WETEN/CHAPPELÜk
Uw beste zaak
van het jaar
De Kortrijksche
Onderlinge»
GROOTE FiGUREN
WEEk. 't
Lekkérbeetstraat, KORTRIJK
Bijkantoor YPER, Paterstraat, 8.
Naamdagen
Maanstanden.
Lotenleening 1938
Gemeentekrediet 1938
De vervaardiging van pasmunt
De kolenbedeelingen voor de
behoeftigen van Winterhulp
De nieuwe Kleederkaarten
Kalender der Vlamingen
Voor het bestrijden der ziekten van
fruitboomen gebruikt FORMACTINE
en SOUFRACTINE, omdat ze doelma
tigst werken.
ALIDOR VANDEPUTTE
HET YPERSCHE 9 -1-1942
DE ZWAARTEKRACHT (Vervolg)
Wanneer we een kogel met de hand wegwerpen, dan
valt hij enkele tientallen meter verder op den grond
wanneer we echter denzelfden kogel met een geweer
wegschieten, dan valt hij echter een paar duizend meter
veider op de aarde. Het sterkste schiettuig kan zelfs
een obus meer dan 100 km. ver slingeren. We zagen
reeds hooger dat wanneer we aan een kogel een aan-
vangssnelheid van iets meer dan 11 km. per seccnde
konden geven, deze kogel niet meer terug op de aarde
zou vallen. Wie van ons heeft het boek van Jules Verne
niet gelezenDe Reis naar de Maanwaarin een
reuzenobus naar onze satelliet wordt geschoten. Welnu
deze toekomstwagen zou dus de eerste seconde van zijn
reis ongeveer 11 km. moeten afleggen, zooniet zou hij
terug op de aarde neerkomen met de begrijpelijke on
aangename gevolgen voor de inzittenden. Hoe die kogel
zonder ongelukken op de maan zou landen is een andere
vraag. Voor de maanbewoners, zou het schieten naar
de aarde veel gemakkelijker gaan (daar de aantrek
kingskracht daar kleiner is). Een kanon eens zoo sterk
dan onze beste oorlogstuigen zou reeds voldoende zijn,
doch stel U gerust lezer, maanbewoners zijn er niet en
zullen er ook nooit komen.
Met welke snelheid zouden we een projectiel horizon
taal moeten afvuren opdat het noch op de aarde zou
neerkomen, noch de aarde zou verlaten, i. a. w. een
voortdurende cirkelvormige baan om de aarde beschrij
ven Een eenvoudige meetkundige berekening toont ons
aan dat deze snelheid 7,8 km. per seconde zou moeten
zijn (de wrijving van de lucht werd verwaarloosd).
En nu een wat rare vraag. Hoeveel maal zóu de aarde
moeten vlugger draaien, opdat een lichaam aan den
evenaar geen gewicht meer zou hehben De berekenin
gen zijn hier wat minder eenvoudig en wat langer, doch
zij zijn uit te voeren door een knap leerling der hoogste
wetenschappelijke klas van onze middelbare onderwijs
instellingen. Hij zou als resultaat vinden 17.05 maal
Moest dus de hoeksnelheid der aarde 17 maal sneller
wezen dan de huidige, dan zouden we rare dingen kun
nen beleven aan den evenaar, terwijl aan de polen de
zaken normaal zouden blijven.
Nog een woordje over het melen der zwaartekracht.
Uit Berlage's De Vier Elementennemen we hier
over het volgende
De aantrekkingskracht, die de aarde op de voorwer
pen uit onze omgeving uitoefent, is niet overal op aarde
even groot en geologen interesseeren zich voor die va
riaties van plaats tot plaats, omdat de aantrekkings
kracht tot stand komt als resultante van de aantrek
kingskrachten door alle deelen der aarde afzonderlijk
uitgeoefend. Was de aarde een zuivere bol en overal
van dezelfde samenstelling, dan zouden we ook overal
dezelfde samenstelling vinden. Maar ten eerste is de
aarde afgeplat aan de polen, tengevolge van haar snelle,
aswenteling. Verder is ze ten deele bedekt met land, ten
deele met zee, er zijn bergen en dalen aan de opper
vlakte en ze is bovendien inwendig heelemaal niet ho
mogeen.
Meet men de zwaartekracht, dan kan men daaruit
dus omgekeerd een en ander omtrent den uitwen-
digen vorm en den inwendigen bouw van de aarde af
leiden. Zoo ook, hoe groot die afplanting is. En meet
men ergens een zwaartekracht-tekort, dan weet men
bv. dat er onder de plaats van waarneming abnormaal
veel licht gesteente zit. Meet men een zwaartekracht-
surplus, dan moet er overmaat van zwaar gesteente
aanwezig zijn. Vandaar, dat bij de opsporing van be
langrijke ertsen en olie tegenwoordig veel van zwaarte
kracht-meting gebruik wordt gemaakt.
De meeste metingen van de zwaartekracht zijn ten
alle tijden verricht met slingers. De slingertijd van een
slinger is korter naarmate de aantrekkingskracht der
aarde grooter is en slingertijden laten zich meten met
eiken gewenschten graad van nauwkeurigheid,, als men
de slingerproef maar lang genoeg voortzet.
Zoo laat ook Vening Meinesz op zijn reizen zijn
slingers slingeren, zoo vaak als het mogelijk en zoo
lang als het noodig is. De resultaten van deze reizen
worden door de geheele wereld met spanning tegemoet
gezien, want zij kunnen het antwoord brengen op de
oude strijdvraag, namelijk of de evenaar wel een cirkel
Is, of dat die soms hier en daar een beetje is ingedeukt
(Slot volgt).
doet U met een verzekering te sluiten
bij de Kortrijksche Onderlinge» - N.V.
Spoedige en billijke oplossing
bij ieder rampgeval.
Voordeeligste tarieven
KLARE EN UITGEBREIDE
POLISVOORWAARDEN
van 11 tot 17 Januari 1942
Zondag 11 Januari Hortensia, Hyginus.
Maandag 12 Januari Cesaria, Arcadius, Alfred.
Dinsdag 13 Januari Veronica, Adhemar, Leonee.
Woensdag 14 Januari Hilarius, Felix.
Donderdag 15 Januari Paulus, Maurus.
Vrijdag 16 Januari Marcellus. Honoratus.
Zaterdag 17 Januari Antonius.
^on Opgang Ondergang
Zondag 11 Januari 9 u. 42 17 u. 59
Maandag 12 Januari 9 u. 41 18 u. 1
Dinsdag 13 Januari 9 u. 41 18 u. 2
Woensdag 14 Januari 9 u. 40 18 u. 3
Donderdag 15 Januari 9 u. 39 lé u. 4
Vrijdag 16 Januari 9 u. 38 18 u. 6
Zaterdag 17 Januari 9 u. 37 18 u. 8
Maan. Opgang Ondergang
Zondag 11 Januari 3 u. 5 13 u. 51
Maandag 12 Januari 4 u. 20 14 u. 26
Dinsdag 13 Januari 5 u. 34 15 u. 8
Woensdag 14 Januari 6 u. 49 15 u. 57
Donderdag 15 Januari 7 u. 55 16 u. 55
Vrijdag 16 Januari 8 u. 52 18 u. 1
Zaterdag 17 Januari 9 u. 41 19 u. 13
Nieuwe maan 16 Januari, te 23 u. 32.
Eerste kwartier 24 Januari, te 8 u. 35.
Volle maan 1 Februari, te 11 u. 12.
Laatste kwartier 8 Februari, te 16 u. 52.
5 Januari 1942
fr. zijn toegekend aan de
39* trekking van
De twee loten van 250.000
reeksen 106604 en 244283.
Dertig loten van 25.000 fr. zijn toegekend aan de vol
gende reeksen
109260 118818 122511 122849 147475 148708
154951 190469 193891 195772 199857 209177
209575 223362 227152 238449 240203 242019
244665 245759 252514 265107 266969 271368
279317 280790 280924 284588 291075 297907
38*' trekking van 5 Januari 1942
Twee loten van 100.000 fr. zijn toegekend aan de
reeksen 146732 en 289131.
Vier loten van 25.000 fr. zijn toegekend aan de reek
sen 159518, 181984, 217273 en 270874.
Dertig loten van 10.000 fr. zijn toegekend aan de
volgende reeksen
109198 123670 130236 130647 132273 138629
168091 169307 169836 192532 215329 220139
229972 241421 249373 261927 262387 265532
265696 266953 268533 276072 281106 289281
294278 311959 312752 331290 332464 334822
Einde 1940 waren in omlocp 39 millioen 890.900 stuk
ken van 5 frank, dus voor een waarde van 199.454.500 fr.;
162.247.266 stukken van één frank 66.651.864 stukken
van vijftig centiem, dus voor een waarde van 33.325.932
frank; 139.416.784 stukken van vijf en twintig centiemen,
dus voor een waarde van 34.854.196 frank 209.715.471
stukken van tien centiemen, dus voor een waarde van
20.971.547 frank; 223 millioen 629.816 stukken van vijf
centiemen, dus voor een waarde van 11 millioen 181.490
frank.
Daar zich een tekort aan pasmunt liet voelen, werd in
April 1941 door de Munt het slaan van nieuwe stukken
aangepakt. Op 17 October 1941 waren aldus 42.740.000
nieuwe stukken van vijf frank, dus tot een waarde
van 213 millioen 700.000 frank in omloop gebracht, als
mede 15.625.000 stukken van tien centiemen; 13.250.000
stukken van vijf centiemen en 13.125.000 stukken van
één frank. Tot December 1941 bereikte men een totaal
van 84.744.000 nieuwe stukken en thans worden er da
gelijks gemiddeld 525.000 gemaakt
Van 1900 tot 1913 werden gemiddeld 60 millioen
nieuwe stukken vervaardigd; in 1910, jaar waarin een
groote wereldtentoonstelling te Brussel werd gehouden,
werd een hoeveelheid van 98 millioen bereikt; en 140
millioen in 1939.
In ons land werden ock muntstukken vervaardigd
voor de Baltische landen, Bulgarije, de Zuidamerikaan-
sche republieken, tsaristisch Rusland, Roemenië,
Egypte, enz.
Het Staatsblad van 4 Januari publiceert een besluit
houdende regeling der verdeeling van huisbrandstoffen
onder de behoeftigen van Winterhulp, die van de ko
lenbedeelingen genieten.
In bedoeld besluit wordt o. m. gezegd
De behoeftigen van Winterhulp, die van- steenkoolbe-
deelingen genieten, zullen uitsluitend door de plaatse
lijke comiteiten van Winterhulp in huisbrandstof be
voorraad worden, binnen de grenzen bepaald bij het
besluit van 30 October 1941. Dienvolgens is het den
kleinhandelaars en gelijkgestelden in de toekomst ver
boden, aan de .rechthebbenden op de steenkoolbedee-
lingen door Winterhulp, steenkolen, steenkoolbriketten
of cokes te leveren.
De plaatselijke comiteiten van Winterhulp, die huis
brandstof onder hun behoeftigen verdeelen, worden als
kleinhandelaars beschouwd en vallen onder de ver
plichtingen, die door het besluit van 30 October 1941
aan laatstgenoemden werden opgelegd.
De gezinshoofden, die op de door Winterhulp ver
deelde steenkolen recht hebben, zullen tusschen 5 en
10 Januari 1942 bij den dienst voor de bevoorrading
en de rantsoeneering van hun gemeente verschijnen,
voorzien van hun controlekaart, om zich te laten
schrappen van de lijst der verbruikers van den
kleinhandelaar, die vroeger als leverancier aangeduid
werd, en op de lijst van het plaatselijk comiteit van
Winterhulp, te worden Ingeschreven^
Dit besluit, waarin verder nadere instructies worden
gegeven aan de gemeentebesturen en Winterhulp, wordt
onmiddellijk van kracht.
Naar van bevoegde zijde vernomen wordt, zullen de
nieuwe kleederkaarten vóór het einde der maand Ja
nuari in het bezit zijn der gemeentebesturen.
Het besluit betreffende de invoering der nieuwe
kleederkaart is in voorbereiding en zal in de naaste
toekomst in het Staatsbladverschijnen. In voor
noemd besluit zullen de gemeentebesturen alle onder
richtingen vinden, inzake de uitreikingsmodaliteiten der
nieuwe kleederkaart.
FRANZ GRILLPARZER
De 'kamper voor de eenheid van de Duitsche litera
tuur werd geboren te' Weenen cp 15 Januari 1791 en
overleed er op 21 Januari 1872. Hij studeerde in de rech
ten, was daarna eenigen tijd gouverneur en was van
1813 tot 1856 werkzaam in het ministerie van Financiën.
Van hem wordt getuigd dat hij de grootste nationale
Oostenrijksche dramatische dichter is. Hij was de eerste
Oostenrijker, die kwam meetellen in de rij der beroemd
heden van Duitsch wezen, sedert het midden van de
achttiende eeuw. Hij was een man van ruime en teere
gevoeligheid, een levensbepelnzer en een levensver-
dieper. Er zijn fijne schakeeringen in zijn werk en hij
peilt diep in het menschelijk hart. De ondergrond van
zijn wezen is weemoed en melancolie.
Sommigen zijn de meening toegedaan, dat Grillparzer
belangrijker is als kultureel verschijnsel dan als tco-
neeldichicr Al wat Duitschland sinds het midden der
achttiende eeuw aan stroomingen en tegenstroomingen
had geopenbaard, heeft hij innerlijk opgenomen en tot
een geestelijke eenheid verwerkt.
Hij zocht de synthese tusschen het barok van het
Zuiden en het klassicisme van het Noorden en het was
zjin droom de eenheid van de Duitsche literatuur te
verwezenlijken. Hij heeft het op alle manieren gepro
beerd, maar het bleek niet mogelijk te zijn.
Grillperzers voornaamste werk van geschiedkundige
inspiratie is König Ottckars Glück und End Het is
een drama gewijd aait Oostenrijks opkomst onder de
Habsburgers. De hoofdpersoon van dit drama is niet de
eeiste Habsburgsche keizer, die Oostenrijk met het
Duitsche keizerrijk vereenigde, maar diens tegenstan
der, Frimislaus Ottokar, koning van Bohemen, die te
genover Rudolf het onderspit delfde.
Tot zi.m meest bekende tooneelspelen beboeren ver
der Eapho waarin een gerijpte kunstenares wordt
geteekend. die nog eenmaal gelooft in het leven als zij
zich berrind waant door een jongen man. Het wordt
voor haar een groote ontgoocheling als zij vaststelt dat
zij meet plaats maken voor een jonge vrouw, zonder
geestelijke beteekenis.
In Der treue Diener seines Herren is de hoofd
persoon een trouwhartig man, die, door zijn vorst als
tijdelijk plaatsvervanger naast de koningin aangewe
zen, zijn persoonlijke smartelijke ervaringen onderge
schikt maakt aan zijn plicht.
Des Heeren und die Liebe Wellen is een liefdes
treurspel, waarin een priesteres op den dag van haar
wijding getroffen wordt door de liefde van een on
stuimig menschenhart.
Zijn Weh' den der lügtis een proeve van een
voornaam blijspel. Andere stukken van beteekenis zijn
nogDas gcldene Vlies Libussa en Der arme
SpielmannVerder was Franz Grillparzer ook een
uitstekend novellist. F. D.
9 Januari 1866, geboorte te Gent van den schilder
Albert Baertsoen.
1876, overlijden van den grooten schilder Willem Vo
gels, geboren te Brussel.
1625, overlijden van den beroemden Vlaamschen
schilder Jan Breughel, bijgenaamd den Fluweelen Breu-
gel.
Hij was voor P. P. Rubens een getrouw helper en
schilder van de aartshertogen Albert en Isabella. Hij
werd te Brussel geboren in 1568.
1838, geboorte van den Vlaamschen dichter Emiel
Moyson. Een der flinkste strijders in de Vlaamsche be
weging en verdediger van de belangen der arbeiders.
In hekeldicht en redevoeringen dreef hij den spot met
de verfranschten. Hij offerde tijd, fortuin en gezond
heid voor zijn taal en voor zijn volk. Zijn liederen ver
schenen in een bundeltjeLiederen en andere Ver
zen
11 Januari 1850, geboorte te Hedersem bij Aalst van
den Vlaamschen folklorist Alfons De Cock, studeerde
aan de Normaalschool te Lier en werd hoofdonderwij
zer te Denderleeuw. Hij schreef Vertellingen en
Sprookjes werken over volkskunde, Kinderspel en
Kinderlustin samenwerking met Teirlinck. Op folk
loristisch gebied leverde hij baanbrekend werk. Hij was
redacteur aan het Vlaamsche tijdschrift Volkskunde.
Hij stierf te Antwerpen, op 2 Maart 1921.
12 Januari 1884, geboorte te Maestricht van den dich
ter Hilarion Thans, minderbroeder. Zijn Omheinde
Hovenblijft zijn beste dichtbundel. Mijn Oorlog
is eveneens welbekend.
13 Januari 1852, geboorte te Antwerpen van den
beeldhouwer Jef Lambeaux. Hij vervaardigde o. a. de
bronzen figuur van H. Conscience in zittende houding,
vóór de stadsbibliotheek en ook de bekende Brabofon-
tein op de Groote Markt te Antwerpen. Hij stierf te
Brussel op 6 Juni 1908.
1) Besproei met FORMACTINE zoodra de hoo
rnen ontbladerd zijn en zorg dat alles goed over
gaan is van het onderdeel van den stam tot het
uiteinde der takken.
2) Besproei met SOUFRACTINE veertien da
gen vóór de bloeien opengaan.
3) Besproei met SOUFRACTINE een week na
den bloei der knoppen.
Deze producten zijn te verkrijgen bij
Handelaar in Granen en Veevoeders
Kaai, Yper Tel. 243.