Plechtige Onthulling
van de Gedenkplaten 1940-1945 te leper
WERELDGEBEUREN
ONAFHANKELIJK NIEUWS- EN AANKONDIGINGSBLAD
VOOR HET ARRONDISSEMENT YPER.
3e JAARGANG Nr 41
PRIJS 2 Fr.
ZATERDAC 16 SEPTEMBER 1950
VERSCHIJNT ELKE WEEK 'S ZATERDACS
HET YPERSCH NIEUWS
BESTITR EN REDACTIE 34. BOTERSTRAAT, YPER
Tfl joo Postcheckrek. 461.73 (L. DUMORTIER)
ABONNEMENTSPRIJS
EEN JAAR 100 FR.
Onze stad herdacht Zondag 1.1. op waar
dige wijze onze doden van de oorlog
1940-1945 plechtigheid die werd ingericht
door het stadsbestuur in samenwerking
met het Verstandhoudingscomité van oud-
strijders en gelijkgestelden 1914-18 en
1940-45
Deze herdenkingsplechtigheid werd te
10 uur ipgezet door een plechtige H. Mis
in de Sint Maartenskathedraal. welke, be
nevens het stadsbestuur, de familie der
overledenen en de maatschappijen van
stad door talrijke gelovigen bijgewoond
werd.
Z E. H Deken Verhaeghe hield te dezer
gelegenheid een ontroerende kanselrede.
Even vóór 11 uur kwamen de deelne
mers van de optocht zich vóór het monu
ment der leperse gesneuvelden opstellen,
waar de herdenkingsplaten 40-45. langs
beide zijden van het monument aange
bracht. met de leperse kleuren bedekt
waren
Onze Harmonie Ypriana. die voor alle
officiële plechtigheden steeds op de bres
staat, sloot de rijweg af langs de Neer-
markt. terwijl langs de overzijde de oud
strijders plaats namen. Daartussenin stel
den zich de leerlingen van onze leperse
iongens- en meisjesscholen op. terwijl de
burgerlijke maatschappijen met hun vlag
gen tegen de Halle plaats namen.
Het voetpad vóór het monument was
voorbehouden aan de familie der oorlogs
slachtoffers. wier naam op de herdenkings
platen prijkt, en aan de overheden.
De overheden.
Onder de aanwezige overheidspersonen
bemerkten we o. m.burgemeester J. Van-
derghote en schepenen Dehem en Robyn
Z. E H Deken C. Verhaeghesenator
Missiaengemeenteraadsleden Melis. Mi-
chiel. Roegiers en Seysstadssecretaris
A Versailles arrondissementscommissaris
C A Tombeurluitenant der gendarme
rie Bellangeradjudant der gendarmerie
DeboT. politiecommissaris Maertens en zijn
adjuncten Goemaere en Huyghebaert
siasme, door hun oudere wapenbroeders
aanvaard en vandaag verwezenlijkt. Het is
dan ook deze dappere makkers, heldhaftige
soldaten, glorievolle weer standersmoedige
politieke gevangenen ter ere dat het ge
meentebestuur van leper deze gedenkplaten
schenkt, om aldus de naam der leperse
helden van 1940-45, gesneuveld voor het
Vaderland, te vereeuwigen.
Ik vraag de Heer Burgemeester alsook
het Schepencollege van leper hier de uit
drukking te willen aanvaarden van de op
rechte erkentelijkheid van alle Oudstrijders
en Gelijkgestelden. Ik ben overtuigd dat de
geachte familie van onze doden met ons
dezelfde gevoelens delen en dat zij dit
lofwaardig gebaar ten zeerste hoogschatten.
Ik dank eveneens de afgevaardigden der
scholen en Vaderlandslievende groeperin
gen om zich met ons verenigd te hebben
bij deze vrome herdenking.
In naam van ons allen groet ik in het
bijzonder de naastbcstaanden van onze
overledenen en met diepe ontroering buig
ik mij voor hun leed dat spijt de jaren,
nog steeds hun hart blijft folteren. Ik zou
U vragen me te vergeven van deze wonde
opnieuw te openen indien ik niet vast
overtuigd was, dat het eren der doden
troostend voor U is.
Hant deze plechtigheid die bestemd is.
door hun nagedachtenis te verheerlijken,
U enige verlichting te brengen, doet D het
pijnlijk verlies nog meer aanvoelen, in
dachtig zijnde hoe onbezonnen en geluk
kig Uw dierbaren waren onder U, zonder
ooit te vermoeden tot welke grootse taak
zij werden voorbestemd.
De enen vielen op het veld van eer, an
deren, bereid tot het hoogste offer, stier
ven in vijandelijk land, allen schonken hun
leven voor hetzelfde doel. Daarom aanziet
het land hen als haar beste zonen en zijn
ze op moreel, burgerlijk en militair gebied
op de eerste plaats gesteld als een ioor
beeld vóór ons allen.
Want aan U, jonge mannen, hoop der toe
komst. aan ons, Mevrouwen, Mijnheren en
beste makkers, die het hen verschuldigd
zijn nog steeds in een vrij land te mogen
leven, hebben ze van op het slacfitveld
of van uit de kampen een verheven les
gegeven
Heldhaftigheid in strijd en levensoffer.
Gehechtheid aan Vaderland en liefde
voor de Vrijheid.
Die mannen van wie de naam vandaag in
het brons werd gegoten hebben fier en on
verschrokken de stappen gevolgd van hun
ouderen en zijn zoals zij, vol moed en dap
per neui de dood te gemoet gestapt omdat
zij wisten dat hun offer niet nutteloos was.
Zij aie in de dagen van Mei 1940 van
het Albertkanaal tot aan de Leie die harde
slagen hebben medegemaakt weten hoeveel
moedigen zich geofferd hebben en welke
heldendaden aan de dag werden gelegd.
Herinnert U Eben-Emaal. Vroenhoven, de
ArdennenTemse, Balgerhoeke. Zomer gem,
en zoveel andere... Dapper hebben zij ge
streden, onze soldaten van '40. tegen een
vijand 10 maal beter uitgerust, 10 maal
sterker in getal en beschikkende over het
modernste oorlogsmaterieel. Een vijand die
gedrild werd sedert jaren, in stilte, maar
met een doel de weerwraak. En Hitier,
in zijn roes. had gedacht geheel West-
Europa in enkele dagen te overweldigen...
Doch de Belgische Soldaat wist koen te
blijven en streed met dapperheid. De Duitse
pantsers en vliegers die onophoudend onze
linies bestookten werden in hun opmars
verhinderd en teruggehouden met dat klei
ne materieel waarover wij beschikten. De
terugtocht was geen wanordelijke terug
tocht maar een strijd waar voet voor voet
elk stukje grond werd verdedigd.
Maar... onder de overmacht moest ons
Leger bezwijken... en de kapitulatie kwam...
Een eervolle kapitulatieWant de weg
van de Duitse grens tot de Noordzee was
afgepaald door de 1.800 lijken van hen die
hun leven gaven door een edelmoedige op
offering.
En dan begon de terugweg voor de over
levenden, deze voor wie Duitslands Stalags
open stonden. Ginder, achter de prikkel
draad. hebben onze jongens vijf jaar lang
gesmacht naar huis en Vrijheid.
Doch hier onder de voet van de bezetter
was het Belgische hart blijven kloppen.
Mannen wisten zich te herkennen en te
verzamelen... en de ondergrondse oorlog
werd ingezet. Onophoudend werd de vij
and lastig gevallen. Altijd voelde hij zich
bedreigd. Alle middelen waren goed om hem
te ontmoedigen, van het spotprentje tot
ae grootste sabotagedaad. Onophoudend,
dag na dag. werd de taak voortgezet die
de geallieerden moest helpen de Mof uit
het land te verjagen. Maar zonder gevaar
tras het niet voor hen die vrijwillig
In het midden: de h. burgemeester J. Vanderghote spreekt zijn rede uit. Links: Majoor Moesman en rechts: de h. Roland
Bossue, bij hel houden van hun toespraak aan de voet van het monument der leperse gesneuvelden, tijdens de onthullings
plechtigheid van de gedenkplaten 1940-1945.
hoofdgriffier der rechtbank DethoorIsaï
Gruwez. voorzitter van het Verstandhou-
dingscomiteitere-majoor Moesman. Qua-
ghebeur en Tytgat. ondervoorzitters, als
mede talrijke voorzitters van vaderlandse
groeperingen.
Gelegenheidstoespraken-
Ert-majoor Moesman, voorzitter van de
Nationale Strijdersbond. nam nu plaats
op de toegangsweg tot het monument, tus-
vr' de vlaggen der maatschappijen aange
sloten bij het Verstandhoudingscomiteit
der oudstrijders en gelijkgestelden, om er
volgende toespraak te houden
Heer Burgemeester,
Dames en Heren.
Kameraden,
I32e werd dit prachtig gedenkteken
."TEW door de Verstandhouding ran
•*14-18 ter verheerlijking der helden ge-
eld voor de eer en de vrijheid van
ons dierbaar Vaderland De overwinning.
r™ .*ot>eeI Kostbare offers bekomen, had
d<ra3{e overtuiging gegeven van een
Uit.S vrede. Heel spoedig was deze
•«Mie ^zwamden. Weer dreigde een nieu
wer cldom wenteling van uit het Oosten.
mZoï, 40 Met een overweldigende lucht-
i_ overvielen de Duitsers ons rustig
ooor een tweede maal, overal dood
vernieling zaaiend. Onder de druk van
SW/,11""?^ 0e3teund door enkele slechte
a, v*: fcciuten we opnieuw al de nood en
- uldige verschrikkingen van de oor-
J^ons land diep en onherstelbaar tref-
eelZZT 5° zwaur beproefd gedurende de
oen 22°* Werd nu van erge verwoestin-
_,_»cjpaard. maar er bieren veel ledige
zonr- er}roru* dc haardsteden. Echtgenoten,
hun hadden hun leven veil voor
ader land Het verlangen uitgedrukt
r«n 0udjtrilders en gelijkgestelden
£2 '3«^S. om hun helden te zien prij-
,^,.2" d,t oedenkteken bij deze van de
wereldoorlog, werd met groot enthou-
Trouw aan plicht en eer.
Zoveel edelmoedigheid en zelfverlooche
ning hebben deze makkers verheven tot
helden en martelaren, en wij. strijdmak
kers. die het geluk hadden hen te over
leven, willen hen de verzekering geven
dat we noch onverschillig, noch ondankbaar
zijn, maar hen onophoudelijk eerbiedig in
dachtig zijn.
Heer Burgemeester,
Dames en Heren,
Kameraden,
Ir. naam van alle Oudstrijders en Gelijk
gestelden der stad leper, verzoek ik de Heer
Roland Bossue, in zijn hoedanigheid van
oudstrijder, krijgsgevangene, weerstander
en politiek gevangene het woord te willen
nemen in naam der strijders van 1940-45.
waarvan de namen der helden vereeuwigd
op dit monument, voortaan verenigd zijn
met de helden van 1914-18.
De h. Roland Bossue. voorzitter van het
plaatselijk verbond der politieke gevan
genen. sprak daarop volgende rede uit
Heren Overheden,
Achtbare Families,
Mevrouwen, Mijnheren,
Beste Vrienden,
In naam van mijn kameraden Oud Strij
ders, Krijgsgevangenen. Politieke Gevange
nen en Weer standers van de oorlog 1940-
1945, danken wij U omdat U deze plechtig
heid met Uw tegenwoordigheid hebt willen
vereren. Wij bedanken ten zeerste de ver
tegenwoordigers der Poilus de France en
der British Legion die altijd onze Va
derlandse plechtigheden bijwonen.
Wij danken ook al diegenen welke hun
medewerking hebben verleend tot de ver
wezenlijking van de wens der Oud Strij
ders het toevoegen van de namen der
Helden uit de laatste oorlog bij deze ran
de Oorlog 1914-1918.
Wij zijn fier de namen van onze doden
te zien prijken naast deze die hen vooraf
zijn gegaan in de dood en de roem. met het
zelfde Ideaal De Vrijheid tan het Va
derland
als soldaat zonder uniformde strijd
voortzetten. Want om DIE mannen ten
gronde te krijgen zette de Duitser zijn
beste beulen aan. De Gestapo kwam, en de
jacht begon, blind en onmeedogend. De ge
vangenissen zaten weldra propvol en het
executiepeloton werkte dagelijks. Maar daar
waar een viel kwamen tien zijn plaats in
nemen. Uit al de klassen van het volk
kwamen mannen en vrouwen zich ten dien
ste stellen van het Land. Het maquis
telde duizenden verscholen vrijwilligers.
Het Leger der Weerstanders scheen on
uitputbaar Puik icerk werd door hen ver
richt. Te Londen wist men dagelijks wat
er hier gebeurde. Keurig werd de vijand
gade geslagen door de Inlichtingsdiensten
en al zijn bewegingen werden overgeseind.
En dag na dag werd de overwinning voor
bereid.
Doch deze strijd eiste nog veel meer
slachtoffers. Wanneer de gevangenissen het
niet meer konden opslorpen werd beroep
gedaan op Duitslands moorddadigste uit
vinding de Concentratiekampen Die
genen die ginder terecht kwamen waren
tot de dood gedoemd. En welke dood
Uitgeput door werken en slagen, uitge
hongerd, afgemarteld... De gaskamers eisten
elke dag meer en meer doden, de galgen
Werden elke dag talrijker... En de lange
rijen der Muzelmanner leerden elke dag
wat korter. De crematoria ran Büchenwald.
Dachau. Auschwitz, Mauthausen en hon
derd andere kampen waren niet groot ge
noeg om al die lichamen te verslinden
welke Duitsland in as wilde doen verdwij
nen. Verbrand moesten zij worden omdat
geen kerkhoven groot genoeg zouden ge
weest zijn om die millioenen slachtoffers
een kleir. plaatsje grond te bezorgen. DRIE
EN TWINTIG DUIZEND BELGEN kwamen
om het leven f...
(zie vervolg blz. 4)
INGESLOTEN MIJNWERKERS GERED.
In Scholia nd werden 128 mijnwerkers, door een slijkvloed in de schachten, ingesloten.
Er werd voor aller leven gevreesd, doch dank moedige en taai volgehouden reddings
werken konden er 112 gered worden. Hierboven een tafereel van uitgeputte en
beslijkte geredde slachtoffers terug in de vrije lucht, omringd door familie en vrienden.
DE HARDE STRIJD IN KOREA.
De oorlog in Korea heeft nog steeds
geen merkwaardige wijzigingen onder
gaan. Tegen alle Westerse verwachtingen
in blijven de Noordkoreanen taai aan
vallen en terrein winnen.
Dr Bowman heeft na een verblijf van
zes weken in het Verre Oosten verklaard,
dat de verschrikkelijke toestanden, waar
toe de oorlog in Korea aanleiding geeft.
vaaK zenuwinzinkingen hebben veroor
zaakt bij mannen, die nochtans tijdens de
tweede wereldoorlog in de strijd waren
gewikkeld op het Normandische strand,
op de Italiaanse slagvelden of op de ei
landen in de Stille Oceaan.
De soldaten die door Bowman werden
ondervraagd, verklaarden eensgezind dat
de Koreaanse oorlog veel harder is. dan
al wat zij op de slagvelden in Europa of
in de Stille Oceaan hebben meegemaakt.
Toch kan nu gemeld worden dat de
Zuickoreaanse troepen Dinsdag een van
hun meest succesvolle acties hebben ge
leverd sinds de aanvang van de oorlog op
Korea, in het gebied tussen Jongtsjon en
de Oostkust, waar zij tien km. vooruit
rukten
TROEPEN VOOR KOREA.
Thans worden zowat in alle Westerse
landen vrijwillige korpsengevormd,
die weldra in de strijd tegen de Noord-
Koreanen zullen ingezet worden. Ook in
België werd door de regering daartoe
een oproep gedaan, die reeds door ruim
tweeduizend toetredingen werd beant
woord.
Doch ook het Oosten dreigt thans meer
actief aan de strijd in Korea te zullen
deelnemen.
Volgens Drew Pearson in de New York
Tpnesschrijft, zouden de Amerikaanse
bevoegde diensten beschikken over een
verslag uit Britse bron betreffende onder
handelingen Molotov-Mao Tsetoeng.
Steeds volgens die inlichtingen zou vol
gend programma in vijf punten zijn op
gesteld 1 Rusland zou 15 Chinese divi
sies <225 000 man) uitrusten: 2. Mao Tse
toeng zou enkele vrijwilligers naar
Noord-Korea zenden om de Noordkore-
aanse troepen op het Zuidelijk front af
te lossen3. China zou de wacht houden
bij de Mandsoerijs-Koreaanse grens4
Molotov en Mao Tsetoeng zouden deze
maand opnieuw een bijeenkomst hebben,
om de invasie van Formosa voor te be
reiden 5 Mao Tsetoeng zou bijdragen tot
de herbewapening van de Vietminhstrijd-
krachten in Indochina om deze in staat
te stellen een groot offensief te onderne
men.
WESTERSE VOORLITZICHTEN.
Trygve Lie de secretaris-generaal van
de «Verenigde Naties», verklaarde vóór
een paar dagen te Chicago, dat binnen
afzienbare tijd de Amerikaanse troepen
zullen worden bijgestaan door 30 50 000
soldaten van andere nationaliteiten, en
verklaarde verder niet te geloven dat nu
of in de naaste tijd een aanval op For
mosa zal worden ondernomen. Niemand
weet daaromtrent iets zeker. Dit laatste
is *ian ook mijn persoonlijke mening, al
dus Lie.
Wanneer de Verenigde Naties in Korea
de overwinning zullen behaald hebben
zo ging Lie verder, hoop ik dat een nieuwe
poging zal gedaan worden om in het ka
der van de UNO nieuwe onderhandelin
gen tussen het Oosten en het Westen tot
stand te brengen
Voor de UNO. zowel als voor de zaak
van de vrede zou het een ramp zijn zo
de Noordkoreanen het zouden halenzo
zei hij voorts. Daarna dankte spreker
president Truman voor zijn moedige hou
ding in verband met Korea, en wees hij
op de ereschuld van de vrije volken ten
opzichte van de Verenigde Staten als ge
volg van hun ingrijpen in Korea en op
het doel dat de UNO in Korea nastreett.
nl een onafhankelijk en verenigd Korea
waar de burgers door vrije verkiezingen
een regering zullen kunnen aanwijzen
AZIE ZOU HET HOOFDDOEL
VAN RUSLAND ZIJN.
Het volstaat echter niet alleen de Wes
terse inzichten en vooruitzichten aan te
hglenvolledigheidshalve dient ook het
Russisch doel gekend te worden.
Op verscheidene vragen welke via het
Britse liberale blad News Chronicle aan
generaal Walter Bedell Smith, die van
1946 tot 1949 ambassadeur van de Ver
enigde Staten in Moskou is geweest, wer
den gesteld, heeft deze laatste geant
woord dat het Kremlin bij het opmaken
van zijn plannen rekening houdt met een
gebeurlijke oorlog en dat het nu reeds
bekwaam is om oorlog te voeren.
Generaal Bedell Smith verklaart dat de
Sovjetregering, die een agressieve politiek
heeft aangenomen, niet over het hoofd
ziet dat daaruit een oorlog kan ontstaan
en dat de Sovjetplannen derhalve op die
mogelijkheid zijn gebaseerd. In verband
met Azië denkt generaal Bedell Smith,
die thans hoofd is van de Amerikaanse
inlichtingsdienst, dat de Russen niet voor
nemens zijn op een bepaald punt in Azië
te blijven staan, tenzij voorlopig of als
zij genoopt zijn dat te doen.
DUITSLAND WORDT NIET
DOOR AMERIKA VERLATEN.
In tegenstelling met de inzichten van
Moskou, die de terugtrekking van alle
bezettingstroepen uit Duitsland beoogt,
heeft president Truman thans zijn goed
keuring gehecht aan een aanzienlijke ver
meerdering der Amerikaanse strijdkrach
ten in West-Europa.
Deze beslissing, die geschiedde op voor
dracht van de Amerikaanse generale staf
en van staatssecretaris Dean Acheson. zal
worden verwezenlijkt in overleg met de
andere leden van het Atlantisch pact.
Tevens heeft de president in een radio
toespraak de bevolking der Verenigde
Staten verzocht meer producten voor de
landsverdediging voort te brengen. Alle
neigingen tot prijsstijging en inflatie zou
den verhinderd worden. Om de verdub
belde uitgaven voor de landsverdediging
(1.500 milliard fr te bekostigen, zouden
de belastingen worden verhoogd.
oorts heeft staatssecretaris Dean Ache
son. in een over alle televisiestations uit
gezonden vraaggesprek, een uiteenzetting
gegeven van de Amerikaanse politiek:.
Hij achtte vrede en stabiliteit tussen Ocs:
en West mogelijk, indien beide partijen
konden onderhandelen, zonder dat een
van hen op een militaire overmacht kon
steunen
Wat meer isop de conferentie der
Drie die thans te Washington een aan
vang zal nemen, zou door Amerika voor
gesteld worden Westduitse strijdkrachten,
ter sterkte van één divisie, op te nemen
in het Noordatlantisch leger onder een-
heidsbevel. en tevens ook de Westduitse
politie aanzienlijk te versterken
(zie vervolg volg blz.'
