IN DE FLORA
Muziek
Dans
Intrigues
Plechtige Communie
Drukkerij Dumortier
2
Mogen wij ons aan de Turfproductie
verwachten
BRAI\LY
Bond der Oudstrijders 1940
ALLERHANDE NIEUWS
KERKBOEKEN
COMMUNIEBEELDEKENS
PATERNOSTERS
34, Boterstraat YPER
HET YPERSCHE 28 - 3-1941
o
De turf is in ons land zoo goed als onbekend
en bleef onbenut. Ternauwernood hooren wij
onze visschers wel eens gewagen van oude turf-
putten maar het valt te betwijfelen of zij wel
de ontzaggelijk groote hoeveelheden turf ver
moeden, die onze streken bergen. Deze voorraden
zouden in de huidige omstandigheden onze ar
mere bevolking van groot nut zijn.
De turf, die niet te verwarren is met het turf-
strooisel, zou de aandacht moeten trekken van
onze intellectueelen, die zich aan het landbouw
vraagstuk wijden. Het zou verheugend zijn,
moesten onze landbouwingenieurs en groote nij-
veraars de van ouds verlaten turfnijverheid we
der doen opbloeien. Wie hierover meer weten
wil. raadplege slechts zijn handboek voor ge
schiedenis de turfproductie, een der belang
rijkste factors in de ontwikkeling onzer economie
gedurende de XV'' en XVT eeuw, verdient op
nieuw de belangstelling van ons volk.
Volgens de schrijvers, die zich op de turfstudie
speciaal hebben toegelegd, zouden in België de
omstreken van Ath en Antwerpen voor de ont
ginning geschikt zijn. Wij Vermelden terloops
het Blaesveltbroeck het gewest waar Dij le,
Nethe en Zenne hunne waters in den Rupel stor
ten. Deze streek zou voorheen een vóórhisto
rische vallei geweest zijn, waar de zee een diepe
kolk gevormd had, waarin de ontwortelde boom
takken en stammen van de omliggende bosschen
terecht kwamen. Deze massa met kleiaarde ver
mengd verrotte en deed een turflaag ontstaan
van één tot vijf meter dikte.
Het is opvallend hoe de turflaag soms snel ge
vormd wordt.
Een oude schrijver, La Rennie, verhaalt, dat
hij ten jare 1651 in het dorpje Looch-Broom in
Ierland, een vlakte in oogenschouw nam, be
groeid met zulke oude en vervallen denneboo-
men, dat er noch schors, noch takken meer aan
te vinden waren. Toen hij vijftien jaar later op
dezelfde plaats terugkwam, waren de boomen
totaal verdwenen en op heel de vlakte lag nu een
tapijt van geelachtig mos. In 1689 reisde hij voor
de derde maal naar de zonderlinge plek en vond
de vlakte herschapen in een wijd moeras waar
uit de bewoners der streek reeds turf delfden.
Eene tijdspanne van nauwelijks veertig jaar was
voldoende geweest om een uitstervend woud tot
een turfput te maken, die reeds uitgebaat kon
worden.
In onze streken bloeide de turfnijverheid in de
XIV-' eeuw. De turf werd benuttigd als haard-
stooksel en voorzag in de behoeften van steden
en dorpen. Met een weinig steenkoolgruis ver
mengd is het een uitmuntende brandstof in een
gewone kachel. Zoo verbruiken haar een groot
aantal Europeesche landen.
Buiten het hoogervermelde Blaesveltbroeck
kan ook het Vlotgras in de streek van Den-
dermonde als braakliggend ontginningsveld ge
citeerd worden. Men schat den inhoud turf van
het eerstgenoemde op een millioen kubieke meter.
Is het niet jammer, dat deze kostbare voorra
den onbenuttigd blijven Een brandstof, die zoo
gemakkelijk en op zulke hygiënische wijze kan
gedolven worden met de spadeEn zeggen, dat
de gemeentebesturen over zoovele werkkrachten
beschikken uit de gelederen der ondersteunde
werkloozen.
Onze voorvaderen schijnen die bronnen van in
komsten en hulp aan minderbedeelden niet ver
smaad te hebben.
De armmeesters lieten de gestoken turf in de
lucht drogen en schonken ze aan de noodlijden
den.
Het is onmogelijk in den omvang van dit arti
kel het onbetwistbaar nut dezer delfstof te ver
handelen.
Wij willen nog enkel aanstippen, dat de gewone
turf met een kleine vlam brandt, wat natuurlijk
een zachte temperatuur-verwekt en uitstekende
diensten bewijst voor het verwarmen der serres.
Zoo wordt ze sinds lang in Engeland, Holland en
Rusland gebezigd. De pottenbakkersnijverheid
wist er eveneens nut uit te trekken de italiaan-
sche ceramiekfabrieken en de vermaarde kristal-
werkhuizen van Bohemen brengen daarvan het
beste bewijs.
Gelukt men erin de turf goed samen te persen,
wat in deze ijzeren eeuw een voltrokken feit is,
zullen de turfblokken weldra de steenkolen uit
de metaalnijverheid verdringen.
Blijft nog het veelbesproken vraagstuk der ver
vangingsbrandstoffen voor voertuigen. Waar men
zooveel gewag maakt van houtgasgeneratoren
voor autos kan men evengoed van turfgasmoto-
ren spreken. Het hout toch kan en zou voor an
dere doeleinden moeten bestemd blijven. In Hol
land werden reeds maatregelen getroffen tegen
het verbruik der houtgasgeneratoren en nieuwe
vergunningen worden niet meer toegestaan.
In dit land is ook. door het besluit van den
secretaris-generaal van landbouw en visscherij,
waarbij de maximum productie van turf voor
1941 is bepaald, de grens vastgesteld inzake de
uitbreiding der turfproductie in de Groningsch-
Drentsch-Overrijsselsche venen. Deze grens is be
paald op 40.000 dagwerken groote fabriekturf,
50.000 stobbe bagger en 400 millioen persturven.
Deze cijfers bij onze Noorderburen, hebben
voorzeker wat te beteekenen
VERJAARDAGEN.
de geestelijke vader van de Radio.
O
Branly werd geboren in 1844 te Amiens en bezocht
de Lycea van Saint-Quentin en Henri IV te Parijs. Op
21 jarigen leeftijd verlaat hij de Ecole Normale Su
périeure en gaat de natuurkunde onderwijzen in het
lyceum van Bourges. In 1869 wordt hij benoemd tot
hoofdassistent van het physisch laboratorium der Sor-
bonne, in 1873 doctor in de wetenschappen en in 1875
leeraar aan het Rolin college, waarna hij in de
katholieke universiteit doceert. In 1882 wordt hij doctor
in de geneeskunde en oefent dit ambt gedurende negen
tien jaren uit om in de onkosten van zijn opzoekingen
te voorzien.
Deze werden in 1890 met succes bekroond. Wanneer
men hem erover ondervroeg, antwoordde hij Neem
een buis gevuld met ijzervijlsel tusschen twee gelei
dende metalen staven, die met de twee polen van een
element verbonden zijn. Zet een Leidsche flesch op on
geveer 20 meter dan kunt ge op afstand en naar ver
kiezing het vijlsel al dan niet geleidend maken dank zij
de vonken van die Leidsche flesch».
Branly is niet de ontdekker van de draadlooze tele
grafie, maar zijn uitvinding diende tot basis voor alle
verdere realisaties op het gebied der draadlooze. Met
Hertz mag hij dan ook als de voorlooper van de radio
beschouwd worden. Dikwijls wordt hij de geestelijke
vader van de radio genoemd. Marconi heeft zelf zijn
verdienste erkend door zijn eerste draadloos telegram,
dat op 28 Maart 1899 over het kanaal van Dover naar
Wimereux werd geseind, voor Branly te bestemmen.
De tekst luidde De heer Marconi zendt aan den heer
Branly zijn eerbiedige gelukwenschen door middel van
de draadlooze telegrafie over het Kanaal, daar dit
prachtige resultaat gedeeltelijk te danken is aan de
uitzonderlijke werking en de studie van den heer
Branly.
In 1905 maakte hij de eerste openbare proef van tele-
mechanica. De geleerde liet op een afstand electrische
lampen gloeien, een ventilator draaien, schoot een re
volver af. liet een electro-magneet een kogel optillen
en vallen enz.... Men weet dat de telemechanica het
thans reeds zoo ver heeft gebracht dat, bij schietoefe
ningen, schepen en vliegtuigen draadloos op afstand
bestuurd worden.
Zeker werden professor Branly winstgevende aan
biedingen gedaan door verscheidene wetenschappelijke
instellingen. Maar hij heeft deze immer afgewezen. Er
bestaat wel een Bell Telephone, een Compagnie Edison,
een Marconi-Maatschappij, maar een vereeniging Bran
ly is nooit tot stand gekomen. Terwijl zijn mededingers
over geweldige laboratoriums en legers assistenten be
schikten, verkoos hij de eenvoudige man te blijven, die
op zijn eentje voortzwoegt. Zijn eerste laboratorium
was in een slaapzaal ingericht. De zware vrachtwagens,
die in de straat voorbij reden, deden zijn toestellen zoo
danig schommelen en trillen, dat hij zich verplicht zag
alles elastisch op te hangen. Het is dan ook pas in zijn
ouden dag dat hij zich. door tusschenkomst van een
vrijgevig mecenas, een laboratorium waardig van hem
kon laten bouwen. Het is een wit paviljoen zonder ver
dieping, dat in een hoek der tuinen van het Institut
de Paris staat Een speciaal lokaal is er in aange
bracht, de gepantserde kamer zoo noemde hij het
omdat het gansch door koperen platen is afgesloten.
Erin bevindt zich een galvanometer die rust op een fun
dament dat 13 meter diep gaat tot op den rotsachtigen
ondergrond van Parijs, ten einde alle trillingen uit te
schakelen. Hierin werkte hij de laatste dagen van zijn
leven. Ik ben een laboratoriummensch zegde hij
eens.
Doctor Branly werd in 1910 lid van de Koninklijke
Academie van België en het jaar daarop van het In
stitut te Parijs. In 1910 werd hij ridder, in 1920 offi
cier, in 1923 commandeur en vervolgens groot-officier
van het Eerelegioen.
Branly bezat een wonderbare werkingskracht. Op
negentigjarigen leeftijd werkte hij nog zestien uren per
dag.
Toen hij met zijn familie zijn 95" verjaardag vierde,
wilden zijn kleindochters hem met een taart met 95
kaarsjes beplant verrassen, maar Branly hield voor dit
niet te doen ik zou wel buiten adem geraken als ik
een voor een die kaarsjes moest uitblazen zegde hij.
Bij het begin van den oorlog werden zijn twee heel
meesters gemobiliseerd. Eiken dag nochtans liet hij
zich per auto naar zijn laboratorium brengen. Bij het
eerste luchtalarm besloten zijn zoon en zijn dochter
Parijs te verlaten. Het was op 3 October.
Kort voor zijn dood nochtans was hij in Parijs terug
gekeerd om zijn werk te hervatten. Maar ook zijn assis
tenten waren weg. De geleerde was ontmoedigd, Ik
ben voor niets meer goed. Ik heb enkel nog te sterven»,
zegde hij. Een verkoudheid heeft zijn uitgeput gestel
neergeveld. Hij overleed op 24 Maart 1940.
Eigenaardig is he.t dat professor Branly niet hield
van de radio. In oogenblikken van slecht humeur zegde
hij soms En zeggen dat ik zooiets heb uitgevonden.»
Fernand De Bruyn.
B. O. S. '40
De makkers Oudstrijders 1940, die denken recht te
hebben op een Invaliditeitspensioen, kunnen alle in
lichtingen bekomen, en zich bij ons laten inschrijven
ieder Zondag van 11 tot 13 uur, en ieder Woensdag,
van 19 tot 21 uur. in het Gasthof «In de Zon», bij Oscar
Molein. Statiestraat.
Alle noodige formulieren worden er dadelijk opge
maakt, en aan de bevoegde diensten onmiddellijk op
gestuurd.
O
Y'PER. Aanrijding. Verleden week Donderdag,
rond 17 u.. werd in de Boterstraat een 18 jarige wiel-
rijdster aangereden door het paardenrijtuig van Van-
defonteyne Liban, wonende Meenensteenweg. Het meis
je werd ten gronde geworpen doch bekwam gelukkig-
lijk niet het minste letsel. Haar rijwiel daarentegen was
beschadigd.
Een reeks diefstallen. Deze laatste dagen werden
nogmaals verscheidene diefstallen gepleegd. Zoo wer
den onder meer eenige konijnen ontvreemd bij Heite
Nestor, Plumerlaan, alsmede in een drietal plaatsen op
de Potyze. namelijk bij Salomé Camille. Vandamme
Emile en bij de Wc Nuytten.
Verder werd bij landbouwer Cornette, wonende op
het gehucht Wieltje een zak gerst van 50 kg. weg
genomen, welke in een afhankelijkheid der hoeve ge
borgen stond.
En Zaterdag laatst, om 18 u. 30. werd aan het huis
van Mevr. Cherchye. Capronstraat, voor wier rekening
hij werkzaam is, de velo gestolen van Vandermeersch
Gerard, van Vlamertinghe.
Gevolg aan de ingediende klachten werd door de po
litie een onderzoek ingesteld.
Kinderen bij het spelen met een kogel gekwetst.
Vorige week waren enkele kinders, na de school, aan
het spelen op het Zaalhof en vermaakten zich er met
een vuurtje te maken. Een der knapen, zekere Dufour.
die een kogel gevonden had, wierp het tuig in het vuur
in de meening dat het geen kwaad kon. doch kort na
dien volgde een ontploffing waardoor drie der om
staande jongens, te weten Vanoverschelde Georges,
Ronse Gilbert en Broeckx Felix, gewond werden. De
kinders, die verschillende kwetsuren opgeloopen had
den, werden ter verzorging naar het O. L. Vrouwhos
pitaal overgebracht. De bekomen verwondingen zijn ge-
lukkiglijk van geen al te ergen aard, zoodat hunne on
voorzichtigheid nog geen te ernstige gevolgen voor hen
zal hebben. Mocht dit ongeval een les wezen voor al
de jeugdige snaken die zoo gaarne spelen met vuur,
met gevonden oorlogstuig en alles wat verboden is.
WESTROOSEBEKE. Arbeidsongeval. De land-
bouwwerkman A. B., die aan 't werken was met een
koe, kreeg opeens een stamp van het dier op den voet,
met het gevolg dat zijn groote teen verstuikt werd. De
gekwetste zal hierdoor eenige dagen gedwongen rust
moeten nemen.
STADEN Drenkeling opgehaald. Uit een put in
de Ommegangstraat werd het lijk opgehaald van den
genaamde Trypsteen. De man leed sedert eenigen tijd
aan zinsverbijstering, zoodat men vermoedt dat het
hier een wanhoopsdaad geldt.
Werkongevallen. Terwijl de werkman Provoost
Gratiën, in dienst van den aannemer Sabbe Lucien, een
put aan 't reinigen was, is plots een ophaalbak, we
gende 300 kg., losgeraakt en op den werkman terecht
gekomen. De ongelukkige liep een dubbele beenbreuk
op en kloeg ook nog van inwendige pijnen. Hij werd
inderhaast naar een kliniek overgebracht
Bij het bereiden van het voeder voor zijn vee, is
de landbouwer Vanraes Daniel, wonende wijk 's Gra-
veneik, met de rechter hand in den beetenmolen be
kneld geworden op het oogenblik dat hij, bij een hape
ring der machine, de messen poogde vrij te maken.
Hem werden de noodige zorgen toegediend.
HOOGLEDE. Waren in beslag genomen. Door de
controleurs der ravitailleering werd samen met de
rijkswacht een huiszoeking gedaan in een woning van
de Roeselarestraat. Een groote hoeveelheid sardienen
en opgelegde zalm, ter waarde van ongeveer 2000 fr„
werd er ontdekt en aangeslagen.
LANGEMARCK. Drenkeling teruggevonden.
Destijds meldden wij dat de 20 jarige Dierickx Joseph,
van Langemarck, te Komen per ongeval in de Leie ge
sukkeld en jammerlijk verdronken was. Thans werd
het lijk van den ongelukkige nabij de fabriek Dalle te
Buschbeke door tolbedienden ontdekt en bovengehaald.
