De Kortrijksche
Onderlinge»
Naamdagen.
Zon.
Maan.
Maanstanden.
CHRISTIAAN HUYGENS
(Slot)
In de wiskunde handelde hij over de quadratuur
van den cirkel, de grootte van den cirkel en vond
een nieuwe methode uit om pi te berekenen,
de trisectie, de kettingbreuken, de kansspelen,
enz.
In de werktuigkunde schreef hij over het even
wicht van drijvende lichamen, de middelpunt
vliedende kracht, de zwaartekracht en bepaalde
de versnelling ervan uit slingerwaarnemingen.
Deze laatste ontdekking met de vorige gecombi
neerd gaf aan Newton de mogelijkheid om zijn
beroemde stelling der algemeene aantrekking te
stellen. Verder over het slingeruurwerk (1), de
eeuwigdurende beweging, de relativiteit der be
wegingen, de botsing.
De leer van het licht verrijkte hij met zijn un-
dulatietheorie verder ontdekte hij de diffractie,
de methode ter bepaling van den brekingsindex
en de polarisatie.
Op het gebied der sterrekuride ontdekte hij,
zooals we in het begin van deze bijdrage zagen,
een maan van de planeet Saturnus, de ring van
Saturnus, de aswenteling der planeet Mars en de
nevelvlek in Orion.
De wiskundige aardrijkskunde heeft aan hem
te danken de methode ter bepaling van de geo-
graphische lengte ter zee en de reeds vermelde
ontdekking van de afplatting der aarde aan de
polen.
Ook de physiologie vatte hij aan hij ontdekte
de oorzaak der bij- en verziendheid, de vervorm
baarheid (accomodatie) der oóglens en deed mi
croscopische waarnemingen aan infusoriën.
Tal van instrumenten! kunstelde hij ineen of
verbeterde hij, zooals talrijke lenzen en kijkers,
bij de microscoop draagt het oogglas zijn naam
oculair van Huygens Verder de oculair-mi
crometer, de controleur van den kwikbarometer,
het eerste automatisch werkende planetarium
(het werktuig zelf wordt nog in de verzameling
der Leidsche sterrenwacht bewaard) en het slin
geruurwerk.
Op bet gebied der techniek vermelden we een
explosiemotor die werd voortbewogen door de
ontploffingen van buskruit (men kende toen de
benzine nog niet en een voorlooper der stoom
machine.
Ten slotte nog zij vermeld, dat Christiaan Huy
gens ook een bekwaam teekenaar is geweest, en
dat bv. het fraaie portret van zijn vader, dat voor
aan in de uitgave van de Korenbloemen geplaatst
is, van zijn hand is.
Deze lange, doch onvolledige lijst kan slechts
ontzag inboezemen, vooral als we denken dat het
grootste deel ervan geheel nieuw was voor zijn
tijd. Niet minder dan een genie was deze man
De vrucht van zijn ouderdom is een zeer curieus
werk, de Kosmothéoros (de wereldbeschouwer),
waarin over de bewoonbaarheid van andere he
mellichamen dan onze aarde wordt gehandeld.
Hij tracht in deze verhandeling aannemelijk te
maken, dat ook op de andere planeten planten en
dieren leven en met rede begaafde wezens, die
handen en voeten en oogen hebben, zonder dat
daarom hun lichaamsvorm geheel gelijk aan de
onze behoeft te zijn. Nog meer zelfs hij bere
deneert, dat die planeten-bewoners wetenschap
pen en kunsten beoefenen en spreekt de stoute
bewering uit, dat de Dwaalstarrelingen, indien
zij, ('t welk we reeds hebben vastgesteld) in
maatschappij leven, behalve de daar uit sprui
tende nutheden, ook eenige wellust voelen, gelijk
wij, uit gezelschappen, en samenkoutingen van
vrienden, minnerijen, boertigheden en schouw
spelen
Wat men ook tegen deze zonderlinge veronder
stellingen moge inbrengen, opmerking ver
dient, dat Huygens ook bij zijn gewaagde uit
spraken steeds op den vasten bodem van het na
tuurlijke blijft. Van neiging tot occulte weten
schap geen spoor. Het is tevens het eenige werk
waarin we hem als gemoedsmensch kunnen lee-
<1> In de directeurskamer van de Leidsche sterre-
■wacht hangt een klok van Huygens. die nog heel goed
loopt.
(2) Duitsch wiskundige en wijsgeer (1646-1716). Met
Newton uitvinder van de differentiaalrekening. Een der
grootste geleerden aller tijden.
HET YPERSCHE 6 - 6 -1941
ren kennen.
In alles blijkt hij ons een exact natuurvorscher,
die niets anders zoekt dan de waarheid en die in
al zijn werk de wegen, die hem tot zijn doel ge
voerd hebben, met de grootst mogelijke open
hartigheid toont. Van godsdienstig mysticisme
was hij afkeerig, een opmerkelijk tegenhanger
dus van Pascal. De politiek boezemt hem ook
geen belang in, zoo schrijft hij aan Leibnitz (2):
Ik heb zoo weinig neiging tot en achting voor
alle politiek gekweel, dat ik mij buiten alles houd
wat dit raakt, en ik kan zelfs moeilijk uitstaan,
dat een geest als de Uwe daar tijd aan geeft
Nederland mag trotsch zijn op deze groote uni-
verseele figuur. De naam Huygens mag in gou
den letters in de geschiedenis van dit land ge
schreven worden.
van 8 tot 14 Juni 1941
Zondag 8 Juni H. Drievuldigheid, Medardus.
Maandag 9 Juni Pelagie. Edgard. Felicianus. Primus.
Dinsdag 10 Juni Margareta.
Woensdag 11 Juni Barnabas.
Donderdag 12 JuniHeilig Sacrament, Nazarius, Guy,
Johannes van Sahagun.
Vrijdag 13 Juni Antonius van Padua.
Zaterdag 14 Juni Basilius.
Opgang
Ondergang
Zondag 8 Juni
5
u.
30
21
u.
52
Maandag 9 Juni
5
u.
30
21
u.
53
Dinsdag 10 Juni
5
u.
30
21
u.
54
Woensdag 11 Juni
5
u.
29
21
u.
55
Donderdag 12 Juni
5
u.
29
21
u.
55
Vrijdag 13 Juni
5
u.
29
21
u.
56
Zaterdag 14 Juni
5
u.
29
21
u.
57
Opgang
Ondergang
Zondag 8 Juni
20
u.
30
5
u.
00
Maandag 9 Juni
21
u.
39
5
u.
48
Dinsdag 10 Juni
22
u.
40
6
u.
44
Woensdag 11 Juni
23
u.
30
7
u.
46
Donderdag 12 Juni
0
u.
11
8
u.
54
Vrijdag 13 Juni
0
u.
46
10
u.
03
Zaterdag 14 Juni
1
u.
15
11
u.
11
Volle maan 9 Juni, te 14 u. 34.
Laatste kwartier 16 Juni, te 17 u. 45.
Nieuwe maan 24 Juni, te 21 u. 22.
Eerste kwartier 2 Juli, te 6 u. 24.
Algemeene verhooging der wedden
en loonen
In nauwe samenwerking met de vertegenwoordigers
der Unie van Hand- en Geestesarbeiders en de verte
genwoordigers der vereenigingen van arbeidsgevers
heeft de commissaris voor Prijzen en Loonen in akkoord
met de secretarissen-generaal bij het Ministerie van
Arbeid en Sociale Voorzorg, het Ministerie voor Voe
ding en Landbouw, het Ministerie voor Verkeerswezen
en het Ministerie van Economische Zaken, op 30 Mei '41
een verordening uitgevaardigd inzake de vaststelling
der loonen en salarissen. Deze verordening die op 1"
Juni '41 van kracht wordt, bepaalt voor de arbeiders een
aanzienlijke verhooging hunner inkomens.
Op bedienden in de openbare diensten, die reeds
vanaf 1 Mei 1941 een aanzienlijke verhooging van him
loon kregen, evenals op dienstboden is de verordening
niet van toepassing.
Vooreerst wordt een verhooging der minima bruto-
loonen en salarissen voorzien voor dezen die het ge-
heele jaar arbeiden.
Het nieuwe minimumtarief bedraagt voor arbeiders
en arbeidsters in de private industrie respectievelijk
5 en 3.50 Belgische frank per uur. Het bruto-loon voor
arbeiders en arbeidsters in den landbouw wordt res
pectievelijk op 3.80 fr. en 2.70 fr. per uur bepaald. De
minima bruto-salarissen voor mannelijke en vrouwe
lijke bedienden worden respectievelijk op 1.000 en 800
frank per maand vastgesteld. De vergoedingen in na-
tura die worden toegestaan zooals gratis wonen, gratis
vuur en licht, enz., voor zoover de minima vergoedin
gen geen netto-loonen zijn zooals in het landbouwbe
drijf, moeten volgens een gelijkwaardigen maatstaf
aangerekend worden.
De verordening bepaalt verder de verhooging der
bruto-loonen met 8 inbegrepen de regelmatig toege
stane vergoedingen.
Als brutoloon geldt de vergoeding, die aan den ar-
beidsnemer op 10 Mei 1940 werd uitbetaald voor zijn
prestaties. Oefent hij op 1 Juni 1941 een andere, hooger
of minder betaalde bedrijvigheid regelmatig uit, dan
deze op 10 Mei'1940, dan geldt als brutoloon voor deze
nieuwe bedrijvigheid de overeengekomen vergoeding.
Voor bedrijven die op 10 Mei 1940 gesloten waren of
hun activiteit eerst na dit tijdstip begonnen, werden spe
ciale regelingen getroffen. De werknemers, waarvan de
loonen door het commissariaat voor Prijzen en Loonen
of door een afzonderlijke regeling vastgesteld werden,
genieten principieel NIET van de loons- en salarisver-
hooging. Dientengevolge is de verordening niet van toe
passing in de diamantindustrie en de bouwnijverheid.
De regeling voor diamantindustrie is van jongeren da
tum en voorziet loontarieven, die aan de huidige om
standigheden zijn aangepast. Voor de bouwnijverheid
is een nieuwe loonschaal evenals een gerechtvaardigde
indeeling in loongebieden intusschen verschenen.
Een verhooging der prijzen naar aanleiding der ver
ordening .is uitdrukkelijk verboden en dientengevolge
strafbaar.
Voor overtredingen der verordening zijn zware straf
fen voorzien. De vraag of de commissaris voor Prijzen
en Loonen bevoegdheid zal krijgen strafrecht uit te
spreken, wordt op het oogenblik onderzocht.
9
STEPHENSON
George Stephenson werd op 8 Juni 1781 te Wy-
lam geboren. Hij was de zoon van een stoker en
werd door zijn vader te werk gesteld als hulp
kracht en ontwikkelde zich in zijn vrijen tijd.
Hij werd bekend door zijn uitvinding van een
mijnlamp (onafhankelijk van Davy). Werkzaam
bij de bedrijven van Killingworth, slaagde hij er
in een machine te construeeren, die gebruikt
werd voor 't vervoer tusschen de werkplaatsen in
de haven (1814). In 1822 werd hij geplaatst bij de
Stockton and Darlington Railway, waarvoor hij
een machine construeerde, die in staat was wa
gens te trekken (1825). In de volgende jaren was
hij werkzaam bij verschillende spoorwegmaat
schappijen.
Hij moet beschouwd worden als de vader van
de stoomlocomotief, daar hij er in slaagde de eer
ste practisch bruikbare locomotief te constru
eeren, waarvan de principes nog de grondslagen
vormen van de tegenwoordige stoomlocomotieven.
Hij overleed te Chesterfield bij Newcastle in
1848. Zijn zoon Robert nam de leiding der fabrie
ken van zijn vader over. Hij was eveneens een
zeer bekwaam technicus en hielp onder meer de
Lesseps bij de plannen van het Suezkanaal.
BEECHER - STOWE
Henriet Elisabeth Stowe werd in Litchfield
(Connecticut-Vereenigde Staten) geboren op 12
Juni 1811. Als dochter van predikant Beecher. In
1836 huwde zij met Stowe, die toen hoogleeraar
was aan een seminarie. Veel schreef zij in tijd
schriften.
Zij woonde tot 1850 te Cincinnati en kon daar
gemakkelijk kennis opdoen van toestanden in de
slavenhoudende staten (Zuiden der Vereenigde
Staten). Zij behoorde namelijk tot een kring, die
ontvluchte slaven over de Ohio voorthielp. De
maatregelen hiertegen, de Fugitive Slaves Act,
en vooral het optreden der slavenspeurders uit
het Zuiden, gaven haar het verhaal in de pen
De Negerhut van Oom Tom (1852). Het maak
te groot opzien, niet het minst in Europa, en werd
in 23 talen overgebracht.
Tegen de beschuldiging van generaliseering en
overdrijving gaf zij Een Sleutel tot de Neger
hut van Oom Tom in het licht, dat feitenmate
riaal ter bevestiging bevat.
In 1853 bezocht zij Engeland om steun te krij
gen voor de beweging tegen den slavenhandel
en was verder medewerkster van haar broeder
Henry Ward Beecher, de grootste kanselredenaar
van zijn tijd. Haar latere werken zijn van minder
beteeken is.
Na den Secessieoorlog (Noord tegen Zuid, één
der doelen was het afschaffen der slavernij),
woonde zij een tijd in Florida en later te Hart
ford, waar zij in 1896 stierf.
Niet lang geleden verscheen van de hand van
Margaret Mitchell Gone with the Wind in het
Nederlandsch gekend als Gejaagd door de
wind», een prachtige roman (1.000.000 exempla
ren verkocht op 6 maand tijd in Amerika) die
mag beschouwd worden als een antwoord op
De Negerhut van Oom Tom
Weet gij
dat de Naamlooze Verzekeringsmaatschappij
reeds aan hare verzekerden eene teruggave ge
daan heeft van meer dan 2.500.000 frs onder vorm
van vrijwillige korting op de premiën.
Dat zij U desniettegenstaande de voordeeligste
tarieven en klare uitgebreide polisvoorwaarden
verleent, en U eene spoedige en zeer billijke op
lossing bij ieder rampgeval verzekert.
Waarom dus nog langer verzekeringen afslui
ten aan allerlei vreemde Maatschappijen
Kapitaal en Reserven Meer dan 16.000.000 Irs.
Maatschappelijke Zetel
KORTRIJK, Lekkerbeetstraat H. R. K. 952.
Bijkantoren
IEPER OOSTENDE BRUGGE.
De Maatschappij stelt belang in elke ernstige
aanvraag voor agentschap.
Leest en verspreidt HET YPERSCHE
