WETEN/CHAPPELÜk Uw beste zaak van het jaar De Kortrijksche Onderlinge» GROOTE FiGUREN WEEk. 't Lekkérbeetstraat, KORTRIJK Bijkantoor YPER, Paterstraat, 8. Naamdagen Maanstanden. Lotenleening 1938 Gemeentekrediet 1938 De vervaardiging van pasmunt De kolenbedeelingen voor de behoeftigen van Winterhulp De nieuwe Kleederkaarten Kalender der Vlamingen Voor het bestrijden der ziekten van fruitboomen gebruikt FORMACTINE en SOUFRACTINE, omdat ze doelma tigst werken. ALIDOR VANDEPUTTE HET YPERSCHE 9 -1-1942 DE ZWAARTEKRACHT (Vervolg) Wanneer we een kogel met de hand wegwerpen, dan valt hij enkele tientallen meter verder op den grond wanneer we echter denzelfden kogel met een geweer wegschieten, dan valt hij echter een paar duizend meter veider op de aarde. Het sterkste schiettuig kan zelfs een obus meer dan 100 km. ver slingeren. We zagen reeds hooger dat wanneer we aan een kogel een aan- vangssnelheid van iets meer dan 11 km. per seccnde konden geven, deze kogel niet meer terug op de aarde zou vallen. Wie van ons heeft het boek van Jules Verne niet gelezenDe Reis naar de Maanwaarin een reuzenobus naar onze satelliet wordt geschoten. Welnu deze toekomstwagen zou dus de eerste seconde van zijn reis ongeveer 11 km. moeten afleggen, zooniet zou hij terug op de aarde neerkomen met de begrijpelijke on aangename gevolgen voor de inzittenden. Hoe die kogel zonder ongelukken op de maan zou landen is een andere vraag. Voor de maanbewoners, zou het schieten naar de aarde veel gemakkelijker gaan (daar de aantrek kingskracht daar kleiner is). Een kanon eens zoo sterk dan onze beste oorlogstuigen zou reeds voldoende zijn, doch stel U gerust lezer, maanbewoners zijn er niet en zullen er ook nooit komen. Met welke snelheid zouden we een projectiel horizon taal moeten afvuren opdat het noch op de aarde zou neerkomen, noch de aarde zou verlaten, i. a. w. een voortdurende cirkelvormige baan om de aarde beschrij ven Een eenvoudige meetkundige berekening toont ons aan dat deze snelheid 7,8 km. per seconde zou moeten zijn (de wrijving van de lucht werd verwaarloosd). En nu een wat rare vraag. Hoeveel maal zóu de aarde moeten vlugger draaien, opdat een lichaam aan den evenaar geen gewicht meer zou hehben De berekenin gen zijn hier wat minder eenvoudig en wat langer, doch zij zijn uit te voeren door een knap leerling der hoogste wetenschappelijke klas van onze middelbare onderwijs instellingen. Hij zou als resultaat vinden 17.05 maal Moest dus de hoeksnelheid der aarde 17 maal sneller wezen dan de huidige, dan zouden we rare dingen kun nen beleven aan den evenaar, terwijl aan de polen de zaken normaal zouden blijven. Nog een woordje over het melen der zwaartekracht. Uit Berlage's De Vier Elementennemen we hier over het volgende De aantrekkingskracht, die de aarde op de voorwer pen uit onze omgeving uitoefent, is niet overal op aarde even groot en geologen interesseeren zich voor die va riaties van plaats tot plaats, omdat de aantrekkings kracht tot stand komt als resultante van de aantrek kingskrachten door alle deelen der aarde afzonderlijk uitgeoefend. Was de aarde een zuivere bol en overal van dezelfde samenstelling, dan zouden we ook overal dezelfde samenstelling vinden. Maar ten eerste is de aarde afgeplat aan de polen, tengevolge van haar snelle, aswenteling. Verder is ze ten deele bedekt met land, ten deele met zee, er zijn bergen en dalen aan de opper vlakte en ze is bovendien inwendig heelemaal niet ho mogeen. Meet men de zwaartekracht, dan kan men daaruit dus omgekeerd een en ander omtrent den uitwen- digen vorm en den inwendigen bouw van de aarde af leiden. Zoo ook, hoe groot die afplanting is. En meet men ergens een zwaartekracht-tekort, dan weet men bv. dat er onder de plaats van waarneming abnormaal veel licht gesteente zit. Meet men een zwaartekracht- surplus, dan moet er overmaat van zwaar gesteente aanwezig zijn. Vandaar, dat bij de opsporing van be langrijke ertsen en olie tegenwoordig veel van zwaarte kracht-meting gebruik wordt gemaakt. De meeste metingen van de zwaartekracht zijn ten alle tijden verricht met slingers. De slingertijd van een slinger is korter naarmate de aantrekkingskracht der aarde grooter is en slingertijden laten zich meten met eiken gewenschten graad van nauwkeurigheid,, als men de slingerproef maar lang genoeg voortzet. Zoo laat ook Vening Meinesz op zijn reizen zijn slingers slingeren, zoo vaak als het mogelijk en zoo lang als het noodig is. De resultaten van deze reizen worden door de geheele wereld met spanning tegemoet gezien, want zij kunnen het antwoord brengen op de oude strijdvraag, namelijk of de evenaar wel een cirkel Is, of dat die soms hier en daar een beetje is ingedeukt (Slot volgt). doet U met een verzekering te sluiten bij de Kortrijksche Onderlinge» - N.V. Spoedige en billijke oplossing bij ieder rampgeval. Voordeeligste tarieven KLARE EN UITGEBREIDE POLISVOORWAARDEN van 11 tot 17 Januari 1942 Zondag 11 Januari Hortensia, Hyginus. Maandag 12 Januari Cesaria, Arcadius, Alfred. Dinsdag 13 Januari Veronica, Adhemar, Leonee. Woensdag 14 Januari Hilarius, Felix. Donderdag 15 Januari Paulus, Maurus. Vrijdag 16 Januari Marcellus. Honoratus. Zaterdag 17 Januari Antonius. ^on Opgang Ondergang Zondag 11 Januari 9 u. 42 17 u. 59 Maandag 12 Januari 9 u. 41 18 u. 1 Dinsdag 13 Januari 9 u. 41 18 u. 2 Woensdag 14 Januari 9 u. 40 18 u. 3 Donderdag 15 Januari 9 u. 39 lé u. 4 Vrijdag 16 Januari 9 u. 38 18 u. 6 Zaterdag 17 Januari 9 u. 37 18 u. 8 Maan. Opgang Ondergang Zondag 11 Januari 3 u. 5 13 u. 51 Maandag 12 Januari 4 u. 20 14 u. 26 Dinsdag 13 Januari 5 u. 34 15 u. 8 Woensdag 14 Januari 6 u. 49 15 u. 57 Donderdag 15 Januari 7 u. 55 16 u. 55 Vrijdag 16 Januari 8 u. 52 18 u. 1 Zaterdag 17 Januari 9 u. 41 19 u. 13 Nieuwe maan 16 Januari, te 23 u. 32. Eerste kwartier 24 Januari, te 8 u. 35. Volle maan 1 Februari, te 11 u. 12. Laatste kwartier 8 Februari, te 16 u. 52. 5 Januari 1942 fr. zijn toegekend aan de 39* trekking van De twee loten van 250.000 reeksen 106604 en 244283. Dertig loten van 25.000 fr. zijn toegekend aan de vol gende reeksen 109260 118818 122511 122849 147475 148708 154951 190469 193891 195772 199857 209177 209575 223362 227152 238449 240203 242019 244665 245759 252514 265107 266969 271368 279317 280790 280924 284588 291075 297907 38*' trekking van 5 Januari 1942 Twee loten van 100.000 fr. zijn toegekend aan de reeksen 146732 en 289131. Vier loten van 25.000 fr. zijn toegekend aan de reek sen 159518, 181984, 217273 en 270874. Dertig loten van 10.000 fr. zijn toegekend aan de volgende reeksen 109198 123670 130236 130647 132273 138629 168091 169307 169836 192532 215329 220139 229972 241421 249373 261927 262387 265532 265696 266953 268533 276072 281106 289281 294278 311959 312752 331290 332464 334822 Einde 1940 waren in omlocp 39 millioen 890.900 stuk ken van 5 frank, dus voor een waarde van 199.454.500 fr.; 162.247.266 stukken van één frank 66.651.864 stukken van vijftig centiem, dus voor een waarde van 33.325.932 frank; 139.416.784 stukken van vijf en twintig centiemen, dus voor een waarde van 34.854.196 frank 209.715.471 stukken van tien centiemen, dus voor een waarde van 20.971.547 frank; 223 millioen 629.816 stukken van vijf centiemen, dus voor een waarde van 11 millioen 181.490 frank. Daar zich een tekort aan pasmunt liet voelen, werd in April 1941 door de Munt het slaan van nieuwe stukken aangepakt. Op 17 October 1941 waren aldus 42.740.000 nieuwe stukken van vijf frank, dus tot een waarde van 213 millioen 700.000 frank in omloop gebracht, als mede 15.625.000 stukken van tien centiemen; 13.250.000 stukken van vijf centiemen en 13.125.000 stukken van één frank. Tot December 1941 bereikte men een totaal van 84.744.000 nieuwe stukken en thans worden er da gelijks gemiddeld 525.000 gemaakt Van 1900 tot 1913 werden gemiddeld 60 millioen nieuwe stukken vervaardigd; in 1910, jaar waarin een groote wereldtentoonstelling te Brussel werd gehouden, werd een hoeveelheid van 98 millioen bereikt; en 140 millioen in 1939. In ons land werden ock muntstukken vervaardigd voor de Baltische landen, Bulgarije, de Zuidamerikaan- sche republieken, tsaristisch Rusland, Roemenië, Egypte, enz. Het Staatsblad van 4 Januari publiceert een besluit houdende regeling der verdeeling van huisbrandstoffen onder de behoeftigen van Winterhulp, die van de ko lenbedeelingen genieten. In bedoeld besluit wordt o. m. gezegd De behoeftigen van Winterhulp, die van- steenkoolbe- deelingen genieten, zullen uitsluitend door de plaatse lijke comiteiten van Winterhulp in huisbrandstof be voorraad worden, binnen de grenzen bepaald bij het besluit van 30 October 1941. Dienvolgens is het den kleinhandelaars en gelijkgestelden in de toekomst ver boden, aan de .rechthebbenden op de steenkoolbedee- lingen door Winterhulp, steenkolen, steenkoolbriketten of cokes te leveren. De plaatselijke comiteiten van Winterhulp, die huis brandstof onder hun behoeftigen verdeelen, worden als kleinhandelaars beschouwd en vallen onder de ver plichtingen, die door het besluit van 30 October 1941 aan laatstgenoemden werden opgelegd. De gezinshoofden, die op de door Winterhulp ver deelde steenkolen recht hebben, zullen tusschen 5 en 10 Januari 1942 bij den dienst voor de bevoorrading en de rantsoeneering van hun gemeente verschijnen, voorzien van hun controlekaart, om zich te laten schrappen van de lijst der verbruikers van den kleinhandelaar, die vroeger als leverancier aangeduid werd, en op de lijst van het plaatselijk comiteit van Winterhulp, te worden Ingeschreven^ Dit besluit, waarin verder nadere instructies worden gegeven aan de gemeentebesturen en Winterhulp, wordt onmiddellijk van kracht. Naar van bevoegde zijde vernomen wordt, zullen de nieuwe kleederkaarten vóór het einde der maand Ja nuari in het bezit zijn der gemeentebesturen. Het besluit betreffende de invoering der nieuwe kleederkaart is in voorbereiding en zal in de naaste toekomst in het Staatsbladverschijnen. In voor noemd besluit zullen de gemeentebesturen alle onder richtingen vinden, inzake de uitreikingsmodaliteiten der nieuwe kleederkaart. FRANZ GRILLPARZER De 'kamper voor de eenheid van de Duitsche litera tuur werd geboren te' Weenen cp 15 Januari 1791 en overleed er op 21 Januari 1872. Hij studeerde in de rech ten, was daarna eenigen tijd gouverneur en was van 1813 tot 1856 werkzaam in het ministerie van Financiën. Van hem wordt getuigd dat hij de grootste nationale Oostenrijksche dramatische dichter is. Hij was de eerste Oostenrijker, die kwam meetellen in de rij der beroemd heden van Duitsch wezen, sedert het midden van de achttiende eeuw. Hij was een man van ruime en teere gevoeligheid, een levensbepelnzer en een levensver- dieper. Er zijn fijne schakeeringen in zijn werk en hij peilt diep in het menschelijk hart. De ondergrond van zijn wezen is weemoed en melancolie. Sommigen zijn de meening toegedaan, dat Grillparzer belangrijker is als kultureel verschijnsel dan als tco- neeldichicr Al wat Duitschland sinds het midden der achttiende eeuw aan stroomingen en tegenstroomingen had geopenbaard, heeft hij innerlijk opgenomen en tot een geestelijke eenheid verwerkt. Hij zocht de synthese tusschen het barok van het Zuiden en het klassicisme van het Noorden en het was zjin droom de eenheid van de Duitsche literatuur te verwezenlijken. Hij heeft het op alle manieren gepro beerd, maar het bleek niet mogelijk te zijn. Grillperzers voornaamste werk van geschiedkundige inspiratie is König Ottckars Glück und End Het is een drama gewijd aait Oostenrijks opkomst onder de Habsburgers. De hoofdpersoon van dit drama is niet de eeiste Habsburgsche keizer, die Oostenrijk met het Duitsche keizerrijk vereenigde, maar diens tegenstan der, Frimislaus Ottokar, koning van Bohemen, die te genover Rudolf het onderspit delfde. Tot zi.m meest bekende tooneelspelen beboeren ver der Eapho waarin een gerijpte kunstenares wordt geteekend. die nog eenmaal gelooft in het leven als zij zich berrind waant door een jongen man. Het wordt voor haar een groote ontgoocheling als zij vaststelt dat zij meet plaats maken voor een jonge vrouw, zonder geestelijke beteekenis. In Der treue Diener seines Herren is de hoofd persoon een trouwhartig man, die, door zijn vorst als tijdelijk plaatsvervanger naast de koningin aangewe zen, zijn persoonlijke smartelijke ervaringen onderge schikt maakt aan zijn plicht. Des Heeren und die Liebe Wellen is een liefdes treurspel, waarin een priesteres op den dag van haar wijding getroffen wordt door de liefde van een on stuimig menschenhart. Zijn Weh' den der lügtis een proeve van een voornaam blijspel. Andere stukken van beteekenis zijn nogDas gcldene Vlies Libussa en Der arme SpielmannVerder was Franz Grillparzer ook een uitstekend novellist. F. D. 9 Januari 1866, geboorte te Gent van den schilder Albert Baertsoen. 1876, overlijden van den grooten schilder Willem Vo gels, geboren te Brussel. 1625, overlijden van den beroemden Vlaamschen schilder Jan Breughel, bijgenaamd den Fluweelen Breu- gel. Hij was voor P. P. Rubens een getrouw helper en schilder van de aartshertogen Albert en Isabella. Hij werd te Brussel geboren in 1568. 1838, geboorte van den Vlaamschen dichter Emiel Moyson. Een der flinkste strijders in de Vlaamsche be weging en verdediger van de belangen der arbeiders. In hekeldicht en redevoeringen dreef hij den spot met de verfranschten. Hij offerde tijd, fortuin en gezond heid voor zijn taal en voor zijn volk. Zijn liederen ver schenen in een bundeltjeLiederen en andere Ver zen 11 Januari 1850, geboorte te Hedersem bij Aalst van den Vlaamschen folklorist Alfons De Cock, studeerde aan de Normaalschool te Lier en werd hoofdonderwij zer te Denderleeuw. Hij schreef Vertellingen en Sprookjes werken over volkskunde, Kinderspel en Kinderlustin samenwerking met Teirlinck. Op folk loristisch gebied leverde hij baanbrekend werk. Hij was redacteur aan het Vlaamsche tijdschrift Volkskunde. Hij stierf te Antwerpen, op 2 Maart 1921. 12 Januari 1884, geboorte te Maestricht van den dich ter Hilarion Thans, minderbroeder. Zijn Omheinde Hovenblijft zijn beste dichtbundel. Mijn Oorlog is eveneens welbekend. 13 Januari 1852, geboorte te Antwerpen van den beeldhouwer Jef Lambeaux. Hij vervaardigde o. a. de bronzen figuur van H. Conscience in zittende houding, vóór de stadsbibliotheek en ook de bekende Brabofon- tein op de Groote Markt te Antwerpen. Hij stierf te Brussel op 6 Juni 1908. 1) Besproei met FORMACTINE zoodra de hoo rnen ontbladerd zijn en zorg dat alles goed over gaan is van het onderdeel van den stam tot het uiteinde der takken. 2) Besproei met SOUFRACTINE veertien da gen vóór de bloeien opengaan. 3) Besproei met SOUFRACTINE een week na den bloei der knoppen. Deze producten zijn te verkrijgen bij Handelaar in Granen en Veevoeders Kaai, Yper Tel. 243.

HISTORISCHE KRANTEN

Het Ypersch nieuws (1929-1971) | 1942 | | pagina 9