VAN YPERIN EN HET ARRONDISSEMENT.
Politiek, Nieuws- en Handels Annoncenblad.
Philips van Artevelde.
Twintigste jaar.
Zaterdag 29 December 1906.
Nummer 52.
Het klerikaal werk,
Scheiding van Eerken en Staat.
Verplichtend onderwijs.
Abonnementsprijs voorop betaalbaar 3.00 fr. per jaar voor den buiten, 2.50 tr. voor stad. - Per 6 maanden 1 fr, 50 - Per 3 maanden 1 fr. - Annoncen 15 cent.
per drukregel. Rechterlijke eerherstellingen 1 fr per regel. Akkoord per jaar of per maand. 5 centiemen per nummer. Afzonderlijke nummers voor artikels, enz. 4. fr. per 100
Alle berichten van verkoopingen of andere bekendmakingen ten bureele dezer gedrukt worden eens gratis ingelijfd. De annoncen voor België, ter uitzondering der beide Vlaanderen, als
mede die voor het buitenland worden ontvangendoor den Office de Püblicité, Magdalenastraat. Brussel. Men wordt verzocht alle hoegenaamde artikels uiterlijk tegen Vrijdag middag vrij
en onderteekend toe te zenden. Artikelen ongeteekend of personnaliteiten bevattende worden niet opgenomen.
ambtgenooten belasterd, de zuivere waarheid
durft neerscbrij ven. Ziehier hoe priester
l Fonteyne zich des aangaande uitdrukt
Hier in ons land treft men meer dan
1 121,000 kinderen aan, die langs de straten
j dolen, zonder eenig onderwijs, zonder de
I minste opvoeding. Ongelukkige schepselen,
I voorzeker bestemd om eens het aas te wor-
den van de rasphuizen en de gevangenissen,
i En van degene die ter schole gaan, geniet
j erjnauwelijks 1 op 5 een volledig onderwijs,
l want overal, bijzonderlijk op den buiten,
f wordt de school om de kleinste nietigheid
t verwaarloosd. Daarbij zijn vele ouders ge-
I dwongen, uit armoede en ellende, om een
broodpeuningske bijverdienste, hunne kin-
deren van af hunne jongste jaren, te doen
slaven, of ook nog zijn de kinderkens ge
noodzaakt t'huis te blijven omdat zij honger
lijden of geene kleerderkens aan 't lijf heb
ben.
Van daar dit droevig schouwspel in ons
land. Ouder onze mannen van 40 jaren
leeftijd, de tijd voorzeker van volledig ver
stand, de tijd ook wellicht dat men de zwaar
ste losten des levens te dragen heeft, onder
die mannen hebben wij 18 1/2 por honderd,
die noch lezen noch schrijven kunnen.
En onder de Beigen gerekend boven -de
8 jaren oud, zijn er meer dan 19 per hon
derd, die niet kunnen lezen of schrijven.
Ongelukkig Belgie 1 Ziet gij het gevaar
niet dat u bedreigt
X.
De klerikalen hebben drie en zelfs vier
stemmen gegeven aan den rijke en slechts
eene stem aan den werkman. Alle anders-
j denkenden worden uitgesloten ia het uitdee-
j len der publieke ambten en bekomen geene
bevordering. In alle openbare besturen is de
f spioendienst op groote schaal ingericht.
Zij brachten des kiesoulerdom van 21 op
30 jaren, en weigerden de invoering der
Evenredige Vertegenwoordiging voor den
buiten, uit schrik om het politiek leven te
doen ontwaken.
Zij willen het politiek leven dooden. de
stem der bevolking versmachten, om te
kunnen regeeren zonder coatrool.
Maar, aan den boom kent men zijne
vruchten en na een en twintigjarige kleri
kale regeering, kan men de uitslagen op
sommen welke dergelijk bestuur heeft op
geleverd.
En deze zijn
Meer ontevredenheid onder de werkende
klas, meer ontevredendbeid op de buitenge
meenten, misnoegdheid in alle openbare
besturen, bij alle Staatsbedienden, in de
magistratuur, in het leger, in het openbaar
onderwijs, enz. enz.
De kleine burgerij is ter neer geslagen,
omdat de regeering niets doet om dezer toe
stand te verzachten.
De klerikale partij zelve is verbrokkeld
en verscheurd het bewijs daarvan is dat de
cüristene democraten zich van het klerikale
juk hebben afgescheiden.
En hoe kan het anders? Al da beloften
der klerikaien waren valsch. In plaats van
de lasten te verminderen, verhoogen deze
van jaar tot jaar. Het oorlogsbudjet groeit
jaarlijks aan het volksonderwijs, die bron
van openbaar welzijn, wordt verwaarloosd
en toevertrouwd aan onbekwame banden,
de werklieden bekomen geen ordentelijk
pensioen; het minimum van dagloon voor de
werken van openbaar nut, werd verwor
pen... voor de werklieden, maar de jaar
wedden der pastoors werd integendeel ver
hoogd.
De werklieden kregen niets, maar behiel
den
De schandelijke bloedwet De correctie
De discipline Hoogstraten enz. enz.
Deze toestand moet veranderen.
En deze toestand zal veranderen door
een krachtig samenwerken en door gelijk
strijden voor
Algemeen Stemrecht en
Evenredige Vertegenwoordiging
Het is dus eene afgedane zaak.
De oorlogzuchtige klerikalen dia de zoete
hoop koesterden den godsdienstoorlog in
Frankrijk te zien uitbarsten moeten wel te
leurgesteld zijn.
De vastgesteldea datum voor de toepas
sing der wet is verschenen. Men had groote
moeielijkheden aangekondigd voor dien da
tum; het gouvernement ging zware hinder
palen tegenkomen: er zouden onlusten,
schermutselingen zijn; de geloovigen zouden
wanhopigen tegenstand bieden aan de wet
Om het zoover te brengen hadt de geeste-
lijkheid geen moeite gespaard. De Paus, bij,
had eener weespannige houding bevolen, f
Ea bisschoppen en pastoors gingen marte-
laar spelen. Zij hadden alles gereed gemaakt
om aan vervolging te doen geloo 'en. Men
rekende op compassie, op den weêmoed der
der lichtgeloovigen I Weê I Weê 1 Och] armei
Welnu, alles is van stapel gelocpen zon-
der groot laweid. Na de uitvoering der laat - f
ste inventarissen is de verhuizing van semi-
nariën en bisdomman begonnen,en de plechtig- s
heden waarmede deze omringd was, hebben j
toch maar hier en daar onbeduidende op-
stootjes teweeggebracht. Ea de Zoadag, die
fameuze zondag die ons de opstand der ge-
loovigen moest la ?en zienmenhe< ftde ge
noodzaakte proces-verbalen opgemaakt te
gen de missedoendepriesters die de, door de
wetgeeischte declaratie niet gedaan hadden,
te midden eener kalmte die maar door eeni-
ge heel bescheidene protestaties onderbro
ken werd.
Het schijnt toch wel dat het fransch gou
vernement overwint. Overwint, zonder strijd.
Het is voldoende geweest krachtdadig te
werk te gaan en de wet toetepasen. Al het
klerikale geweld, geschreeuw en roedoedce
is op een fiasco uitgeloopen 1
De klerikalen beginnen renkenirg te hou
den van de onnutigheid, de kinderachtig
heid van alle poging tot tegenstand. Ze zijn
er alleens niet in gelukt eene ernstige be
weging van protestatiete weeg te brengen,
Geschiedkundige Romg*.
Neen, gij zijt niet ongevoelig, dat weet 1
ik genoeg wedervoer Lente, Maar uwe
grenzenlooze vaderlandsliefde doet u vér-
dwalen en uw eigen geluk en dat van uw
gezin vergeten. Eu nochtans, Philips, gij
weet genoeg met wat saoode ondankbaar
heid het volk dikwijls d) grootste diensten
beloont 10! ik ijs en beef dagelijks bij de
gedachte dat gij even als zoo talrijke an
deren het slachtoffer uwer genegenheid
voor het gomeenebest mocht worden 1
Uwe teedere bezorgdheid voor mij doet
u alles in het zwart ziea sprak Artevel
de, Overigens, mijne duurbaren, gy weet
dac ik mij niet toebehoor; - vervolgde hij
met het vuur der begeestering in de
oogen. I k heb mijn bestaan aan de volks
zaak gewijd en moet mijne loopbaan tot
bet einde voltooien, zonder mij door onhei
len noch gevaren, zeifs niet door den dood
te laten afschrikken.
Mijn zalige vader heeft mij het voorbeeld
der verhevenste vade dandsiiefie eu der
edölste zelfsverloocheni ig gegavea, en dat
omdat het volk zich rekening geeft wat de
wet is.
De geloovigen weten heel wel dat nie
mand vervolgd isdat niemand nimmer een
enkel gedacht gt had heeft de godsdienst ie
verbieden; dat depriester mis mag lezen,
zijne eerediensten mag uitoefenen, mits de
zeer eenvoudige lormaliteit te vervullen de be
schikking der kerken te vragen. De geloovi
gen wenschen ook niets anders. En het is
om die reien dat volk de houding van de
geestelijken niet begrijpt en den oproep tot
oorlog niet beantwoord.
De wet der scheiding is dus zonder ern
stige moeite in toepassing getreden Alles
laat verhopen dat de invoering normaal zal
voortgezet worden. Na die proef zal de gees
telijkheid zich onderwerpen. Reeds, alle
nieuws uit Parijs is bevredigend.
Ie Rome, zegt men, dat de tot stand ge
komen parochiale vereenigingen zooals ze
te Parijs ingericht worden, geene tegenkan
ting van wege den Paus te vreezen hebben.
De geestelijkheid van Parijs laat al ge
voelen dat alles zich zal schikken.
En dat alles bewijst dat een krachtdadig
goevernement, het welk niet denkt iemand
te vervolgen, nog al gemakkelijk die kleri
kale verwaandheden en pretention kan be
tengelen,
Frankrijk is eene groote en verstandige
natie.
B.
«Weg met het officieel oderwijs,huilen
de klerikalen, enkel en alleen om hunne
scholen aan te bevelen. En zij roepen zulks'
niet omdat zij eenen afschrik hebben van de
onzijdige school, maar wel omdat zij tegen
den leerplicht zijn, die, werde hij in ons
landeken ingevoerd, de macht der dompers
merkelijk zou verminderen.
Meest al de priesters zijn tegen de vea-
plichtende school nochtans treffen wij
eenen priester aan, die alhoewel door zijne
bloed kan of mag ik niet verloochenen.
Even als hij, zal ik desnoods mijn leven voor
de vrijheid en de welvaart van het Vlaam-
sche volK ten offer brengen
Een luid snikken was het antwoord der
twee vrouwen op Philips warme uttboeze-
mtng. Zij gevoelden, eens te meer, dat hij
do man met was om met zijne plicaten iu
bedenkenis te komen en voorzagen het
oogenblik waarop hij zijne beianglooze po-
gtiïgen ter redding en verheffing van het
v.-derland met den dood zou bekoopen. Den
g: nschen avond heerschte dan ook in het
gezin eene diepe neerslachtigneid, die Arte-
velde, ondanks de hoopvolle toekomst,
welke hij de vrouwen vertooverde en de
stellige belofte van eenen spoedigea terug-
koer, niet vermocht te verdrijven.
Insgelijks het afscheid van den volgenden
morgen was pijnlijk en wat moeite de Ru
waard ook deed om zijne gevoelens te he-
meesteren, hij kon den traan niet bedwin
gen die, hij het treurig vaarwel, iu zijn oog
glinsterde.
Te Oudenaarde bleek men reeds kennis
te hebben van de inzichten der Franschen,
want nauwelijks waren Artevelde en de
Gentsche afgevaardigden in het kamp aan-
gekomen, of Raas van Herzeele verzccht
een onderhoud met den Ruwaard. Nog
maals moest deze, gelijk daags te voren,
eene belegering in regel doors'aan, wijl ook
de edelman van gevoelen was dat de vrede,
i bijzonder nu Frankrijk zrif de voorstellen
i deed, moest aangenomen worden.
1" Ik kan u daaromtrent niets beloven
besloot Artevelde zijn gesprek met den
ridder. - Volgens mijne persoonlijke over-
f tuiging, treebt men ons door listen van de
5 Engelschen af te trekken om ons daarna
i alleen te kunnen bevechten. Wat meer is,
i de drie leden van Vlaanderen zullen beslis
sen en wij zullen ons aan hunne uitspraak
onderwerpen.
Artevelde's antwoord beviel den heer
van Herzeele maar half. Hij gevoelde, even
als Lente en Kerste, dat het besluit van den
Ruwaard vast stond, en dat het lastig, zoo
niet onmogelijk zou zijn, hem van zijn ge
dacht of te brengen.
Het zij dan zoo sprak hij de tent
verlatente. Ik vrees dat wij in den strijd
tegen de Franschen adel zullen bezwijken
en daarom moeten wij trachten tijd te win
nen met in schijn ten minste den vrede ta
aanvaarden en onze onderwerping te doen.
Mocht ik mij in mijne vooruitzichten be
driegen, het is mijn vurigste wensch.
De Deutsche afvaardiging bevond zich
het eerst ter vergaderingplaatse het ge
zantschap van Brugge kwam slechts tegen
den avond aan, en de leperlingen versche
nen slechts 's anderendaags rond middag
in het kamp. R .as van Herzeele had dus
de gelegenheid de inzichten de invloedrijk
ste Schepenen te onderzoeken en de kansen
van vrede op voorhand te bereken. Tot zijne
groote verwondering heerschte nopens dit
punt op verre na de eensgezindheid niet
waaraan hij zich ver wachtte. De omstandig
heid alleen dat men de brieven aan de drie
steden afzonderlijk gestuurd had zonder ze
aan den Ruwaard te zenden, had het wan
trouwen van sommige gevolmachtigden op
gewekt en deed het bedrag der Franschen
als eene list aanschouwen. Het was echter
te onpartijdig en te voorzichtig om desaan-
gaande zijne eigen9 denkwijze te uiten en
verbeidde met een ongeduld, dat blykbaar
angst verborg, de opening der zitting.
Wordt voortgezet.)
HET WEEKBLAD
ivi ft
C'tö8 vervolg).
11 ih ill* i» O O «"TTT-r-ni
sgbusk
A
