BANK van BRUSSEL
Volksopvoeding en Gildewezen
Les Overdrachten
du Canal cfYpres a l'Yser
"V
La difficulté de maintenir dans le canal un
plan d'eau suffisant pour la navigation, fut de
tout temps la grande pierre d'achoppement pour
le commerce Yprois depuis le moyen-age. Le
petit fleuve de l'Yser, pas plus que la minus
cule Yperlée, ne fournissent le volume constant
d'eau nécessaire. r >v
On y obvia par le moyen'des overdrachten
Le cours de l'Yperlée a l'Yser fut coupé par des
batardeaux, et une éclusette a vannes a Boe-
singhe. Cela fournissait autant de bassins clos
dont l'eau ne pouvait sechapper. La difficulté
était de faire passer les bateaux de l'un bassin
dans l'autre.
Les batardeaux présentaient de chaque cóté
un plan incliné, sur lequel fut établi un radier
composé de forts madriers, en bois de hêtre,
que l'on frottait de terre glaise pour les rendre
plus glissants. Au sommet se trouvait un ca-
bestan qui, au moyen de cables auxquels on
attachait le bateau, tirait celui-ci jusqu'au som
met du batardeau et le laissait ensuite glisser
de l'autre cóté dans le bassin.
On s'imagine facilement quel travail cela né-
cessitait, quelle fatigue cela occasionnait aux
bateaux et quelle énorme perte de temps il ré-
sultait de ces perpétuelles manoeuvres. Heureu-
sement, a cette lointaine époque, les bateaux qui
fréquentaient le canal étaient de petits jouets
en comparaison des chalands d'aujourd'hui. Leur
contenance ne pouvait pas dépasser les 6 tonnes!
Et dire cependant que pendant les 3 siècles
d'inouie prospérité de la ville d'Ypres, ce canal
a suffi pour transporter a Ypres les laines d'An-
gleterre dont notre industrie drapière avait be-
soin, les vins et toutes sortes de marchandises.
Dés l'année 1180, le canal d'Ypres a Nieuport
existait déja, ainsi que le montrent des chartes de
Philippe d'Alsace. Le magistrat d'Ypres avait
1'attention toujours éveillée par les difficultés
de cette navigation et travaillait sans inter
ruption, pendant des siècles, pour y porter
des améliorations successives. Marguerite de
Constantinople fit améliorer le canal en 1251.
Une petite écluse a vannes fut établie a Boesin-
ghe, mais elle ne valait guère plus qu'un over
dracht
De eeux-ci, il en existait quatre entre Ypres
et le sas de Boesinghe.
Enfin en 1616, on commenga les travaux qui
rectifièrent le cours du canal et lui donèrent
le tracé actuel. Ce travail, souvent interrompu,
ne fut terminé qu'en 1637, et les travaux de
construction de l'Ecluse de Boesinghe furent
commencés en 1638. C'était la lew écluse de cette
importance qui eüt été construite jusqu'alors,
et les écluses a portes étaient une invention
toute récente faite en Italië. L'Ecluse de Boe
singhe avait une chute de 6 m. 80 c., tandis que
les écluse6 du fameux canal de Languedoc, qui
furent construites bien plus tard et firent l'hon-
neur des ingénieurs de Louis XIV, n'ont qu'une
chute moyenne de 4 a 5 m. D'ailleurs, l'Ecluse
de Boesinghe fut encore grandement améliorée
plus tard.
Mais revenons l'époque des overdrachten
et des escuttesde 6 tonnes.Au dela de Boe
singhe, les overdrachtenétaient bien nom-
breux iusqu'a Nieuport. Toutes disparurent
peu a peu lorsque ie système des Ecluses fut
de plus en plus pratiqué. Mais nous avons peine
a nous figurer qu'il en existait encore un en
1824 a la Fintèle, entre l'Yser et le canal de Loo.
II est vrai qu'avec le temps ce dernier survivant
des overdrachtens'était considérablement
perfectionné.
Toujouis cette même insuffisance d'eau pour
alimenter le canal était malgré les overdrach
ten un obstacle complet a toute navigation pen
dant les mois d'été. En cette saison, il n'y avait
souvent plus d'eau du tout
On possède a la Bibliothèque Nationale de
Bruxelles un curieux document que les Anna-
les de la société d'émulation de Brugesont
reproduit dans leur Revue de 1929, tome 72 de
la collection, p. 174 et suivants. Ce sont les comp-
tes originaux des droits de navigation per-
eus sur le canal d'Ypres de 1395 a 1404.
On y voit que durant ces 9 années la navigation
fut absolument nulle en été, et trés souvent in-
terrompue en hiver pendant les gelées.
Voici les dates auxquelles se pratiqua alors
la navigation, et le nombre de bateaux qui en-
traient ou sortaient d'Ypres.
1395-1396. Du 23 novembre au 28 décembre,
puis du 4 au 16 février 33 bateaux.
1396-1397. Du 27 novembre au 2 avril 50
bateaux.
1397-1398. Du 9 janvier au 13 mars 50
bateaux.
1398-1399. Du 21 novembre au 28 janvier, et
du 24 février au 14 mars 68 bateaux.
(Suite au bas de la colonne suivante).
Overal en door iedereen wordt het voor een
groote waarheid aanvaard, dat egoïsme een der
voornaamste oorzaken is der huidige krisis, maar
heeft men er ooit aan gedacht dat dit egoïsme de
uitslag is van ons opvoedingsstelsel
In 1895 werd vanwege het Centraal Bestuur
van het Ministerie van Openbaar Onderwijs, een
opvoedingsplan voorgeschreven, dat uitsluitend
gesteund was op het princiep der Emulatie
en op zoo'n wijze, dat elke leerling streven moest
om al zijn medeleerlingen in alles te overvleu
gelen.
Die soortemulatie leidt noodzakelijk tot
jaloerschheid en van afgunst tot zelfzucht of
egoïsme is er maar één stap.
In 1934 is men ten zeerste verbaasd geweest
dat die ikzucht der huidige generatie de maat
schappij tot een moreele en materieele krisis
heeft geleid.
Elk individu trapt onbarmhartig op de innigste
belangen van zijn evennaaste ten einde zich zelf
te verheffen boven zijn omgeving. Dorpsegoïsme
maakt ons in elke vreemde gemeente een gehate
indringer elk land sluit zijn grenzen voor waren
en menschen uit den vreemde en de rivaliteit
tusschen de werelddeelen zal ons onvermijdelijk
tot een wereldoorlog brengen.
Egoïsme is de drijfveer van elke daad en de
oorzaak van elke beslissing bij alle regeeringen.
Egoïsme is ook de oorzaak van de instorting van
alle maatregelen om ekonomisch en militarisch
te ontwapenen. De vooraanstaande landen heb
ben hun eigen belangen op den voorgrond ge
schoven zonder te letten dat de verplettering
der kleine staten noodzakelijkerwijze ook hun
nen ondergang moest na zich slepen.
Wat ons aangaat is de oplossing der krisis niet
zoo zeer te zoeken in treinen vol wetsbesluiten,
niet door Plannen a la De Man, niet door ver
deeling van het Kapitaal a la Marx, niet door
machtsverdeeling a la Lenin, maar enkel en al
leen, door de totale herinrichting onzer sociale
organisatie, waar standsgelijkheid wordt bereikt
door opvoeding. Die herinrichting zal ons bren
gen tot de verhooging der levensnoodwendighe
den der massa, tot de vermeerdering der koop
kracht bij het volk en tot het evenwicht tusschen
voortbrengst en verbruik.
En hiermede bedoelen wij den korporatieven
staat gelijk hij in Italië ingevoerd werd evenals
in Oostenrijk, waarop Frankrijk aanstuurt en in
veel andere landen in voorbereiding is, in een
woord terugkeer tot het bestaan van het Gil
denwezen.
Het woord Gildenwezen roept ons voor den
geest een heerlijk tijdstip onzer geschiedenis,
een uitstraling van macht, een uiting op kunst
gebied, een nooit gekende hoogte van econo-
mischen bloei en welvaart. Het toovert voor onze
oogen een glansperiode met zijn Hallen, belfor
ten en kathedralen, met gemeentétrots en ras-
fierheid.
Het was de tijd toen de dekens, hoofdmannen
■en gezellen éénzelfde belang dienden, ieder met
zijn bepaalde rechten en plichten, allen met het
ééne doel voor oogen, namelijk het opvoeren der
Gilde tot het toppunt van roem en welvaart.
Die tijd is lang voorbij
Nu zien wij allerwegen werklieden vijandig
staan tegenover hun patroons. Hun syndikaten
schrijven de wet voor en in veel nijverheden
is de patroon alle gezag en leiding ontnomen.
Een woord is genoeg en duizenden werklieden
gaan in staking om de futielste reden. Om het
hoofd te bieden aan die dwingelandij kwamen de
patroonsvereenigingen tot stand met een even
1399-1400. Du 1 au 10 décembre et du 5 jan
vier au 24 mars 74 bateaux.
1400-1401. Du 20 décembre au 20 février
39 bateaux.
1401-1402. Du 16 novembre au 2 avril 57
bateaux.
1402-1403. Jusqu'au 25 février 22 bateaux.
1403-1404. Du 2 janvier au 25 avril 68
bateaux.
En tout 461 bateaux en 9 ans.
II est vrai qu'a cette époque, l'industrie d'Ypres
avait énormément déja décliné. On peut sup-
poser aussi que ces 9 étés furent exceptionnelle-
ment secs.
Nous nous bornons a constater, comme
conclusion, que le manque d'eau dans le canal de
l'Yperlée est inhérent au régime hydrographique
du bassin de l'Yser. Aussi quand dés les premiè
res années du 'XVII siècle on mit a l'étude la
question d'un canal d'Ypres a la Lys, ce projet
mettait surtout en avant la possibilité de pouvoir
enfin fournir au canal d'Ypres a Nieuport un
apport continu d'eau abondante.
Aussi la remise en état du canal d'Ypres a Co-
mines marquera-t-elle pour Ypres, Dixmude et
Nieuport le début d'une nouvelle période d'acti-
vité, qui dépassera probablement les prévisions
les plus optimistes.
geducht wapen de lock-out. Maar noodzakelij
kerwijze moet ambacht en njiverheid lijden on
der de slagen die vijandige groepeeringen elkaar
toebrengen op een gemeenschappelijk terrein.
Och Indien men terugkwame tot den gulden
tijd der gilden, indien men tot verzoening kwame
tusschen kapitaal en arbeid, indien men van
beide kanten der barricade vredelievend elkander
de hand toestake, wat zou alles veranderen
In Italië heeft Mussolini de oude maatschappij
afgebroken en er een nieuwe opgebouwd ge
schoeid op de leest van het Gildewezen.
Dat stout initiatief is geen Italiaansche vin
ding. Het is een algemeene noodwendigheid
voortspruitende uit de hedendaagsche econo
mische gebeurtenissen.
Het is de eenige nieuwe sociale gedachte in
staat om de massa te begeesteren en de verzoe
ning te bewerken, maar er moest een man komen
met een ijzeren wil en taai uithoudingsvermogen
om van dat denkbeeld een regeeringsprogramma
te maken.
Die Gildegeest heeft Mussolini opgenomen in
zijn beroemde werkerskeure van «3 April 1926.
Het werk, aldus de keure, hetzij in vorm van
standelijken-, technischen- of handarbeid, is
een maatschappelijken plicht. Onder dat opzicht
alleen verdient het de bescherming van den
Staat. Het ingewikkelde vraagstuk der voort
brengst is maar éen onder nationaal oogpunt
die voortbrengst saboteeren is een misdaad
haar doel ligt in het welzijn der voortbrengers
en de ontwikkeling der nationale macht.
Gansch de keure ademt een geest van een
breed sociale politiek. De rechten eh plichten
der werkgevers zijn er even krachtig verdedigd
als deze der werknemers. De patroon als opperste
meester der onderneming bestuurt ze en is ver
antwoordelijk bij den Staat voor zijn beheer.
De werknemers werken met hem mede tot meer
dere en betere voortbrengst en verleenen hem
een des te loyalere medewerking omdat de Staat
hun rechtmatige eischen waarborgt.
Al de nijverheden heeft de Duce ingericht
onder vorm van gelijkgerechtigde syndikaten
van patroons, vakmannen en werklieden. Die
gelijkloopende syndikaten en beroepsvereenigin-
gen hebben de verplichtingen door kollectieve
akkoorden de werkbetrekkingen te regelen. Hun
worden toevertrouwd al de instellingen van
vooruitzicht en socialen bijstand alsmede het
ber oepsonderwi j s.
Acht jaar zijn sindsdien verloopen en de gil-
denkeure in volle werking werpt voor Italië haar
vruchten af. Men stond in het buitenland heel
sceptisch gestemd voor den durf geest van den
Duce, want de taak die aan de gildeneconomie
opgelegd werd, was ontzaggelijk groot zij moest
gansch den Staat, de wetgeving en de volkszeden
omkeeren en hervormen. Zij moest gansch de
voortbrengende bedrijvigheid organiseeren en
de buitenlandsche betrekkingen op een nieuwe
leest inrichten om meer werknemers te kunnen
gebruiken en het leven zoo goedkoop mogelijk
te maken zij moest de betrekkingen regelen
tusschen kapitaal en arbeid zorg dragende om
al de wettige belangen te waarborgen.
Rome werd niet in een dag opgebouwd. Ook
zoo ging het met het Gildenwezen in Italië.
Spreekt men nu nog van sociale beroeringen in
dat zonneland Slaat de nijverheid er niet breed
en machtig hare vleugels uit Is de Italiaansche
voortbrengst en mededinging niet een geduchte
tegenstrever geworden op de wereldmarkten. Is
Italië,' economisch sterk toegerust, niet van een
quantité négligeable een gebiedende mogend
heid geworden
Breidt nu den korporatieven Staat uit tot de
gansche wereld en betitelt hem met den reeds be-
Staanden naam van Internationale handels
kamer onderverdeeling van Geneve en de eco
nomische heropbeuring zal het einde der crisis
inluiden. Wij zullen die mistoestanden niet meer
zien voortduren dat men in sommige landen de
tarwe als brandstof aanwendt, den veestapel
uitmoordt, terwijl in andere streken de bevol
king wegsterft in hongersnooddat men mil
joenen balen katoen verbrandt en gansche
scheepsladingen koffie in de zee stort, terwijl
het nijpendste gebrek en werkeloosheid hoogtij
vieren in veel landen dan zal het staatsegoïsme
onder de volkeren verdwijnen, de tolmuren afge
broken worden, de handel van beknellende be
perkingsbanden bevrijd worden de ruiling ver
gemakkelijkt worden en de brug gelegd worden
naar onderlinge verstandhouding, voorbode van
den zoolang verwachten vrede. M. HETT.
VELEN vragen zich af hoe zij best hun
BESCHIKBAAR GELD zouden plaatsen.
De zekerste en meest rentgevende geld plaat
sing is een spaarboekje te nemen bij de
NETTO INTREST 3.10
Zelfs voor bedragen boven de 20.000 frank
TERUGBETALING OP EERSTE AANVRAAG.
