KOFFIES en CHICOREI met PREMIEN
Christiaens Devolder KortrijK
eischt altijd en overal de
Tb koop in alle goede winkels, - PremiedepotG. Laroye, 20, Boompardstraat, Yper,
NAAR EN DOORHEEN HET
KONGOLEESCHE OERWOUD
ONZE GROOTE REPORTAGE
TWEEDE DEEL
V.
STANLEYSTAD
door Jef VAN WYNSBERGHE
HET LEVEN IN DE GROOTE STEDEN VAN KONGO
Wij kuierden in Matadi, in Leopoldsiad, in Coquilhatsiaawij heb
ben er vernacht. In Stanleystad logeerden wij later tien dagen. Over
Eiisabethstad hoorden wij enthousiast en ontgoochelend vertellen uit
directe bron.
Aldus vormden wij ons een eigen idee over het leven der blanke;.,
in de groote steden van Kongo
De blanken kunnen er verscheidene jaren verblijven, en er werkelijk'
nooit een sensationeel avontuur meemaken. Zij leven er in een of andere
stad, een heerlijk tropisch luilekker leventje. Zij wonen er in een viiia,
soort Engelsche cottage, comfortabel gemeubileerd, voorzien van eiec-
trisch licht, waterleiding, rioleering, en omringd door een sierlijk aan-
gelegden tuin. In den vroegen morgen, bij het eerste zonnegloren staan
zij op, en genieten de heerlijke ochtend-frischte. Van 8 tot 12, en van 2
tot 5 zitten zij in hun lommerrijk bureel, magazijn of atelier, 's Midaags.
als onder de brandende zon de heele stad schijnt te slapen, doen zij een
rustig dutje. Na de dagtaak nemen zij regelmatig een koud bad, en klee-
den zich daarna piekfijn aan in kraaknette witte of crême-gele kostu-
mes. In de koelte van den vóór-avond komen zij bij vrienden en ken
nissen een aperitief nemen, of spelen een partijtje tennis.
Er heerscht luxe. Alles is er grootsch, indrukwekkend mooi opge
vat. De steden zijn ruim en schilderachtig mooi aangelegen. Prachtige
breede lanen, netjes bepleisterd, beschaduwd door heerlijke lommer-
palmen, allerzuiverst onderhouden, liggen langsheen de villa-woningen
der blanken, de restaurants, de officieele gebouwen, die er helder opge
trokken staan, in zeer verschillenden bouwtrant en stijl, als in een
sprookjesmooie tuinstad.
Er heerscht modern leven, naar den geest van de Europeesche groot
steden. Blanke dames wandelen in lichte zomer-toiletten. Tientallen
luxe-auto's toeten zacht voorbij. Een ronkende vliegmachien dwarst de
lucht. In bar's wordt whisky en champagne gedronken. In privee-clubs
wordt gedanst en gefuifd. In een cinema worden de' jongste schlager
films gedraaid.
Ze hebben er een stadspolitie, op de drukste kruispunten neger-ver
keersagenten. Ze vinden er telegraaf en telefoon, een of meer geneeshee-
ren, missies en hospitalen.
Ze leven er met Belgen, Franschen, Engelschen, Grieken, Portu-
geezen, Italianen, Spanjaarden, Hollanders en Duitschers. In de magazij
nen en factorijen kunnen zij er zich zoowat alles aankoopen zelfs ver-
sche boter, flesschen melk, rund- en varkensvleesch.
De negers loopen er naar Europeeschen trant gekleed. Zelden ziet
men er halfnaakte inlanders.
Ze hebben er geen wilde dieren, geen opstanden, geen inlandsche
overmachten te vreezen.
Jawel... de blanken die in een of andere Kongoleesche stad verblij
ven... kunnen er jaren leven, zonder er ooit eens een echte Afrikaansche
avontuur mee te maken.
Maar die blanken weten dan ook weinig of niets af van het zonder
linge leven, de eigenaardige gewoonten en vreemde gebruiken der ne
gers. Die blanken kennen de negermentaliteit niet, noch hun haat en
liefde, noch het fijne van hun geheime sekten, van hun ritueele en sexu-
eele dansen, van hun braspartijen, hun rangen, hun jachten, hun visch-
vangsten en zwerftochten. Zij weten niet hoe in de oerwouden de negers
hun kinderen besnijden, hun meisjes aan de meestbiedende als vrouw
verkoopenhoe 't leventje van den veelwijver er met zijn vijf. soms
twintig en meer vrouwen eigenlijk geleefd wordthoe er negers zijn
die op 10 na niet weten hoeveel kinderen zij hebben hoe er bij de ge-
arabiseerde negers scholen bestaan voor de jonge negerinnen, om den
man te leeren behagen hoe de volksoptelling, het betalen van belastin
gen, het aanleggen van wegen, het aanwerven van werkvolk en soldaten,
het organiseeren van markten, het opzoeken en ontginnen van gdu-i-
koper- tin- en andere mijnen er gebeurt.
Die blanken hebben in Kongo geweest... jawel in het ver-Euro-
peesche Kongo. Maar de Kongo... zooals hij duizende jaren geleden was
Die echte Kongo, waar nog almaardoor dag in nacht uit zich de drama's
in de wilde natuur afspelen, waarbij de zwakken ten prooi vallen aan de
sterken... die Kongo kent men alleen een beetje wannéér men jaren
doorheen het Kongoleesche Oerwoud tjoolde... ten prooi aan honger en
dorst, vermoeidheid, honderden kleine en grootè gevaren... soms al een
keertje met den dood voor oogen
STANLEYSTAD.
Toen wij voor het eerst in Stanleystad kwamen, dan was deze stad
de hoofdplaats van de toenmalige Oost-Provintie, die zeven distnkten
omvatte1. Stanleystad2. Mele - Nepoko (hoofdplaats Nian-
gara; 3. Mele - Itimbiri (hoofdplaats Buta) 4. Aruwimi( hoo..J-
plaaats Basoko) 5. Kibali - Ituri (hoofdplaats Iremu) 6. Manie-
ma (hoofdplaats: Kasongo) 7. Kivu (hoofdplaats: Costermans.au..
Stanleystad is nog meer dan de andere Kongoleesche steden grootsch,
comfortabel, luxueus, modern opgevat.
Daarenboven strekt Stanleystad zich uit op de twee oevers van c^n
Kongostroom, die zich hier plots versmalt tot slechts één kilometei
breedte. Het administratief en commercieel centrum bevindt zich langs
heen den rechter oever. Dit groote en bijzonderste stadsgedeelte is har
monieus mooi. Aan den linker oever ligt het C. F. L. - centrum.
Wij wandelden doorheen Stanleystad, maakten er een prachtig auto
ritje, liepen openbare gebouwen binnen, bezochten er hotels, magazijnen
van Europeanen, Arabieren, Senegaleezen, inlanders, wij woonden er een
cinemavertooning bij, wij zagen er tennissen, wij namen een kijkje in
vakscholen. Wij zagen met bewondering naar de drukke beweging van
honderden blanke wandelaars en tientallen voorbij toetende auto s. En
hoe langer hoe sterker vormde zich in ons den diepen indruk dat Stan
leystad een mooie en aangename tropische grootstad is.
KURIOSITEITEN.
Stanleystad biedt daarenboven aan de bezoekers eenige schilder
achtige eigenaardigheden aan. Vooreerst de bewonderenswaardige
mooie watervallen van een rivier die zich in den Kongostroom neer
stort de Tshopo. Een kringvormige wandeling laat het uitstapje ge
makkelijk toe. De vlakke uitstekende rotsen verscholen onder een
droommooien plantengroei, bieden een uitgelezen pic-nic midden aan, dat
's Zondags door de stadslieden druk bezocht wordt.
Anderszijds, wat hooger op, achter het dorp der gearabiseerden.' ont
dekt men de vermaarde Stanley-Fallsde draaikolken, stroomversnel
lingen en watervallen, die gedurende den nacht 't geheimzinnige lawaai
maken van een verre ruischende zee.
STRIJD.
De Falls vormden in de 1SI eeuw de verdedigingsplaats der Ara
bieren tegen de blanken. Want pas 50 jaar geleden was heel het Weste
lijk gedeelte van Kongo nog bezet door Arabieren, die uit Zanzibar af
gezakt waren, om alhier slavenhandel te drijven, en de negers volledig
te plunderen. Stanley, de beroemde bevelhebber van den eersten tocht
langs het Westen, streed hier vooral hardnekkig tegen de Arabieren,
die de bevolking terroriseerden door brandstichting en bloedbaden, en
met slavenrazzia's. (1)
Vergeten wij overigens niet dat het de blanken pas in 1894 gelukte
de Arabieren definitief te overwinnen.
Als wij dat even indachtig zijn. en dan uitkijken naar de huidige
beschaving in Stanleystad, dan moet in allen ernst toegegeven worden
dat de Belgische beschaving in Kongo met reuzensprongen vorderingen
maakte.
GESCHIEDENIS KINDOLO.
Zooals ik reeds in mijn vorige bijdrage zei, rei*""41 Jrij reeds 's an
derendaags weer verder op, naar Kasongo, hoofdw^ood(m het Manie-
ma-Distrikt, op vijf dagen afstand van Stanleys l^Hange
Doch vooraleer verder door te reizen maakten^B ,g 'n paar inte
ressante voorvalletjes mee. *WV
Vooreerst met mijn boy Kindoio. die ik te Leopoldstad in dienst
nam. Zoodra Kindoio vernam dat ik verder naar Kasongo doorreisde,
weigerde hij mij te volgen, onder voorwendsel dat een zuster van hem
op sterven lag te Buta. Dat was zoo beweerden oud-kolonialen mij
slechts een truk van Kindoio. Het zou er bij hem slechts om te doen ge
weest zijn, de reis Leopoldstad naar Stanleystad gratis en daarenboven
geldverdienend mee te maken. Het deerde mij eigenlijk weinig, want
te Kasongo zou ik wel 'n goedkoopere en minstens even goede boy kun
nen engageeren.
HANDEL IN NEGERINNEN.
Daar was 'n tweede typisch voorvalletje dat 'n diepen indruk op mij
miek. Wij gingen even aan den linker oever een factorij van-een Griek
bezoeken, om er op aanraden een en ander huishoudelijken voorraad te
koopen reservewaren allerlei, 't Ging er zeer vreemd toe Wij werden
er buitengewoon goed ontvangen Wij moesten er tegen wil en dank
'n aperitief nemen. Er werd weldra champagne bovengehaald, en met
'n paar andere koopers gefuifd. Ik hield mij opvallend afzijdig. Maar
weldra kwam de aap uit de mouw. 's Avonds vroeg de Griek mij en de
twee andere heeren koopers even mee. om iets moois te zien iets echt
KongoleeschWij kwamen in een ruimen slaapkamer terecht, waar
een groot bed tegen den muur aanstond. Het muskietennet was er om
heen gespannen.
Kijk eenszei de Griek, en meteen trok hij het muskietennet
open en belichtte met een lamp twee jonge negerinnen, die ons minzaam
toeknikten.
Wenscht U zoo 'n net negerinnetje bij U in dienst te nemen U kan
ze koopen
Asjeblief
Meer wensch ik daarover voorloopig niet te schrijven.
Morgen vertrekken wij met den trein naar Ponthierstad, om aldaar
dan denzelfden dag een nieuwe boot te nemen voor onze verdere reis.
1> Lees hierover het zeer interessante boek van Stanley: Cinq années au
Congo» en vooral de bladzijden 451 en volgende.
(Nadruk verboden).
(Wordt vervolgd).
Jef VAN WYNSBERGHE
