4
noch de kristelijke verplichting dier onderwijs
krachten. Om de menschelijkheid van mijn
voorstel van bijvoeging aan artikel 4, vraag ik
aan al de raadsleden, die iets voor het vrij
onderwijs gevoelen, dit voorstel te willen be
krachtigen.
M. Vandamme. Ik geloof wel dat de heer
Leuridan zijn voorstel niet goed doorgrond
heeft. Heeft hij er reeds op gedacht dat een
onderwijzer, die van zijn dienst zou willen af
zijn om bvb. een winstgevend handelsbedrijf
aan te gaan, daarin .een middel zou zien om
zich nog gedurende drie jaren zijn wedde te
doen uitbetalen, en met dit doel zich tot de
nationalistische partij zou begeven Wat dan,
als hij een daad stelt van vlaamschgezinden
aard
M. Leuridan. Het is weerom een drog
reden te meer die onder u nog al tamelijk veel
gecolporteerd wordt, maar die geen zin heeft.
De overheden hebben dien onderwijzer maar
in dienst te houden. Immers wij zeggen niet
dat een onderwijzer om vlaamschgezinde rede
nen moet afgezet worden, maar alleen, wan
neer zulks zich zou voordoen, dat het school-
comiteit dan als vergoeding aan den afgedank-
ten onderwijzer driejaren wedde zou betalen.
Moest er zoo een schurftig schaap gevonden
zijn die voorwendt de nationale gedachte aan
te kleven om gedurende drie jaren zijn wedde
van onderwijzer voorts te ontvangen en een
handelsbedrijf aan te vatten, dan nog zou hij
misrekenen, want de overheid is niet verplicht
hem af te zetten, en ze zal wel zoo lichtzinnig
niet zijn een onderwijzer af te stellen die voor
wendt nationalist te zijn, maar wel iemand die
gansch zijn leven lang als zoodanig is opgeko
men. Het is dus gij, Mijnheer Vandamme, die
mijn voorstel niet goed hebt doorgrond, want
de bisschoppelijke overheid is niet verplicht
daarvoor een onderwijzer af te zetten.
M. Vandamme Ik veronderstel alleen dat
er zulke onderwijzers zouden kunnen gevon
den worden.
M. Delahaye. Ik wil een klein woord zeg
gen om de zaak tot zijn waar doel en zijn waar
punt te herleiden. Het schoolcomiteit, gezien
de huidige moeilijke omstandigheden, richt
ons een vraag van perekwatie. De heer Leu
ridan verklaarde over drie weken dat het
schoolcomiteit van Yper nog niet de minste
reden van klagen heeft gegeven en geen drang
uitoefent op de denkwijze zijner onderwijzers.
Onlangs voegde hij er zelfs bij dat hij voor het
vrij onderwijs veel over heeft. Hij verandert
nu van tactiek en vraagt dat het comiteit drie
jaar wedde zou betalen aan de onderwijzers
die voor redenen van vlaamschen aard zouden
afgezet worden. Wij hebben deze zaak uitge
steld om daaro ver het oordeel van het comi
teit te hebben. Dit antwoord is er nu en het
comiteit zegt dit voorstel niet ie kunnen aan
vaarden
M. Leuridan. Het antwoord is er, maar
zonder dat het mes op de keel werd gezet.
M. Delahaye De katholieke scholen heb
ben recht toelagen te ontvangen. Hier te
Yper zijn er daar ongeveer i35o volkskinderen
die een goed onderwijs ontvangen.
M. Missiaen. Wij zullen dit straks be
spreken.
M Delahaye Ik houd eraan te zeggen dat
ik die toelage graag zal stemmen, en moesten
de liberalen of de socialisten op hunne beurt
scholen oprichten die dezelfde voldoening
geven, zou ik zoo fanatiek niet zijn hen een
toelage te weigeren.
M. Leuridan. Ik kan de vergadering on
der den indruk niet laten als zou het waar zijn
wanneer gij zegt dat Leuridan 111 acht dagtn
tijd van tactiek verandert. Mijne houding van
heden is steeds dezelfde geweest en ik heb
niet geaarzeld zelts in het Parlement de schan
dalen van afzetting, door Mgr. den Bisschop
van Brugge tegen onze vlaamsche onderwij
zers gepleegd, aan te klagen. Ik heb daarvoor
reeds veel slagen gekregen van Farizeërs en
anderen. Het moet uit zijn dat men den wij
waterkwispel en het kruis gebruike om ons
den kop in te slaan. Spijts de slagen die ik
daarvoor kreeg heb ik dit altijd gezegd Mijn
bedoeling is niet de kinderen of de geestelijk
heid van Yper te treffen, maar wel deze die
hooger staat.
M. Vandamme. lk moet bestatigen dat
de heer Leuridan toch van gedacht verandert.
Immers, op een uitval van den heer Missiaen,
beeft hij in den loop van het jaar 1927 ver
klaart dat, spijts het verschil van meening dat
bestaat tusschen hem en de leden van het
schepencollege, er wel een terrein was waar
ze elkander ontmoeten, namelijk daar waar
het gaat om de katholieke belangen. Vandaag
is er een gezond maatschappelijk voorstel ge
daan dat de katholieke zaak ten zeerste aan
belangt, gij zult dus eer doen aan uwen naam
met de toelage voor die vrije scholen te stem
men.
M. Leuridan. Wij bieden u het middel
aan die toelage te bekomen met de wijziging
van artikel 4 te stemmen.
M. Missiaen. Ik ben bereid het voorstel
van den heer Leuridan te stemmen, niet om
dat het als een ideaal kan aanzien worden,
maar omdat het een stap nader is tot hetgeen
wij eischen, zooals ten andere de vlaamsche
nationalisten van Meenen, namelijk dat het
aan het schoolcomiteit verboden worde nog
een onderwijzer af te zetten, tenzij voor erge,
strafbare feiten. Ik moet er nochtans aan toe
voegen dat ik van het voorstel van den heer
Leuridan'niet veel goeds verwacht, omdat we
weten met welke middels de geestelijke over
heid te werk zou gaan als ze iemand zou wil
len treffen. Zooals ik verleden week reeds
zegde vind men altijd een stok, en bijzonder
lijk de katholieken, als men een hond wil slaan.
M. Sobry. Ik: heb alleen nog een woord
te zeggen, namelijk dat het voorstel door den
heer Leuridan ingediend een onbeschaamd
heid is gepleegd tegen het schoolcomiteit.
Dit comiteit is een vrij persoon en het heeft
alleen voor doel al de kinders, en niet het
minst de arme kinders, een degelijk onderwijs
te verschaffen. Vandaag zou men dit comiteit
den kop willen afsnijden, en men zegt Dit
comiteit mag niet meer bestaan om reden dat
er elders iemand door dit comiteit werd afge
steld, en alswanneer het dit hier nu ook zou
willen doen, dan moet het 90.000 fr. boete
betalen.
M. Missiaen. Het heeft geld genoeg.
M. Sobry. Als het geld bezit, heeft het
ook het recht het beter te gebruiken dan gij
en het te besteden om de arme kinders te hel
pen. Uit de wedden der onderwijzers, zie ik
dat er zijn die 3o.000, 31.000 en 34.000 fr.
per jaar trekken. Ziet eens welke schrikkelijke
boete men vraagt van het schoolcomiteit dat
niets anders doet dan zijn plicht. Iedereen is
vrij als onderwijzer in dienst te gaan bij het
schoolcomiteit, niemand is gehouden dien
dienst aan te nemen. Wat zou de heer Leuri
dan wel denken moest men hem zeggen, gij
hebt met uwe meid een dienstcontract aange
gaan en moest gij ze nu afzetten dan zult gij
zooveel boete betalen Dat mag niet zijn en
niemand heeft het recht zich te bemoeien met
de betrekkingen die, volgens een van weers
kanten vriiwillig contract, tusschen beide par
tijen bestaan. Het mag niet zijn dat de raad
van Yper zulke dingen stemt, te meer daar de
heer Leuridan zelf bekent dat het schoolcomi
teit van Yper nog nooit aan zijne verplich
tingen is te kort gekomen. Daarbij wordt dit
comiteit door onze stemming hoegenaamd niet
verplicht Het is echter redelijk aan die scho
len een toelage te verleenen, omdat zij groote
diensten bewijzen, en daarom vraag ik aan
den raad de vraag van den heer Leuridan te
verwerpen en het voorstel door het schepen
college gedaan en door het comiteit aanvaard
te willen stemmen.
M. Leuridan. Het mag niet zijn dat een
enkel lid onder den indruk zou blijven dat het
juist is wat ge zevt. Ge laat een onduidelijken
twijfel bestaan of die boete, zooals ge zegt.
voor de stac geen bezwaring zal meebrengen.
Ge weet echter wel dat, in geval van afzet
ting, het betalen van die drie jaren wedde
uitsluitelijk moet gedaan worden door diegene
zelf die afstelt, te weten door de bisschoppe
lijke overheid, en die kas is niet zonder mid
delen. Ge tracht met bevende stem te specu-
leeren op het lot van ongeveer 3oo kinderen,
doch ik moet u hierop doen opmerken dat die
kinderen geenszins be ireigd zijn, het contract
van aanneming dier scholen loopt nog tot in
1938 en het is dus hoegenaamd niet in gevaar.
Het schoolcomiteit vraagt alleen een redelijke
perekwatie, en daarbij hebben wij dan ook
een redelijk voorstel gevoegd om de onder-
wijzers die onze gedachte zijn toegedaan van
alle broodrooving te vrijwaren. De geestelijke
overheid, wanneer ze afzet, kent ook geen
medelijden en ze stampt ook op straat vaders
van zes kinderen die alzoo ineens van alles
beroofd zijn. Het is juist daarom dat ik mijn
voorstel doe en dat ik aan de raadsleden vraag
het te willen stemmen.
M. Sobry. Ik leg dus het voorstel van
den heer Leuridan ter stemming om bij artikel
4 van het aannemingscontract volgende bepa
ling te voegen Het schoolcomiteit gaat de
verbintenis aan drie jaar volle wedde uit te
betalen aan de (n) onderwijzer (es) bij afstel
ling voor redenen van vlaamschgezinden
aard
Stemmen ja de heeren Laton, Leuridan,
Soete, Missiaen, Bonnet en Coutelle neen
de heeren Declercq, Lemahieu, D'Huvettere,
Vergracht, Vermeulen, Vandamme, Delahaye
en Sobry.
M. Leuridan. Mijne heeren, onze rol is
uit, wij trekken er van onder als protest tegen
uwe handelwijze. Salut.
De heeren Laton, Leuridan en Soete verla
ten hierop de zitting. Het is 18 u.
M. Missiaen. Ik moet eerst en vooral de
dubbelzinnigheid doen uitschijnen van de na
tionalisten. Zij zijn niet hardnekkig genoeg in
hetgeen zij vragen. Zij hebben eerst een ma
nifestatie willen uitlokken zonder gevaar voor
de toelage en nu hun voorstel verworpen is,
trekken zij er van onder. Wij zullen hen de
verantwoordelijkheid van hunne daad laten,
en wij de onze nemen. Wanneer het school
comiteit den 8 October 11. een vraag deed om
ongeveer 5o.ooo fr. van de stad te bekomen,
dan hebben wij seffens den indruk gehad dat
dit voor niets anders was dan om den school-
oorlog, die hier tot nu toe nog op bedekte
wijze gevoerd werd, nog meer mogelijk te ma
ken. De openbare meening in Yper is reeds in
opstand gekomen tegen de middelen die ge
bruikt zijn om de vrije scholen te btvoordee-
ligen, zoodanig dat er hier in stad een comi
teit tot stand is gekomen om het officieel on
derwijs te verdedigen. Het comiteit der
vrije scholen heeft geoordeeld dat het geen
toelage genoeg meer ontving, van zoodra het
gevoeld heeft dat er tegenstand kwam. Het is
om meer spekken te koopen, meer sargiën en
meer kloeijes te kunnen uitdeelen om de kin
ders te gemakkelijker te kunnen aanlokken, en
vandaar de vraag door het schoolcomiteit ge
daan. Het is de eerste maal niet dat dit comiteit
zulks vraagt, verleden jaar was het schepen
college er tegen. Dit bewijst duidelijk dat het
waarheid is wat ik zeg. Als de toelage gestemd
wordt, kunt ge spekken koopen zooveel ge
wilt, het kan ons weinig schelen. Wij van on
zen kant zullen alles doen wat we kunnen, om
het officieel onderwijs zooveel mogelijk te doen
bloeien. Het komt ons t chter zonderling voor
dat het schepencollege dergelijke houding aan
neemt en niet meer eerbied heeft voor de con
tracten. In 1928 werd er een contract gesloten
voor tien jaar, en in ig3o vraagt men reeds
dit contract te verbreken, is dit niet belache
lijk Er zijn hier vroeger reeds verschillige
vragen ingekomen om aan contracten verande
ringen te brengen, onder meer nog van de
electriciteitsmaatschappij. Kunt ge mij een feit
aanhalen dat er iets aan een contract veran
derd werd door een partij, zonder dat de te
genpartij ook iets wijzigde Niet een. De
katholieken bouwen scholenop alle hoeken
en wijken der stad, en ze zullen er nog vele
bouwen wanneer ze zien dat de raad zoo licht
zinnig handelt in het verleenen der toelagen.
Het schepencollege georuikt twee maten en
twee gewichten. Er zijn hier veel straten ge
maakt door particulieren die ze aan de stad
willen geven. Ze willen den eigendom der stad
van zooveel verrijken op voorwaarde dat de
stad dan ook die straten zou onderhouden, en
het schepencollege weigert en geeft als nt-
woord dat iedereen zou kunnen straten maken
om ze dan door de stad te laten onderhouden.
Maar nu is het veel erger, de katholieken
bouwen scholen en ze zeggen aan de stad gij
moet die scholen onderhouden, maar we geven
u niets, alles blijft onzen eigendom van den
eersten steen tot den laatsten. De stad heeft
zelfs nog geen toezicht over die scholen noch
over de manier waarop haar geld gebruikt
wordt. Waarom dit verschil Ofwel zijn die
scholen er noodig of niet. De grondwet geeft
recht aan gelijk wie scholen te bouwen, nie
mand kan dat beletten, maar dan moet men
ook den moed hebben die scholen te betalen.
Maar die scholen zijn hier te Yper in 't geheel
niet noodig, omdat de officieele scholen ten
minste even katholiek zijn als de vrije scholen.
Hier zou ik aan den heer Delahaye willen
vragen of het onderwijs dat zijn eigen dochter
geeft niet even goed is als dit in de katholieke
scholen gegeven. Ik daag gelijk wie uit te
zeggen dat de godsdienst in onze gemeente
scholen vervolgd wordt, maar ik kan het tegen
overgestelde bewijzen en ik ben reeds ver
plicht geweest hier in den gemeenteraad op te
komen tegen het feit dat niet katholieke kin
ders door het te godsdienstig onderwijs in de
stadsscholen benadeeligd werden. Waarom
moet men dan katholieke vrije scholen bouwen
Misschien zult gij hierop zeggen dat die scho
len er noodig zijn omdat de kinders van den
Verloren Hoek, den Meenensteenweg of de
Kalfvaart te ver van het center der stad wo
nen. Als dat waar is, dan is het den plicht van
het stadsbestuur op die wijken scholen te
bouwen. En moest uw voorstel nu gestemd
worden, dan voorspel ik u dat wij tegen de
aanstaande zitting een formeel voorstel zullen
