H 1
ET YPERSCHE-
LA REGION D'YPRES
CINE FLORA
BINNEN KORT
L'HERITIER
IN
MONDÉSIRij
21' Jaar, N 27 26 October 1940
21 Année, N 27 26 Octobre 1940
-:- BI [VOEGSEL
SUPPLÉMENT
WETENSCHAPPELIJK HOEKJE
DE SAMENSTELLING DER STOF
Naamdagen
Zon
Maan
Maanstanden
Dienst voor hulp aan krijgsgevangenen
f
i
Op 19 October, 3 jaar geleden, heeft een man
de oogen voorgoed gesloten, die misschien meer
dan iemand anders heeft bijgedragen tot de ont
dekking van de bouwsteenen der materie.
Te dier gelegenheid willen we hier dan de
samenstelling der stof bespreken alvorens de
levensbeschrijving van Ernest Rutherford te
geven.
We raken hier echter een zeer moeilijk onder
werp aan en ons doel is dan ook niet dit gebied
der wetenschap in zijn geheel te omspannen,
want hiervoor zijn boekdeelen noodig, maar wel
een eerste denkbeeld te geven van de ingewik
keldheid der stof.
A. MOLECULEN.
Is de materie continu of discontinu? Deze vraag
werd reeds gesteld door de oude Grieken. Neem
een hoop zand, een duin bv., op het eerste ge
zicht schijnt zij gelijkmatig van bouw te zijn,
maar bij nader onderzoek blijkt zij te bestaan
uit onderscheiden harde korrels. Een emmer wa
ter, schijnt ook van evenmatigen bouw en noch
tans zou men hem kunnen verdeelen in droppels
en deze weer in kleinere, en er schijnt, opper
vlakkig geoordeeld, geen reden te zijn om aan
te nemen waarom dat onderverdeelen ooit een
einde zou moeten nemen.
Elke stof kan verdeeld worden in korrels
deze worden moleculen genoemd.
Hoe kan men een stuk stof tot zijn moleculen
afbreken Dit is zeer eenvoudig laat water ver
dampen, dat beteekent dat het water uiteenvalt
in zijn uiterste deeltjes of moleculen.
Een gas bestaat steeds uit een enorm aantal
moleculen die onafhankelijk van elkaar voort-
vliegen en tegen elkaar aanbotsen. Met den bes
ten microscoop kan men de moleculen niet
waarnemen. Hun bestaan is echter onbetwist
baar. Zelfs is men erin geslaagd hun afmetingen
te berekenen. Lord Rayleigh veronderstellend
dat, bij verbreiding van olie op water, de mole
culen naast elkaar geschikt zijn, kwam op de
gedachte de dikte te meten van een oliedruppel
op het water uitgespreid. Hij vond hiervoor 2
millioensten van een millimeter of 2 millimicron
(1). Devaux (Franschman) verbeterde de proef
en bekwam 1 millimicron. Een molecule is dus ze
ker niet grooter dan 1 millimicron. Door bereke
ning vond men dat de molecule van water, die
men kan voorstellen door een bolletje een mid
dellijn van 4,6 x 10-8 cm. (2) of dus ongeveer
1/2 millimicron moest hebben.
Een liter water bevat 3,5 x 1025 moleculen. In
een rij geplaatst zouden ze een keten vormen die
meer dan 400 millioen maal om de aarde gelegd
(1) De kleinere eenheden zijn
1 micron 0,001 millimeter
1 millimicron 0,000.001 millimeter. Ook
wordt gebruikt 1 angstrom 0,000.0001 mm.
(2) 104 10 x 10 x 10 x 10 10.000 dus 1 ge
volgd door 4 nullen.
1025 l gevolgd door 25 nullen.
10-1 (negatieve exponent) 1/10 0,1.
10-8 1/108 0,000.000.01 (7 nullen gevolgd
door 1).
Vll'IHHPI>»IPI»IWPIHHH>IH»IPI)IPl
kan worden; gelijkmatig over al het land van de
aarde uitgezaaid, zouden er 32 millioen op eiken
vierkanten centimeter voorkomen. En dat alles
van slechts één liter water
En ziehier nog een andere voorstelling. De 8
millioen inwoners van België zouden 120 jaar
noodig hebben om de moleculen, die 1 mm3
waterstofgas inhoudt te tellen. Men zou 1240
maal meer tijd noodig hebben om de moleculen
te tellen die 1 mm3 water samenstellen.
De moleculen bewegen zich met groote snel
heden, deze van lucht bezitten ongeveer een snel
heid van 460 meter per seconde. Aan deze snelle
beweging is het te wijten dat een gas een druk
uitoefent. De zuiger van den cylinder van een lo
comotief wordt per seconde gebombardeerd
door 14 x 1028 moleculen die ieder een snelheid
van 700 meter per seconde bezitten. Dit onaf
gebroken bombardement van kleine kogelkor
reltjes drukt den zuiger in den cylinder naar
voren en brengt de locomotief in beweging.
B. ATOMEN.
Is het mogelijk de moleculen nog verder te
verdeelen De oude Grieken zouden Neen
antwoorden. Lavoisier. Proust, Dalton en Gay-
Lussac bewezen ons echter dat de moleculen uit
vaste en onveranderlijke materialen moeten op
gebouwd zijn. John Dalton, een Engelsche school
meester, veronderstelde dat de moleculen opge
bouwd zijn uit atomeri (beteekent niet deelbaar),
in de meening dat ditmaal de grens van de deel
baarheid der stof bereikt was.
Alle stoffen tafels, treinen, koeien, sigaren,
menschen,... kunnen in atomen verdeeld worden.
Nochtans zijn er niet zooveel verschillende soor
ten. De ontleding van alle bekende stoffen heeft
tot dusver slechts 92 verschillende soorten van
atomen leeren kennen, waarvan de meeste
nog uiterst zeldzaam de meeste gewone
stoffen worden gevormd door de combinatie van
14 verschillende atomenwaterstof, koolstof,
stikstof, zuurstof, natrium, magnesium, alumi
nium, kiezel, phosphoor, zwavel, chloor, kalium,
calcium en ijzer.
(Vervolgt).
van 27 October tot 2 November 1940.
Zondag 27 October: Sabina, Armandus.
Maandag 28 October Simon, Judas.
Dinsdag 29 October Ermelindis, Narcissus. Alfred.
Woensdag 30 October Alphonsus Rodriguez, Ger-
manus.
Donderdag 31 October: Quentinus.
Vrijdag 1 November Allerheiligen.
Zaterdag 2 November Allerzielen.
27 October: 24° Zondag na Pinksteren, Feest van
Christus-Koning.
1 November: Hoogdag van Allerheiligen.
Opgang Ondergang
Zondag 27 October 8 u. 25 18 u. 28
Maandag 28 October 8 u. 27 18 u. 26
Dinsdag 29 October 8 u. 29 18 u. 24
Woensdag 30 October 8 u. 31 18 u. 22
Donderdag 31 October 8 u. 32 - 18 u. 20
Vrijdag 1 November' 8 u. 34 18 u. 18
Zaterdag 2 November 8 u. 36 18 u. 17
Opgang
Ondergang
Zondag 27 October
3
u.
40
16
u.
42
Maandag 28 October
4
u.
58
17
u.
13
Dinsdag 29 October
6
u.
19
17
u.
44
Woensdag 30 October
7
u.
40
18
u.
18
Donderdag 31 October
9
u.
00
18
u.
58
Vrijdag 1 November
10
u.
16
19
u.
42
Zaterdag 2 November
11
u.
26
20
u.
33
Nieuwe maan: 30 October, te 0 u. 3.
Eerste kwartier: 6 November, te 23 u. 8.
Volle maan 15 November, te 4 u. 23.
Laatste kwartier: 22 November, te 18 u. 36.
VRAGEN EN AANBIEDINGEN VAN PER
SONEEL plaatst men met succes in onze
KLEINE AANKONDIGINGEN
PAKKETTEN VOOR KRIJGSGEVANGENEN.
Het Roode Kruis van België deelt mede dat, met het
dubbele doel, de taak der verwanten te vergemakke
lijken en aan de behoeftige krijgsgevangenen pakken
te sturen, het besloten heeft, in samenwerking met de
O. N. A. C„ den Dienst voor Hulp aan Krijgsgevan
genen voor het verzenden van pakketten, meer uit te
breiden.
De dienst «Het Pakket van den Gevangene» zal voor
taan
A. Voor zoover zijn inkomsten het toelaten, gratis
individueele cf collectieve pakketten naar de behoef
tige gevangenen kunnen sturen, dank zij het «Fonds
voor Hulp aan de Krijgsgevangenen dat in den schoot
van 't Roode Kruis gesticht werd. Elke steun voor
deze verzendingen wordt met erkentelijkheid aanvaard,
hetzij levensmiddelen, kleeren, ondergoed, wollengoed
of geld op P. C. R. 181.447 of bons waar de rubriek
bestemmeling niet ingevuld wordt.
B. Pakketten samenstellen van 1 kgr. met tabak,
sigaretten, chocolade en zoo mogelijk enkele der vol
gende producten sardines, doozen vleeschpastei,
vleeschextrakt, jam, honig, enz., samen voor een waar
de van 20 fr. (prijzen in 't groot).
Bij de plaatselijke afdeelingen van het Roode Kruis
van België, in al de gemeenten van het land, zullen er
bons voor 20 frank voedingswaren te koop gesteld wor
den. Het is voldoende een behoorlijk ingevulde bon
naar het hierbovenvermelde adres terug te sturen, op
dat een pak van 1 kgr. naar een bepaalde krijgsgevan
gene gestuurd worde cf dat een pak van 5 kgr. aange
vuld worde. (Zie C. hieronder.)
Een bon waarop de rubriek bestemmeling niet is
ingevuld, zal voor een behoeftige krijgsgevangene die
nen.
Zoo er geen bons voorhanden zijn kunnen de stor
tingen op P. C. R. 181.447 «Pakketten Krijgsgevan
genen Rood Kruis van België te Brussel gedaan
worden. Men geve duidelijk op naam, voornaam,
nummer van den krijgsgevangene en nummer van
Oflag of Stalag.
C. Tegen een bon van 20 frank de pakketten van
3 kgr. die hij ontvangen heeft voor de rechthebbenden
op een pak van 5 kgr. kleeren, aanvullen met 2 kgr.
levensmiddelen, voor zoover de aankoop mogelijk is
en voor een gezamenlijke waarde van 20 fr. (prijs in
het groot).
Ten andere zal het Roode Kruis doorgaan met de
centraliseering en de verzending der pakken die door
de families samengesteld werden.
WIJ HERHALEN dat, zooals vroeger reeds gemeld,
in de maand October uit België slechts een pakket van
1 kgr. naar al de krijgsgevangenen gestuurd mag wor
den. Bovendien mag een pakket van 5 kgr. naar al de
militairen, die geen beroepsmilitairen zijn, gestuurd
worden.
Voor de maand November, zullen binnenkort bijzon
derheden gegeven worden.
WHHMWMWmn
1 NI
Fransch gesproken
