WETGN/CHAPPEÜj
GROOTE FIGUREN
Plechtige Communie
Drukkerij Dumortier
De gruwelijke roofmoord van Cheluwe
vóór het Assisenhof
Naamdagen.
Zon.
Maan.
Maanstanden.
Verwoeste Cewesten 1921
Kalender der Vlamingen
KERKBOEKEN
COMMUNIEBEELDEKENS
PATERNOSTERS
34, Boterstraat YPER
HET YPERSCHE 20 - 3 -1942
DE WERKEN VAN ARCHIMEDES
Archimedes was gewend, zijn mathematische ge
schriften toe te zenden aan zijn vakgenooten te Alexan-
drië ill. aan Konoon, Dositheos en Eratosthenes, die
blijkbaar zorg droegen voor verder verspreiding. Het
blijkt, dat hij gewoonlijk eerst alleen de stellingen zond
met verzoek, die met andere wiskundigen te bespreken
en hen er toe aan te sporen, zelf de bewijzen ervan te
zoeken later (soms een jaar en meer) volgden dan de
volledige verhandelingen. Archimedes deed zulks om
dat hij gaarne aan ièderen mathematicus het genoegen
heeft willen gunnen de dingen zelf uit te vinden.
Voor het verspreiden der werken van den grooten
Griek moeten we den VlaamsChen Dominicaan Willem
Van Moerbeke (1) noemen, die door zijn vertalingen
uit het Grieksch een belangrijk aandeel heeft gehad in
de verspreiding van de Helleensche cultuur. (2).
Het eerste gedrukt werk van Archimedes vindt men
in 1503.
Het is hier niet de plaats de werken van Archimedes
te ontleden, echter willen we eens vluchtig zijn geschrif
ten overloopen
I. OVER BOL EN CYLINDER (2 boeken).
Hierin jrfstudeerde hij de oppervlakten en de inhou
den van den bol, den cylinder en de boldeelen er wordt
bewezen, dat de inhoud van een kegel, een halve bol en
een cylinder met gelijke grondvlakken en gelijke hoog
ten zich verhouden als 12 3.
Met uitvoerigheid behandelt hij het vraagstuk van de
verdeeling van een bol door een plat vlak in twee dee-
len. die een gegeven verhouding hebben. Bij dergelijke
vraagstukken betreedt Archimedes een gebied, dat we
tegenwoordig behandelen met de methoden der differen
tiaal- en integraalrekening. Archimedes was alzoo de
voörlooper dezer rekenmethodes.
2. OVER DE CIRKELMETING.
In dit werk wordt aangetoond, dat de oppervlakte van
een cirkel gelijk is aan deze van een driehoek waarvan
de basis gelijk is aan den omtrek en de hoogte aan den
straal van den cirkel. Alzoo was Archimedes een voor-
looper van cirkelquadratuurzoekers.
Hierin berekent hij met voor dien tijd groote nauw
keurigheid de verhouding van cirkelomtrek tot middel
lijn en vond, dat deze verhouding (pi) kleiner is dan
22/7, maar grooter dan 223/71 Dit vond hij door bere
kening van de zijde van den regelmatigén 96-hoek.
Hij zelf drukt dit uit als volgtDe omtrek van een
cirkel is gelijk aan het drievoud van zijn middellijn,
vermeerderd met een gedeelte van zijn middellijn, dat
kleiner is dan 1/7 van deze middellijn en grooter dan
1#/71 van deze zelfde middellijn. De waarde 22/7 wordt
dikwijls de verhouding van Archimedes genoemd, maar
door twee grenzen aan te geven waar pi tusschen ligt.
deed hij veel meer dan hij zou gedaan hebben, wanneer
hij slechts die ééne waarde had gezocht.
Ook geeft hij hierin benaderende waarden op voor
vierkantswortels men weet echter niet hoe hij die ge
vonden heeft-
3. OVER CONOIDEN EN SPHAEROIDEN
4. OVER SPIRALEN
De spiraal ontstaat, zegt Archimedes als een rechte
lijn met eenparige snelheid wentelt om een vast punt en
•ls tegelijk in de wentelende lijn een punt zich van het
vaste punt uit met eenparige snelheid beweegt Het
punt doorloopt dan een spiraal.
5. EVENWICHTEN VAN VLAKKE FIGUREN
OF ZWAARTEPUNTEN VAN VLAKKE FIGUREN.
(2 boeken).
In dit werk behandelt 'hij de wetten der hefboomen
hij ontwikkelt de stelling dat de twee lasten, die aan
een hefboom elkander in evenwicht houden omgekeerd
evenredig zijn aan de hefbocmarmen.
6. DE ZANDREKENAAR.
Hierin berekent Archimedes den afstand van de zon
tot de aarde, waarbij hij als basis voor zijn berekenin
gen aanneemt dat de middellijn van de zon hoogstens
dertig keer zoo groot is als die van de maan (3) Voor
genoemden afstand wordt dan een bedrag van 10 000
aardstralen gevonden. (4). Daarna zoekt hij hoeveel
zandkorrels (vandaar de eigenaardige titel) er noodig
zijn om een bol te vullen die als straal heeft den afstand
van de aarde tot den hemel der vaste sterren Om een
voorstelling van dit getal te krijgen neemt Archimedes
als nieuwe eenheid het getal 108= 100 000 000 Dit getal
is een octade Door 100.000.000 van deze nieuwe een
heid te nemen wordt een nieuwe octade gevormd die
dus tot 1016 gaat. de derde gaat tot 10 24 enz
Archimedes stelt 108 dezer octade op en noemt het
aldus verkregen getal een periode. Het aantal zandkor
rels is volgens Archimedes 1000 eenheden van de
achtste octade der eerste periode (Dus 1064 x 1000
1067 of een getal bestaande uit de eenheid gevolgd
door 67 nullen
7. DE QUADRATUUR VAN DE PARABOOL.
(Vervolgt).
(1) Willem van Moerbeke: geboren circa 1215 te
Moerbeke-bij-Geeraardsbergen, hij trad in de orde van
den H. Dominicus en volgde te Keulen de lessen van
Albertus Magnus. Daarna verbleef hij lang in het
Oosten, waar hij het Grieksch en de Oostersche talen
grondig bestudeerde Werd kapelaan van den Paus en
aartsbisschop van Korinthe.
(2) Door hem zijn Thomas van Aquino en andere
doctores der Scholastiek in de 13° eeuw in kennis ge
komen met een deel van de werken van Aristoteles.
(3) In werkelijkheid is de diameter van de zon onge
veer 400 maal zoo groot als die van de maan.
(4) In werkelijkheid is genoemde afstand gelijk aan
ongeveer 23 400 aardstralen.
De daders tot de doodstraf verwezen.
De debatten over deze afschuwelijke, drievoudige
moord en brandstichting, welke nu iets meer dan een
jaar geleden namelijk in den nacht van den 21 op 22
Februari 1941. te Gheluwe gepleegd werd. eindigden
Zaterdag laatstleden met de ter dood veroordeeiing van
de drie booswichten, die deze onmenschelijke misdaad
op hun geweten hebben
De eerste dagen van het proces, welke verleden week
Dinsdag vóór het Assisenhof een aanvang nam. werden
besteed aan de lezing der beschuldigingsakte. aan het
verhoor der drie betichten, aan de ondervraging van de
gerechtsdienaars diq het eerste onderzoek deden en ver
volgens van de getuigen ten laste en ter ontlasting
Dit alles bracht weinig nieuwe feiten aan het licht
en ook geen antwoord op de vraag wie de doodende
revolverschoten op het echtpaar Degrande gelest heeft,
gezien eenerzijds de drie beschuldigden volhardden in
hun pogingen om zich wederkeeriglijk ervan te betich
ten en anderzijds de eenige mogelijke getuige, het ne
genjarig dochtertje der vermoorde echtgenooten, jam
merlijk omgekomen is in den brand, die door de bandie
ten moedwillig gesticht werd om de sporen hunner mis
daad te deen verdwijnen. Het verhoor der getuigen liep
dan ook voornamelijk over het verleden der betichten,
hun karakter, hun gedrag en omgang. Over het alge
meen waren de inlichtingen weinig gunstig. Vander
Plancke. die vroeger reeds gestraft werd en een tijd
lang in Congo verbleven had. waar hij een ziekte zou
opgedaan hebben, was gekend als smokkelaar, en wei
nigen hadden vertrouwen in hem. De twee anderen.
Lefever en Vandewalle. gaven zich aan den drank over
en staan op zedelijk gebied niet goed opgeschreven
Meester Leuridan. die namens de burgerlijke partij
optrad, kwam dan de eerste aan het woord en schetste
al het afschuwelijke der begane misdaad van de drie
bandieten, die thans nog niet het minste spijt over
hunne daad betoonen. doch er alleen op uit zijn hun
eigen vel te redden door elkander de grootste schuld
op de schouders te willen leggen. Hun verdedigingsstel
sel echter bedriegt niemand- Niet een alleen, doch alle
drie zijn even plichtig aan den beganen moord en dienen
hiervoor gestraft te werden Dergelijk misdrijf, een der
ergste die we ooit gekend hebben, roept om wraak en
gerechtigheid zal geschieden
Ook meester Delobel onderlijnde nog het cynisme der
booswichten die. enkele minuten vóór zij hun slacht
offers neerschoten/samen met hen nog aan tafel zaten.
Het openbaar ministerie was even onbarmhartig in
zijn rekwisitorium tegen de drie betichten die allen
even schuldig zijn en niet het minste medelijden ver
dienen.
Vervolgens traden de verdedigers der beschuldigden
cp. Ieder van hen. alhoewel bewust van de moeilijke
taak die zij te vervullen hadden, poogde de yerantwoor-
delijkheid van zijn kliënt te verminderen.
Na de replieken van Meester Leuridan en van het
Openbaar Ministerie, heer substituut Rubbrecht. namen
de verdedigers nog een laatste maal het woord, waarna
aan de beschuldigden gevraagd werd of ze nog iets ,te
zeggen hadden Vander Plancke en Vandewalle ant
woordden hierop ontkennend, terwijl Lefever nogmaals
•beweerde dat het Vander Plancke is die de schoten ge
lost heeft, terwijl hij zelf alleen gestolen heeft.
Aan de jury werden niet minder dan 21 vragen ge
steld met betrekking op den diefstal met moord als be
zwarende omstandigheid, op de brandstichting met doo-
delijke gevolgen en ook nog op de toerekenbaarheid
van Vander Plancke
Na een beraadslaging van meer dan een uur betrad
de jury opnieuw de gerechtszaal, waar lezing gegeven
werd van de antwoorden, die bijna allen bevestigend
waren
Het Openbaar Ministerie eischte hierop de doodstraf
voor de betichten en na nog een laatste poging der ver
dediging. trok het Hof zich terug om over de uit te
spreken straf te beraadslagen.
Na een korte poos kwamen de magistraten en de jury
terug en de voorzitter gaf lezing van het vonnis, waar
bij de drie beschuldigden tot de doodstraf veroordeeld
worden en waarmede het talrijk aanwezig puhliek zijne
instemming betuigde.
Doo Meester Leuridan werd een vergoeding gevraagd
van 432.329 fr. en de betichten werden nog verwezen-
tot het betalen der gerechtskosten die de som van
24.651 fr bedragen.
«SS*.-
van 22 tot 28 Maart 1942.
Zondag 22 MaartBasilius, Renelde.
Maandag 23 MaartVictorianus.
Dinsdag 24 MaartGabriël. Simon.
Woensdag 25 MaartO. L. Vrouw Boodschap
Donderdag 26 MaartLudgerus, Emmanuel.
Vrijdag 27 MaartJoannes Damascenus. Rupertus,
Amedeus.
Zaterdag 28 MaartJoannes van Capistrano. Sixtus,
Gontran. Dorothea
Opgang
Ondergang
Zondag 22 Maart
7
U-
43
19
u.
57
Maandag 23 Maart
7
u.
41
19
tl.
59
Dinsdag 24 Ma,art
7
u
39
20
u.
01
Woensdag 25 Maart
7
u.
36
20
ti.
02
Donderdag 26 Maart
7
u.
34
20
u.
04
Vrijdag 27 Maart
7
u.
32
20
tl.
06
Zaterdag 28 Maart
7
u.
29
20
11.
07
Opgang
Ondergang
Zondag 22 Maart
10
u.
34
1
tl.
43
Maandag 23 Maart
11
u.
08
2
u.
00
Dinsdag 24 Maart
11
u.
51
2
U-
38
Woensdag 25 Maart
12
ti
37
3
tl.
29
Donderdag 26 Maart
13
ll.
30
4
u.
14
Vrijdag 27 Maart
14
u.
29
4
u.
55
Zaterdag 28 Maart
15
u.
33
5
u.
31
Eerste kwartier25 Maart, te 2 u. 1
Volle maan 1 April, te 14 u. 32.
Laatste kwartier8 April, te 6 u- 43.
Nieuwe maan15 April, te 16 u. 33.
De licht/verduistering begint met den
zonsondergang en eindigt met den zons
opgang.
168' trekking van 14 Maart 1942.
Het lot van 1 miljoen frank is toegekend aan Nr 5
van de serie 038404.
JOHANN SEBASTIAN BACH
Bach werd op 21 Maart 1685 geboren. Hij stamt
uit een oude familie van musici Op 10 jarigen ouder
dom was hij reeds wees en werd hij in huis genomen
door zijn oudsten broer, die hem het eerste muziekon-
derricht gaf. Nadat hij het gymnasium had afgeloopen.
kreeg hij een plaats als violist, doch spoedig volgde in
1704 zijn benoeming tot organist te Arnstadt. In 1705
kreeg hij vier weken verlof om naar het spel van den
beroemden organist Buxtehude te gaan luisteren, doch
Sebastian bleef een paar maand weg. zoodat bij zijn
terugkomst de kerkeraad hem ter verantwoording riep
Doch Bach had een zeer autoritair karakter en hij
wenschte zich zelf niet te verontschuldigen. Dit opvlie
gend temperament bracht hem herhaaldelijk in moeilijk
heden. De raad maakte van de gelegenheid gebruik, om
oude grieven tegen hem te luchten, ook werd hem ver
weten, dat hij met een vreemde Joffer in de kerk
op een werkdag gemusiceerd had, wat toen erger werd
gevonden dan nu, omdat het zingen door vrouwen in
het Protestantische Godshuis verboden was. Bach's toe
stand bleek onhoudbaar en dus liet hij zich gaarne
benoemen tot organist te Mühlhausen. Hetzelfde jaar
trouwde hij met zijn nichtje Maria Barbara Bach.
In Mühlhausen had men een organisator noodig. nu
Bach was hiervoor weinig geschikt, zoodat hij. alhoe
wel hij er goed betaald werd, spoedig ontslag Vroeg
Bach's volgende betrekking was die van hoforganist
en kamermusicus van hertog Willem Ernst te Weimar.
Hij kreeg hier herhaaldelijk verhooging van salaris en
werd zelfs tot concertmeester bevorderd. Maar toen de
kapelmeester stierf, benoemde men diens zoon en dit
zat Bach dwars en daarom wou hij weg Hij nam alzoo
het ambt van kapelmeester te Cöthen aan. alhoewel
het hof gereformeerd was en men alzoo niet aan kerk
muziek deed Het ging hem hier absoluut niet en hij
had zulk een haast om weg te komen dat hij zijn ont
slag eischte wat aan de hooge 'heeren niet aan
stond en zoo werd hij gewoon een maand lang in arrest
gehouden. Maar al die narigheid was niet vergeefs ge
weest, want In Cöthen vond Bach een beschermheer,
vorst Leopold, die zijn genialiteit volkomen besefte,
zoodat er tusschen hen beiden een hartelijke vriendschap
groeide, welke aanhield na Bach's vertrek uit Cöthen.
Hier stierf Maria Barbara, die voor den componist
een goede vrouw was geweest en hem drie kinderen in
leven naliet (drie andere waren gestorven). Anderhalf
jaar later vond Bach in Anna Magdalena Wülken een
tweede ideale vrouw. Het was niet alleen een lieve stief
moeder, maar 'ook een beste moeder voor haar eigen
dertien nakomelingen (zoodat Bach 19 kinderen gehad
heeft). Zij toonde bijzonder veel belangstelling voor het
vak van haar man. zij heeft tal van composities van
hem in 't net geschreven en ook kreeg zij les van haar
echtgenoot. (Slot volgt).
De schilder Karei Ooms overleed op 20 Maart 1900
te Cannes. Hij schilderde vooral geschiedkundige onder
werpen. zooals Filips II bewijst zijn broeder de laatste
eer». «Gerechtelijk onderzoek in de Drukkerij Plan-
tijn«De stervende Hertog van Alvaen «Rubens'
laatste dagen Het doek Verboden Lectuur is ech
ter het best bekend
De Vlaamsche grootmeester Antoon van Dyck kwam
op 22 Maart 1599 ter wereld. Leerling van Rubens, schil
derde hij reeds op 13-jarigen leeftijd apostelkoppen en
portretten. Hij ging naar Italië, waar hij zijn kunst door
het bestudeeren o. a. van Titiaan's werken volmaakte.
In 1632 was hij hofschilder van Karei I te Londen, waar
hij in 1641 overleed Van Dyck is. vooral als portret
schilder, een der grootste meesters aller tijden. Hij schil
derde 1500 stukken. Hij was een aristocraat, een stille
weemoedige en ietwat vrouwelijke natuur.
De Limburgsche dichter, Arnold Sauwen, die zuiver
landelijke natuurimpressies schreef, werd op dezen dag
in 1857 geboren
Op 23 Maart 1606 overleed te Leuven de befaamde
taalgeleerde Justus Lipsius, geboren te Overijsche. In
1938 sloot, op-62 jarigen leeftijd, de letterkundige Johan
De Maeght, algemeen bekend om zijn Verloren Hoek
jes de oogen.
24 Maart 1866, ziet het overlijden van Kanunnik J. B.
David, naar wien het Davidsfonds werd genoemd.
Op 25 Maart 1872 werd te Antwerpen de letterkundige
Hubert Melis geboren en in 1891 te Hamme den letter
kundige Dr. Filip De Pillecijn. Hij schreef Onder den
Hiel», «De Rit». «Hugo Verriest». Pieter Fardé»,
«Pastor Denys». Mgr Bermijn», Blauwbaart
«Hans van Malmedy en De Soldaat Johan dit laat
ste werk is zoo pas verschenen in goedkoope uitgave op
50.000 exemplaren. Als journalist, werd hij bijzonder
graag gelezen, toen hij hoofdopsteller van Pallieter
was.
Op denzelfden dag in 1925 ontviel ons de beeldhouwer
Thomas Vingotte, hij beitelde o. a. het fronton van het
Koninklijk Paleis, het standbeeld van Anneessens. en in
samenwerking met Lagae, het Vierspan op den triomf
boog in het Jubelpark.
