maandagavond, rond middernacht, is in
de Fransche Kamer van Volksvertegenwoor
digers het wetsontwerp gestemd waarbij
feitelijk het concordaat tusscben de Republiek
en Rome bestaande, wordt opgezegd en de
scheiding tusscben Kerk ea Slaat uitgeroe
pen.
De stemming gaf den volgenden uitslag:
voor de scheiding 341 stemmen, tegen 233
In den loop der behandeling heeft het ont
werp gewichtige wijzigingen oudergaan,
vooral van aard om aaa de wet al het ka
rakter eener plagerij en vervolging te ont
nemen, zoodat de clericalen, die inzichtens
waren standjes te verwekken en revolutie-
vuur aan te blazen, op voorhand ontwapend
zijn geworden
In zijne laatste toespraak drukte de ver
slaggever, M. Brismd; er vooral op dat de
meerderheid er zich toe geleend heeft, de
katholieken onder alle opzichten voldoening
te schenken en toe te staan wat hun rede-
matig kon toegestaaa worden.
Het zal de twistzoekers onmogelijk zijn
gemaakt de wet te doen keeron tegen de
Republiek.
Zij die beweren en uitroepen, zegde M.
Briand, dat we den doodslag aan de Kerk
zullen toebrengen, lasteren de Kerk.
Zoo de kerk niet voortleven kan zonder
hulpverstrekking van staatswege, dan is 't
een bewijs dat zij alle levenskracht heeft
verloren en tot uitsterven is gedoemd.
volgd wordt, want ik zie in de verte ruiters
opdagen, welke de voetgangers en rijtuigen
schijnen na te zetten. Vooruit, gezellen,
jjlen wij onze broeders ter hulpe.
De poorten werden ontsloten en, in dichte
gelederen, stormden Artevelde's strijdmak
kers naar buiten.
Een blij geroep galmde in de verte want
de vluchtelingen hadden de beweging aan
de poort bemerkt. Alsof dit teeken hunnen
terneergeslagen moed opbeurde, keerden zij
zich eensklaps om en liepen onverschrokken
tegen hunne achtervolgers in.
Vooruit gezellen, schreeuwde Arte
velde. 't Zijn onze Reizers, die door de
Leliaarts besprongen zijn geworden Wre
ken wij onze broeders
Intusschen waren eenige gekwetste vluch
telingen den Opperhoofdman genaderd en
verhaalden hem dat eene bende der bezetting
van Hansbeke op de Vlamingen gevallen
was, en er ruim twee honderd doodde, tal
rijke anderen kwetste en de overigen op de
vlucht dreef. Artevelde's bloed kookte van
gramschap maar tevens glom op zijn aange
zicht een zegevierende en uitdagende glim
lach Kerste, Gozewijn, murmelde hij.
het uur der verlossing en der wraak is
geslag-Mi -
[Wordt voortgezet).
HET WEEKBLAD