jean VAN EENAEME Constructie- Cr Herstellingswerkhuizen Nauwkeurige Mekaniek 28, Oude Houtmarktstraat, 28 I E P E R Draai-, Pas-, Schaaf- en Freeswerk. DUCO APPARATEN AUTO HERSTELLINGEN en veranderingen Constructie van alle industrie- en landbouwmachines. Toppen-Compressoren-Draaibanken, ez. Naamdagen. Zon. Maan. Maanstanden. Kalender der Vlamingen Prijs van Rome voor de Bouwkunst BRUTO REGISTER TON De bruto register ton geven den ruiminhoud aan die een schip bij zijn overneming door den scheepsmeter krijgt aangewezen. Volgens dezen ruiminhoud wordt het schip in de haven, waar het thuis behoort, in een scheepsregisterlijst ingeschreven. Daaruit valt dus de aanduiding registerbij de opgaven omtrent de ton nen af te leiden. Elke register ton telt 100 kubieke voet of 2,83 kubieke meter. De uitdrukking ton heeft waarschijnlijk haar ontstaan te danken aan middeleeuwsche meetmethodes, volgens welke de ruiminhoud van een schip berekend werd naar het aantal tonvormige vaten, die in het scheepelichaam ondergebracht konden worden en die als zoodanig een schatting van de in het schip op te nemen hoeveelheid vracht mogelijk maakten. De grootte van oorlogsschepen wordt naar het totale gewicht van het geheele schip in gewone gewichtstonnen van 1000 kg. tot uitdrukking gebracht, terwijl bij koop vaardijschepen de bruto ruiminhoud, d. w. z. het aantal bruto register tonnen, als maatstaf dient. Met bruto register tonnen bedoelt men de geheele binnenste scheepsruimte tot het tweede dek van onder af bij schepen met drie of meer dekken, verder de daar boven vast aangebrachte en gesloten opbouw. De netto ruimte omvat de rest van de bnuto register tonnen, die na aftrek van de ruimten voor de machines, voor de be manning en voor de navigatie overblijft. Het draag- en laadvermogen vormt het totale gewicht van de nuttige lading, waarmee het schip tot aan de zoogenaamde laadlijn belast kan worden. In dit draagvermogen is bovendien het gewicht van de scheepsuitrusting, zooals voorraden brandstoffen, drink- en ketelwater, proviand, olie, touw, verf en andere voor het scheepsbedrijf nood zakelijke dingen, inbegrepen. Het restant staat als nut tige lading ter beschikking. Wanneer men to. v. een koopvaardijschip van 10.000 bruto register ton als voorbeeld neemt, dan heeft dit ongeveer 6500 netto register ton en een laadvermogen van 13.000 tot 16.000 ton, waarvan ongeveer 9000 ton als zuivere nuttige lading. Deze tonnen der nuttige lading te berekenen tegen 1000 kg. elk. Uit Jongens en Techniek door J. C. ALDERS Uitgave Zutphen - W. J. Thieme - 1941. Van denzelfden schrijver bestaan <s Jongens en de Natuurkunde i en i Jongens en de ScheikundeAlle drie zijn bedoeld voor jongens van ongeveer 17 jaar. Het deel Jongens en de Techniek gaat voornamelijk over schepen, motoren,- havens, kranen, kanalen, slui zen, bruggen en centrifugaalpompen. De beide andere werken beschrijven proeven die met eenvoudig hulpmateriaal kunnen uitgevoerd worden daarbij komen dan toepassingen in de industrie. KOUDMAKENDE MENGSELS Wie de eerste geweest is in de geschiedenis die een koudmakend mengsel heeft verkregen is niet bekend. Misschien waren het de Chineezen, toen ze in de 12° eeuw mengsels van sneeuw en salpeter gebruikten voor het afkoelen van water. De Napolitaan Porta bereikte in het midden der 16° eeuw eveneens op deze manier enkele graden beneden het vriespunt en de Engelsch- man Robert Boyle vermengde in 1682 gewoon keuken zout met sneeuw en kon hiermede water doen bevrie zen. Deze proef is niet moeilijk te herhalen en wanneer bij het verschijnen dezer bijdrage er nog sneeuw voor handen is kunt U dadelijk aan het werk gaan. Mengt ge willekeurig de genoemde stoffen dan geraakt ge wel onder het nulpunt, doch neemt ge juist 1 deel keukenzout en 1 deel sneeuw dan komt ge tot - 18°, met 1 deel keu kenzout ('bv. 33 gram) en 3 deelen sneeuw (bv, 100 gr.) geraakt ge tct 20 graden onder nul en met 3 deelen keukenzout en 2 deelen sneeuw zoudt ge moeten het streepje rechtover de 33 onder de nul bereiken. Wilt ge het nog kouder maken, neem dan 300 gram chloorcalcium op dezelfde hoeveelheid sneeuw, dan kunt ge zelfs op 35° onder het vriespunt komen. Zet nu een buisje met water in dit mengsel en hef; water zal bevriezen. Met behulp van het eerstgenoemde mengsel, sneeuw en salpeterzuur, van elk één deel, slaagde Professor J. A. Braun te St Petersburg (Leningrad), einde 1759 erin, een temperatuur van -39° C. en zelfs lager te be reiken. Hij zag n. 1., dat het kwik in zijn thermometer bevroor. Verder aflezen op zijn thermometer was niet meer mogelijk. Bij het vriespunt van kwik echter trok het kwik (zooals de meeste lichamen, met uitzondering van water, bismuth en gie'.Jjzer) zich samen, omdat HET YPERSCHE 30-1-1942 het vast werd en daardoor dacht de heer Professor, dat hij -200" C bereikt had Deze proef baarde indertijd veel opzien. Wilt U deze proef probeeren, dan moet- U voorzichtig te werk gaan met het salpeterzuur daar deze vloeistof U hevig kan verbranden. Een tempera tuur van -39" C is in de Poolstreken niet zoo zelden en wanneer ge het hier niet koud genoeg vindt en de lust U bekruipt een toertje naar de Noordpool te maken, neem dan liefst een alcoholthermometer mee. deze zal nog zoo vlug niet bevriezen. Met zwavelzuur óf vitriool (voorzichtig!) en sneeuw, van elk één deel bekomt men ook 40 graden onder nul. (IJ, Het kouderecord door gewone menging is als volgt te verkrijgen1 deel van een oplossing van 66 zwa velzuur in water plus 70 deelen sneeuw laat toe de koudeladder af te dalen tot sport 54°9. Het succes kan ik niet verzekeren. Met vast koolzuurgas, maar dit is zoo maar niet te koopen, daar koolzuurgas in normale omstandigheden een gas is (te vinden in spuitwater, in bier, limonade, champagnehet is ook tegenwoordig bij de uitademing) en chloroform of aether daalt men nog lager, n. 1. tot 77° onder de zero Wilt ge nog lagere temperaturen bereiken, dan moe ten andere middelen aangesproken worden. Doch lager dan -273,14° kan geen mensch komen daar dit het ab solute nulpunt is. Bij deze temperatuur verkeenen de atomen in de kleinst mogelijke trilling. Het gelukt, niet en men kan met zekerheid zeggen dat het aan niemand gelukken zal, deze trilling verder te doen afnemen. Het absolute nulpunt is onbereikbaaraltijd bevindt het lichaam zich in een warmere omgeving en men is niet in staat de toestrooming van warmte naar het koudere voorwerp volkomen te beletten. Behalve deze technische reden zijn er nog enkele andere, diepgaande oorzaken. Te Leiden, In 'het cryogeen-laboratorium (koude-labora- torium) werd een temperatuur bereikt van nog slechts 0,0043° boven hét absolute nulpunt. De Nederlanders Kamerlingh-Onnes, Keesom en De Haas hebben aan deze prestatie hun naam venbonden. (1) Steeds zwavelzuur op water (of sneeuw) gieten, nooit water op zwavelzuur O AANKOOP EN VERKOOP VAN MOTOREN EN WISSELSTUKKEN. ALTIJD IN MAGAZIJN Verzorgd werk. Voordeelige Prijzen. van 1 tot 7 Februari 1942 Zondag 1 Februari Ignatius. Maandag 2 Februari O. L. Vr. Lichtmis. Dinsdag 3 Februari Blasius, Veronica, Berlindis. Woensdag 4 Februari Andreas Corsini, Gilbertus. Donderdag 5 Februari Agatha, Alixia. Vrijdag 6 Februari Amandus, Vaast, Dorothea, Titus. Zaterdag 7 FebruariRomualdus, Chrysolius. Opgang Ondergang Zondag 1 Februari 9 u. 20 18 u. 33 Maandag 2 Februari 9 u. 19 18 u. 35 Dinsdag 3 Februari 9 u. 17 18 u. 37 Woensdag 4 Februari 9 u. 16 18 u. 38 Donderdag 5 Februari 9 u. 14 18 u. 40 Vrijdag 6 Februari 9 u. 12 18 u. 42 Zaterdag 7 Februari 9 u. ll 18 u. 44 Opgang Ondergang Zondag 1 Februari 19 u. 1 9 u. 3 Maandag 2 Februari 20 u. 9 9 u. 36 Dinsdag 3 Februari 21 u. 18 10 u. 05 Woensdag 4 Februari 22 u. 29 10 u. 33 Donderdag 5 Februari 23 u. 41 11 u. 00 Vrijdag 6 Februari 0 u. 54 11 u. 27 Zaterdag 7 Februari 2 u. 00 11 u. 56 Volle maan 1 Februari, te 11 u. 12. Laatste kwartier8 Februari, te 16 u. 52. Nieuwe maan15 Februari, te 12 u. 2. Eerste kwartier23 Februari, te 5 u. 40. 9 ADRIAEN BROUWER Deze Viaamsche schilder van genre en landschap werd in Oudenaarde geboren in 1605,of 1606. Men kan drie perioden in zijn leven en in zijn werk onderschei den. De eerste periode, of eerste Antwerpsche tijd, icopt tot 1625. Zijn eerste leermeester is waarschijnlijk zijn vader geweest, die kartons, teekende voor tapijtweve rijen te Oudenaarde zeer jong trok Adriaen reeds naar Antwerpen waar hij in de leer ging. Zijn eerste werken dragen dan ook een geheel Vlaamsch karakter en men voelt er de traditie van den ouden Pieter Breughel in. Uit dezen tijd is o. a. te noemende zg. Boeren van den Moerdijken een binnenhuis (in 't Museum te Cassel). De tweede periode vangt aan omstreeks 1625-1626, te Amsterdam. Daarna is Brouwer te Haarlem geweest waar hij lid werd van de rederijkerskamer In Liefd' Boven AlHier geraakte hij onder invloed van Frans Hals en diens kring, alhoewel men hem niet voor een leerling van Hals kan houden. Hier vormde hij ook zijn vrijen, la teren stijl ook voor het landschap, dien hij ook zelf van harder, kleuriger, vroeger werkwijze weet te onderscheiden. Enkele Nederlandsche kunstenaars o. a. Ostade en Van Heemskerk hebben veel van hem over genomen. Van de minder bonte, bewegelijker geschilderde wer ken van deze periode noemen wij hier alleen den be kenden Rooker (te Frankfurt a. M.). In dezen tijd is zijn toete soms op 't wilde af en los, de toon rijk en warm. De derde periode vangt aan bij zijn terugkeer te Antwerpen tusschen 1631 en 1632, waar h'ij in de Sint Lucasgilde werd ingeschreven. In 1632 werd op al, wat hij bezat, voor schulden beslag gelegd en het jaar daar op zat hij zelf, vermoedelijk voor een of ander politiek misdrijf, gevangen. Gedurende zijn tweede verblijf in de Scheldestad werd zijn stijl strenger, de schilderwijze vaster, de uit voering verzorgd. Als voorbeeld uit dezen tijd kan men het voortreffelijk gecomponeerde doekje Vechtende kaartspelers s (Munchen) aanhalen. Brouwer oefende hier veel invloed uit op Teniers en Van Craesbeek. De allerlaatste ontwikkeling, kort voor zijn dood, is vooral gelegen in een verdiepen van de psychologische vertolking zijner figuren het coloriet wordt zeer ge dempt tot teedere grijzen, waaruit de dun gestreken, matte kleuren opblinken. Als voorbeeld gelde het stuk met de Dobbelende soldaten (Munchen). In zijn landschappen schijnt hij soms de directe voor- looper van de impressionistische landschapschilder school der 19° eeuw (Corot, Constable) Brouwer heeft vele navolgers gehad ook zijn onvol tooide stukken van hem afgemaakt. Werken van Te- niers, Van Craesbeek en zelfs van Rijckaert schrijft men hem soms ten onrechte toe. Adriaan Brouwer overleed op jongen leeftijd te Antwerpen, waar hij op 1 Februari 1638 werd begraven. Deze week zag de geboorte te Mechelen van den onganist-komponist Lemmens te Dendermonde van den missionaris Pieter De Smet, bijgenaamd De Apostel der Roodhuiden die op vraag van den president der Vereenigde Staten, herhaalde malen als vredestichter optrad tusschen des Ameri- kaansche republiek en de Roodhuiden te Antwerpen van de schrijfster Elizabeth Belpaire, die het Belpaire - instituut stichtte en van Domien Sleeckx, den bekenden romanschrijver. te Gent van den letterkundige Julius Sabbe, een der verdienstelijkste strijders in de Viaamsche beweging en stichter der weekbladen De Halletoren en De Brugsche Beiaard te Toilhout van Julius Callewaert, een onzer gevierd- ste kanselredenaars en te Antwerpen van den toondichter Lodewijk Mor telmans, de meesterlijke liederkomponist O Er wordt ter kennis van de belanghebbenden gebracht dat de groote wedstrijd, gezegd van Romein de bouwkunst voor 1942 voorbehouden is aan de kunste naars van Belgische nationaliteit ten minste 21 jaar oud en ten hoogste 30, op 1 Januari 1942. De aanvragen tot deelneming aan den wedstrijd, ver gezeld van een uittreksel uit de geboorteakte van den mededinger en van een getuigschrift van nationaliteit, dienen gericht te worden tot het bestuur van schoone kunsten, letteren en volksopleiding, 52, Nijverheidstraat, te Brussel, vóór 1 April 1942.

HISTORISCHE KRANTEN

Het Ypersch nieuws (1929-1971) | 1942 | | pagina 9