WGTEN/CHAPPELUK Piano's - Accordeon 's Uw beste zaak van het jaar De Kortrijksche Onderlinge» GROOTE FIGUREN 10. TREKKINGEN Binnenlandsche leening 1932 Lotenleening 1941 Lekkerbeetstraat, KORTRIjK Bijkantoor YPER, Paterstraat, 8. *EEK.s Kalender der Vlamingen HET YPERSCHE 2-1-1942 DE ZWAARTEKRACHT (Vervolg) Daar de aantrekkingskracht volgens de gravitatie wet omgekeerd evenredig is met den afstand zal dus. naarmate een lichaam zich van de aarde verwijdert, de zwaartekracht kleiner worden of anders uitgedrukt het gewicht van het lichaam kleiner worden. Een zelfde lichaam weegt dus minder boven op een berg dan aan den voet van dien berg. Een kogel van 3.6 kg. zou op een afstand van de aarde gelijk aan die van de maan, door de aarde nog maar aangetrokken worden met een kracht, waarmee op liet oppervlak der aarde 1 g. wordt aangetrokken. Let wel op het feit dat alhoewel het ge wicht (de aantrekkingskracht) vermindert, de massa onveranderd blijft. Onze aarde heeft, zooals iedereen wel weet. niet den idealen bolvorm, ze is namelijk afgeplat aan de polen, i. a. w. de polen bevinden zich dichter bij het middel punt der aarde. Een zelfde lichaam zal dus zwaarder wegen aan de polen dan aan den evenaar. Een lichaam dat aan de Noordpool 100 kg. weegt, verliest ongeveer een halve kg. als men het naar den evenaar verplaatst, zoodat het nog 99,5 kg. weegt. En de derde vraag Hoever strekt de zwaartekracht zich uit Wel het antwoord is eenvoudig: tot in het oneindige (dit is slechts theoretisch). In vroegere tij den meende men, dat het gebied, waarin de zwaarte merkbaar is, slechts als een dunne rooksluier boven de aarde hangt en een Jezuïetenpater trachtte een kanon kogel buiten de aantrekkingskracht te schieten. De schietproef zou slechts dan kunnen gelukken, wanneer de kegel een aanvangssnelheid van ruim 11 km. per seconde of grooter heeft (1), dan heeft hij (ofschoon hij. daar de aantrekkingskracht zich doet gevoelen tot in het oneindige, op de keper beschouwd nooit aan het zwasrteveld (2) van de aarde ontkomen kan) toch vol doende bewegingsenergie om de, naar buiten steeds ge ringer wordende, aantrekkingskracht der aarde te over winnen. Het verhaal gaat dat Newton de wet der algemeene aantrekkingskracht ontdekte, toen hij in zijn tuin stond en er een appel uit een boom viel. Doch om Newton's ontdekking te begrijpen, moeten we verder dan de ap pels kijken Ver boven ons hangt een ander voorwerp, doch niet aan een boem, het is de maan. Trekt de aarde de maan aan Zoo ja, waarom valt ze dan niet op onzen aardbol Maken we een loodje vast aan een koordje en draaien we 't koordje rond. dan vliegt't loodje rond in een cirkel. De kracht die het touwtje gespannen houdt noemt men de middelpuntvliedende kracht. Laten we het touwtje los dan vliegt het loodje weg onder invloed van die kracht. Zoolang we het koordje vasthielden werd de middelpuntvliedende kracht opgeheven door de trek kracht. Vervangen we nu het loodje door de maan en de trekkracht door de aantrekkingskracht. De vraag is dus niet «Waarom valt de maan niet op de aarde», maar juist «Waarom vliegt de maan niet weg van de aarde zooals het loodje doet als men het touwtje lost. Dat de maan een cirkel beschrijft om de aarde bewijst juist het bestaan van een aantrekkingskracht, die door de aarde wordt uitgeoefend en Newton's groot.e ontdekking wasde aantrekkingskracht, die de maan in haar baan houdt, en de kracht, die de appel doet vallen, is een en dezelfde kracht, de zwaartekracht. W Ij wegen te zwaar 1 Inderdaad wat zou het leven veel prettiger wezen moesten we bv. zesmaal lichter wegen we zouden, veel sneller kunnen loopen en fiet sen. veel hooger en verder kunnen springen, onze reis pakken zouden veel lichter te dragen zijn, we zouden een steen veel verder kunnen werpen en alle voorwer pen zouden veel trager vallen, zoodat er minder gebro ken beenen zouden zijn, In een woord iets voor een roman a la Jules Verne. Doch ons gewicht en het ge wicht onzer huisvoorwerpen hangen af van de massa der aarde: om in deze droomwereld verplaatst te kun nen worden zouden we onze aarde moeten herleiden tot de grootte van de maan. Maar zulk een aarde zou he laas niet zeer gastvrij zijn, want deze aarde zou niet meer in staat zijn den dampkring rondom haar vast te houden (de maan heeft immers ook geen dampkring). De lucht moeten we ons voorstellen als bestaande uit uiterst kleine deeltjes, moleculen genaamd, en deze deeltjes bezitten een groote snelheid. Nu is die snelheid zoo groot dat, wanneer de aantrekkingskracht der aarde zou verminderd .worden tot op een zesde, de moleculen niet meer tegengehouden zouden worden en van onze aarde zouden wegvliegen. Daar de dampkring onze nieuwe aarde zou verlaten, zou ook het leven er niet meer mogelijk zijn. Dus laat ons dan maar tevreden zijn met ons zwaar lichaamsgewicht. Omgekeerd, wat zou er gebeuren moest de aarde plots in massa toenemen. Wel dan zouden we zwaarder wor den en ook al de lichamen rondom ons. Nemen we bv. een stuk koper dat op de aarde 1 kg. weegt, op de maan zou ditzelfde stuk koper slechts 164 g. wegen en op de planeet Mars 370 g., doch op Jupiter 2,5 kg. en op de zon 28 kg. Het record verspringen bedraagt ongeveer 8 m., de ze. fde recordman zou op de maan ongeveer 50 m. ver kunnen springen doch op de zon slechts 0,28 m.Of om het nog anders te zeggen een steen valt op de maan 6 maal trager, op de zon 28 maal sneller dan op onze planeet. Alhoewel de aantrekkingskracht der maan dus zes (1) De aanvangssnelheid van de projectielen afge vuurd door de Dikke Bertha gedurende den wereld oorlog 1914-18 was 1500 m. per seconde, de dracht 120 km. en de obus ging ongeveer 50 km. de hoogte in. (2t Zwaarteveldruimte waarin de zwaartekracht zich doet gevoelen (theoretisch het gansch heelal). maal kleiner is dan deze der aarde en alhoewel de maan ongeveer 360.000 km. van ons af is, oefent deze kracht toch neg een aanzienlijken ipvloed uit op onze aarde, invloed dien wij dagelijks kunnen waarnemen in eb en vloed. (Vervolgt). Akkordeeren Herstellen Verhuren Alsook al andere instrumenten. NIEUW OCCASIE R. VIAENE, Merghslynckstr., 4, Yper. Trekking van 24 December 1941 1 lot van 250.000 fr. valt te beurt aan reeks 256.895. 20 loten van 25.000 fr. vallen ten deel aan volgende reeksen 224481 244060 288325 169336 172690 1132§3 251677 263761 228849 228552 229508 131081 226138 129683 245160 228790 266266 120250 286247 169099 -o- Eerste trekking van 30 December 1941 Het lot van 5 miljoen is toegekend aan de reeks 311966. i De twee loten van 2 miljoen zijn toegekend aan de reeksen 325364 en 275913. De vier loten van 1 miljoen zijn toegekend aan de reeksen 315256207565 147346 en 316145. De vijf loten van 500.000 fr. zijn toegekend aan de reeksen 131505; 318882 267239 122784 en 194057. De 25 loten van 100.000 fr. zijn toegekend aan de reeksen 100359 105056 110237 143220 144755 149479 154910 157055 186928 190902 208537 212543 224266 246355 266179 266511 282324 294644 303331 308135 309798 311054 324729 331792 347873. De 180 loten van 50.000 fr. zijn toegekend aan de reeksen 100282 106583 108483 111282 116287 118003 120034 123651 123698 124067 124270 124368 126668 128273 128504 132579 132713 133984 135050 135268 136885 137240 137479 141275 144438 145495 147170 147609 148092 148470 150170 152551 152827 155188 155472 155519 155659 157176 160903 162277 163242 163266 164011 164177 164422 164953 165232 165761 168560 168719 168837 170479 172540 172857 176583 175876 175902 179417 179799 179850 180760 181076 183544 187562 191031 193102 194371 195717 197637 198365 199772 200570 201579 202702 204461 204971 206238 207714 208694 214318 214339 215495 217662 218761 220409 221576 223235 225276 226231 226377 227017 228364 229463 230212 230274 230814 232560 235102 235309 239570 240954 241555 241952 242030 245122 245998 247745 250863 251039 251800 255056 255118 256497 256818 257813 259061 260516 261946 262896 263196 264224 264749 267043 268405 270479 273621 276053 276790 279447 283068 285409 287148 287991 289403 291196 291756 292477 299953 300063 302560 303090 303924 304162 306980 307615 307912 310418 310486 311229 314093 314590 315361 316600 316777 316857 318130 318357 318641 319869 322934 324924 326941 328875 331667 332011 336951 336988 337366 338992 340321 340691 341548 342487 345784 347205 348146 348211 348934 349062 349796 Betaling vanaf 15 Januari 1942 ter Nationale Bank te Brussel doet U met een verzekering te sluiten bij de Kortrijksche Onderlinge» N.V. Spoedige en billijke oplossing bij ieder rampgeval. Voordeeligste tarieven KLARE EN UITGEBREIDE POLISVOORWAARDEN van Oostenrijk en Maria van Hongarije. In 1520 en in 1521 ontving de Brusselsche schilder het bezoek van Duerer. In 1521 schilderde hij het zeer bekende doek De Ongelukken van den armen Man Jobschilderij dat zich in het Museum te Brussel bevindt. Op een der zij luiken wordt de spreuk aangetroffen: Elck zijnen tijd. Het mag gezegd worden dat Van Orley van zijnen tijd is geweest. Hij stond immers niet vreemd aan de be weging der gereformeerden. Eenmaal moest hij voor een inquisitor verschijnen om een predikant in zijn huis ontvangen te hebben. •Hij bleef in den dienst van Maria van Hongarije. Zij bestelde hem een grootsch werk voor een klooster in den omtrek van Brest. Dit werk, dat bij zijn dood op 6 Januari 1542 onvoltooid was, is in het bezit gekomen van de O. L. Vrouwkerk te Brugge. In de latere jaren werd het voltooid door Marcus Gerards. 7 Januari 1882Geboorte te Antwerpen van Prof. Dr Fr. Daels, driemaal laureaat in den Belgischen Uriiver- siteitswedstrijd, van de Académie de Médecine van België en Frankrijk. Sinds 1911 hoogleeraar te Gent. Stichter van de internationale Vroedvrouwenvereeni- glng. ,1» i.i w .i u v LOUIS BRAILLE De Franschman Louis Braille werd op 4 Januari 1806 te Coupvray (Seine-et-Marne) geboren. Toen hij drie jaar oud was, werd hij blind In 1816 werd hij in het blindeninstituut van Parijs geplaatst, waar hij in 1828 als onderwijzer werd aangesteld. Reeds 'het jaar nadien maakte hij zijn blindenschrift bekend, dat naar'hem ook Brailleschriftgenoemd wordt en waarmee sedert dien de blinden het lezen hebben kunnen leeren. Deze man, die voor de ongelukkige blinden een nieuwe wereld opende, die hen vertroosting en een middel tot ontwikkeling gaf, overleed in zijn geboortestad, op 6 Januari 1852, dus juist 90 jaar geleden. In 1887 werd er te Coupvray tè zijner eere een monu ment opgericht. Eeuwen lang werden de blinden, de meest ongeluk kige onder de gebrekkigen, aan hun lot overgelaten. Blinden die in hun bestaan moesten voorzien, konden slechts het beroep van bedelaar uitoefenen. Reeds se dert 1260 bestond te Parijs het hospitaal des Quinze- Vingtsdat nog door Lodewijk den Heilige gesticht werd. Daar vonden alle blinde bedelaars huisvesting. Zij hadden een soort van syndikaat met hun eigen vra gers, die in de straten aalmoezen voor hen vroegen.^Zij zelf hadden een bus bij en droegen een lelie1 op de bórst als kenteeken. Zij mochten in alle kerken een bus plaat sen, terwijl de kerkportalen aan hen voorbehouden ble ven en onder 'hen verpacht werden. Als grondlegger van het blindenonderwijs noemt men den Franschman Valentin Haiiy. In 1786 gaf hij een boek uit waarin hij zijn idee uiteenzette, dat in begin sel hierop neerkwam dat het ontbrekend gezichtsver mogen gedeeltelijk kan vervangen worden door den zeer ontwikkelden tastzin waarmee de blinden zich weten te behelpen. Bij het toenmalige blinden onder wijs speelden gehoor en tastzin de hoofdrol. Door hun tastzin krijgen de blinden een voorstelling van de ver schillende voorwerpen, terwijl hun gehoor vooral op de richting van het geluid geoefend wordt. Daarop berust, wat men wel eens het zesde zintuig van de blinden noemthet ruimtegevoeL De tastzin heeft het zelfs mo gelijk gemaakt doofstomme blinden woorden te leeren stamelen. Het lezen werd voor de blinden eerst algemeen na de bekendmaking van de door Braille uitgedachte me thode. Het princiep van het Brailleschrift bestaat uit zes punten die in relief doorgedrukt worden, waardoor de blinde met de vingertoppen kan voelen welke letter hij voor heeft. Bij het schrijven in Brailleschrift wordt het papier op een zachte ondèrlaag gelegd, bv. gummi, leder of een geribde zinken plaat. Steekt men de stalen stift of griffel ir\ de inkervingen van het bijzonder toe stelletje, waarmee het schrift vlug en vlot kan gemaakt worden, dan ontstaat langs den anderen kant een ver hoogde punt die de blinde met de vingertoppen voelen kan. Zes punten volstaan om met verschillende plaat singen al de letters, cijfers, leesteekens, enz. weer te geven. Het Brailleschrift wordt van rechts naar links ge schreven. Zelfs muziek wordt volgens dit systeem ge schreven. Bijzondere atlassen in reliëfdruk worden voor de blinden vervaardigd. Sommige bibliotheken bezitten bijzondere afdeelingen voor blinden. Tegenwoordig kan ook het blindenschrift met bijzondere schrijfmachines getypt worden. Goedhartige zielen houden zich bezig met de voornaamste schrijvers in Brailleschrift om te zetten. Enkele beroemde blinden waren de Noord-Nederland- sehe dichteres Petronella Moens, de Engelsche dichter Milton, Braille zelf en de wereldberoemde doofstom- meblinde, de Amerikaansche Helen Keiler, die spijts haar driedubbel gebrek, universitaire studies deed en het tot een hoogen trap van geleerdheid bracht. Op 2 Januari 1851 viert men de geboorte van den Vlaamschen folklore- en tooneelschrijver Isidoor Teir- linck. Tremeloo zag op 3 Januari 1840 de geboorte van Jozef De Veuster, die Pater Damiaan werd en als wel doener der menschheid in de geschiedenis zal bekend blijven omdat hij zijn leven gaf voor de menschheid. Op 3 Januari 1865 overleed de Vlaamséhe kunst schilder Jozef Lies en op denzelfden datum van het jaar 1911 de landschapschilder Francois Lamorinière. 4 Januari 1806te Maastricht wordt geboren Hendrik Van Hasselt. Deze Vlaamsche letterkundige schreef onder den deknaam van d'Aveline. Hij vertaalde tal van Spaansche en Skandinavische werken. In 1851 werd de kunstschilder Theodoor Verstraete geboren die krankzinnig overleed en 1869 is het ster- vensjaar van den bekenden dichter Jan Michjel Daut- zenberg, hij was een der eerste vormverfijners. Op 6 Januari 1542, dus vierhonderd jaar geleden, overleed de beroemde Vlaamsche schilder Bernard van Orley te Brussel. Hij mag terecht, volgens de beweringen van de betrouwbaarste kunstkenners aan gezien worden als de grootste Brusselsche meester der XVI- eeuw. Hij was een vurige aanhanger van de Ita- liaansche school. Van Orley staat bijzonder bekend om zijn portretten van de voornaamste historische perso nages uit zijn tijd. Voortdurend kreeg hij opdrachten van de landvoogden. Reeds in ,1514 vestigde van Orley zich te Brussel, na dat zijn vroeger werk duidelijk de invloeden van Ge rard David, Quenten Metseys en Gossart verraadt. In de hoofdstad schilderde hij de portretten van de kinderen van Fillps den SehooneKarei (de latere Karei V), Ferdinand. Eleonore, Maria, Katharina enz. Al deze werken zijn verloren gegaan. Alleen in de hoofdkerk te Brugge wordt er een kopij van het oor spronkelijke werk, voorstellende Karei V. bewaard Op 23 Mei 1518 werd Van Orley tot schilder van Mar- garetha van Oostenrijk benoemd met het salaris van een stuiver per dag! Niets verwonderlijks dat hij dan ook bekend is gebleven als de schilder van Margaretha (Zie vervolg oaderaan vorige kolom)

HISTORISCHE KRANTEN

Het Ypersch nieuws (1929-1971) | 1942 | | pagina 10