OPÏ1/M EN MORFINE
feugd-Hoekje
Onze Reportage
DE BEURT IS AAN KLEINE TEKENAARS.
TEKENPLAATjE.
RAADSELS.
VOOR DE KNAPPERDS.
een artikelenserie van Dr HUGO GLASER
J (VERVOLG EN SLOT)
TURKLIE EN MACEDONIË
In Turkije is veel veranderd Vroeger
nam wegen het verbod van alcohol (door
Mohammed uitgevaardigd) het opium daar
een voorname plaats in Tegenwoordig
verdwijnt de gevaarlijke pijp meer en
meer. De wereldoorlog en de moderne
opvattingen van Jong-Turkije hebben aan
menige eerbiedwaardig oude traditie een
eind gemaakt De sluiers en haremmuren
zijn in de grote steden verdwenen, het
papaververgif is meegegaan en ter rem-
placering is het wijnglas verschenen. De
romantiek van de opiumroes heeft plaats
gemaakt voor de nuchtere realiteit
der dronkenschap.
In weerwil van dat alles is de slaap-
bollenbouw voor Klein-Azië van beteke
nis En ook de opiumproductie heeft aan
de Turkse papavercultuur veel verplich
ting. Laatstgenoemde levert per jaar
300 000 tot 400.000 kilogram op ongeveer
twee derde a driekwart van de kwanti
teit vóór de oorlog.
Al wordt er dan minder van het tover
middel geschoven, en is het met het ro
ken corresponderende deel van de han
del achteruitgegaan, voor medische doel
einden wordt in Klein-Azië meer opium
gewonnen dan waar ook Bovendien is
het wettig en illegaal verbruik van mor
phine gestegende maankopboeren tus
sen Constantinopel en Smyrna weten dat
en de handelaren is het eveneens bekend
Bijna alle grote staten van het Westen
zijn evenals Japan en Amerika grote af
nemers. Misschien staat Frankrijk boven
aan Overigens zijn de statistieken be
treffende deze dingen bijna steeds on
juist.
In Perzië zou de opiumproductie onge
veer hetzelfde opleveren als in Klein-
Azië Zij is daar eveneens een belangrijk
middel van bestaan voor landbouwers en
handelaren, en voor de staat een der
meest winstgevende bronnen van inkom
sten. Men neemt aan, dat te Ispahan min
stens een kwart der bevolking direct of
indirect van het opium bestaat.
Een groot deel van het Perzische maan-
zaadvocht vindt zijn weg naar China,
waar men nog altijd het meeste opium
consumeert. Verder betrekt het Hemelse
Rijk dit artikel van eldersnl. van Wla-
diwostok. Deze stad begint gedurende de
laatste jaren in de geschiedenis van de
opiumhandel een rol te spelen. Bovedien
wordt er veel van het bedwelmende goed
geschoven Men heeft vastgesteld, dat zich
te Wladiwostok meer dan tweehonderd
gelegenheden bevinden, waar de verslaaf
de zich naar hartelust aan het gif te
buiten kan gaan Ook Japan produceert
zoals gezegd maankoppen en het
voortbrengsel daarvan
In Indië d. w. z. Engels-Indië) wordt
de opiumhandel streng gecontroleerd Het
j^4&-de bedoeling, dat de gevaarbrengende
stbstantie slechts voor medische doelein-
<en wordt uitgevoerd. Alleen voor het
erbouwen der papavers is reeds een con-
yssie nodig. Te Calcutta hebben gere-
eld opiumaucties plaats, maar de pro-
uctie loopt terug De verhoudingen zijn
t de verschillende streken van Indië
ndertussen niet dezelfde.
Egypte krijgt allengs meer betekenis
jor de opiumproductie. In sommige pro-
incies aldaar worden opiumpillen ge
ien.
Wat Europa betreft moet allereerst het
alkanschiereiland genoemd worden. Mo-
elijk had de lezer verwacht, dat het be-
uchte artikel in Europa niet zou worden
^'abriceerd De Macedonische productie
g men evenwel niet onderschatten
eds lang geleden ontdekte men de ge-
nik theid van de bodem voor papaver
inplantingen en de mogelijkheid van
en goede afzet. De grootste concurren-
ie ondervindt het opium van de tabak.
In gebieden die eertijds deel van Ma
cedonië uitmaakten (enkele gedeelten van
Joego-Slavië) houdt men zich eveneens
met opiumcultuur bezig. Daar er aan dit
voortbrengsel veel meer verdiend wordt,
dan aan koren, worden er steeds nieuwe
akkers ter beschikking van papaverboeren
gesteld, hetgeen eigenlijk niet in over
eenstemming is met de projecten inzake
een doelmatige exploitatie van de bouw
grond
Gelukkig worden de papavers niet uit
sluitend gekweekt om het sap uit de on
rijpe. maar ook om de olie uit de rijpe
zaden. Maanzaadolie is een hevige con
current van olijfolie geworden.
En daar men uit één plant van alles
kan halen en aldus de gehele familie werk
vindt door de teelt er van, is de papaver
bij de kleine boeren bijzonder populair
men wint eerst het opium, vervolgens
de olie. en de rest kan dan nog als brand
stof dienst doen.
Ook Bulgarije heeft aandeel in de
opiumproductie, en Griekenland blijft
evenmin achter. Echter geniet in deze lan
den de tabak de voorkeur en de papaver-
cultuur is dan ook minder geworden. Oor
zaak hiervan zijneen ander klimaat en
een andere bodem, doch tevensandere
arbeidsverhoudingen en een afwijkende
organisatie van de afzet. Al deze factoren
beslissen over artikelen en markt.
De belangrijkste van alle handelscen
tra voor opium is Londen Hier worden
zowel de Aziatische als de Europese soort
aan de man gebracht, d. w. z. aan de ver
tegenwoordigers der pharmaceutische in
dustrie geleverd.
F. W. A. SERTÜRNER,
DE ONTDEKKER DER MORPHINE
Wie kent de naam van Friedrich
Wilhelm Adam Sertürner Weinigen.
Toch is hij de ontdekker van een stof.
die voor de medische wetenschap een
geweldige stap in de goede richting be
tekende en die tevens veel ellende heeft
veroorzaaktde morphine.
Misschien herinneren enkelen zich dat
men hem in 1924 heeft herdacht en toen
zelfs te Hannover een standbeeld voor
hem heeft neergezet Het was in dat jaar
een eeuw geleden, dat de morphine in
de artsenijkunde werd ingevoerd. En on
ze jubileumlievende tijd nam de gelegen
heid waar om zich voor te stellen, hoe
vreselijk ziekten met dodelijke afloop in
hun laatste stadium moeten zijn geweest
in de dagen, dat men de morphine die
de pijnen vermindert en het sterven licht
maakt, nog niet wist te gebruiken
Wel kende men reeds honderden, dui
zenden jaren tevoren het opium, de sub
stantie die de morphine bevat. Opium
neemt immers ook de pijn weg en bevor
dert de slaap het deed dienst om in de
tijd. dat de narcose niet bestond, de
kwellingen die door chirurgen behandel
de patiënten moesten ondergaan, wat
minder Hevig te maken.
Opiumtinctuur bevat ongeveer 1
morphine, en de pijnstillende werking van
morphine in vrije toestand overtreft die
van het opium dan ook honderd maal.
In de roodbruine koek. die als opium ter
markt wordt gebracht, zitten een groot
aantal stoffen, welke men in de pharma
cologic alkaloïden noemt Eén groep is
die der morphine, de andere die der co
deïne. Goed opium moet tenminste tien
procent morphine rijk zijn.
Morphine heeft een basisch karakter
gelijk kalium en natrium kan het met
zuren zouten vormen Datgene wat men
met de naam morphine pleegt te bestem
pelen is het zoutzure zout er van. Deze
eigenschap werd reeds door Sertürner
gevonden. Het gelukte evenwel eerst de
grote chemicus Liebig om de chemische
samenstelling nauwkeurig te bepalen,
(1831) terwijl de scheikundige formule
eerst in 1847 door Laurent werd opge
steld Zij luidt: C17H19N03 Morphine is
zoals gezegd niet het enige bestand
deel van het opium, dat uit ongeveer
twintig alkaloïden benevens vetten, har
sen. slijm en water bestaat.
Het morphinezout bevat 80 morphine
en is in water gemakkelijk op te lossen
Eenieder kent het hulpmiddel van de
tegenwoordige geneesheereen klein
flesje met een oplossing, die er als water
uitziet. Lang heeft het geduurd, voordat
men Sertümers nieuwe middel aanvaard
de. en erkende, dat de uitvinder de we
reld een weldaad had bewezen.
Men moet niet geloven, dat Sertürner
een ongelukkig, verbitterd mens was, om
dat hij een beetje lang op erkenning
moest wachten. En men mag er zijn tijd
ook geen bijzonder groot verwijt van
maken, dat hij hem niet onmiddellijk
accepteerde. Alle tijden zijn immers zo,
en bovendien is skopsis een onderdeel
der wetenschap. En danSertürner was
twee-en-twintig jaar, toen hij als apothe
kers-assistent bij de Adler-apotheek te
Paderborn, er in slaagde het opium te
analyseren. Men zou naar de oorzaken
van dit succes kunnen zoeken. Vanzelf
sprekend weet men nooit, of men de juiste
opgeeft, maar merkwaardig is, dat tijdens
een periode, waarin de een of andere
wetenschap of kunst begint te bestaan
of te ontwaken, het aantal grote presta
ties dat uit latere tijd overtreft, ook al
bereikt men in die latere tijden eigen
lijk meer. Men kan de zaak ook om
keren en zeggen, dat de toevallige aan
wezigheid van een groep mensen, die
allen voor een zekere tak aanleg hebben
het ontstaan of de renaissance tot gevolg
heeft Hoe 't zijin het tijdperk, waar
van hier sprake is, begon de chemie zo
te zeggen op te komen Het was nog
niet lang geleden, dat Lavoisier een re
volutie in de scheikunde teweegbracht-
Verder interesseerde men zich destijds
bijzonder voor het opium.
Sertürner moet het genie hebben be
zeten. dat alle grote mannen kenmerkt,
de dichter en de heelmeester, de chemi
cus en de werktuigkundige. Hij had zich
voorgenomen het principium somnife-
rum of slaapveroorzakend principe
van het opium te vinden. Een sterke wil
en een zieners-begaafdheid leidden hem
naar het doel, dat hij in de goede zin
van het woord zelfs ver voorbij streef
de hij schonk de lijdende mensheid de
zachte dood.
Van Friedrich Wilhelm Adam Sertür
ner weten we, dat hij de zoon was van
een militair ambtenaar uit Wenen Simon
Josef Sardinier, wiens naam langzamer
hand in de kerkboeken tot Sertürner werd
vervormd. De vader vestigde zich te Pa
derborn. werd opzichter der publieke wer
ken en stierf in 1799 zonder vermogen
achter te laten. Friedrich Wilhelm werd
leerjongen in de hofapotheek. hetgeen tot
op zekere hoogte een toeval was, want
zijn vader had hem in de natuurweten
schappen bijzonder goed onderricht. De
laboratoria der apotheken waren altijd
experimenteerlokalen, en zo kon de jonge
Sertürner zich op zijn gemak bezig hou
den met de analyse van het opium De
eerste resultaten kwamen neer op de af
scheiding van kristallen, die hij uit het
opium isoleerde en als de belichaming van
het gezochte slaapveroorzakende prin
cipe beschouwde. Dat gebeurde al in
1803 Doch de morphine ontdekte hij pas
in 1817. Met hetgeen hij in 1803 tot stand
bracht kon hij niets beginnen. Zowel hij
als de inventie moesten ouder worden.
Maar zijn leertijd liep ten einde. In 1806
trad hij te Einbeck bij Hannover als hulp
in dienst- Een opstel, dat hij omstreeks
die tijd aan het «Journal de Chémie»
toestuurde werd niet geplaatst. Het han
delde over de ets-alkaliën, en is later
van veel belang gebleken.
Daarentegen wist hij de concessie te
verkrijgen tot het oprichten van een nieu
we apotheek te Einbeck. Thans had hij
een eigen laboratorium, kon doen en la
ten wat hij wilde, en hield zich weer eens
met het opium bezig, waarover hij nog
het een en ander te zeggen had. Dat deed
hij in een werk. dat getiteld wasOver
het morphium, een nieuw zout en de
mekonzuren. als de voornaamste bestand
delen van het opium
De naam mórphium werd later door de
wetenschappelijk juistere term morphine
vervangen
Waren het werkelijk de hoofdbestand-
de.er. van het opium, die Sertürner had
gevonden 7 Deze vraag beantwoordde hij
zelf op eenvoudige wijze. Met twee vrien
den nam hij een dosis van het afgezon
derde ingredient in, en constateerde als
gevolg daarvan een lichte vergiftiging bij
a lie drie. welke overigens geen schade
lijke gevolgen had Achteraf bleek het een
stevige hoeveelheid te zijn geweest die
men verwerkt had, ongeveer drie maal
de kwantiteit, die men later in de weten
schap zou aanwenden Maar men rustte
na de consumptie als in de armen van
Morpheus
Erkenning vond Sertürner pas veel la
ter Nog in 1830 kon Balzac onder de
dingen die de duivel op aarde in het bij
zonder bezig hielden, de morphine noe
men niet vanwege het morphinisme
want dat bestond toen nog niet. maar in
verband met de vele ongelukken die ten
gevolge van een te grote dosis, plaats
hadden.
Eerst vijftien jaar na de ontdekking
kende het Institut de France i hem een
prijs van 12.000 fr. toe. omdat hij c de
alkaloïdenatuur van het morphium heeft
vastgesteld en zo de weg tot grote medi
sche overwinningen heeft gebaand.
Ook andere eerbewijzen vielen hem ten
deel. Hij werd doctor honoris causa aan
de universiteiten van Göttingen en Jena
en verwierf talrijke erediploma's.
V erder was hij de eerste, die vermoed
de dat de cholera aan één enkel, giftig
zichzelf voortplantend levend wezen te
wijten zou zijn. Zijn geschrift hierover
bleef onopgemerkt, maar vele jaren later
werd de cholera bacil ontdekt
Sertürner heeft de geweldige vlucht der
morphine als medicament niet meer be
leefd. Pas na 1833, toen <ie Fransman
Pravas de morphinespuit vervaardigde,
kon men de injectie toepassen
Steeds weer leest men de zinDe
ontdekking der morphine is de grootste
zegen en de grootste vloek der mens
heid
Het tweede gedeelte dezer opmerking
slaat vanzelfsprekend op het morphinis
me. Maar hoe groot ook het aantal der
genen mag zijn, die door de morphine te
gronde zijn gegaan, het kwaad dat deze
stof aanricht weegt niet op tegen het nut
dat zij sticht. Men kan de spoorweg im
mers ook niet een gesel noemen, omdat
er botsingen en déraillementen plaats
hebben en de trein zelfs voor zelfmoor
den wordt gebruikt. Het voordeel dat de
wereld er bij heeft is groter dan het na
deel en met de morphine is dat in nog
heviger mate het geval.
ONDERGANG EN REDDING
Evenals bij opium is bij morphine de
dodelijke dosis niet steeds dezelfde. De
individuele weerstand speelt hier een
grote rol. Een kind van nauwelijks drie
maanden is eens gestorven aan de helft
van een duizendste gram morphine. Vol
wassenen werden soms geveld door een
of tweetiende gram, maar ook wel door
kleinere hoeveelheden, vooral wanneer
ziekten, bijvoorbeeld een hartkwaal of
longtuberculose het weerstandsvermogen
van het organisme verkleinden. Daar
tegenover staan gevallen van mensen, die
wel twee of drie gram binnenkregen, en
toch nog gered werden.
Twee gram is een dosis, die gewoon
lijk in staat is een koe te doden. De ge
voeligheid van deze beesten voor het gif
is verschillend. Honden, konijnen, muizen
en ratten worden door morphine verdoofd.
Paarden, runderen en katten worden er
nerveus door en ondervinden pas van
grote hoeveelheden nadeel. Ook duiven
en kippen verdragen veel morphine.
Het is gebleken (zoals Lewin meedeelt)
dat ook dieren morphinist kunnen wor
den.
De werking van een acute vergiftiging
blijkt alduseen diepe slaap treedt snel
in. het gezicht wordt rood. de mond droog
de slaap gaat over in bewusteloosheid,
de pupillen worden zeer klein, dikwijls
niet groter dan een speldenknop, de adem
stokt, de polsslag wordt licht en onregel
matig en dooft tenslotte uit.
Vele dodelijke ongelukken heeft de
morphine veroorzaakt. Nauwelijks was ze
ontdekt of een Engelse arts doodde er
zijn vriend mee (1823). Een ziekenver
pleegster, Jane Toppan, heeft niet minder
dan een-en-dertig aan haar toevertrouw
de zieken door middel van steeds grotere
inspuitingen de dood in gedreven. Bijna
grotesk was de daad van een hotelhouder
te Berlijn, die een heel bruiloftsgezelschap
vermoordde door morphine door de koffie
te mengen. De man wilde zich slechts
een kleine grap permitteren
Maar deze en dergelijke gebeurtenis
sen verzinken, wat getal betreft, in het
niet naast de duizenden voorbeelden van
mensen, die zichzelf langzaam maar feil
loos slopen. Het zijn niet slechts nerveu
ze hysterische lieden, die op deze wijze
te werk gaan. Er werd immers melding
gemaakt van het feit, dat men dieren ook
tot morphinisme kan brengen Wel zullen
zij. die naar nieuwe sensaties zoeken het
snelst slachtoffer worden, maar ook per
sonen die uit hoofde van hun beroep het
vergif gemakkelijk kunnen aanschaffen,
staan zenuwziek of niet aan het
grootste gevaar bloot. Volgens statistie
ken die men nooit helemaal kan ver
trouwen vormen de artsen 40 van
alle morphinisten.
Lewin beschrijft het eerste stadium van
het morphinisme aldus In het begin ziet
de morphinist zijn eigen kunnen, eigen
prestaties en eigen vermogen om te ge
nieten op een bedriegelijke hoogte. Aan
het ik wordt ten opzichte van zichzelf en
van de buitenwerld een onjuiste waarde
toegekend, maar hoe dit gewijzigde zijn
ook tot stand mag zijn gekomen, het in
dividu erkent het. de arbeid schijnt lich
ter te vallen, de stoten die de ruwe wer
kelijkheid uitdeelt worden niet of niet
meer zoals vroeger ondervonden, en dit
op een hoger plan gebrachte mensenver
stand is het resultaat van één enkele
Op de bovenstaande voorbeelden kun ,:e zien hoe je gemakkelijk een neus
hoorn en een roofvogel kunt leren tekenen Probeer het maar eens dan zal je zien
hoe goed het gaat.
WAT HEEFT DEZE
AUTOMOBILIST VERLOREN 7
Verbind de cijfertjes in volgorde
en je hebt het antwoord.
i.
Met b ben ik iets om vloeistoffen in te
bewaren
Met d zit ik boven op een huis
Met h onder een schoen
Met 1 ben ik een soort vernis
Met t zit ik aan een boom
Met v ben ik een beroep
Met m ben ik helemaal niet wild
Met p ben ik een herencostuum
Met w ben ik een gat in het ijs
Met z ben ik een hoeveelheid
Wie ben ik
II.
Mijn eerste is een lichaamsdeel mijn
tweede een voetbekleedselmijn derde
een voegwoordmijn geheel is een on
derdeel van het toilet.
III.
Mijn geheel
12345346714894 10
is een systeem van radioverspreiding in
de grote steden.
3 5 1 verdroogd.
8 5 7 niet scherp.
12 3 wiel.
14 7 tocht.
8 4 10 7 beetwortel.
3 4 10 1 beest.
1 4 10 7 waterplant.
8 9 6 bergruimte.
De oplossingen worden volgende week
gepubliceerd.
WIE KAN HET?
Wie kan van bovenstaande figuur een
parallelogram maken, en wel door alle
stukjes te gebruiken
Oplossing komt volgende week.
dosis morphine.
Men ziet, dat dit eerste stadium inder
daad van levensvreugde is doordrenkt
Maar al spoedig is de hoeveelheid, die
al die blijdschap te weeg heeft gebracht
niet meer toereikend en het verlangen
naar een nieuwe dosis doet zich zo hevig
gelden, dat de patient heeft te kiezen tus
sen kwellende ontbering en vergroting van
het rantsoen. In nagenoeg alle gevallen
prefereert hij het laatste.
Het beeld van voortschrijdende ver
nietiging door morphine is bekend. Reeds
in de laatste jaren van de vorige eeuw
werd het door Ernst Schweninger ge
schilderd.
Professor Pilez beschrijft de toestand
aldusHet lichaamsgewicht neemt af
De spijsvertering raakt in de war. Ver
stopping en buikloop wisselen elkaar af
de zieken zijn huiverig, worden door aan
vallen van asthma geplaagdde sexuele
functies worden gestoordzij beven soms
als alcoholisten De pupillen zijn, zolang
de morphine niet is uitgewerkt, bijzonder
klein De geestkracht neemt af, de zieken
worden stompzinnig Merkwaardig is de
karakterzwakte en willoosheid in de strijd
tegen de zucht zelf De patiënten nemen
steeds opnieuw het besluit op te houden
maar proberen op de geraffineerdste ma
nieren zelf een abstinentiekuur in de war
te sturen.
In dit stadium is het vergif nog slechts
bij machte om de uren onmiddellijk na de
inspuiting dragelijk te maken- Gedurende
de tijd. dat de ongelukkigen morphine-
vrijzijn hebben ze een afschuw van
het leven, en wachten tevergeefs op de
verhoging e» verdieping van het levens
gevoel, die het middel hun aanvankelijk
verschafte en die zo veel voor de toe
komst beloofden.
De genezing van morphinistea is zeer
lastig. Men weet hoe moeilijk het voor
velen is om zich het roken af te wennen.
Het begin der abstinentie is een lang
durige marteling
Moet men nu bij de genezing de dosis
verminderen of ineens radicaal het li
chaam van morphine spenen Een groot
aantal artsen zijn voor de radicale me
thode. Schweninger zegtTreden ook
de reactieverschijnselen bij deze genees
wijze heviger op, zij zijn te verkiezen bo-
veu de wekenlange kwellingen der lang
zame ontwenning. Weliswaar zijn de
laatste niet zo stormachtig, maar ze on-
dermi. nen zowel de wilskracht van de
zieke om de kuur tot het einde vol te
houden als het vertrouwen in de arts
zonder wiens autoriteit van herstel niets
terecht komt.
Wanneer de laatste injectie haar kracht
heeft verloren, wordt de zieke onwel Hij
kan niet eten. krijgt hartkloppingen,
heeft hel benauwd, zweet, alle spieren
trillen; zijn hoofd dreigt te barsten Hij
heeft kiespijn, hij is bang en maakt de
aanwezigen bang. zijn opwinding neemt
steeds toe. en dan krijgt hij een aanval
van razernij, die geen einde schijnt te
nemer.; dan kampt hij weer met halluci
naties hij hoort stemmen die hem drei
gen. ziet geesten van gestorvenen spreekt
met slangen en vogels, meent beesten on
der zijn huid te bespeuren, enz. Alles
jeukt, hij wentelt zich om en om. wordt
door een nieuwe vlaag van woede over
vallen. en zo gaat het door-
Meestal is de patient na enkele dagen
gerezen.
Men heeft geprobeerd de ongelukkigen
gedurende de overgangsdagen te laten
slapen. Dat is soms gelukt, doordat men
er in slaagde de morphinist onder byp~
nose te brengen. Ook heeft men getracht
de lijder te helen met... cocaïne, een me
thode waarop men thans geheel terug
gekomen! 'Copyright by Omnium Press'
