KOFFIES en CHICOREI met PREMEN
Christiaens Devolder - KortrüK
NAAR EN DOORHEEN HET
KONCOLEESCHE OERWOUD
Ta koop in alle goede winkels, - Premiedepot i G. Laroye, 20, Boomgaaidstraat, Yper,
EISCHT ALTIJD EN OVERAL DE
ONZE GROOTE REPORTAGE
PAS VERSCHENEN
O
door Jef VAN WYNSBERGHE
Ik verduidelijk het geval
Zoodra ik voor het eerst, en kort daarop weer opnieuw, vernam dat
de negers er genot in vonden elkaar in kwade bui hatelijk voor «Vuile
Vlaming te verwijten, onderzocht ik de zaak. Ik wenschte te vernemen
hoe de negers ertoe gekomen waren die hatelijkheid te zeggen. Ik ver
nam algauw van een paar vertrouwde inlanders dat deze lieve woor
den afkomstig waren uit de Waalsche Katholieke Missie van Malela,
waar Pater-Overste zijn misprijzen voor alles wat Vlaamsch is niet onder
stoelen of banken verbergt. Het is hard om zeggen, maar waar er zonne
licht is zijn er ook schaduwen, en wij moeten tenslotte den moed hebben
de werkelijkheid niet te verbloemen,- en wat zij meebrengt onvervaard
en kloek te bekijken. Welnu die Katholieke Pater-Overste speelt hier
een soort diktator, en rekent het waarschijnlijk tot zijn plicht als Waal
herrie te schoppen tegen het Vlaamsch. Ik heb er hem persoonlijk in
alle kalmte en vriendschap op gewezen dat hij verkeerd deed. Ge
volg ik werd in zijn oogen een flamingant, een sujet dat gehaat en be
streden moet worden.
Wie een hond wil slaan vindt gauw een stok ook de Pater wist me
gauw in een konflikt te wikkelen. Hij stuurde een klacht bij de adminis
tratieve overheid in, waarin hij schreef dat mijn inlanders hun wonin
gen te dicht tegen de missie staan hadden, en door hun zangen en dansen
eeri hinder waren voor de godsdienstige atmosfeer welke over de gronden
van zijn missie moest hangen. Zonder de zaak ter plaatse onderzocht
werd, kreeg ik in het Fransch officieele opdracht de woningen van
mijn inlanders af te gooien, en op een meer verwijderde plaats herop te
bouwen, en dat voor mijn eigen rekening.
Asjeblief
U begrijpt dat dit administratief besluit mij kwaad bloed berok
kende. Temeer daar dit besluit een resultante was van mijn rechtvaar
digheidsgevoel voor de Vlamingen, en het behoud van de Belgische een
drachtigheid.
Ik heb mij dan ook officieel tegen het administratief besluit verzet.
Gevolg een proces-verbaal ten mijne laste.
Toen besloot ik eens niet toe te geven, en al het mogelijke te doen
om te bewijzen dat ik in mijn recht was.
Vruchteloos
Toen heb ik uit rechtvaardig verzet aan de administratie, het
gerecht, de belastingsdiensten en het leger een brief gestuurd waarin ik
berichtte dat ik als Belg, als oud-vrijwilliger bij het koloniale oorlogs-
leger, en als oud-officier nog slechts brieven in het Vlaamsch opgesteld
wenschte te ontvangen. Daarop kreeg ik van den dienstdoenden Distrikt-
Kommissaris van de Maniema, heer de Radriguès, een beleefd maar veel-
beteekenend antwoordje dat-het mijn recht was in het Vlaamsch te
schrijven, zooals ook een Portugeesch en een Griek in eigen taal mag
schrijven, maar dat de officieele taal in Belgisch Kongo het Fransch is,
en de officieele diensten aldus aan een Vlaming geen Vlaamsche ant
woorden mogen opsturen.
Is dat waar vroeg heer Vendelmans me toen.
Ja antwoordde ik. U spreekt Fransch met mij maar moest U mij
officieel in het Vlaamsch willen aanspreken dan zou ik verplicht zijn
als Vlaming U officieel in het Fransch te antwoorden.
Ik moet het geloovenzei heer Vendelmans toen op misprijzen-
den toon. Want ik heb hierin 'n treurige ondervinding opgedaan.
Ik zei u reeds dat ik, om mijn kordate weigerende houding, een pro
ces-verbaal opliep. Kent u de gevolgen ervan
Ja knikte ik, want ik kende ze inderdaad door kameraad Cornet.'
Doch ik zou ze wel eens graag persoonlijk van uw standpunt uit willen
vernemen.
Welnu ik werd in het Fransch voor de rechtbank te Kasongo
gedagvaardigd. Ik negeerde het Fransche schrijven en ik ging niet. Toen
is mijnheer Cornet gekomen, om mij te onderhooren. Daar Mijnheer Cor
net alleen de Fransche taal machtig is, en me niet in het Nederlandsch
mocht noch kon ondervragen, weigerde ik Fransch te spreken.
Toen werd Mijnheer Leonard, Politie-Kommissaris te Kasongo, op
mij afgestuurd, en nam mij met negersoldaten in hechtenis. Mijnheer
Leonard, Brusselaar, joviale kerel, man met een breeden geest, een type
die éen situatie onmiddellijk aanvoelt, vroeg me gewillig mede te gaan
om geen opschudding te verwekken bij de negers, om het prestige voor
de blanken zuiver te houden. Anders moest hij geweld gebruiken, de
negersoldaten bevel geven een blanke te boeien.
Geloof me vrij dat moment was voor mij zeer kritisch. Wat moest
ik doen Mijn princiep verzaken, en het prestige voor de blanken bij de
negers hoog helpen houden Of mijn princiep gestand blijven, en mij in
de oogen van de negers als een misdadiger laten boeien
Ik aarzelde even.
Doch slechts één moment. Toen zei ik aan mijn vrouw Neem het
fototoestel en fotografeer hoe een Belg door negers wordt geboeid, om
dat hij durft op te komen voor de Vlaamsche rechten
Mijnheer Leonard werd bleek. Hij had die vastberadenheid bij mij
niet verwacht. Want alhoewel hij in zoover ik weet niets had tege
de Vlamingen, vermoedde hij geenszins dat een Franschsprekende Bi us-
selaar op dergelijke principïeele wijze partij durfde kiezen voor ei
Vlaamsche recht, voor de Vlaamsche eischen.
Maar daarmede stond hij voor een delikaat probleem mocht hij in
het hart van Afrika, te midden de oerwouden, het sein geven tot een
Vlaamschen strijd in Kongo.
Hij was ertoe verplichtde opdracht van den Substituut van den
Prokureur des Konings was duidelijk. Hij deed mij boeien ik verzette
er me niet tegen. Mijn vrouw legde dat feit op de gevoelige plaat.
Dus omdat ik als Belg de officieele mededeelingen en vragen in het
Vlaamsch wenschte, werd ik in opdracht van de regeering door negers
geboeid.
Dat is één voorbeeldje van den om wraakroependen taaltoestand in
Belgisch Kongo.
Wenscht u nog een staaltje daarover
Toen ik met mijnheer Leonard te Kasongo aankwam, moest ik voor
Mijnheer Adhémar Pieters, rechter te Kasongo, verschijnen. Mijnheer
Pieters kende ik reeds van vroeger wij stonden samen op vriendschap-
pelijken voet. Aldus wist ik beslist zeker dat mijnheer Pieters niet al
leen een Vlaming was maar zelfs een Vlaamsch voelende mensch was.
Hij sprak me, op de rechtbank in het Fransch aan.
Ik verzocht hem beleefd me in het Vlaamsch te willen aanspreken.
Weet u wat hij me antwoordde Dat mag ik nietHet gerecht in
Belgisch Kongo heeft het Fransch tot officieele taal
Snapt u dat goed Een Vlaming, die zelfs Vlaamschvoelend is, mag
door zijn regeering in zijn eigen taal niet het recht verdedigen.
Bedenkt dat eens goed. En wat doen de politieke partijen daartegen
in België? Niets!... Niets!... Zij berusten in dien toestand.
Toch werd in de Koloniale Keure van 18 October 1908 aan de Vla
mingen de waarborg gegeven dat zij in de eerste vijf jaren, dus vóór
18 Oktober 1913 op taalgebied dezelfde waarborgen zouden genieten als
in België.
Laat ons om die belofte lachen Maar ons hart treurt wanneer wij
bedenken, dat de Vlamingen nu nog steeds dat recht niet opeischen.
Ik heb te Kasongo gevang gezeten voor de verdediging van het
Vlaamsche rechtbesloot mijnheer Vendelmans.
In de gansche gewichtige en voor den Staat bezwarende geschiedenis
van den heer Vendelmans hebben wij weinig gesproken. Wij lieten het
woord aan den man die wij persoonlijk voor zijn moedige houding hoog
achten, en hier gaarne spijts hij nu overleden is hulde brengen.
Want wat hij vertelde was het ware oorspronkelijke relaas van een
oud-militairen, Fransch opgevoeden, Brusselschen strijder voor den
Vlaamschen strijd in Kongo. Dit relaas hebben wij persoonlijk uit zijn
eigen mond, in Kongo zelf vernomen. Wij zelf kunnen in geweten ver
klaren dat heer A. Vendelmans ons waarheid sprak, want door den Dis-
trikt-Kommissaris Xavier de Radriguès moesten wij persoonlijk een
drietal Vlaamsche brieven van heer A. Vendelmans in het Fransch over
zetten en heer Leonard en heer Cornet vertelden ons ook in Kongo hun
wedervaren met heer A. Vendelmans. Daarenboven de Hoofd-Adminis-
strateur Loons, een Antwerpenaar, verwittigde ons vooraleer wij naar
Malela gingen Pas op dat u er zich niet toe leent ginder Vlaamsch te
spreken. De officieele taal hier is het Fransch, ook voor ons Vlamingen.
Als u zich daartegen durft verzetten dat kan dit uw koloniale loopbaan
kosten.
Spijts deze verwittiging hebben we Mevrouw Vendelmans toch in
het Nederlandsch aangesproken. Maar toen werden wij vreemd ver
rast van haar in het Fransch te hooren zeggen Mijnheer u bent Vla
ming Ik durf u niet in het Vlaamsch antwoorden, daarvoor ken ik
die taal te weinig
Dat beteekende voor mij dat Mevrouw Vendelmans, net als haar echt
genoot, een ware idealiste is. Maar helaas voor de Vlamingen Waar
is der ouderen fierheid nu gevaren? Is het met onzen strijd voor Vlaamsch
recht zoover gekomen dat Franschsprekenden hét signaal tot verderen
aanval moeten blazen
Mijn eerste zending die verder normaal verliep was aldus niet
alleen sensatierijk, maar bracht me tevens te midden de branding van
een geweldig probleem waarmede de kolonisatie van morgen zal af te
rekenen hebben, namelijk het taalprobleem in Belgisch Kongo. (2)
(2' Er is nu eindelijk door het VI. Nat. Kamerlid Jan Seghers, uit De Klinge
een wetsvoorstel neergelegd om het taalgebruik in Belgisch Kongo te regelen!
en aldus zoowel de inlanders als de Vlamingen voor zuivere toestanden te plaat
sen. Dit wetsvoorstel zal thans na het parlementair verlof besproken worden.
(Nadruk verboden). (Wordt vervolgd).
Jef VAN WYNSBERGHE
Groote Snoeck's Almanak 1939 4.95 fr.
Snoeck's Boerenalmanak 2.95 fr.
Snoeck's Almanak (kleine) 1.00 fr.
Te verkrijgen ten bureele van Het Ypersche
34, Boterstraat. 34 YPER
i ,i nr ii
jt M r j jo*- fiLMiiM»*,.#**».-*: vr« 1(«U ratif mui i - vj;,*
