WGTEN/CHAPPELUK
Piano's - Accordeon 's
Uw beste zaak
van het jaar
De Kortrijksche
Onderlinge»
GROOTE FIGUREN
10.
TREKKINGEN
Binnenlandsche leening 1932
Lotenleening 1941
Lekkerbeetstraat, KORTRIjK
Bijkantoor YPER, Paterstraat, 8.
*EEK.s
Kalender der Vlamingen
HET YPERSCHE 2-1-1942
DE ZWAARTEKRACHT (Vervolg)
Daar de aantrekkingskracht volgens de gravitatie
wet omgekeerd evenredig is met den afstand zal dus.
naarmate een lichaam zich van de aarde verwijdert, de
zwaartekracht kleiner worden of anders uitgedrukt het
gewicht van het lichaam kleiner worden. Een zelfde
lichaam weegt dus minder boven op een berg dan aan
den voet van dien berg. Een kogel van 3.6 kg. zou op
een afstand van de aarde gelijk aan die van de maan,
door de aarde nog maar aangetrokken worden met een
kracht, waarmee op liet oppervlak der aarde 1 g. wordt
aangetrokken. Let wel op het feit dat alhoewel het ge
wicht (de aantrekkingskracht) vermindert, de massa
onveranderd blijft.
Onze aarde heeft, zooals iedereen wel weet. niet den
idealen bolvorm, ze is namelijk afgeplat aan de polen,
i. a. w. de polen bevinden zich dichter bij het middel
punt der aarde. Een zelfde lichaam zal dus zwaarder
wegen aan de polen dan aan den evenaar. Een lichaam
dat aan de Noordpool 100 kg. weegt, verliest ongeveer
een halve kg. als men het naar den evenaar verplaatst,
zoodat het nog 99,5 kg. weegt.
En de derde vraag Hoever strekt de zwaartekracht
zich uit Wel het antwoord is eenvoudig: tot in het
oneindige (dit is slechts theoretisch). In vroegere tij
den meende men, dat het gebied, waarin de zwaarte
merkbaar is, slechts als een dunne rooksluier boven de
aarde hangt en een Jezuïetenpater trachtte een kanon
kogel buiten de aantrekkingskracht te schieten. De
schietproef zou slechts dan kunnen gelukken, wanneer
de kegel een aanvangssnelheid van ruim 11 km. per
seconde of grooter heeft (1), dan heeft hij (ofschoon
hij. daar de aantrekkingskracht zich doet gevoelen tot
in het oneindige, op de keper beschouwd nooit aan het
zwasrteveld (2) van de aarde ontkomen kan) toch vol
doende bewegingsenergie om de, naar buiten steeds ge
ringer wordende, aantrekkingskracht der aarde te over
winnen.
Het verhaal gaat dat Newton de wet der algemeene
aantrekkingskracht ontdekte, toen hij in zijn tuin stond
en er een appel uit een boom viel. Doch om Newton's
ontdekking te begrijpen, moeten we verder dan de ap
pels kijken Ver boven ons hangt een ander voorwerp,
doch niet aan een boem, het is de maan. Trekt de aarde
de maan aan Zoo ja, waarom valt ze dan niet op
onzen aardbol
Maken we een loodje vast aan een koordje en draaien
we 't koordje rond. dan vliegt't loodje rond in een cirkel.
De kracht die het touwtje gespannen houdt noemt men
de middelpuntvliedende kracht. Laten we het touwtje
los dan vliegt het loodje weg onder invloed van die
kracht. Zoolang we het koordje vasthielden werd de
middelpuntvliedende kracht opgeheven door de trek
kracht. Vervangen we nu het loodje door de maan en
de trekkracht door de aantrekkingskracht. De vraag is
dus niet «Waarom valt de maan niet op de aarde»,
maar juist «Waarom vliegt de maan niet weg van de
aarde zooals het loodje doet als men het touwtje
lost. Dat de maan een cirkel beschrijft om de aarde
bewijst juist het bestaan van een aantrekkingskracht,
die door de aarde wordt uitgeoefend en Newton's groot.e
ontdekking wasde aantrekkingskracht, die de maan
in haar baan houdt, en de kracht, die de appel doet
vallen, is een en dezelfde kracht, de zwaartekracht.
W Ij wegen te zwaar 1 Inderdaad wat zou het leven
veel prettiger wezen moesten we bv. zesmaal lichter
wegen we zouden, veel sneller kunnen loopen en fiet
sen. veel hooger en verder kunnen springen, onze reis
pakken zouden veel lichter te dragen zijn, we zouden
een steen veel verder kunnen werpen en alle voorwer
pen zouden veel trager vallen, zoodat er minder gebro
ken beenen zouden zijn, In een woord iets voor een
roman a la Jules Verne. Doch ons gewicht en het ge
wicht onzer huisvoorwerpen hangen af van de massa
der aarde: om in deze droomwereld verplaatst te kun
nen worden zouden we onze aarde moeten herleiden tot
de grootte van de maan. Maar zulk een aarde zou he
laas niet zeer gastvrij zijn, want deze aarde zou niet
meer in staat zijn den dampkring rondom haar vast te
houden (de maan heeft immers ook geen dampkring).
De lucht moeten we ons voorstellen als bestaande uit
uiterst kleine deeltjes, moleculen genaamd, en deze
deeltjes bezitten een groote snelheid. Nu is die snelheid
zoo groot dat, wanneer de aantrekkingskracht der aarde
zou verminderd .worden tot op een zesde, de moleculen
niet meer tegengehouden zouden worden en van onze
aarde zouden wegvliegen. Daar de dampkring onze
nieuwe aarde zou verlaten, zou ook het leven er niet
meer mogelijk zijn. Dus laat ons dan maar tevreden
zijn met ons zwaar lichaamsgewicht.
Omgekeerd, wat zou er gebeuren moest de aarde plots
in massa toenemen. Wel dan zouden we zwaarder wor
den en ook al de lichamen rondom ons. Nemen we bv.
een stuk koper dat op de aarde 1 kg. weegt, op de maan
zou ditzelfde stuk koper slechts 164 g. wegen en op de
planeet Mars 370 g., doch op Jupiter 2,5 kg. en op de
zon 28 kg.
Het record verspringen bedraagt ongeveer 8 m., de
ze. fde recordman zou op de maan ongeveer 50 m. ver
kunnen springen doch op de zon slechts 0,28 m.Of om
het nog anders te zeggen een steen valt op de maan 6
maal trager, op de zon 28 maal sneller dan op onze
planeet.
Alhoewel de aantrekkingskracht der maan dus zes
(1) De aanvangssnelheid van de projectielen afge
vuurd door de Dikke Bertha gedurende den wereld
oorlog 1914-18 was 1500 m. per seconde, de dracht 120
km. en de obus ging ongeveer 50 km. de hoogte in.
(2t Zwaarteveldruimte waarin de zwaartekracht
zich doet gevoelen (theoretisch het gansch heelal).
maal kleiner is dan deze der aarde en alhoewel de
maan ongeveer 360.000 km. van ons af is, oefent deze
kracht toch neg een aanzienlijken ipvloed uit op onze
aarde, invloed dien wij dagelijks kunnen waarnemen
in eb en vloed. (Vervolgt).
Akkordeeren Herstellen Verhuren
Alsook al andere instrumenten.
NIEUW OCCASIE
R. VIAENE, Merghslynckstr., 4, Yper.
Trekking van 24 December 1941
1 lot van 250.000 fr. valt te beurt aan reeks 256.895.
20 loten van 25.000 fr. vallen ten deel aan volgende
reeksen
224481 244060 288325 169336 172690
1132§3 251677 263761 228849
228552 229508 131081 226138
129683
245160
228790
266266
120250
286247
169099
-o-
Eerste trekking van 30 December 1941
Het lot van 5 miljoen is toegekend aan de reeks
311966. i
De twee loten van 2 miljoen zijn toegekend aan de
reeksen 325364 en 275913.
De vier loten van 1 miljoen zijn toegekend aan de
reeksen 315256207565 147346 en 316145.
De vijf loten van 500.000 fr. zijn toegekend aan de
reeksen 131505; 318882 267239 122784 en 194057.
De 25 loten van 100.000 fr. zijn toegekend aan de
reeksen
100359
105056
110237
143220
144755
149479
154910
157055
186928
190902
208537
212543
224266
246355
266179
266511
282324
294644
303331
308135
309798
311054
324729
331792
347873.
De 180
loten van 50.000
fr. zijn
toegekend
aan de
reeksen
100282
106583
108483
111282
116287
118003
120034
123651
123698
124067
124270
124368
126668
128273
128504
132579
132713
133984
135050
135268
136885
137240
137479
141275
144438
145495
147170
147609
148092
148470
150170
152551
152827
155188
155472
155519
155659
157176
160903
162277
163242
163266
164011
164177
164422
164953
165232
165761
168560
168719
168837
170479
172540
172857
176583
175876
175902
179417
179799
179850
180760
181076
183544
187562
191031
193102
194371
195717
197637
198365
199772
200570
201579
202702
204461
204971
206238
207714
208694
214318
214339
215495
217662
218761
220409
221576
223235
225276
226231
226377
227017
228364
229463
230212
230274
230814
232560
235102
235309
239570
240954
241555
241952
242030
245122
245998
247745
250863
251039
251800
255056
255118
256497
256818
257813
259061
260516
261946
262896
263196
264224
264749
267043
268405
270479
273621
276053
276790
279447
283068
285409
287148
287991
289403
291196
291756
292477
299953
300063
302560
303090
303924
304162
306980
307615
307912
310418
310486
311229
314093
314590
315361
316600
316777
316857
318130
318357
318641
319869
322934
324924
326941
328875
331667
332011
336951
336988
337366
338992
340321
340691
341548
342487
345784
347205
348146
348211
348934
349062
349796
Betaling vanaf 15
Januari 1942 ter Nationale Bank te
Brussel
doet U met een verzekering te sluiten
bij de Kortrijksche Onderlinge» N.V.
Spoedige en billijke oplossing
bij ieder rampgeval.
Voordeeligste tarieven
KLARE EN UITGEBREIDE
POLISVOORWAARDEN
van Oostenrijk en Maria van Hongarije.
In 1520 en in 1521 ontving de Brusselsche schilder het
bezoek van Duerer.
In 1521 schilderde hij het zeer bekende doek De
Ongelukken van den armen Man Jobschilderij dat
zich in het Museum te Brussel bevindt. Op een der zij
luiken wordt de spreuk aangetroffen: Elck zijnen tijd.
Het mag gezegd worden dat Van Orley van zijnen tijd
is geweest. Hij stond immers niet vreemd aan de be
weging der gereformeerden. Eenmaal moest hij voor een
inquisitor verschijnen om een predikant in zijn huis
ontvangen te hebben.
•Hij bleef in den dienst van Maria van Hongarije. Zij
bestelde hem een grootsch werk voor een klooster in
den omtrek van Brest. Dit werk, dat bij zijn dood op
6 Januari 1542 onvoltooid was, is in het bezit gekomen
van de O. L. Vrouwkerk te Brugge. In de latere jaren
werd het voltooid door Marcus Gerards.
7 Januari 1882Geboorte te Antwerpen van Prof. Dr
Fr. Daels, driemaal laureaat in den Belgischen Uriiver-
siteitswedstrijd, van de Académie de Médecine van
België en Frankrijk. Sinds 1911 hoogleeraar te Gent.
Stichter van de internationale Vroedvrouwenvereeni-
glng.
,1» i.i w .i u
v
LOUIS BRAILLE
De Franschman Louis Braille werd op 4 Januari 1806
te Coupvray (Seine-et-Marne) geboren. Toen hij drie
jaar oud was, werd hij blind In 1816 werd hij in het
blindeninstituut van Parijs geplaatst, waar hij in 1828
als onderwijzer werd aangesteld. Reeds 'het jaar nadien
maakte hij zijn blindenschrift bekend, dat naar'hem ook
Brailleschriftgenoemd wordt en waarmee sedert
dien de blinden het lezen hebben kunnen leeren.
Deze man, die voor de ongelukkige blinden een nieuwe
wereld opende, die hen vertroosting en een middel tot
ontwikkeling gaf, overleed in zijn geboortestad, op
6 Januari 1852, dus juist 90 jaar geleden.
In 1887 werd er te Coupvray tè zijner eere een monu
ment opgericht.
Eeuwen lang werden de blinden, de meest ongeluk
kige onder de gebrekkigen, aan hun lot overgelaten.
Blinden die in hun bestaan moesten voorzien, konden
slechts het beroep van bedelaar uitoefenen. Reeds se
dert 1260 bestond te Parijs het hospitaal des Quinze-
Vingtsdat nog door Lodewijk den Heilige gesticht
werd. Daar vonden alle blinde bedelaars huisvesting.
Zij hadden een soort van syndikaat met hun eigen vra
gers, die in de straten aalmoezen voor hen vroegen.^Zij
zelf hadden een bus bij en droegen een lelie1 op de bórst
als kenteeken. Zij mochten in alle kerken een bus plaat
sen, terwijl de kerkportalen aan hen voorbehouden ble
ven en onder 'hen verpacht werden.
Als grondlegger van het blindenonderwijs noemt men
den Franschman Valentin Haiiy. In 1786 gaf hij een
boek uit waarin hij zijn idee uiteenzette, dat in begin
sel hierop neerkwam dat het ontbrekend gezichtsver
mogen gedeeltelijk kan vervangen worden door den
zeer ontwikkelden tastzin waarmee de blinden zich
weten te behelpen. Bij het toenmalige blinden onder
wijs speelden gehoor en tastzin de hoofdrol. Door hun
tastzin krijgen de blinden een voorstelling van de ver
schillende voorwerpen, terwijl hun gehoor vooral op de
richting van het geluid geoefend wordt. Daarop berust,
wat men wel eens het zesde zintuig van de blinden
noemthet ruimtegevoeL De tastzin heeft het zelfs mo
gelijk gemaakt doofstomme blinden woorden te leeren
stamelen.
Het lezen werd voor de blinden eerst algemeen na
de bekendmaking van de door Braille uitgedachte me
thode. Het princiep van het Brailleschrift bestaat uit
zes punten die in relief doorgedrukt worden, waardoor
de blinde met de vingertoppen kan voelen welke letter
hij voor heeft.
Bij het schrijven in Brailleschrift wordt het papier
op een zachte ondèrlaag gelegd, bv. gummi, leder of
een geribde zinken plaat. Steekt men de stalen stift
of griffel ir\ de inkervingen van het bijzonder toe
stelletje, waarmee het schrift vlug en vlot kan gemaakt
worden, dan ontstaat langs den anderen kant een ver
hoogde punt die de blinde met de vingertoppen voelen
kan. Zes punten volstaan om met verschillende plaat
singen al de letters, cijfers, leesteekens, enz. weer te
geven.
Het Brailleschrift wordt van rechts naar links ge
schreven. Zelfs muziek wordt volgens dit systeem ge
schreven. Bijzondere atlassen in reliëfdruk worden voor
de blinden vervaardigd. Sommige bibliotheken bezitten
bijzondere afdeelingen voor blinden. Tegenwoordig kan
ook het blindenschrift met bijzondere schrijfmachines
getypt worden. Goedhartige zielen houden zich bezig
met de voornaamste schrijvers in Brailleschrift om te
zetten.
Enkele beroemde blinden waren de Noord-Nederland-
sehe dichteres Petronella Moens, de Engelsche dichter
Milton, Braille zelf en de wereldberoemde doofstom-
meblinde, de Amerikaansche Helen Keiler, die spijts
haar driedubbel gebrek, universitaire studies deed en
het tot een hoogen trap van geleerdheid bracht.
Op 2 Januari 1851 viert men de geboorte van den
Vlaamschen folklore- en tooneelschrijver Isidoor Teir-
linck.
Tremeloo zag op 3 Januari 1840 de geboorte van
Jozef De Veuster, die Pater Damiaan werd en als wel
doener der menschheid in de geschiedenis zal bekend
blijven omdat hij zijn leven gaf voor de menschheid.
Op 3 Januari 1865 overleed de Vlaamséhe kunst
schilder Jozef Lies en op denzelfden datum van het
jaar 1911 de landschapschilder Francois Lamorinière.
4 Januari 1806te Maastricht wordt geboren Hendrik
Van Hasselt. Deze Vlaamsche letterkundige schreef
onder den deknaam van d'Aveline. Hij vertaalde tal
van Spaansche en Skandinavische werken.
In 1851 werd de kunstschilder Theodoor Verstraete
geboren die krankzinnig overleed en 1869 is het ster-
vensjaar van den bekenden dichter Jan Michjel Daut-
zenberg, hij was een der eerste vormverfijners.
Op 6 Januari 1542, dus vierhonderd jaar geleden,
overleed de beroemde Vlaamsche schilder Bernard
van Orley te Brussel. Hij mag terecht, volgens de
beweringen van de betrouwbaarste kunstkenners aan
gezien worden als de grootste Brusselsche meester der
XVI- eeuw. Hij was een vurige aanhanger van de Ita-
liaansche school. Van Orley staat bijzonder bekend om
zijn portretten van de voornaamste historische perso
nages uit zijn tijd. Voortdurend kreeg hij opdrachten
van de landvoogden.
Reeds in ,1514 vestigde van Orley zich te Brussel, na
dat zijn vroeger werk duidelijk de invloeden van Ge
rard David, Quenten Metseys en Gossart verraadt.
In de hoofdstad schilderde hij de portretten van de
kinderen van Fillps den SehooneKarei (de latere
Karei V), Ferdinand. Eleonore, Maria, Katharina enz.
Al deze werken zijn verloren gegaan. Alleen in de
hoofdkerk te Brugge wordt er een kopij van het oor
spronkelijke werk, voorstellende Karei V. bewaard
Op 23 Mei 1518 werd Van Orley tot schilder van Mar-
garetha van Oostenrijk benoemd met het salaris van
een stuiver per dag! Niets verwonderlijks dat hij dan
ook bekend is gebleven als de schilder van Margaretha
(Zie vervolg oaderaan vorige kolom)