IfORTRIJKSCHF
ONDERLINGE
Brand - Leven
Ongevallen
2
Waar zijt gij het ZEKERST
en V00RDEELIG5T verzekerd t
NATUURLIJK bij de Naamlooze
Maatschappij, de
Voor alle ialichtiogei wende mei ziek tot ket
Bijkantoor t© Vper
Algemeen OpzienerOMER ROBYN-
stukken staaft
Tijdens de vergadering van de Federatie
der Geteisterden van het Arrondissement
Yper, gehouden in Januari 11., werd besloten,
id samenwerking met de Handels en Nijver
heidskamer van Yper, op heden een vergade
ring te beleggen, waartoe de heeren Manda
tjrissen bij Kamer en Senaat en de Burge
meesters der belanghebbende gemeenten zou
den uitgenoodigd worden, met als dagorde
Middels te beramen om een spoedig herstel
der vaart Yper Komen te bekomen.
Sedert de strijd voor het herstel van dezen
waterweg werd aangevangen, hebben wij bij
middel der drukpers de zaak breedvoerig en
onder al hare oogpunten uiteengezet. Ik twij
fel er niet aan of gij hebt allen gelezen wat de
jiers daarover heelt geschreven. Ook hebt gij
zonder twijfel kennis genomen van de argu
•men ten bevat in de brochure, geteekend door
den heer Jan Vanderghote, Burgemeester van
Yper, den heer Arthur Butaye eh door mij,
alsook van de erbijgevoegde redevoeringen
die, op 29 Juli 11., ten stadhuize van Yper
door den heer Claeys, Bestuurder, en den
heer De Wulf, Hoofd Ingenieur van den Pro
vincialen Dienst van Bruggen en Wegen, wer
den uitgesproken.
Ik spreek dus niet vóór een midden van on-
ingewijden en ik mag mij, in mijne uiteenzet
ring, beperken de hier gestelde kwestie in haar
grootste lijnen te schetsen.
Wat is een rivier, een stroom De water
lossing eener streek En wat geeft aan dien
waterweg zijne kenmerken De natuur van
den grond. Daarom is het dat de klei, welke
hier den naam draagt van Ypersche klei (on
der het volk de blauwe spie), aan de rivier de
Yzer haar karakter geeft.
Deze laag klei vangt aan in het Noorden
van Frankrijk en de omstreken van Doornijk
en neemt toe in dikte in een Noord- Westelijke
richting. Enkele meters dik te Arques, la Ma
deleine en bij Doornijk, is zij reeds 5o meters
dik te Moescroen, 109 te Rousselare, 100 te
Duinkerke, l36 te Oostende, 177 te Blanken
berghe.
Zij komt aan de oppervlakte in Engeland
en draagt er den naam van Londensche klei,
daar Londen er op gebouwd is.
Deze ondoo dringbare klei maakt dat het
regenwater van geheel de Yzerstreek weinig
of niet den grond indringt en schier onmiddel
lijk langs den aflosser, de Yzer, naar de zee
vloeit. Vandaar geheel die groote streek van
polders en broeklanden zoo dikwijls over
stroomd en, daar het regenwater bijna al weg
vloeit, toch lijdende, zooals nu, aan water-
schaarschte zoodra een lange periode van
droogte intreedt.
Van daar de Yzer, een stroom geweldig in
regentijd, onbevaarbaar in droge seizoenen.
Van daar een kanaal Yper Yzer met hetzelfde
karakter.
Dit is de voorname reden waarom Handel
en Nijverheid zich in het Yzer bekken zoo
moeilijk ontwikkelen, waarom Nieuwpoort
zóó weinig vooiuitgaat Handel en Nijver
heid zijn planten die maar kunnen gedijen
daar waar een standvastige vcordeelige toe
stand bestaat
.En die onzekere, die nadeelige toestand
kan hier verholpen worden. Reeds van in de
jaren zestien honderd hebben onze Ypersche
voorouders dit doel nagestreefd door een
verbinding tusschen Yper en de Leie, door
water te putten in de Leie om de scheepvaart
in. het Yzerbekken te regelen. Want is de
Yzer grillig, de Leie integendeel heeft een
standvastige strooming en met reden draagt
ze den wereldberoemden naam van Gouden
Rivier Langs al haar oevers schept zij
welstand, en sedert verleden eeuw dienen
haar wateren tot het spijzen der fabrieken van
Roubaix Tourcoing, der vaart Kortrijk
Bossuyt, van het kanaal dat aan geheel het
Rousselaarsche den bloei heeft gegeven.
En hetgeen eigenaardig is, 't is dat de ver
binding Yzer Leie, langs Yper Komen, be
,gonnen werd verscheidene jaren vóór het
graven der verbinding Rousselare-Leie en van
.het kanaal van Bossuyt. Ware zij gelukt, dan
was het vraagstuk van den bloei van Yper,
'Dixmude en Nieuwpoort sedert lang reeds
Opgelost.
'De püchtige aan deze mislukking is die
■"zelfde Ypersche klei, en ik herhaal hier wat
wij.in enze brochure schreven
Het is op deze laag, en dit namelijk op
een afstand van meer dan dertien kilometers,
- dat de vaart van Yper naar Komen rust. Zoo-
lang zij in haar natuurlijken staat behouden
^blijft en steeds denzelfden waktegfaad heeft,
vormt zij een der beste onderlagen. Doch,
eens blootgelegd en aan de warmte der zon
en aan al Ce guurheden van het weder bloot
gesteld, verandert de waktegraad dezer klei
laag, die dan inkrimpt of zwelt en alzoo een
oagchoorde kracht ontwikkelt. Het is deze
zweikracht die oorzaak was der instorting
van de tunnels en van de groote brug te
Hollebeke, terwijl wat verder de sluizen, in
1912 in de sleuf van Hollebeke gebouwd,
doch rustende op de niet omwoelde kleilaag,
in even goeden staat bewaard zijn gebleven
als de andere sluizen der vaart
Doch wij naderen de oplossing. Uit ieder
tegenslag hebben onze technici geleerd, de
wetenschap is in de laatste jaren met reuzen
schreden vooruitgegaan, en wanneer wij het
herstel van het moeilijk gedeelte der sleuf van
Hollebeke, die hoogstens 700 m. lang is, ver
gelijken met de werken van Eigenbilsen en
van de Antwerpsche tunnels, dan schijnt ons
het werk van Hollebeke een kinderspel.
De heer Bestuurder E. Claeys heeft overi
gens op 29 Juli verklaard Gezien de
technische middelen waarover men thans
beschikt en de ondervinding welke men heeft
opgedaan, moet men, volgens mij, niet
vreezen van ook dit pand in orde te brengen».
Alle Ingenieurs onzer diensten van Brug
gen en Wegen, die wij raadpleegden, zijn het
eens met de meening van den heer Claeys, en
ik verklaar hier, zonder vrees van tegen
spraak, dat het vraagstuk van Hollebeke een
doorn is in den voet van ons zoo bekwaam
Ingenieurskorps, dien allen verlangen ten
spoedigste te zien verdwijnen.
In i853 zegde onze beroemde Volksver
tegenwoordiger en Burgemeester Alfons Van-
denpeereboom, de belangen onzer streek in
de Kamers verdedigende ik denk dat,
indien het gansche land bijdraagt in de
kosten van het Vaderland, de rechtvaardig-
heid eischt dat er gezorgd worde, in de
maat van het mogelijke, dat de voordeelen
der uitgaven het land doer bedeeld worden
Nog nooit meer dan thans zouden die woor
den in het Parlement dienen herhaald te
worden en er met gerechtigheid klinken, want
de oorlog heeft hier dat evenwicht gebroken.
Van al de instellingen, die den welstand van
Yper en de streek uitmieken, werd niets terug
gegeven. Moetik noemen de Rijschool, de
Regimenl school, het bataljon van het 3e linie,
de hoefsmedenschool, de Weldadigheids
school, het Koninklijk Instituut van Vfeessen.
Aan den huidigen koeis van den frank maakt
dit een verlies van 100.000 frank daags, die
hier nering zouden brengen en aan geheel
onze bevolking ten beste komen.
Het heroprichten alleen der gebouwen, dat
nochtans door de wet op de oorlogsschade
gewaarborgd is, zou minstens 5o millioen
franken kosten.
Op 29 Juli 1.1. verklaarde de heer Hoofd
ingenieur De Wulf Wij schatten nochtans
dat het volledig herstel der vaart niet meer
dan 35 milüoen zal kosten
Met het kanaal Yper Komen te herstellen,
zou de Staat dus slechts een gedeelte zijner
verbintenissen nakomen, maar een gedeelte
Handelsregister Kortrijk g52
TE KORTRIÜK
Onderneming gemachtigd bij Koninklijk Besluit
van 23 December iq32, in uitvoering van de wei
van 25 Juni iq3o.
Hare werking uitstrekkende over gansch het
land, worden er nog ernstige Vertegenwoor
digers gevraagd.
8, Mondstraat - Tel. 189
van het allergrootste belang, want het zou
Yper toelaten te werken, het zou de oplossing
geven aan het vraagstuk der verbinding Yzer-
Leie, het zou het Yzervraagstuk oplossen, het
zou de herleving van Dixmude, Veurne en
Nieuwpoort toelaten.
Het zal binnen veertien dagen een jaar ge
leden zijn dat het eerste schip te Yper langs
de herstelde vaart Yper-Yzer aankwam.
De scheepvaart ving aan met zes schepen
in Maart en 3i2 ton lading.
In April werden 460 ton aangebracht door
10 schepen in Mei 493 ton door negen sche
pen in Juni 658 ton door 10 schepen, en in
Juli 1140 ton met i5 vaartuigen. In Oogst en
September boekte men slechts 1 en 3 schepen
met 35 en i3o tonnenmaat. Men stipte toen
een waterdaling aan in de Yzer die ging tot
meer dan 0.90 m. beneden haar gewone
waterhoogte, hetgeen de scheepvaart belette.
Intusschen hadden pompingen plaats om
het bovenpand van de vaart genoegzaam in
water te voorzien en de normale diepgang der
schepen te verzekeren, maar het zakken van
het peil van de Yzer legde de scheepvaart
volledig stil. Voetstappen aangewend om de
Yzer van water te voorzien waren vruchte
loos. en het was slechts in Oetober, wanneer
de suikerfabriek van Veurne bij gebrek aan
water stil lag, dat de Yzer met water der
Schelde bevoorraad werd.
In Oetober kwamen 8 schepen met 392 ton;
in November 18 schepen met 1457 ton, en in
December kwam 1 schip toe met 40 ton, want
vanaf 2 December tot i5 Januari werd alle
scheepvaart door de vorst stopgezet
In het jaar ig33, in een tijdstip van zes
maanden, zijn dus 100 schepen het kanaal
binnengevaren geladen met 6434 ton goede
ren, waarvan 81 schepen met 5li7 ton te
Yper gelost.
En nu dit jaar, van i5 tot 3i Januari, kwa
men tien schepen met 898 ton, en in Februari
28 schepen met 2191 ton, 't zij dus een gemid
delde van een schip daags.
In de drie eerste dagen van Maart zijn
reeds 5 schepen toegekomen. Doch thans
is er bijna geen water genoeg meer, gezien
het peil ervan reeds tot op ira82 gezakt is,
en de schepen slechts op ira6[ mogen varen.
Het huidig waterpeil is dus bijna 2 m. lager
dan het winterpeil, dat 3m75 bedraagt. Mor
gen zal men twee schepen, die zich nu te
Steenstraete bevinden, aldaar moeten lichten
en dan zitn zoo ze nog tot aan Yper kunnen
varen.
Deze opsomming is sprekend en men kan
zich daardoor overtuigen dat, bij regelmatige
waterhoogte, een scheepvaart beweging zou
ontstaan die met den dag steeds belangrijker
zou worden
De opgedane ondervinding toont de drin
gende noodzakelijkhtid van een regelmatige
waterspijzing, en dit kan alleen geschieden
met de wateren der Leie largs de vaart
Komen-Yper aldus aan Nieuwpoort een
regelmatige verbinding gevende met zijn hin
terland het Kortrijksche, het Walenland en
Noord- Frankrijk.
Van die herleving zijn die heeren van Dix
mude getuige en indien zij niet blind zijn dan
zien zij dagelijks de schepen Dixmude voor
bijtrekken, indien zij niet doof zijn dan hooren
zij de reden waarom die scheepvaart dikwijls
stop wordt gezet, en indien zij eenigszins van
goeden wil zijn dan moeten zij eindelijk zien
langs waar hunne echte, hunne mogelijke be
langen liggen.
Öp de vergadering van Januari werd ik be
last bij de heeren Burgemeesters van Dixmude
en Nieuwpoort stappen aan te wenden, ten
einde hen te overtuigen samen te werken voor
de eenige mogelijke oplossing van het vraag
stuk der verbinding Yzer-Leie, 't is te zeggen
langs Yper Komen.
Als gevolg daaiop werd Maandag laatst te
Dixmude een vergadering gehouden ten voor-
deele der verbinding langs Rousselare. Ik
moet de inrichters daarvan bedanken, want
zij geven mij heden de gelegenheid den weini
gen ernst van hunne redeneering te doen
uitschijnen.
De ondergrond tusschen Dixmude en Rous
selare is dezelfde als tusschen" Yper en
Komen. De zoogezegde natuurlijke spijzing
is da&r niet méér mogelijk als hier ware het
^nders dan had de Yzer verleden Zomer haar
peil moeten kunnen behouden met de waters
komende van daar en dat is niet geschied.
En terwijl de heeren Ingenieurs De Raedt
en Maertens voor een kanaal Rousselare-Dix
mude zes sassen voorzien, maakt de heer Dae-
tyens er een met vier sassen, aldus met een
pand van een tiental kilometersten volle in de
