CINEMA «FLORA»
De gevangene
van Zenda
Une Enfant Terrible
4
Onze Aardrijkskundige Rubriek
EEN SINT-MAARTENSLECENDE
LE PRISONNIER DE ZENDA
(Vervolg)
Vin. DE DOWNS
Er gaat haast geen dag voorbij of wij kunnen
in de bladen lezen dat neutrale schepen door
Britsche patroeljeschepen opgeleid worden voor
onderzoek naar de Downs. Eigenlijk is deze be
naming niet juist, in dien zin dat de schepen niet
opgeleid worden naar de Downs zelf, maar naar
havens welke vóór de Downs liggen. Inderdaad,
de Downs zijn heuvels in het zuiden van Enge
land.
Wie wel eens van Dover naar Londen per trein
reisde, kon vaststellen dat de doorreisde streek
ver van vlak was en dat hij na de witte krijtkus-
ten van het kanaal te hebben verlaten allengs
door een golvend heuvellandschap reed. Onge
veer half weg Londen, even voorbij Maidstone
zag hij de hoogste dezer heuvelstoen dwarste
hij het uiterste oqstelijk punt van de North
Downs. Deze strekken zich uit over een lengte
van zoowat 180 km. vlak ten zuiden van Londen.
Een der hoogste punten is Leith Hill, op 40 km.
van de hoofdstad, en bereikt 294 m. Evenwijdig
aan deze noordelijke heuvelrij, maar door een
laagte er van gescheiden, liggen de South Downs,
vlak bij de kust van de zee, of beter van het
kanaal. Deze zuidelijke rij is niet zoo lang, onge
veer 100 km., en nadert het dichtst de zee bij de
badplaats Brighton. Op een 6 tal km. van deze
stad ligt een der hoogste plaatsen. Devils Dike,
op 212 m. boven de zee, en op 10 km. Ditchling
Beacon, op 248 m. De South Downs beslaan bijna
gansch het graafschap Sussex.
Deze Downs zijn zeer schilderachtige heuvel
landen, die voor het toerisme van uit Londen van
groot belang zijn. Zij zijn voor den landbouw
van weinig waarde door het kalk dat zij bevat
ten en dat op sommige plaatsen bloot komt, zijn
ze alleen met mager gras begroeid en wordt er al
leen aan schapenteelt gedaan.
IX. DARDANELLEN EN BOSPORUS
Tusschen de Zwarte Zee en de Egeïsche Zee
is er een afstand in vogelvlucht van 280 km. Deze
twee zeeën zijn verbonden door zeestraten of
zeeëngten, in het noorden door den Bosporus en
in het zuiden door de Dardanellen. Tusschen
beide in ligt een verwijding, nl. de zee van Mar
mara. Deze zee alleen heeft een lengte van 200
km. zoodat er nog 80 km. overblijven voor de
zeeëngten. Zij is op sommige plaatsen 140 km.
breed.
De noordelijke zeestraat, de Bosporus, wordt
ook weieens de straat van Konstantinopel gehee-
ten, omdat hier de haven van Konstantinopel,
eigenlijk Stamboel, ligt. In vogelvlucht bedraagt
de afstand van deze waterstraat een 30 tal km.;
in werkelijkheid vertoont zij menigvuldige boch
ten die den afstand op zoowat 35 km. brengen. De
grootste breedte is slechts 3.8 km. terwijl de
nauwste plaats tusschen het Europeesche en het
Aziatische gedeelte 700 m. bedraagt. Aan de zuid
zijde bevindt zich in Europa de hoofdstad van
Turkije, nl. Stamboel ook wel eens Istanboel
terwijl vlak er tegenover, in Azië, Skoetari ligt.
Stamboel wordt verdeeld door een breeden in
ham gevormd door de beide rivieren Ali Bey Su
en Gök Su deze inham heet de Gouden Hoorn en
is een der beroemdheden van Stamboel. Dit laat
ste is het voornaamste deel en ligt ten zuiden van
den Gouden Hoorn terwijl in het noorden de
voorsteden Galata en Pera liggen. Tusschen Eu
ropa en Azië is er nog geen afstand van 2 km.
zoodat Turkije volledig den doortocht door den
Bosporus kan controleeren. Men begrijpt dade
lijk het groote belang hiervan.
Het zuidelijk gedeelte van de zee van Marmara
is met de Egeïsche zee verbonden door de Darda
nellen. In de oudheid heette deze straat de Helles
pont. Zij is 60 km. lang en heeft een maximum
breedte van 8 km. In het noorden van de Darda
nellen ligt een langwerpig, driehoekig schierei
land, Chersones, of het schiereiland van Gallipoli,
naar den naam van de voornaamste stad aan den
noorderlijken ingang.
De toegang tot de Dardanellen is, zoowel op
Europeesch als op Aziatisch gebied, buitengewoon
versterkt, en dat verhoogt er de strategische
waarde van. Frankrijk en Engeland hebben hier
tijdens den wereldoorlog vruchteloos getracht
door te breken. Zij hebben er een half dozijn
pantserschepen bij verloren. Ook de aanval van
op het land had er geen succes, ondanks den hel
denmoed van Australiërs en Nieuw-Zeelanders
het minder sterke Turksche leger, vooral ge
steund door de artillerie van de verdedigings
werken, behield de bovenhand.
Nu Turkije een pact gesloten heeft met Frank
rijk en Engeland valt het niet te ontkennen dat
deze beide landen in het Oosten een belangrijken
troef in handen hebben. De Dardanellen eener-
zijds en de Bosporus anderzijds kunnen ter
zee de Russische Zwarte-Zee-vloot gansch in
bedwang houden. En dat is hun een veilig weten.
«Mercator
NotaVoor het volgen dezer aardrijkskundige
kroniek is het natuurlijk noodig dat de lezer over
een kleine atlas beschikke wij trachten zooveel
mogelijk van algemeen bekende begrippen uit te
gaan om deze door onze verdere beschouwingen
aan te vullen. Lezers die graag over een of ander
punt wenschen ingelicht te worden hoeven dit
slechts aan de redactie aan te vragen.
Heden, 11 November, wordt het naamfeest ge
vierd van Sint Maarten, den grooten kinder
vriend, die in zoovele plaatsen en onder meer
hier te Yper al de brave kinderen met geschen
ken en lekkernijen overlaadt.
Over dien goeden volksheilige bestaan vele le
genden, waarvan de meest bekende deze is van
zijn mantel, dien hij op een strengen winterschen
dag met zijn zwaard in tweeën sneed om de helft
ervan te schenken aan een bedelaar die hem aan
de stadspoort van Amiens een aalmoes vroeg,
's Nachts daarop zag Martinus in zijn droom
Christus zelf met de helft van zijn mantel be
kleed en hij hoorde Hem tot de engelen zeggen
Hiermede heeft Martinus, de geloofsleerling,
Mij bekleed
Doch er bestaat ook nog een andere legende die
veel minder bekend is en die betrek heeft op de
Sint Maartens kerk te Yper.
Die Legende van Sint Maartens Kerke te
Yper» (1), door H. Hosdey, bediende bij de Ko
ninklijke Bibliotheek te Brussel, verscheen in
1888 in de Annales du Comité flamand de
France (D XVII blz. 313-333) en om haar eigen
aardigheid drukken wij ze hier letterlijk over.
Daar waren te Parijs twee studenten uit Schot
land.
Schaarschheid krijgende van geld, namen zij
het besluit naar hun vaderland weder te keeren
en kwamen te Yper toe op St Maartens avond.
In de hooge geleerdheid opgebracht, meenden
zij dat het hun niet af en kwam te gaan kloppen
aan de deure van de ambachtslieden en daarom
zouden zij aan de geestelijken vragen bij hen te
mogen vernachten.
Zij trokken dus naar St Maartens kerke, ble
ven er in 't lof gezongen door de geestelijken en,
als het gedaan was, spraken zij schoone om de
gastvrijheid. Geen bewijs kunnende doen van
eerlijk bestaan, wierden die edele studenten door
de onedele geestelijken aan de deure gezet en
verzonden naar de ambachtslieden.
Jammer genoeg De wereldlijke menschen ver
staan doorgaans beter hunnen plicht en doen
meer goed aan den arme, terwijl de geestelijken,
die den bijstand aanpreêken, min helpen en min
der loon verdienen..
Verwezen door de geestelijkheid, gaan de stu
denten buiten de kerke zoeken 't gene zij had
den moeten in de kerke vinden. Maar, hoe ver-
duldiger zij de verstooting verdragen, hoe eer
der God in zijne goedheid hen komt bijstaan.
Immers buiten de kerke volgde St Maarten hen,
sprak hun eerbiedig aan en zegde Wilt gij ge
herbergd zijn, volgt mij.
Zij volgden hem tot buiten de stad en kwamen
aan een aangename plaats. Alhoewel het bijna
winter was, zagen zij daar goedriekende lente
bloemen, rozen en leliën. Daar was aantrekke
lijke groente, heldere lucht, een gastheer vol van
zoete liefdadigheid.
Zij zegden dan laat ons drinken, zonder pei-
zenlaat ons peizen, zonder drinkenO geluk
zalige liefdeWat gij ons toch vooren stelt
Welk een brood Welk een drank Welke spijzen!
Welk een tafeldienaar
Zeg, gastheer, wie heeft er dit huis zoo in eenen
stond bereid Deze antwoordde daar zie, God in
zijne liefde bereidt dit, omdat hij God is. 't Is
Gods liefdadigheid, 't is Gods spijze de bloemen
ook en de aangenaamheid mede. Tot 't slecht
weêre toe is in lente veranderd.
En de gasten en peisden noch op henzelven,
noch op 't weêrezij vermaakten hen gelukkig
met een allergelukkigsten gastheer, en 't verblijf
was hun alzoo zoet of hadden zij in 't hemelsch
paradijs geweest.
Ten zeiven tijde, in de eenigheid van een on-
stuimigen nacht, kwam een rijke inboorling der
streke van een verre reize huiswaards gereden
en gaf zijn peerd van de spoor om nog den zeiven
nacht zijn huisgezin weder te zien hij verlangde
om St Maartens avond en zijn gelukkige weder-
komste in familie te vieren. Maar het gerucht
hoorende van de leutemakers, springt hij naar
(1) Vertaald naar: Miraculum de liberalitate beati
Martini, quod apud plerosque religiosos in vigilia
ejusdem ad collationem legi consuevitGuiberto Gem-
blacensi ex pago Yprensi ubi et contigisse legitur di
rectum. (Koninklijke bibliotheek te Brussel, Hs. 1516.
Vglk Hs. 5S27
GROOTE MARKT YPER
VRIJDAG 10 NOVEMBER, om 8 i uur
ZATERDAG II NOVEMBER, om 5 en 8 j uur
ZONDAG 12 NOVEMBER, vanaf 2 uur permanent
MAANDAG 13 NOVEMBER, om 8 i uur
Een zeer bijzonder programma
Twee groote fransch gesproken films
1. De superproductie,
met Ronald Colman,
Madeleine Carroll, Douglas Fairbanks Jr., enz.
2. Het populaire tweetal
Olivia de Haviland en Dick Powell,
in hun laatste nieuwe film
Een groot lachsucces.
KINDEREN NIET TOEGELATEN
hen toe, meenende dat het baanstroopers waren.
Binnen getreden zijnde in die zoo aangename
plaats, staat hij verwonderd te zien op 't gene er
gebeurd was, en zegdezijt gij wel goê volk
Zij antwoordden van ja. En hij sprak voort
van waar hebt gij dit huis gekregen Wie heeft
er dit zoo rap opgemaakt Eergisteren kwam ik
hier voorbij, en 't en was er nog niet.
De gastheer antwoordde't is mijn huis en 't is
onze feeste. Blijf bij ons en doe meê aan de ker-
mistafel.
En hij bleef bij hen, tot 't aankomen van den
dag.
Als de zonnë gerezen was, verdwenen de gast
heer en het lusthuis. Maar ten bewijze der waar
heid van 't gebeurde, de bloemen bleven er, bij
zoo verre dat er daar nog aan te zien was welke
smakelijke aangenaamheid zij daar genoten had
den.
's Anderdaags stond de rijke inboorling ver
stomd alzoo zijnen gastheer en 't schoon huis
kwijt te zijn. En hij zei tot de studenten Waar
is het huis belonden dat gij gemaakt hebt Bezit
gij dus de kunste van alzoo gastheeren en huizen
en goê weêre u te bezorgen Dat is immers eene
kunste eerder of het natuurlijk is. En daarbij,
zie, de bloemen en de frischheid der lente en der
groente zijn nog ter plaatse gebleven.
Zij antwoordden alzoo en is het niet. Die ge
lukkige en heilige man wiens bescherming wij
gevraagd hebben als wij van de geestelijken ver-
stooten waren, heeft ons onthaald en u mede. Lijk
of wij in 't dorp waren, heeft hij ons daar buiten
geleid en ons gij hebt meêgedaan en kunt het
getuigen zijne liefdadigheid getoond. Zou het
St Maarten zelf niet zijn
Wedergekeerd zijnde in zijn dorp, begon de
rijke heer met zijne studenten de wondere daden
Gods te vertellen en iedereen te manen om te
gaan zien ter plaatse.
't Volk kwam toegeloopen, en 't gene de drie
met den mond verteld hadden, zagen zij nog in
den meersch
De rijke heer kochte dan den meersch en hij
wijdde zijn zeiven en zijn goed aan deze plaats
de twee studenten deden van 's gelijke. Zij richt
ten eene kerke op en een gastverblijf ter eere van
hun heiligen gastheer, en, als 't werk opgedaan
was, leefden zij daar godvruchtig, hun leven lang,
ter eere van Sint Maarten.
Maar lijk of zij geen relikwien van hunnen pa
troon en hadden, eischten zij dat de kanoniken
van de bezonderste kerke van hunne relikwien
zouden afstaan. Deze weigerden. Daarop gingen
zij tot bij den altaar, en, al tranen stortend, ba
den zij St Maarten, dat hij met zijne gewone lief
dadigheid en bermhertigheid hen zou bijstaan.
Aanstonds ging de altaar open zonder dat er men-
schen-handen aan kwamen, en daar kwam een let
van St Maartens vinger, en een deel van zijnen
mantel, en de altaar sloot weêrom toe tot herin
nering van zulk een wonder bleef er nog een ge
heel kleen spoor. Dit zagen de kanoniken en wa
ren er spijtig om maar daar tegen konden zij
niets zeggen 't gene zij weigerden te geven door
gierigheid, de liefdadigheid van St Maarten stond
het toe.
Alzoo is het eindelinge gebeurd dat, na 't over
gaan van de liefdadigheid, de kanoniken ook
overgegaan zijn, en regulare kanoniken zijn hun
opgevolgd. De kerke in den Meerschwierd
een klooster van geestelijken en is groote kerke
bedegen. De eerste kerke van de wereldlijke ka
noniken bij gevalle door eenen brand vernield
zijnde, een andere is in de zelve plaats ter eere
van St Pieter gebouwd en is parochiekerk ge
worden.
Daar is de legende van Sint Maartens kerke te
Yper.
