HET KATTEFEEST VAN YPER
DE POLITIEKE TOESTAND
ONAFHANKELIJK NIEUWS- EN AANKONDIGINGSBLAD
VOOR HET ARRONDISSEMENT YPER.
Kattefeest 1949
Ze JAARGANG Nr 13
PRIJS 2 Fr.
ZATERDAG 5 MAART 1949
VERSCHIJNT ELKE WEEK S ZATERDAGS
VLAAMSE FOLKLORE
TE IEPER
Bijzondere Treinen
Ier gelegenheid van Kattefeest
BESTLL'K EN REDACTIE; 34, BOTEKSTR A AT, YPER
T<.! Postc het krek.461.73 (L. DUMORTIER)
ABONNEMENTSPRIJS
EEN JAAR 180 FR.
ZIJN OORSPRONG
EN BETEKENIS
Op Zondag 13 Maart e. k„ tweede
Zondag van de Vasten, zal de Yperse
stadsnar opnieuw enkele katjes van
de vermaarde Halletoren werpen.
Voor de hoeveelste maal dit zal ge
beuren sedert het ontstaan der stad.
kan niemand met zekerheid zeggen
Sommige historici brengen het
Kattefeest in verband met een oude
volksstam welke hier verbleef in on
ze streken, nml. de Catten. We me
nen echter met zekerheid te kunnen
besluiten dat deze Catten weinig
of zelfs helemaal niets te zien heb
ben met de traditionele feesten van
de tweede Zondag van de Vasten
Immers, waarom zou het Kattefeest
alleen te Yper gevierd worden, en
niet in de omliggende gemeenten van
het gebied der Catten
Het staat zo goed als buiten twij
fel, dat het Kattefeest, zoals zovele
andere folkloristische plechtigheden,
van heidense oorsprong is. In de
Germaanse Mythologie speelden de
katten een grote rol. Freya, Godin
der Liefde, van de Schoonheid en
van de Vruchtbaarheid, was gezeten
in een wagen die door katten getrok
ken werd, toen zij haar broeder Wa
dan, hoofd der Asen en Heerser over
de wereld en het Walhalla, ten strij
de vergezelde. In sommige streken
werd Freya zelfs als een kat voor
gesteld. Is het dan te verwonderen
dat men in onze gewesten een grote
eerbied koesterde voor de kat
Er werden feesten ingericht ter
ere van de katten, tijdens de Sol-
monath (later Februarius), ook nog
Kattenmaand geheten. In het Oude
Germanië gingen de katten, onder
de benaming Esse, door als zinne
beeld der vrijheid, dit door hun be
trekkingen met de voornaamsten der
Goden.
DE INVLOED
VAN HET CHRISTENDOM
De Christelijke Lering, welke voor
het eerst omstreeks de helft van de
7e eeuw in onze gewesten verkon
digd werd, was natuurlijk de oor
zaak dat de verering der afgoden
afnam.
Al wat heidens of van heidense
oorsprong was, werd natuurlijk
door de Evangelisten veroordeeld.
Dieren en voorwerpen welke vroe
ger aanbeden werden, dienden ver
nietigd te worden. Zo werd ook de
oude heidense geest van het Katte
feest vervormd. In plaats van deze
mystieke huisdieren verder te ver
heerlijken, werd het feest hervormd
tot een zinnebeeldige verzaking van
de afgoderij.
En hier is het eigenlijke ontstaan
der Yperse Kattefeesten te vinden.
Om te beduiden dat de mensen ver
zaakten aan het heidendom, werden
een paar katten van Yper's hoogste
toren geworpen.
HET TIJDSTIP
VAN HET KATTEFEEST
Niettegenstaande de nieuwe geest
van het Kattefeest, werd het toch
nog steeds in de Kattenmaand, of
toch ten minste rond dit tijdstip ver
der gevierd. Men verkoos thans de
Vastentijd, om door de geest van
boetvaardigheid welke dan heerst, de
losbandigheid van de heidense fees
ten wat in te tomen. De viering kon
echter op de eerste Zondag van de
vasten niet doorgaan, omdat men
alsdan een ander feest vierde, nml
bet Sollenfeest Thans nog wordt de
eerste Zondag van Vasten. Krake-
Zondag genoemd, naar de sollen, die
later krakers werden (soort koeken).
Het Kattefeest werd dus gevierd
op de tweede Zondag van de Vasten
Tevens werd ook de Yperse jaar-
markt gehouden. Deze jaarmarkt,
ó.-e in de Middeleeuwen de beroemd
ste lakenmarkt ter wereld was. duur
de van de Maandag tot de Woens
dag. Vandaar dat het Kattefeest ge
durende méér dan 3 eeuwen gevierd
werd op de Woensdag.
DE EERSTE KATTEFEESTEN
Volgens sommige historici zouden
vooi het eerst in het begin der 10e
eeuw, katten van de torens van het
Grafelijk kasteel geworpen zijn. De
katten werden oorspronkelijk afge
worpen van de torens van het oud
kasteel, vervolgens geschiedde dit
van de hoogste toren van het nieuw
kasteel, dan van de St Maartens
toren en ten slotte, d. i. rond 1304,
van het Belfort.
Tot in 1475 werd het Kattefeest
steeds op Zondag gevierd. Vanaf dit
jaar geschiedde de viering steeds op
de daaropvolgende Woensdag. Ook
verdween het feest gedurende enkele
jaren, om dan opnieuw op te duiken
in gunstiger tijden. De eerst geken
de onderbreking dagtekent van 1578,
toen Yper belegerd werd door de
Gentse Calvinisten. Met de bevrij
ding van de stad door Alexander
Farnese op 10 April 1584, dachten
de Yperlingen onmiddellijk aan de
herinrichting van het feest. Toch
werd het slechts opnieuw gevierd in
1590. De kronijker Augustijn Van
Hernighem, stadsarchivaris en schrij
ver van het Ypers dagboek, geeft in
dit werk een omstandig verslag over
de Kattefeesten van 1590 tot en met
1595. De katten werden steeds te 4 u.
van de toren geworpen, onder het
spel van de schalmeien (soort flui
ten). Van Hernighem wijst in zijn
kronijken op het verband tussen de
goede gang der zaken en het werpen
der katten. In 1594, wanneer de han
del scheen te herleven, werden drie
katten geworpen, terwijl er voor
gaande jaren slechts twee van het
Belfort afgesmeten werden.
Meerdere onderbrekingen hadden
nadien nog plaats, maar zo heel juist
kan niet bepaald worden wanneer.
Het is echter bewezen dat opnieuw
katten van de Halletoren geworpen
werden op Woensdag 28 Februari
1714, dit na een zeer lange onder
breking. Aert Hieracx, Ypers kro
nijker, schreef die onderbrekingen
toe aan de oorlogen onder Lodewijk
XIV en ook aan het schimpen der
vreemdelingenDe herleving van
het kattefeest was van korte duur,
vermits het weer geschorst werd na
11 Maart 1716, wanneer de timmer
man Gillis Popeliere, werkende in het
Stadhuis, 3 a 4 jonge katten van op
een plankier, bevestigd aan de Halle
toren, naar het volk wierp. Aert
Hitracx zegt in zijn «Korte Uytleg-
ghinghe
Het is alsdan den laetsten keer
geweest dat men in het Kattefeeste
de katten gesmeten heeft. Men segt
dat deze fraeye ende seer vermae-
kelijke saecke aghterlaeten werd
omdat de Hollanders daer in Ypre
in gharnisoen lagen en de Ypre-
lingen altijd schimpwijze noemden
de kattesmijters.
We hebben alle redenen om te be
twijfelen dat dit evenwel de echte
reden tot onderbreking zou geweest
zijn. Omstreeks 1780 werd het Katte
feest opnieuw in ere hersteld, om
weerom onderbroken te worden in
1794. ditmaal door de Franse Revo
lutie. Nog éénmaal zou het feest her
leven. nml. in 1813, toen dan ook
meteen voor het laatst levende kat
ten van de toren geworpen werden.
DE HUIDIGE KATTEFEESTEN
Gedurende 125 jaar, waarschijnlijk
de langste termijn uit zijn geschie
denis. werd het Kattefeest onderbro
ken. Het herleefde op waardige wijze
op Zondag 13 Maart 1938. toen de
stadsnar enkele fluwelen poesjes tus
sen de duizendkoppige menigte
w;erp. De nieuwe wereldoorlog was
de oorzaak van een nieuwe schor
sing, die thans zou duren tot in 1946.
ZONDAG 13 MAART 1949
Aankondiging van de feeste
lijkheden door de Heraut
Te 10.45 u. op Sint Pie-
ters
Te 11.30 u. aan de Diks-
muidepoort
Te 12.15 u. aan het Bel
fort.
Te 14.30 u.Optocht
M. Haiglaan, Maloulaan, Sta-
t.estraat, Boterstraat, Vanden-
peereboomplaats, Surmontstr.,
Grote Markt, Belfort.
Te 16.30 u.Kattenworp uit
het Belfort.
Na het feest uitbetaling der
premies ten stadhuize.
ZONDAG 27 MAART 1949:
Kattekoers of koers der drie
Belfortsteden Gent - Brugge -
leper.
Ter gelegenheid van Kattefeest is de
volgende bijzondere treinregeling in voege
op Zondagen 13 en 20 Maart
LIJN 63
Kortemark Poelkapelle
(2) 10.05
(2) 12.00
<2> 14 16
(2) 1408
(2) 16.41
leper Langemark S laden
«816.50
(2) 17.54
(2) 19.20
(2) 20.30
LIJN 64
Roeselare
(2) 9.42
(2) 13.45
(2) 14.08
(2) 16 58
leper
(2) 17.37
(2) 1812
(2) 20.10
LUN 69
Kortrljk
(2) 9.20
(2) 930
<1) 10.57
(1) 13.22
(1) 1622
leper
(1) 1756
(1) 19.30
LIJN 69.
Abeele
(2) 10 27
(2)
(2) 13 12
leper
(1) 1736
(1) 1836
<1> 1920
(2) 20.10
(1) 20 34
(11 22 40
1933
leper
1047
12.42
14.35
14 50
17.25
Kortemark
1741
18.34
21 04
leper
10.15
1419
14.41
17.32
Roeselare
18 12
18.47
20 45
Meenen
Komen
Komen
Meenen
Poperinge
1100
(1) 13.35
(2) 1400
(1) 15.12
(2) 1700
Poperinge
17.53
18.53
1937
20.25
20.49
22 55
leper
1007
1022
12 07
14.32
1722
Kortrijk
1858
2041
leper
10.55
11.14
13 49
14.14
15 26
17.14
A bee le
18.09
20 35
Al deze treinen zijn Omnibustreinen
met stilstand in al de tussenstations en
topplaatsen.
>1) Stoomtrein
(2) Motorrijtuig.
DE ZORGEN VAN DE REGERING NAAR DE OPHEFFING
VAN DE LOONSTOP POLITIEKE VERTROEBELINGEN
NOG DE KONINGSKWESTIE.
Vogeltjes die te vroeg in de morgen
fluiten zijn voor de kats zegt een
Vlaams spreekwoord. Dit zouden we thans
kunnen toepassen op de te voorbarige
triomfantelijke aankondiging van minis
ter Merlot. die bij het indienen van de
begrotingen voor 1949 er op wees. dat
voor het eerst sedert de bevri.ding het
begrotingsevenwicht was hersteld
Pas zijn twee maanden van het nieuwe
jaar achter de rug. of de werkelijkheid
geeft een heel ander zicht op het begro
tingsevenwicht Inderdaadnu reeds
worden grote tekorten voor 1949 voorzien,
en wel voornamelijk voor de werkloos
heid. de uitbetaling van de compensatie-
vergoedingen en de toelagen aan de ko
lenmijnen en aan de spoorwegen
Enerzijds vergen de socialisten verho
ging van de werklozensteun en deze ver
hoging werd door de regering zelf al aan-*
gekondigd. Maar anderzijds is het een
feit dat de minister van Financiën, de heer
Eyskens. weigert nieuwe belastingen voor
te stellen en ook de verantwoordelijkheid
afwijst voor iedere regeringsdaad, die het
begrotingsevenwicht zou in gevaar bren
gen. Men mag immers niet uit het oog
verliezen, dat de compensatievergoedin
gen. de toelagen aan de kolenmijnen en
aan de spoorwegen samen 3,5 milliard
frank meer zullen kosten dan voorzien.
In het licht van deze regeringszorgen
treft het wel. dat er de jongste dagen niet
meer gesproken wordt over een dreigen
de regeringscrisis. Inderdaad de politie-
de thans van kracht zijnde teksten, be
treffende de loonstop door buigzamer
schikkingen, die aan de betrokken par
tijen een ruimere vrijheid laten, om door
onderlinge overeenkomst de lonen vast te
stellen, doch die nochtans aan de rege
ring de mogelijkheid bieden, toezicht te
houden op de algemene loonpolitiek. Al
dus zouden thans nieuwe loon- en wed-
denminima vastgesteld worden Doch
vooraleer men zover is kunnen er nog
een paar maanden verlopen.
De jongste week stond eveneens in het
teken van een paar politieke vertroebe
lingen. die we niet goed kunnen keuren
Studenten van het land waren verontwaar
digd over de vervolgingen en veroordelin
gen achter het ijzeren gordijn. Daarom
hadden zij een studentenbetoging belegd,
die te Brussel plaats had. tegen de ver
oordeling van Kardinaal Mindszenty. In
den beginne had de stoet een ordelijk ver
loop. maar afzonderlijke en opgewonden
groepen gingen zich vergrijpen aan kom-
munistische lokalen. We onthouden ons
zelf van de vraag of er daarvoor geen
kommunistische uitdagingen waren. Het
feit blijft, dat geen enkele eerlijke zaak
door baldadigheden wordt gediend. Daar
om is het werkelijk te betreuren, dat stu
denten ruiten van kommunistische loka
len te Brussel hebben uitgeworpen.
Anderzijds hebben ook de kommunisten
een nieuw bewijs van hun gemis aan fair-
play gegeven, toen zij verleden Zondag,
tijdens de grote Europese vergadering te
Te Brussel hebben Studenten een betoging georganiseerd tegen de veroordeling-
van Kardinaal Mindszenty. Afzonderlijke en opgewonden groepen gingen de
ruiten ingooien van kommunistische gebouwen.
ke dagbladen zwijgen er nu opeens alge- Brussel, waar de heer Spaak en de heer
heel over. en geven de indruk dat er hele- Winston Churchill onder meer het woord
maal geen spraak is van een mogelijke voerden, huilkoren en fluitgroepjes had-
regeringscrisis. Ze blijft echter in werke- den opgesteld, die de vergadering regel-
iijKheid bestaan. Doch zoals we in een matig schandalig stoorden. Het valt dan
van onze vorige politieke week-overzich- ook geenszins te verwonderen, dat de po
ten reeds schreven, ze zal waarschijnlijk litie haar plicht deed en een zeventigtal
nog een poosje uitblijven, om aldus de
toestand bij de nieuwe verkiezingen voor
af te regelen. Wat meer is. terloops werd
er door een bevoegde politieke figuur op
gewezen, dat het voor Ijet land wenselijk
is dat de verkiezingen niet in Juli. doch
eerst in September-Oktober zouden plaats
hebben. Dit in het belang van het toe
risme en de handel. Zo gezien, zou de re
geringscrisis waarschijnlijk eerst in Au
gustus of September uitbreken, dus na de
eerste verlofdagen.
Thans werd door de minister van Ar
beid en Sociale Voorzorg bij de Kamer
een wetsontwerp ingediend, waardoor de
wetsbesluiten die voor de nationale Ar-
beidsconferentie van Maart 1948 waren
uitgevaardigd, werden gewijzigd. Ener
zijds laat bet nieuwe ontwerp toe. de lo
nen aan te passen en een einde te maken
aan zekere abnormale toestanden, die
voortvloeien uit een stipte toepassing van
de tekst van het wetsbesluit van 14 Sep
tember 1945, en anderzijds vervangt het
wanneer het feest nogmaals voor
de hoeveelste maal hernomen
werd.
Dit jaar zal het Kattefeest weer
met bijzondere luister gevierd wor
den. Te 14.30 u. zal op de Haiglaan
een stoet gevormd worden. Vooraf
gegaan door de Harmonie Ypriana
zal de stoet via de Haig- en Malou-
lanen, Colaertplaats, Statie-, Tempel
en BoLerstraten. Vanden Peereboom-
plaats. Boezinge-, Surmont de Vols-
berghe- en Diksmuidestraten. de Gro
te Markt bereiken. Op een verhoog
voor het Belfort zal de Kat. zinne
beeld van valsheid, van bedrog, van
ontrouw, het voorwerp van afgoderij
n superstitie en de oorzaak van al
onze rampen en ongelukken, door de
Graaf van Vlaanderen veroordeeld
worden, om van de Halletoren in de
volksmenigte te pletter te worden
gesmeten. Te 16.30 u. zullen de kat
jes van de toren geworpen worden
door de stadsnar. Ieder katje zal voor
zien zijn van premielinten ter waar
de van 10 tot 50 fr.. die na het feest
ten Stadhuize zullen ingewisseld
worden.
Moge Yper op 13 Maart 1949 weer
een dag. haar groot verleden waar
dig. beleven Roger DEMEY.
P S. Historische gegevens werden
geput uit «Annales de la Société Histo-
nque. Archéologiques et Litéraires de Ia
•■■e t pres van Tn. Lanssens
kommunistische oproermakers heeft ge
arresteerd en opgeleid.
"We menen dat we in een demokratisch
land wonen, waar het woord nog steeds
vrij is, en waar een andermans gedach-
ten dienen geëerbiedigd te worden, zolang
zij ideëel zijn en geen landverraad inhou
den
Aldus dient bijvoorbeeld de houding van
een groep Belgische generalen. die het
evenmin eens waren met de vroegere uit
batingen van de heer Churchill geprezen
te worden. Zij hebben bij de spreekbeurt
van de heer Churchill geenszins gepro
testeerd en niets van hun misnoegdheid
op straat laten blijken- Zij hebben inte
gendeel een zeer hoffelijke protest- en
verzoekbrief aan de heer Churchill ge
stuurd, en verstrekten aan de pers de vol
gende mededeling
Zeventig Belgische generaals, die in
der haast konden worden bereikt, hebben
een brief aan de heer Churchill onderte
kend. waarin deze verzocht wordt zijn
verklaringen betreffende de gebeurtenis
sen. die de Koning, opperbevelhebber vaq
het leger, in 1940 tot capitulatie hebben
genoopt aan de hand van de geschiedkun-
d-ge feiten, te willen verbeteren. Verschei
dene andere generaals hebben hun spijt
te kennen gegeven dit schrijven niet te
kunnen ondertekenen, daar zij zich op
een te ver afgelegen plaats bevinden».
Het is ons niet bekend welk gevolg de
heer Churchill aan dit schrijven heeft
gegevenwe geloven echter dat er
tot nu toe nog geen gevolg werd aan ver
leend. In ieder geval zullen we er onze
lezers van op de hoogte houden.
Beknopt samengevat, mogen we be
sluiten dat momenteel onza regering zich
voor verscheidene moeilijkbeden geplaatst
ziet. waaruit zij zich in ieder geval moet
loswerken, en dat we in de eerste weken
nog niet op een regeringscrisis moet
rekenen Aldusalles normaal aan boerd
van het regeringsschip
TIJL.
